장음표시 사용
81쪽
Snimica . Soleo profecto non panio perfunctissicae in has Erasm elegantias Incido velut hoc loco cum pro μεσοταχιν quod proprie significiit medium parietem idest intermedium interstitium ille trad ii di pro di i χιραι immicitias sonat simultatem : non attendens theologos de quorum numerose est e iactat simultatem in alium sensum accipere solere. In eo veto quod dixit graecos ita haecci funguere ut accusativus inimicstias referatur ad inserius verta: aperte hallucinatus est auippe ita hunc locii eκponit Athanasius quem ipse graecu doctorem non negabit. κponit quid sit intomedius maceriae partes dicit pinimicitiam esse cum gentilium tum iudaeorum quaeiam deo humanis flagitiis erat oborta sicut di propheta testatur Nonne peccata vestra inimicitias ponunt inter meo vos Hunc ita piarietem medium inimicitiam dico dissoluit in propria came Christus. Nam quod Erasmus inseri quandam editionem quam citat Hieronymiis pro in decretis habere in dogmatibus usurpata voce graeca: similis monetae est O uippe nullam Hieronymus ruat editionem sed antiqua illa editio apostolicarum epistolarum quam ipse comentanir habet in dogmatibus pro eo quod decretis nos legimus. . . M Vetus tralatio . Sed estis ciues sanctorum Paulu8. αλλα συμ πολῖυι αγιων. reaiatinaei Erasmus. Sed cociues sanctorii. Et in annotationib' ἶλλα συμπολiri idest cocium.
π:I Stunica . Mirum est Erasmum qui latinae proprietatis a deo superstitsolas ob
seruator est ut minimas quasi quas ipse putat in veteresnterprete improprietates conuiciis irristonibus ac sibilis passim infestetur: hoc loco sui oblitum instituti conciues traduγilla voce quidem a latina elegantia prorsus abhorrente mi vetus interpres ut pote in utram lingua apprime eruditus optime callens pro lsuo quod graece hic legitur idest conciues elegantistinae ac piDprie ciues reddidit Non enim latinis mos est dicere hic concinis est meus sed meus ciuis titus ciuis illius cis uis nec3 apud latinorum probatos autores concius alicubi reperitur. Ogro magis admiror Laurentium Vallam libro elegantiarum quarto conciuem illum esse diiuste qui eiusdem ciuitatis est: ac quendam quem non nominat arasse quod libri sic inchoaverat Fauonius ciuis meus optime princeps consul tuus quod dicere debuisset ut ipse ait conciuis naeus Iam ea distinctio quam paulo infra intulit maiore me admiratione affecit cum videlicet dirit cum non apponimus pronomen rectius sine appositione loquimur audite ciues quasi cum apponimus pronomen nequaquam cium dicere possimis sed concines. Nam quod ultimo intulit Dicimus tamen
vos estis ciues nostri quasi respublicae nostrae illum calumnia prorsus liberauit qui diκit Favonius ciuis meus optime princeps S consul tuus. Non enim quasi donis nasciuitatis esuem suum illum diκit: sed cum ipse esset ciuis eleganter ciuem suum illum appellauit idest eiusdem reipublicae. enim quantum memoria assequor nunquam apud Ciceronem conciuem memini me legere sed ciuem in hunc sensum sine pronominibus cum pronominibus. Supersedeo afferre Gempla quod pleni sint Ciceronis libri huiuscemodi testimoniis
- Vetus tralati liquo omnis paternitas in caelis N in terra nominatur . Pau
st bimou . tunica Diuus Hieronymus libro secundo contra Rullinum parentes pro cognatis Sassinibus militare vulgare didicit esse vocabulum voluit dicere non latinuesse sed vernaculum ac de media plebe desumptum. Idem di de parentela dicendus
hoc loco est absurdam videriet esse vocem di qua nullus unquam latinorum sua
82쪽
aliquando siti aeterum iobe i P qua hoc loco paternitatem vetus traduxit Interpres alibi familiam transtulit Lucae secundo δια s. ιναὐαυων Γιικου- πατριας .ebis idest Eo quod es et de domo S familia David. vetus tralatio Scire etiam supereminentem scientiae caritatem Christi. Paulus. G; a aberas
