Institutiones logicae et metaphysicae

121쪽

μ veritatis priscipiis, aaradonem poneretur; et priori quidem. modo geometrico, altero morali signi

scatu certum

Denique qua lege certos nos licere possimus de cogitatis aliorum exieriptis aut ferinone eruendis exalictis lain colli.itur. g. I.

Quo rarius etiam in grauissimis re Probabilitatis bus, et plurimis c ignitionis humanae partibus, 'bis licet esse certis eo magis interest ea sundamenta ecte per spicere, quibus, quamuis non cena, probabilis tamen opinio redditur. Ex iis matem, quae de veritate et intellectus legibus naturalibus supra tradita sunt, consequens est, ' λ

x vi probabile illud sit, quod lib

122쪽

maxime comprobata eventuum 'inium exspectatio, et paritum naturalium comiectura est. a Itaque ea etiam probabilis est opinio, quae id sumit, quod pluribus aut omnibus in uniuersum naturae legibus, certa iam ratione exploratis, magis est consentaneum. 3, Vbi etiam ultra omnes xperientiae limites coniectura procedit, et quod nullo adhuc exemplo cognitum est, neque ex eo, quod certo nouimus, necessario sequitur, constituere audet; illud maxime serendum esse, et si quisquam cotistituendum si eligendum, quod ad metalem magis aecedit, hoc 'st, his quae quacunque ratione πω constant, maxime simile est, adeoque parte quadam sui extum ex iisdem principiis recte colligitur.

κ Alterum probabilitatis miam praeter hoc, quod ab analogia ducitur, illud est, quo probabilis ea coniiciendi

123쪽

De veritatis principiis. 3isaurae propositis id eligit, quod si Mis modis fieri potest aut potuit. Quae ratio et generalibus Verum constituendi, ibus β. 630 consentanea est, et usu

atque experientia confirmatur.

1 probabilitas autem alia est in

abradio, alia in coner o potest alti quid in genere quidem esse probabile, in casu autem aliquo singulari impro- habile.

Q Probabile nil diri posse, quod

ne possibile quidem sit, et omnia probilitatis argumenta rustra esse, sicubi de veritate contrarii iam constet, ex dictis lacile patetim Patet etiam iri probabilitate gradus locum habere posse, et qua snta tione deterininandi. imirum eo magis in se probabile est iudicium, quocemus, commusius. stequentius est iu lud, ad quod alterum resertur, et qu' magis hoc ad illud ipsum accedit, Nque idem cum eo est vel etiam, quo plures adsunt modi, quibus locum ii S a b

124쪽

bere possit. Eo magis etiam probabule aliquid fieri, quo minus contrarium simi possit, acile intelligitur D

nerales et lo- praecIpiuntur, mania Verba esse aut

frustra praecipi putent, liquidem nil sit in cognitione humana aut certum aut omnino probabile rationes quidem aliquas adserunt valde generales, et ex ipsis his, quae undamenta constituere conati sumus, petitas. Omni nimirum rationi rationem aeque probabilem inponi posse, nullum esse nobis veritagnoscendi certum criterium, nulla principia perfecte et ab omni parte euidemtia; quare et circulo se excipiant omnia, quae demonstratione viderentur comstituta, et perpetuus sit opinionum dis sensus, et vltimus pertinacissimi studii fructus ignorantiae conscientia. Quae

125쪽

De veritatis principiis. 8s

ero uniuerse adeo nequidquam valere, vel illico adparui, vel tum certe apparebit, cum diuersa cognitionis hum nae genera curatius lustrati, eorum initia scrutati, et qua ubique ratione versandum sit, edocti fuerimus. A te autem quam hoc fieri commode possit, agendum nobis est de caussis

tatione cum scepticis caussae suae nocent, dum ne quod iustum quidem est, aduersarii concedere volunt

126쪽

De caussu errorum remediisque S neralissimis.

