Institutiones logicae et metaphysicae

291쪽

his neutiquam videtur Quae enim ubique locum habitura nobis, adeo haec otiter considerantibus, incrementa uderi possunt, ortasse nulla sint is stantibus summis quibusdam, quas ignoramus, eorum, quae fieri possunt, rationibus.

Ex dictis facile elucet, plures qui-K---ε

aei paysice possibiles, at num modo possibiles moraliter possibilem mundum nonnullis videri. aliis et physice et moraliter quamplurimos possibiles. Et infinitum quidem licet dicere mundorum possibilium numerum; si qualibet seu natur rum, seu ordinis mutatione alium fit. turum fuisse mundum, contendere V Iis. Plures etiam, ac a nobis possint numerari, mundos esse, eo sensu, quo orbis aliquis coelestis mundus dic, tur, facile concedi potest. Q

292쪽

Quibus initiis ad eam quoque dis.1mtationem myodi ilaei, qua, qvid in unoquoque mundo fieri possit aut, eesse si definiatur; quam aliis reli quimus. D

aduertentes diligentius , magnam et omnem mentis nostrae conceptum s ede superaptem mundi esse persecti nem, negare non possumus. Probat

quippe hoci mundi magnitudo, corporumque coelestium numerus; a, maturarum vita praeditarum

multitudo Da Tot vitae et bestitatis principia, adminicula et praesidia, ubique o et

293쪽

o mundi perseaione. a scan homine maxime conspicua G

Multa quidem inesse mundo malo De malis. rum genera, certum est. Vctrum maine

1 Plus inesse boni, quam mali, haud dubie censendum est. Varia id ratione, licet non plane euidens, admodum tamen probabile reddi potest. Et erroris etiam, qui contrarium sustinet eaussae in aprico sunt a et mala quae dicimtur, Vario re

spectu ipsa bona quoque sunt iam illi ipsi, qui patitur, iam altis. monstr rum

294쪽

rum quoque varius usus negari non

potest. D

a Varia etiam remedia ac pra sdia contra malum ubique parata avi sunt. Quorsum, praeter innumera alia, et hoc pertinet, quod in qualubet orbis terrarum regione aliquod vel plantarum, vel animalium genus reperiatur, quo incommodis, ex coeli te meque rationibus ibi oriundis, occurrere, vitamque sustentare vel solo hoc praesidio homines possint. DNullum in mundo reperire licet malum, quod sine maiori incommodo et detrimento auerti potuisse, probabili ratione contendi queati quibus omnibus consequens omnino videtur esse hoc, ut nemori piens mundi uniuersi rationem reprehendere aut damnare sustineat.

295쪽

Omnibus iam rite instructis, ad n Instituti bilissim,m grauissimamque m '' taphysices et omnis philosophiae a tem progredimur, doctrinam de Deo. In qua, sicuti etiam in antecedentibus ubiqne operam dedimus, ita versa mur, ut pro rationum, quas afferre Possumus, pondere iudicium tempe Tantes, certa et dubia, magisque et minus probabilia haud confundamusὴ memores in primis, non quae quacumque ratione vera possiti constitui sinquae intellectus nostri leges et princi-

296쪽

as Metaph. Cap. IV. Sest Lpia naturalia sequentibus illucescant, a nobis exponenda hoc loco esse '

D Quae strictim notaturi sumus, in s.RIERUSALEM II lib. R FIMARI I-bris auro cedroque dignis uberrim aedoctissimo illustrari confirmarique, nemo, qui haec legat, facile potest igno

rare.

coneeptus Dei autem momine intelligimus

primus de o

Deo omnium, quae mundum conlutuunt, rerum, mundique adeo ipsius, caussam supremam eamque intelligentem. Qua notione non solum error Athel co sed Pantheismo etiam atque ο*thelmo, dummodo haec ipsa nomina iustis limitibus defiulantur , satis o viam iri, et lassicientia religionis nat resis undamenta strui posse, persu sum nobis habemus.

D. Qualem mundi caussam exsistere, re lanae itioni adeo nulla opera illucet; ut mirum non siti inter axiomata, quo

297쪽

o exissentia Dei. a 3rum immedias patet veritas, a nor nullis hoc numerari ab Quodsi enim cum ration cogitantibus sanctissima haec et suprema aliqua lex est, ut omnium, quae contigisse aut aliter esse

posse constat, caussam, eorum autem,

in quibus ordo manifestus est et a tium consensus, cautam intelligentem cogitemus quo quaeso piaculo committi possit, ut hanc mundi compagem, hunc in rebus maximis minimisque o dinem constantem, tot animalium g nera, quibus terrarum scatet orbis, quorumque nullum est, quod nona manam artem omnem longe superet, et sapientissimum quemque in admir tionem maxime rapiat hoc Vero hominum genus, quod ob suam ipsus persectionem et mirabilem naturam o stupescere necesse est has denique i numerabiles omnium rerum Vires, multis modis sibi contrarias, et apte t me usque consistentes consentiente que sine auctore aliquo ac moderatore

esse, censeamus*bba

298쪽

g. 76. n e vopi, Videndum tamen est, quid huic rationi possit opponi. Et primum quudem ' aliquis obverteret cum illa iuste cogitandi praecepta, quae hic incensum veniant, experientia nice nutantur; in iis quidem recte adhiberi, quorum experientiam aliquam habeamus ad rerum autem principia et mundi primordia extendi non posse ' Verum neque prius illud adeo euictum est; siquidem, licet ipsos rerum conce plus experientia acquiramus, leges t men, quibus iudicia nostra tempere tur ipsa intellectus nostri natura construmme possunt esse. Et vero undecunquest illa iudicandi norma lassicit, eam nos missam sacere non posse, nisi naturae nostrae aperte vim inferre, uutia

299쪽

De exissentia Dei asstitiamque a prudentiam eodem loco

Alii unamquamque quidem rem sui obiectisvit generis caussam requirere confitentur ' at Vero nullo generationis initio, nulla caussa prima opus esse; sed inde ab aetern in finitam rerum, quibus mundus continetur, consecutionem sumi posse. Sed vide contrariis, quae numero vere infinito inesse plane videntur, positionibus taceamus; haec ratio hoc loco propterea omnino reiicienda est, quod rerum aliunde pendentium qua tacunque multitudo caussae loco haberi non possit; sed caussa debeat aliqua sum ultima, suffciens, adeoque ab omni isto, cuius caussa quaeritur, g

nere diuersa. LAE. f. 86. His

riae naturalis aut alius cuiuscunque documentis mundi aeternuatem neutruquam

300쪽

quam adparere, sed contrarium, quidquam inde concludendum sit, probabilius fieri, concedendum est; quamquam ab hac disputatione, multis dissicultatibus implicata, dogma n strum adeo planiim atque euidens di iungere, fortasse satius sit D

' V. doctissimam de hoc argumento commentationem . REI MARI c. A

Aand I. g 8.obis . tertia. Denique id contendunt diuinitatis aduersarii, iique, fi quidquam in ista caussa acuminis esse potest, acutissimi, omnium, quaecunque in mundo sunt et fiunt, caussam ipsum mundum haberi posse, naturamque rerum daedalam. At vero hos vel quod praecipiunt,im non satis intelligere vel princia pium petere, cui se maxime opponit sana ratio quaecunque ad tuendam istam opinionem proferunt, distincte

Ferpendentibus facile adpare EN