De secretis naturae sive quinta essentia libri duo

121쪽

DE REBUS METALLIC Is

gerea faciemus inquisitionem, lapidii quippigeneratio facilior e dc magis manifesta stratallorum Coartabimus autem sermonempystrum eoo multorum dicedorum hic, cauti

iam in libro metheororum determinate sum. In genere autem de lapidibus tractantes in /Temus in genere materiam lapidum bc propium efficiens eoru proximum ,& locu generutiois. Deinde modis commixtionislapidii, ii caussam diuersitatis coloris eoru dc alioruac cidetium quae inueniuntur in ipsis sicut est ea ricies maior Se minor dolabilitas 3c indolabiblitas porositas 5c costrictio grauitas Jc leuitas dccetera huiusmodi. Inabus lapides non solii specie Sc numero,sed etia in genere Videntur non paruam habere diuersitatem. Sut auteasdam maxime autoritatis in philosophia vitri qui non de omnibus sed de Quibusdamlapit dum generibus tra statum facientes sufficie tem se dicunt de lapidibus fecisse mentionem, . quales sunt Hermes L uates rex arabum, d

scorides, Aaron dc Ioseph, qui de lapidibus

tantum praeciosis trae in tes,non de generelapidum tracitauerunt. Hilaus aurem sufficientinoiiciam tradidit Plinius in historia natura Ii non sapienter caussas lapidum in communi assignans, neq; oportet nos omnium horun

inducere sententiam eo scientia rei no adto

122쪽

hst oeculta . ipsam ex plurimorum errori Bus nos colligere oporteat. Sufficienter autesatis scientur nature lapidum & complexio mes quando propria scientur eorum materia dc efficiens proximum & forma & accidentia propria eorum secundum praetaxata in quarto metheororum inquisitioem.Non enim hic intendimus ostendere qualiter aliquod istorutransmutetus in alterum, aut qualiter per an tidotum medicins eius quam elixirvocant alchimici curantur egritiesines'eorum, autoc culta eorum manifestantur aut econuerso eoirum manifesta detegantur, sed potius commitationes eorum ex elementis ossedere, & qua liter unumquod in propria specie constituatur.Propter quod non curamus inquirere disserentiam lapidis & spiritus siue animae Sc corporis siue substantis dc accidentis de quibus

inquiriImalchimici,lapidem vocantes omne

C illud.quod non evaporat in igne dc idem vo cant corpus Sc substantiam. Id autem quod evaporat in igne sicut sulphur 6c argentum tuum 3c ex quibus diuer rum colorum fi/ Unz,ea quae vocantur lapides vocant spiri γtus & animam dc accidens,alterius enim sci/entis est inquirere de his quae occultis valde sulciuntur rationibus & instrumentis. - modum

123쪽

DE REBUS METALLIC Is

modum aut quem in singulis habuimus etialite tenebimus diuidendo per libros aliquosae plures tractatus δc multa capitula totum opuS.Cum autem in multis de particularibus hic fiat tractatus,oportet nos prius ex signir&effectibus cognoscere naturas istorum,' ex illis deuenire in caussas eorum A compositioes,eo quod signa&effectus nobis sunt ma/gis manifesta, in uniuersalium autem natura de quibus in omnibus praehabitis libris seci

mUS mentionem erat procedendum econuerso,a causia videlicet ad effectus Jc ad virtutes de signa,eo quod in talibus communia de confusa sunt magis,& quo ad nos manifesta sicut in primo phisicorum est determinatum. Ordinem vero huius libri adsequentes de natura libros satis ostendimus in fine nostri libri motheororu ubi dicimus de quibus prius S de quibus posterius erit dicedum. Cum enim la/pidum 8c metallorum genera sint omiomeraptus . plante in quibus inuenitur diuersitas Partium quae sunt radix, solium,& ssos, 2

fructus,omiomera autem sunt per natura an/te anomiomera, ideo prius erit tractadumdelapidibus de ceteris mineralibus i de

corporibus animat1S.

124쪽

De materia Iapidum.