f 3. Eristi, eis M' est natura intellectus nostri, ut neque, quod manifeste repugnat, admittere, neque absque omni fundamento pro vero aliquid habere possimus. g. 63. Quoties ergo erramus, Gst aliqua ratio, quae veri os specie quadam fallat, necesse est. Eamque iam in militudine quadam, quae t me plena et perfecta non est, tam esse iam in iudicio aliquo, siue sensus sue intellectus auctoritate constituto,

quo tamquam generasse vero utimur, cum aut falsum, aut adeo generale non sit. experientia declarat. Haec Vero erroris caussa locum habere non posset, nisi et manca, consulaque, aut omniano imperfecta foret nostra cognitio, et: --

127쪽

o e F errorum. Timperiectae tamen huic cognitioni nostrae nimis confideremus.

f. 4.

Cognitionem, cui iudicia nostra conflinatiae innituntur, iusto modino Vt non sem- inmineum

permetiamur id vero consequituri Ex ipsa ignorantia et natiua simul imaginationis indole quae NCunque percepta plene et accuratesse specta, ac cognitionis nostrae ambitu omnia iam comprehensa, aut iis, quae cognita habemus, similia esse, ut opunemur, nos inducunt. ab Idque eo magis accidit, quo maiorem de ingenio suo aut experie

M sua spem opinionemqu aliquis foueti

3 Ex naturali, et exemplo aliorum etiam magis irritato, continuo vires suas exserendi, et proinde etiam iudicandi, conatu cum inertia coniuncto. Ex erroris iri multis rebus i curia.

128쪽

s Ex repraesentationum vivida specie et sensu intensiori quare ab omni parte perspecta et comprehensa, quae aliqua parte sortius animum impellunt, facilius videntur. g. s. Volumatis in Deinde ea est voluntatis, scuti in

creis impe-Omnibus Vmbu nostris, Ita etiam in

intellectu regendo, potestas, Vt, quae ingrata nobis sunt, missa plerumque laciamus, iis autem inhaereamus et opitulemur, quae nos valde delectant. Animum ergo saepe auertimus ab ea. parte, et ab iis cogitationibus, quibus Verum doceri possemus; et ea tantum exquirimus atque congerimus, quibus grata species exoriatur aut sustentetur Neque consilio uti hoc agamus, opus est; siquidem naturalis idearum ad ciatio et 'quela ad ea nos ducit, a que, Vt accipiamus, essicit, quae anumi statui,curis atque desideriis consent

ne sunt j a 6 Quae si sortius adficiunt

animum, atque adeo perturbant; mulula etiam magis veri iudichim peruent et

129쪽

imissis remm aset sallaces rerum species superare posse, quis est, qui nesciat aut iion intelligas Quare animi perturbationes . passicin ossicacissimis in uini cognitionis gen

re errorum caussis merito adnum rantur.

Et cum omnium propensonum haec ad errores gignendos vis est; tum quae dam sunt earum genera, quibus ad e rores in caussis quibusdam singularibus proni natura homines evadunt. His certe principiis magnam partem debetur fides, quam vulgo inueniunt mirae stupenda naturaeque vites supera tia spondentes narrantesque, et mutitorum ad paradoxa procliuitas. Neque tamen ad errores suscipie dos efficax solum est vis propensi num Verum etiam ad veras allatare que opiniones insormandas tuendasque eadem saepe permultum consert. )

130쪽

Verborumaeo

Verborum etiam, quibus ad excutandas animo rerum notiones utimur, ea saepe est ratio, qua in errorem facile incidamus. Praeterquam enim, quod non res ipsa, sed nostra intum quasdam rerum cognitio eorum ope excitetur ea magnam partem ita comparata sunt, ut res valde diuersas facile confundamus. Deinde huic repraesentationum typo ita adsuetant ho-mmes, Ut erba rerum ipsarum loco sere habeant; unde plura exsistunt emrorum genera. Denique ii nqnnunquam 'inibus res sunt insignitae, quorum natiua aut alias familiaris significatio, aliam plane, quam quae rei inest, formam animo sistit

. Denique ex uno errore saepe plures alios nasci notum est, atque eci dia