De secretis naturae sive quinta essentia libri duo

271쪽

Dη REBUS METALLICIS

diatur,eo P tunc tantum subtile unctuosum manet ouodsustinet ignem & non crematur

ab igne.Oportet igitur simile unctuosum humiatim abundare in metallorum materiis quae a natura producuntur , & hoc esse causesam ductibilitasis 8c liquabilitatis eorum dc hoc expresse ilicunt auct. Avicenna &Her/mes & multi alii peritissimi in naturis metat lorum. Adhuc autem in omnibus metallorii generibus videmus Sc liquefacta non redduthumida infundendo ea super qus fundutar, neq; quiesciit in superficie una, neq; omnino dilatatur in ipsa,sicut videmus sere omne humidum aqueum unctuosum scut aquam,uinum,ceruisiam,oleum,omnia enim haec si

perfusa super lapidem terram uel lignumquPlanam inueniunt superficiem infundendo superficiem humefaciunt eam δc dilatantur in ipsa , metalla autem liquefacta nihil horunciunt,neq; adherent tangentibus nec; obfunduntur in toto, sed potius Sc constant se cundum aliquid de defluunt secundum si quid.Oportetigitur Φ humidum subtile uia cstuosum non sit solum materia eorum sed stfecte mixtum cum terrestri subtili quod non simitipsum ad herere tangeti, neo in toto de

fluere sed quasi per globulos constare, eo spubit in ipso terrestre subtile appraehenditet

272쪽

quasi glutiendo tenet humidum & terminat ipsum,ad hoc no sinitipsum adherere esu

ιι sibi dc humidum ubio sit extra seipsum

educit siccum terreum quod fluit & currit insuperficiae plana,si enim esset non ubi pr rectum ab humido siccum terreum profecto in igne liquante combureretur & efficeretur scabrosum sicut omne siccum terrestre quod non coopertum humido inuenit ignis iti ferro adurit ipsum dc facit scabrosum, idem aut est fere in metallis omnibus.Patet igitur prsemam materiam esse metallorum humidum unctuosum subtile quod est incorporatum terrestri subirili fortiter commixto, ita plurimum utriusq; non tantum cum plurim

utriuis sed etiam in plurimo utriusq;.

Correlarium praecedentium, qua re lapis non producitur neculi quatur sicut metalla. Cap. 3

V quo ulterius facile questio determina H tur quae queri consueuit quare lapis nox liquatur sed aes 8c metallum. Adhuc autem lapis cominuitur Zc calcinat quod non fit metalIo omnino sed per solum igne . Huinius enim facile patet solutio, lapis enim terri si magis necubiac; bumidum ubicu prole

273쪽

DE REBUS METALLICIS

gens terreum,nel habet humidum sic untiosum suut metalla,& ideo cum in igne optico Ponitur evanescit humidum aqueum, & lapis redigii in calcem, & cum siccum in lapide vi/eerit humidum,omnino est lapis cominuibi/Iis cum econuerso in metallis humidum vin/- cat siccum 8c metallum liquabitur. Eade autecaussa est quare lapis no est yducibilis malle/is,sed metalla malleisoducuntur,profecto emmetalla habent υnctuosam humiditate abun/clante sortissiime sicut ensis ligaturis secum te Ner partes rerreas, cunq; in ictu mallei de situ suo expellitur pars aquea,cuius semper est ce/dere tangenti Vt diximus in perigeneos & inmetheoris violenter Zd inseperabiliter secum trahit terrea,& sic continue producitur Jc nodiuiditur propter viscositatem Jc optimam et fortissimam permixtionem terrenorum cum vnctuosis aqueis. In Iapide aute praeualet sic

cum qStangenti resistit dc nocedit in seipsum, dc cum effectus sicci sit scindi ad ictum mallei

in se cedere non vales disssilit de comminuitur. Terrestre autem natas & absorbium in humido in materia metallorum est subtile valde non corruptum neq; expressium in toto ab humido sicut facit frigus extremum, sed potius

quasi digestum pepansi de non coctum opte/si,nel assatum optesi ut tradidit Averro .Est

274쪽

LIBER .III. 334 enim humiditas sibi frigida propris 3c no ali ena,& ideo in ipsa decoctum Jc digestum Sc si/hi connaturale factum, ita siccum currit Assuit cum humido,& humicium retinet cum sicco erre te enim in tali ceruice secundum. Emp.capita colliguntur Germanorum. Si autem esset optest digestum ut nonnulli imperi/ti tradunt alchimistarii esset rculdubio intra& extra humidii & non totum a toro trahere tur humido, contrarium autem esset si optest esset digestum. ut quidam alii praeter ratione