Ncipientes tractare de lapidum nas ' tura in genere dicimus omnis lapi dis materiam esse aut speciem coi iusdam terrae aut speciem quadam aqui. Uincit enim in lapid1bus alterum i γrum elementorum , 3c in his etiam in quibus qusdam species aqvs dominari videntur, est etiam aliquid terrae simul dominans. Huius autem signum est fere omnium Iapidum ge/nera mergi sub aqua quae abundare in terrae materia diximus in libris de coel Sc mudo. Si

enim essent dominantia in eis superiora eloinenta proculdubio natarent super aquam, hunc autem nullum genus lapidum natat nisi

sit spongiosum vel adustum 8c per adustione spongiosum Sc porosum factum sicut pumeta

de lapis quem euomunt therme,vel ign1s vulcani qui etiam si in puluerem redigatur puluis ipse sub aqua mergitur. Adhuc autem si in la/pidibus perspicuis cum aqua non esset terre stre terminatiuum humidi admixtum no mergeretur sub aqua sicut cristatIus Sc herillus ,Kγcut non mergitur glacies dc cetera in quibus pura vel superabundans est aqua. Adhucaut Iapides omnes qui generantur in renibus Scvesicis

125쪽

DE REBUS HETALLICIS

vesicis animaliti, genera ntur eX viscosa gros sa&terrestri humiditate. Oportet igitur qῖ talis sit materia lapidum . Specialiter autelo, quetes de his lapidibus in quibus materiae terra facile patere potest quod in his non seia

terra est materiaita enim non continuaretur

ad soliditatem lapidis. Dicimus enim quoi caussa continuationis Sc commixtionis est humidum, hoc enim sua subtilitate aliam parte terrae facit fluere ad aliam,& hec est carissa bene permixtionis partium materis. Si aut uti Q&hoc humidum non bene ubiq; partibus terrestribus infusum nec esset retentiuum in coagulatione lapidis evaporaret tuc rema neret puluis terrς no continuus,& Pprer hoc oportet qae sit viscosum 5c glutinosum itaqd partes eius cuterrestribus coniaceant sicut lia mi cathenaru Tunc siccu terrestre retinet hu/midii,&humidum aqueii existens intras ccii facit c5tinuationem. Et hoc testat Avicennacu dicit qae terra pura lapis non fit, ua contis nuatione terra no facit sua siccitate sed potiua

conninutionem, Vincens em in ea siccitas n0stnmittit fieri conglutinatione Rationem dicitide philolaphus,quod aliquoties desiccaae loetu & fit medii miinter lapide Sc lutum di dein de inspacto teporis fit lapis. Dicit iterumqd lutum aptius ad hoc quod tras mutetur in lapideat

126쪽

LIBER.ΞΙ. 5. diem est unctuosum, qaeenim iseno esε com minutiuu siue cominui bile in puluerem estΓρpter facile humidicatis separabilitatem ab e de.Signum auia huius est quod in Iapidibus

ipsis frequeter remanent vens rerrε, dc est ter radura sicca quae cum coprimitur vel cotun

dis fit pulvis.Cuius caussa alia non est nisi saltumiditas eius non satis unctuosa 5c viscosia evaporauit ab ea in lapidis coagulatione,&ideo remasti terra dura cominuibilis propter virtutem coagulationis lapidis circustantis. Est autem Sc aliud huius signia quia cum lapi des no continui generatur, sed per modii asse/rtim ita qAEUnus generatur sup alium no continus uniet in interposita talis terra cominui tionepaties in copressione vel concussione, dc est dura, cuius caussa est qua supra diximus. Quod aute humiditas viliosa & vnctuosa sit quae estcontinuatiua materis lapidis, signifi/catur ex hoc quod alalia qus testudines voc1' turis uetissimecum suis conchis generatur

in lapidibus,& hoc frequetissimum est in lapidibus a inueniuntur paruis abus plurima so

ramina sunt habentia figuras concharu testudinum,quas quida Iunares appellant. Causia enim huius est humiditas quae ad locum illuemporauir,dc a circumstante retenta in se co=uoluta est&exterius primum constansintra seci,

127쪽

DE REBUS METALLIC Is

se circumacta intra se spiritum vitalem amipit sicut diximus in quarto metheororu. Ηscigitur in communi est materia lapidum eoru qui non perspicui nec scintillares sunt , diuet, sificantur autem in diuersis sicut in sequenti, hus apparebit.

si De perspicuitate lapidum.