re praeminentem cognitioni dilectionem Christi. Stunica. Hoc quidem in Erasmi annotationibus vel praecipum animaduerti quod es antea in t tu perperam ille multa traduκisset quod reuocare illa iam no poterat in annotationibus quocunt pol sit modo defendet enititur velut hoc loco. Nascum in teκtu contra Apolloli mentem di graeci sermonis proprietatem γνώσεως quod est in genitivo per dandi casum traduκisset: in anno praesentem explicans locum Incertum est inquit daticine casus sit scientiae angenitivi ut intelligas caritate Christi sciri quae sit maior quam ut cognosci possit: aut intelligas cκimiam dilectionem cognitionis. Sed prior sensus veriore magis quadrata graecum sermonemram etsi posteriorem sequitur Hieronymus Olmplidentiam hominis singularem. Itane tandem prior sensus idest ab Erasmo imperitissime confimis verior est Smagis quadrata graecum sermonem tametsi posteriorem sequitur Hieronymus Melius ergo Erasmus hunc locu intellexit quam Hieronym'. Nimir quod doctior illo erat quod puraecarum litterarum peritior: dc in sanctarum scripturarum intellige i
ραλλευσαν re γνοῦσι idest scire etiam caritatem Christi supereMedentem ipsam
scire etiam supereminentem caritatem scientiae Christi. Non enim per accusandi casum id Apostolus dixit quod facere debuisset si id voluit et significi re quod Erasmus intelleκit: sed in genitivo posuit quod verbum πε λω nequaquam regit. Sic igitur Hieronymus praesentem eκplicuit locum . Nec putandum in hoc finem laboris nostri esse ut radicati ct fundati in caritate possimus comprehendere cum omnibus sancti et quae sit Iatitudo S langitudo S profundum di altitudo: nisi etiam omni studio nolle cupiamus supereminentem scientiae caritatem Christi ut non simple caritas sed supereminens nota sit nobis nec iste sit terminiis habere notitiam supereminentis caritatis Christi nisi addamus S aliud ut supereminentem caritatem scientiae consequamur. E quo animaduertendum est quia grandem di immensam Christiis scientiae habeat caritatem idest eorum qui se scire desiderant. Cuisn lege eius meditantur die ac nocte qui verba vertunt in opera di*iodore meditantur consumant manu Sc.
2 Vetus tralatio. Noliti dare locum diabolo. Paulus. Misy δ' Pm τω m pistiti Diabolisindo λι, Erasmus. Nec detis locum calumniatori. Et in annotationibus. Deinde diabo: ζζοῦς Iohaud scio an hic pro calumniatore possit accipi. Sitis inquit concordes: ne si iuste hisdemi, etiam ulciscamini praebeatis ansa meatumniandi gentilibus. hiiDomoe Munica . Pima, calumniatorem siue criminatorem proprie sonat tam του Piαaciχsi idesta calumniando siue a criminando deducta dictione est autem ypria ac vera demonis appellatio de quo Apocalypsis capite. ia.dicitur Quia proiectus est accusator fratrum nostrorum qui accusabat illos ante conspectu dei nostri die a nocte. Hoc autem loco no pro homine calumniatore sed pro demone ab Apostolo acceptam e Hieronymo intelligitur qui praesentem explicans locum sic ait Diabolus graecum verbum est quod latine dicitur criminator lingua vero hebraica Satan
83쪽
appellatur idest aduersarius siue eontrarius S ab Apostolo Bellat hoc est abs plago
quod de collo suo des abiecerit senastiitem quem Aquila postitam transtulit. Et sciendum biclino in veteri lege filii pestilentiae scribantur sicut ibi filii autem Heli alii pestilentiae: ibi in hebraicis voluminibus Belial hoc est diabolum pro pestilentia
nominari licet plurimi proBelial corrupte in Apostolo Beliar legant. Nolite ita pati dare locum diabolo qui tanquam leo rugiens quaerit aditum per quem possit irrumpere. Ostomodo enim pater Stilius stant ante ostium di pulsant ut introeante coenent cuni eo qui se receperit ita Sadliersarius semper in nos est paratu irrumpere eccum locum dederimus ingrci litur Scaetera Ambrollus praeterea diabolum legito subdit Iram transire mili nec retineri in pectore ut die orta in die decidat quia si in animo manserit dat occasionem diabolo gloriandi. Necesse est enim iratus animus male cogitet quod cupit diabolus. Inuenit enim mentem paratam ad malum cui se inserens esse tu suo decipit hominem factum ad vitam: quia hominis cogitare est diaboli implere Athanasius etiam de demone haec intellerit cum haec in comentariis edisserens diκit. Mutua oppugnatione diabolo obsulatur quandiu unis animis erimus condensati nihil ille de suo est illaturus ut qui nullum ueniat in s nuana et se locum. At cum aliquod inter nos dissidium prosemina uerit: tunc perinde ac
occasione inuenta ubi caput immittit serpentis more S mowreliquam corporis mollem ingessit.
Non in vetus tralatio. Sacramentum hoc magnum est. Paulus. ω μου, in αλ με bγως Erasmus Mysterium hoc magnum est. Et in annotationibus daaamentui uiri meo hoc μυ - idest mysterium. Id notus eos nescire qui re hoc loco faciunt mattimoremn . asilonin unu e sacramentis non quod de hoc sit dubitandii,sed quod e hoc loco no magnopere colligatur. Siqusde particula aduersatius Ego aute3 satis indicat hoc magnu mysteri u ad Christud ad ecclesia pertinere non ad mari tuo ad uxore. Nec emin hoc magnu est sacramentu si vir iungat Motiqd'Sapud ethnicos fericosueuit. Stunica. rod graece dicitur μυς ων idest mysteriit latiae sacramentii diciturnem habent latini aliam dictione praeter hane qua graeca primant quae id proprie significat quod per mysterii intelligitur. Non autem errare videntur qui eκ hoc ioco matrimonium unum eκ sacramentis faciunt: cum manifestissime hic non solum sacramentum appelletur sed magnu etiam sacramentu. Nam cu Apostolus de viri Booris coniunctione hic ageret dotarnale matrimonium mystico comparans destes qui est inter Christum Secclesiam Moribus praecepillet ut viris subditae elsent quemadmodum ecciesia subdita est Christo: dc vitis, Mores diligerent sicut Christus dilexit ecclesiam S diuinu subinde praeceptu de matrimonio subiunκisset: idest Propter hoc dimittet homo patrem timatrem Madhaerebit vκori suae Serunt duo in carne. ' narconsequenter intulit. Sacrament simo magnu est idest hoc sacramenti matrimonii S mutuae coiunctionis viti ,κotis magnu qii idem est ut pote deo inststutum veru tamen ad Christum ecclesiam ego illud refero Cayasi dicat quod litteraliter de carnali matrImonio dicitur id de mystico spiritualiter dici potest auod
autem hic sit verus sensus apostolicoriverbonae sanctis doctoribus edocemur ae primuiniit deme Athanasio qui praesentem γplicans locum sic ait Vere nant de thoc sacramentui scivi eos qui se genuerint deserat quispiam qui labores sunt Neriimna, in generando Meducando perpelli di beneficia contulere innumerati illi inhaereatini iam emantea viderit unquam nec boni aliquid prior ipsa attulerit
Alioqui quicquid est laciamenti huiusce vel de Christo; phetice dictit esse accepetis.
84쪽
Ille nanni patrem reliquerat non loci seccessu sedeondescensu ad carae ct veriuad sponsam quae prius se ignorasset S illi uno in spiritu unitus est oras enim adhaeserit domino spiritu unu tam sortitur. Cur igitur nuptiae improbantur curas Paulus diuini sacramenti in argumentu producat easdenu sacramenti nomine nuncupet SAmbrosi' apostolica haec verba edisserens sic ait. Mysterii sacramentu grandesn unitate vulae theminae esse significat. Nec hoc prodit sed alia causam quae nodiscordeta memorato mysterio flagitat quam scit ad profectu humani generis pertinere hoc est ecclesiae di saluatoris ut sicut relictis parentibus homo Mors suae adhaeret: ita direlicto omni errore etalesiae adhaereato subiiciatur capiti suo quod est Christus.Haee Ambrosius. Est autem adeo magnum hoc saaamentum coniunmonis viri Mociris ut si ethnici aut pagani fuerint matrimonio coniuncti di ad fidem Christi postea cffuertantur: in matrimonio prius contracto permaneant nec denuo contradere coganm aut in ecclesia benedicantur: di quod maius est etiamsi suo more in gradu prohibito lege canonica laesint coniuncti ad fidem conuerti nequaquam separantur. Et hoc ideo est quia ut sacri canones referunt sacramentum coniugii apud Ideles ct infideles existit quemadmodum ostendit Apostolus dicens siquis stater infidelem habet uxorem maee consentit habitare cum eo non illam dimittat Osiodignorans Erasmus Roterodamus in annotationibus super hoc loco Nec enim in quit in hoc magnum est sacramentum si vir iungaturinori quod di apud ethnicos fieri consueuit.
EX EpISTOLA AD PHILIPPENSES : CAP. I.