LApidum qui perspicui sunt secundu ples

A minus sicut sunt illi qui gemme vocasitur, ut in communi dici potest, est aqua non pura materia communis. Illi enim lapi des sunt qusdam vitra per nature opus proinducta,propter quod etiam subtiliores in conmixtione 5c clarioris sunt perspicuitatis j vitra artis,quia ars licet imitetur naturam tam ad plenum opus nature attingere non p0te t

Signia autem eius quod diximus est quod ubdelicet aqua passa a sicco calido Vel frigido visit materia comunis istorii lapidum ea quoi vitra fiunt ab huiusmodi humiditate quae adneribus diuersis sue plumbi siue silicis siues tri siue alicuius alterius per ignem fortissimum eliquatur. Haec autem humiditas qs sit aqlla ex hoc ostenditur quod frigido coagulatur Sscco calido vehementi di taluta liquatur. Quod autem passa sit a sicco terreo adust0, ip/

128쪽

LIBER AE S

hatur ex eo cν non liquatur nisi eπclnere perassationem vehementissima,quemadmodum

diximus 3c in arte vitraria quae alchimis sub/alternatur ostenditur visibiliter, vapor enim sub thur in terra vel in Iapide a circumstante aliquando continetur Sc in seipso circumuoμiunis madescit sicut fit in olla cooperta calida in qua est aliquid aquς. Et cum sie sit humor passus vehementer a sicco dc in eo vis scci M. costans coagulatur in lapidem. Sed sic demodo lapidum generationis non est dicendum, sed potius de lapidum materia in communiis Utrum autem fiat frigido vel calido coagulatio ipsorum posterius ostendetur. Quod auteaqua sit huiusmodi lapidis materia ostenditur

etiam quia in quibusdam Iocis in quibus est

virtus lariis lapidum generativa aqua desceridenspluviam guttatim vel aliter fusam coli crescit in lapidem, patitur enim primo descendensa sicco terrestri ex natura & operatione

loci Sc sic efficitur lapidis materia Opria. Osteditur autem & hoc ex multitudine perspicui quod est in talibus lapidibus.Cum enim per spicuum aeris δέ ignis non sint incorruptibi, ita oportet necessario quod sit illa perspicui ras eX perspicuo aqus, erit igitur propria ipsorum materia de nacura aquς Quod autem aindam antiquorum lapidum materiam osten/I demes

129쪽

DE REBUS METALLIC Is

dentes dicunt quod descendit ex aqua currente quoddam quod in fundo residet & hoc hilapis, non ambo eo quod hoc quod ab aqua descendit terrestris est substantia, Sc ideo froquenter illi lapides qui ex hoc generantur noa quam passam a Virtute terrestri recipiunt. materia ,sed potius terram quae passa est a virtutibus aquae. Cuius signum est quod lapi des tales ut frequenter non perspicui sunt, scd terminati Jc valde dicuntur non dolabiles si comminui biles potius qui & silices a vulgo

vocantur. Testantur autem maxims his quae

dicta sunt Cristallus Jc Berillus qui aquς gluciei omnino quasi forma acceperunt, de quibhus dixit Aristote. quod fiunt eta aqua remoto uniuersaliter calido. Sicut autem lapiducide quibus in praecedenti capitulo mentionem fecimus, diximus materiam esse terram iida

simplicem sed passam ab humido unctuo oviscoso, ita & nunc de istis oportet intellihi quod humidum simplex aqusum non potest

esse materia lapidum perspicuorum, quia si/cut alibi ostendimus tale humidum neccea stat per elixationem, nec coagulatur per calibdum sicc um,nec congelatur per frigidum cUno, Propter quod necessario oportet quoi ipsum lit subtilissimo terreo parum permix d&insuper a sicco terreo sit sortiissime passumbit1

130쪽

LIBER A. Ca

sta quod virtus eius iam quasi obtIrieatomγnes partes talis humidi, nec tamen adhuc tras mutauerit subitantiam talis humidi in terra. In omni enim transmutatione elementorum

resis passio praecedit transmutationem substatis quod videlicet virtus elementi transmu tantis in toto obtinet & partes elementi transmutati figurantur in ipso ante transmutatio nem substantiae,& si commisceantur sic in ali quod eIementatum habebit illud elementum

materiam Unde elementum dc alter1us elemeti virtutes, dc hoc summum ingenium alchi micorum docet Hermes in secreto secretissi/mornm suorum per verba metaphorica di/cens lapis suauiter cum magno ingenio ascendit a terra in coelum,iterum 3 descendit a coe lo in terram, nutrita eius terra est, Sc portauis eum in Ventre ventus suo.Opera enim alchi/mis intendens docere d1cit ascendere in chelisi quando per assarionem dc calcanationem eius

proprietates induit ignis. Alchimici enim

vocant calcinationern eius adustionem & asse. sationem materiam in puluerem reducen te quae materia uerum descendit a coelo in terram quando induit terrae virtutes per in f humationem, tunc enim per inhumationem

l reuiuificatur & fouetur q uod prius per calci i ratione ita fuerat mortificatu . Quod aut dirip