ETVS tralatio Paulus di Timotheus . Erasmus in an esse est inlnotationibus. Tuanquam id quidem nihil attinet adsen .isI:n. Itentiam Pauli: tamen admonendii duxi Timotheus pro ne in nomis
nunciandu antepenultima acuta siue graecam rationem Ian:
sequaria siue latinani quod contra nullo it in templis omnibus. Et licet optandu foret ut hoc esset grauissimu erratum in vita Christianorum tamen faedum est nos publicitus in re tam manifestaria perpetuo peccare. Stunica. Sciendum est Latirentium Vallam primu omnium de pronuntiatione siue accentu huius nominis Timotheus in principio annotationum suarum super Matthaeum classeruillene Erasmus glorietur has subtilitates a septim stus adinventas ut quas alii neutiquam olfecerint. Durum autem mihi videtur hanc Timothei Maliorum quorundam nominum vulgatam pronuntiationem in ecclesiasticis damnare. Osian quam enim primitiua ecclesia de simplicibus ae impetitis congregata fuerit: progressu tamen temporis tot philosophi tot oratores tot poetae tot densi grammatici magni omnes no .minis fidem Christi susceperunt: ut sicut sanctitatis a verae philosophiae ita di omnigenae litteraturae admirabilis quaedam schola ecclesia videretur. Eristimo autem ego non cerimonias solum erga diuina mysteria sed di verborum quot pronuntia loes qui titie ecclesiastici latini initur a sanctissimis illis ae eruditae imis viris priscis ccclesiae doctoritas per cabala ut hebraei dicunt .i. per receptione aut ut graeci tibi: α δ εω . l. in traditioe hoe est vivae vocis doctrina illos acceptistati in ea nos emanasse Nessi uuaos prorsus errare in Timotheu accentu in penultima publicae in echina
85쪽
clesia proferunt. Nam cum in graeco hoe nomen non osco accenta perpetuo prostramr: sed in nominatiuo accusatiuod vocativo accentu in tertia a fine in genium dativo in penultima ab illa graecorum secunda prolatIone potuerunt latins Sistam qna in hoc nomine semper utuntur mutuari. Nam de Andreas quod Laurentius ait accentu in prima proferri debere: di de Symonem quod idem aαentu in media asserit esse proserendum: facile refellitur Inuenci poetae autoritate qui libro primo euangelicae historiae Symonem accenm in prima protulit di Andream
Proetiensi videt ponti per littora statres. Praesolidum Symonem dignum cognomine Pens: Andream cp simul sinuosa volumina lini Piscibus insidias disponere marmoris undis. matris isti Vetu tralatio. Cum episcopis di diaconibus. Erasmus In annotationium.
manifestus Graecis unica dictio est coepiscopis o simoisti quasi communicet suum ossi cium cum illorum praesbyteris. Osranquam hie graeca variant emplariae in nonnullis scriptum erat συν letri ex tit idest una cum episcopis. Stunica Graeca exemplaria non possunt hoc loco variare nisi perperam praepositio cum dictione ut inuti ab impetitis graeculis e lanti hierit. Constat enim non ad praesbyteros ti diaconos Philippensium solum Apostolum scripsisse sed etia ad plebem una cum praesbyteri ad diaconibus. Et quantu memoria stiggerit haud arbitror hane dictionem coepiscopus in apostolicis epistolis inueniri. Diuus Ambrosius ita hiis locum edisserit. Cum episcopis S diaconibus hoc est cum Paulo Naimotheo qui Hic episcopi erant simul di significauit di diacones qui minsm abant cis Ad plebem enim scribit. Nam si episcopia scriberet S diaconibus ad personas eorum saltaret. Et loci ipsius episcopo scribendum erat non duobus vel tubus sicut d ad Titum d Timotheum . Athanasius ad clerum ait Paulum nunc scribere quod alias nunquam egit siquidem miserant illi Epaphroditum qui necessaria sibi detulerat.
EX CAP. II. illim Vetus tralatio. Vt in nomine Iesu omne genisse latur. Paulus I, I.
interpretatio. ματι - οὐ παν - καμ. Erasmus. Ut in nomine Iesu omne genu flectit. Et in annotationibus. παε ιν κα ι idest omne genu flectat ut subaudiasse.
Stunica Multa verba apud graecos sunt quae licet sint activam passiva voκ ab eis possit declinari ita tamen interdum posita repetimus quasi neutra essent hoc est quasi passim carerent voce secut hoc loco ποῦ γοε κα ψ pro κα, ἡ . Et ad Romanos capite. r . ubi dicitur Ioniam mihi flectetur omne genu quod grae
habeata eri ρε et ita positum reperitur quasi neutruesset. ps. o.Conuertere domsne Seripe animam meam etsi ρεψo G ι ἐυσα - . χων να Et psalmo. 7. Conuertetur dolor eius in caput eius Q α ιςρέ - πινις inia ις κεγκλων που Et ut de saecularibus quom litteris testimonia proferamus. Thucydides libro . . m i ἐμποριας α DA πιμιγνι-ε gyεοῦς αλλήλοι quod perinde est ac si dirisset is A εο μιγνυδιο αἱ εω ἀλλ ἡ ως. Errauit igitur Erasmus cum pro καὶ l. flectat acti uehie tradurit cuin annotationibus dixit ut subandiasse Debuit emper passiua illud voce traducere ut vere ac proprie vetus interpres transtillit. Non enim genu semetipsu flectitista ab eo lectimimius est genu. CNod si no alia homine admonebant: meminisse debuerat ad Romanos capite. t .simile verbum idest καὶ.ψs per passita
86쪽
Wocem a se fuisse traductu nisi forte evistimauit utro 3 modo transferri recte potuisse.
Vetus tralatio . Eκ genere ista l. Paulus tererici Erasmus Israel e TMiste in genere. Et in annotationibus Israel hoc loco nominatiuus est non genitivus. Ut visera murenim se vocavit circuncisionem pro iudaeo ita se hic nominat istae pro Israellta iam S alias saepenumero fecit. Addidit autem eκ genere ad distinctionem proselytoruni qui erant quidem lsraelitae sed velut adoptione non eκ genere. Stunica. Non potui ita me deus amet Erasmicam istam annotationem legensa risu temperare: primum. cum in textu legissem Israel in genere elegantiae causa transmutatas ab eo suis edictiones suspicatus sum quanquam duriis ille loquendi
modus mihi videbatur. Cum vero annotationes legere 3 inscitiam hominis manifeste deprehendio errorem intellectius: existimauit enim istaei nominatiui casus es e ac propterea dictiones comutauit Miror quod sequentia non sic transtulerit Beniamineintribui Beniamin etiam nominatiui este diκerit pro beniamita positum. lSciendum igitur Israel in graeco S in latino genitivi esse quanquam articulum non habeat quo id significetur sicut nee Beniamin quod sequitur nem se alicubi Israel Apostolum nominasse pro lsraelita quod Erasmus ait illum alias saepenumero fecisse. Ad Romanos enim rapite undecimo Israelitam se vocat non Israel sic dicens Nam
di ego istaelita sum. . reminime dμί. EX CAP. IIII.
Vetus tralatio. Etiam rogo&te germanecompar Paulus ναὶ ἰρωτωκα εσυ, 'MM W γε σιε. Erasmus Sane rogo Stecopar germana. Et in annotationibus. iidam 'Sm: hoc referunt ad Morem Pauli: na graeca possunt di taminino genere accipi σι, Ine 'γε γε, arn idest coniunX germana hoc est syncera coniunX.Sunt autem nugni autores apud graecos qui putant Paulum habuisse vκnremo caetera. Munica. Hoc loco non per haec verba Paulum κorem significasse sed virus aliquem deo deditum esse allocutum tum eingraecis ipsis dictionibus quae masculina sunt facile apparet: tum vero eκ Athanasii commentariis qui verba haec apostolio replicans sic ast Euodiam rogo di Syntycen deprecor Scaetera. Apparent hae mihi Ominae tanquam primates in Philippensiuni e lesia enitisse commendat
autem has mirae virtutis viro qui harum alteri vel vir erat vel frater forsitan etiam carceris erat hic custos anali id inquiat nunc vere germanus es frater nunc virimi te proprium di coniunctissimum geres si in opere domini di iugum pariter traκeris mulieribus hsice opem ferens . Non nulli vero errore dum Morem dicunt Paulum adhortari quod tamen longe est secus quippe quem nec inorem legimus habuisse di germana coniunidicere debuit sit si uxor illa fuisset. Hactenus
Vetus tralatio . Hae cogitate di agite iratans sit annotationibus . Cogi 2 fiat
late superest Graecis tantum est ταῖ- σοα-gετε. Et ita legit Anabrosius. mra. Stunica . Absens fortasse a semetipso Erasmus erat cum scripsit cogitate hoc loco supercile ac graecis tantum esse τι et αρα-Kετε. Siquidem in omnibus graecis codicibus τα, α λογd n hic legitur idest haec cogitate sici Erasmicus , impressione eodeκ habet. Aic ita legit Athanasius S subdit. Cum per cogitationes praua facinora committantur: haec inquit quae dicta sunt mente vos agitate Ambrosius quolia cogitate hic legit. Nec graeci sunt libri qui πρα sim hoc laco habeant nec latini qui agite nili mendosos utriust linguae codices cum haec commentaretur Erasmus perlegit.
87쪽
cros et color sensis a colosis illo inciri radiu. Uliare eum massere
ETUS tralatin His qui sunt Colossis sanctisti fideli a
fratribus in Christo Iesu. Erasinus stannotationibus Imprimis inquit non possum non nitrati quid in ment: venerit iisqiii Cololsenses ad quos scribit hanc epistolam Paulus eis aiunt Rhoe ienses ob nobilem illum Colossum qui memoratur inter septem mundi miracula. Naelestatua quidem nullus non meminit scriptorii. At de ciuitate huius nominis ne ii quidem ultu fecere verbuqui totius insulae situ 3 diligentissime litteris prodideiunt. Stunica Notat hoc loco Erasmus ut ego existimo Calepinu non omnsno malii autore qui in levicocii decolosso egitIetlic intulit. Ab hoc colosso Rhodii Colossentes appellati sunt quib' scribit Apostolus. Ego vero nescio an ad Rhodios lub Colol sensu nomine Apostolus hane epistola conlcripserit Caere tu Rhodios appellatos fuisse Colossenses ob nobilem illum colossum qui inter septem mundi miracula memoratus est autor est Sudas in Collectaneis his verbis. Κολαψα
του μαιεύ ονος Id est Colostenses loco, Et Colossenses Rhodii qui in insilia aeream solis statuam ereκerunt quam propter magnitudinem vocaverunt colossiam temporibus Seleucinicatoris filii Alevandri macedonis. Et indictione ei por Pod o inquit
insula quae ex Lindus appellatur: S Colos senses eiusde habitatores propter colossum.
Vetus tralatio auae omnia in interitu sunt splavsu . Paulus. α ς π α in luφσκαν τῆμα χρωσδε Erasmus inlae Omnia ipso pereunt abusu. Stunica Diuus Hieronymus in epistola ad Algasiam quaestione decisa verba haeceκ Apostolo citanet visi legit ut vetus interpres transtulit non abus . Non enim cibis abutimur sed utimur quidem ad corporis nutrinientum qui tamen ipso usu intereunt idest contumuntur. Sic enim Hieronymus ait apostolica haec verba illic eNplicans. Nec gustaveritis carnem suillam S leporum sepiarum S lolliginus murenae languillae Muniuersoriam piscium quae quamma sic pennulas non habent quae omnia incorruptione Sin interitu sunt ipso usui stercore digeruntur. Quanquam verorum, χ s i abusum ad verbiim sonet poterit tamen eis vim loco οἱ praepositio dictioni sim apposita eiusdem non immutet significantiam sed perinde habeat ur ac si apposita non esset qucxl in multis graecis dictionibus accidit cum quibus praepositiones compositae sunt ad ornatum tantum di ternion celegantiam. Quid quod di Apostolus cum abusum voluit significare usitatiore verbo usus est idest καπιχεῖμα prima ad Corinthios capite. q. Vt non a bina potestate mea in euangelio: qc graece sic legi ii νὴ si καταχρωσα,7M H ἰουσἰα μου τω Δαγγελίει.
Vetus tralatio. EMpoliantes vos vetere homine cu actibus mss. Paulus. , icit 'ὸν παλαιον ἔρωπον erum me la εσι αυτοῖ. Erat mus. Postea qlla Guiliis vetere homine factis tuis.Et in annotationib= αοεκδισα ii ex Lenit, ides post qua eκuistisna praeteriti ic potis est. Voce hanc intcrpie, rubinde verri opoliares.
88쪽
Stimici. Non male laterpres vocem hanc subsnde vertit eκpoliantes. Si qcidesopoliare non solum significat id quod communiter intelligitur: verum etiam emere quo significatu apud Ciceronem acceptum reperstur. Sic enim Actione quinta in Verrem apud eundem legitur Uruerat hoc plane imperatum ciam illum mpollatum stipatunil lictoribus videres omnes ideo putabati ut miser ati innocens virgis cederetur e caetera. Ibi enim eκpoliatum pro eκutum di denudatum accipitur. Agitur enim illic de quodam Sopatro de quo prius diκerat. Cum iste imperat lictoribus, Sopatrum deporticu in qua ipse sedebat praecipitem in forum deliciant nudi imi constituant.
Vetus tralatio. Et ea quae Laodicensin est vobis legatur. Paulus. ω in λαοῖ molieti rei ahit&ας, ἴνα su μεις ανα γνωτε. Erasmus. Et eam quae scripta est cinLaodicea vid vos erasiumqω
Iegatis. Et in annotationibus Graecanica scholia negant hanc epistolam de qua hic I UI' agit a Paulo scriptam fusae Laodicensibus. Nec enim diκit quae scripta fuit ad Lao ra an dicenses sed quae respia sui eκ Laodicea . Proinde fuisse epistolam quam Laodicensis quispiam scripserit ad Paulum in qua tamen inessent quae ad Colossentam
Stunica. Mirum est graecanica scholia negare hanc epistolam de qua hic agitur a Paulo scripta fuisse Laodicensibus quod Erasmus ait cum Athanasius Gimius graecorum doctor de epistola a Paulo Laodicensibus scripta hunc locum imprimis intelleκerit. Sic enim in commentariis haec eκplicans dicit. Videre videor fui me nonnulla Cololsensibus a Paulo scripta quae ut Laodicentaus innotescerent nece Tarsum erat. Et contra Colossensibus ipsis paterent quae Laodiceae ciuibus fuissent per litteras significata viriliam cp Apostoli scriptis castigabantur in quibus eo plurimum inerat utilitatis quia horum singuli propria erant vitia recognituri. Quaeret aliquis quaenam illa fuit ad Laodicenses epistola Si nimirum quae ad Timotheum prior consalpta est. Hanc uam ivra Laodicea transmisit Apostolus tametsi dicant nonnulli ad Paulum priores scripsisse epistolam virum vero res ita se habeat aut secus nihil mihi constat. Qui enim poterat fieri ut propriis litteris Laodicenses pro siserent Hactenus Ethanasiuq. Cuius e verbis liquido apparet de epistola a Paulo Laodicensibus scripta verba ista apostolica illum intellexisse primum eum dixit Et contra Colossensibus ipsis paterent quae Laodiceae ciuibus fuissent per Iitteras significata viri pinainc Apostoli scriptis castigabantur . Nam illorum opinionem qui existimarunt Laodicenses ad Paulum priotes scripsisse epistolam facile refellit cum dirit. Ual enim poterat fieri ut propriis litteris Laodicenses prolicerent Ambrosius super hoc loco. O ni generales sunt institutiones Apostoli Nad omnium profectum scriptae epistolae ciccirco etiam Laodicensibus epistolam hanc legi praecepit ut per hanc quid agendum sibi esset addiscerent. Et Colossenses ut eo rii legerent i ta sensum supra dictum Diuus Hieronymus in libro de vitis illustribus de Paulo apostolo agens cum eiusdem epistolas memorasset ultimosntillii Legunt quidam ct ad Laodicenses sed ab omnibus eκpellim .i Eusebio item Caesariensi apparet alias nonnullas epistolas a Paulo apostolo scriptas fuissse praeter has quae in canone habentur cum libro tertio ecclesiasticae historiae sic dicit Pauli quoc manifeste quatuordecim sunt epistolae quae in autoritate habentur. Erant ergo S aliae Apostoli epistolae quae in autoritate non habebantur qualis ista esse potuit quae ad Laodicenses ab eo scripta est.
89쪽
ETVS tralatio. Cum possemus vobis oneri Meri Christi apostoli Paulus . δυνήιδιι υ βαρο ινα α ιςου-kολοι Erasmus. Cum possemus in autoritate essetanquam Christi apostoli. Et in annotationibus. ν βάρει li, isti id est in onere siue in pondere esse quod quidem bifariam legunt graecanica scholia aut i, dies hoc est in pondere S autoritate quoniam praecessit non quaerentes gloriam di sequitur sed facti sumus paruuli. Adhaee Ambrosius videtur de honore non de gratiatione interpretari. Denissi adhunc sensum facit quod continenter adiecit ut Christi apostoli Necpenim est apostoloni grauare suo supercilio quenquam. Aut: βαρύ, quod nihil ab illis acceperit nec usquam sumptui aut nerisuit pilor interpretatio mihi magis arridet. Stunica. Non prior interpretatio Erasino magis arrisisset: si verba apostcli Pauli quae praecedunt di quae subsequuntur diligentius attendisset quib9 hic locus ab eodeApostolo videtur eκ planati. Ait erit in eqtientit Memores enim facti estis fratres laboris nostri di fatigationis nocte S die operantes ne quenquam vestrum grauaremus predicauimus in vobis en angeliu dei. Vbi in graeco pro grauaremus est verbum ἰοιξαρήσα quod rei pondet ad illudini iod lupersus dicituri Bel si in m. Est autem huius litterae sensus qucd cum Pauliis tanquam apostolus Christi potus sic Ihellatonicensibus oneri esse in his videlicet quae ad victum pertinebant cum ipse alibi dicat si nos vobis spiritualia semina uinius: magnu est si nos carnalia vestra metamus SEt qui altario deserui unicii altario participant. Et no alligabis os bovi trituranti. Cuinquam apostolatiis iure potuillet ab illis sumptus quotidianos eκigere noluit cuiquam oneri elle noluitque quam grauare sed propriis manibus die ac nocte operans victum sibi quaeritabat nemini ob cibum adulabatur non in quaestum predicatione habebat euangelii. Ait enim in praecedentibus. Nec enim aliquando fui naus in sermone adulationis sicut scitis: nccpinoccasione auaritiae. Idem in secunda epistola ad Thessalonicenses capite ici tio sic ait. Ipsi eni scitis quemadmoduo porteat inaltari nos quoniam non inquieti fuimus inter vos nec gratis panem manducauimus ab aliquo sed in laboreo fatigatioe nocte ac die operantes neque vestru grauarem'. vetus tralatio. Sed facti sumu' paruuli in medio vestrum Paulus αλri Di, hi H aetrici ν, σω μων. Erasmus. Sed fuimus placidi in medio vestri. Munica. Ita qui dein legitur in graecis codicibus quos ego viderim idem, vim hoc est benigni siue mites aut placidi sed tamen vetera Semendata graecorve κemplaria unde vetus interpres traduuit , ibi habuille id est paruuli κ Athanasio apparet qui praesentem edisserens locii duplicem eius affert lectione sic dicetiscit prius verba apostolica proposuisset. Idest benigni nil praues vel paruuli idest immunes nequitiae nec gloriae cupidi. aut ensitantula sunt aetate nihil huiusmodi medstantur.
Vetus tralatio. Ut integer spiritus vesterta anima di corpus sine querela in ad
90쪽
Erasmus In annotationibus. Porto x, χέαι, Hieronymiis videtiir non legisse nec mihi videtur ad sensum pertinere nota enim loquitur de integritate spiritus quem non diuidit: sed hominis qui suis constit partibus. Stuilica . Cum in graecis κemplaribus quotquot sunt oxokχή in Minuatinis Integeris legatur nemine discrepantes nescio cur Erasmus Δκers non sibi videri ad sensum pertinere . Nec loqui hic Apostolum de integritate spiritus quem non diuidit sed hominis qui suis constat partibus. Loquitur enim hic Apostolus de integritate spiritus S animae corpias inti ita Gregorius Nisenus
Athanasio referente snper hoc loco verba haec apostolica intelleκit . Sic enim ait Athanasius Gregorius autem Nisenus sic inquit. Cum enim homoe omni sit animarum specie admiκtus casciiscet quae plantis inest mo sensibili Sintellectiva cuspiritum dicit Apostolus profecto intellectivam eκ pressit. cum animam sensibilitatem ipsam cum corpus vitam inesse nobis ostendit quae Sin plantis esse comperitur. Precatur ita id optat hos omnes per omnia sine querela seruari Sin cunctis deo ut obsequantur Ambrosius praeterea integer hic legit S verba haec apostolica edisserens sic ait Deus pacis Christiis est. Ait enim Pacem meam do vobis pacem meam relinquo vobis auippe cum omnia quae habet pater filii sint: hunc sanctificare nos optat Apostolus ut nos illustret pietate clementiae suae Somne votum nostrum dirigat in perfectione ut integer sit spiritus datus nobis . Tune enim integer est si bonae vitae studeamus animam habentes mundam S corpus sine quereIaut totus homo sit perscctus Scaetera E, eo antem quod Erasmus ait Hieronymum λικλκον non legisses manifeste apparet non illum quaestionem illam duodecimam e Hieronymi epistola ad Heldibiam cum haec commentaretur attente perlegisse alioqui facile reperisset Hieronymum legisses λικλωριν qui eo in loco eandem dictionem Nad corpus d ad anima me ad spiritum refert: Seum de integritate corporis di animae prius esset loquntus de spiritus integritate sic intulit Spiritus quot in nobis integer conseruatur quando non erramus in spiritalibus sed vivimus in piritu: acquiescimus spiritui: Mopera carnis mortificamus in spiritu asserimu omnes fructus eius caritatem gaudium Scaetera.
EX EPISIOLA.II. AD THESSALONICENSES. CAP. II
ET V tralauo. Non retinetis quod cii adhue essem un
meministis qliod cum adhuc essem apud vos haec diκerim vobis Et in annotationibus. Non retinetho μνημον-τε idest non meministis . O stultam copiae assectationem etiam culniuria sensus Vtri: quaeso istud est vertere diuinas litteras an potius in re seria ludere. Stunica. O stultnm hominem Erasmum istum Roterodamum di latinae linguae prorsus ignarum. Stultas appellat in interprete ecclesiastico copiae affectationem quod pro eo quod in graecolagitur ιυ μνήμονευετε idest non meministis aut non memoria tenetis non retinetis