'dirarunt,tunc enim extra non esset appraehe

sum ab humido sed derelictum et intrinsecum sui paucam haberet humiditatem. Huius autesignum est quoniam ea qus non plene digesta sunt,sed molinsim quandam passa,aut scabro, se inueniuntur ut serrum Sc aes aut in copleta. Vt plumbum,aut balbucientem habetia sunt commixtionem ut stannum.Haec autem insequentibus erunt manifesta. De sententiis antiquorum 8c de mate/ria metallorum. Cap. 4,

Ηος utem quod Avicenna tradidit tain phisicis Q in alchimia sua ea epistola quam scribit ad Haetem philosophum,

his quae hic dicuntur non est contrarium. Di eir em in viro in istoru libroru argetum viva

275쪽

DE REBUS 'ETALLI eis

&sulphur esse omnium materiam metallo/Om.Humidum enim de quo loquuti sumus sicut diximus terreo admixtum est materia

argenti uiui proxima dc substantia unctuosistatis quam descripsimus est propria & essen

tialis materia sulphuris. Hermes autemdam aliorum dicere uidentur metalla ex omnibus elementis costitui, quod proculdubio negandum non est , sed tamen rexum materia non determinatur ex his aliquo modo

sunt in eis sed potius ex his quaein ipsis abundant.Sed prae omnibus mirabilis 6c desiderahitis est sententia quam quidam in alchim, cis Democrito attribuunt si, uidelicet calxd lixivium sunt materia metallorum, si enim calx esset materia cum ipsa sit cobusta aqua permixta sibi arefieret sicut in cemento dc re diret ad duriciem lapidis metallum & com minui bile dc non liquabile efficeretur. Ana plius autem igne supposito proculdubio metallum induraretur & non liquesceret sicut

Uidemus de cemento. Sicut autem lixivium Vocat aquam acutam sicut alchimici expo/NUnr remouentem a calce salsedinem & acredinem quae est ex combustione sicut docent alchimici in loturis suis,& haec aqua sit mate xia metallorum,adhuc inconuenienter dictites quia calx est substantia terrestris , sed per

276쪽

ea quaein metheoricis tradita sunt scimus in omne terrestre combustum contractos dc costrictos habet poros,ialis autem calx exrstes impedit ingressum aquae ad interiora calcis, non ergo un* bene & fortiter conglutinatu propter quod oc cementum de facili per ignem evanescente humido farinatur dcca mi de muro. Non ergo conueniens est dictu Democriti de materia metalloru, deceptus autem fuit signo non suist cieti, uidit enim o elixir ad lunam melius hoc est ad argentum habuit radicem in qua recipitur calx dc certi

si,& propter hoc credidit aliquid simile esse

in phisica materia dc naturali corporum me tallorum,hoc autem non est necessariMinu, tis enim indiget ars quibus non indiget natalr ars autem non indiget calce 5c cerusa, nisi ad indurandum 8c colorandum, hoc autem in propria materia operatur natura sola d, gestione. Nos enim ostendimus inmethe ris omnem digestionem decoctionem facere

eonflare Scinspissare digesta &decocta, etia praeter hoc quod aliquid extrinsecus apponatur his quae decoquuntur.Gilgil autemdam ex Arabia Esipalens qus nunc Hispanis reddita est in secretis suis probare uidetur ei

nerem infusum esse materiam metallorum,

persuadens hoc ratione debili quoniam nos

S iij videmus

277쪽

DE REBUS METALLICI s

videmus ιν per assatione fortem calidi & sicci cinis liquatur in vitrum, qui congelatur frigido Sc liquatur calido sicco sicut metallum. idehitur ergo eorum materia est una quo rum em unus est modus congelatioisdc unus modus Iiquefactionis eorum materia videturcsse una secundum naturam, sicut traditur inscientia metheororum ut dicit. Amplius auteterrestre non videmus subtiliari Sc diuidi Jc a misceri cum humido, nisi per maximam vim ignis subtiliantis Sc diuidentis ipsum oc eleuatis ipsum in humidum ut illi permisceatur, sic

autem se habet terrestre quod est incineratum in metallorum humidis, quare videtur isii ocinis terrestris sit propria materia metalloru, Propter hoc inquit merguntur sub aqua om/nia metalla, quod non faceret ut ait si in ipsis abundaret humidum vnctuosum vidimim est. Adhuc quaecunm habent unctuosam hu/miditatem ut inquit Gilgilsunt cremabilia si/cut ligna,nullum autem omnino metallorum

. cremabile R inflamabile est, R ideo unctuo/sam no videtur habere humiditatem p male ria. Habent igitur cinereum terrestre infusum humido aqueo ut asserit.Haec alit incouenienter & stulte dicta sunt,quoniam ipse Gil gil mechanicus & non philosophus fuit, sed de He/chanica alchimia praesumens prssumpsit me tiri

278쪽

tiri de phisici s Quod autem falsum dicat, Pa . tet stea quae in metheoris de cinere dicta sunt, ibi enim dictum est per aquam infusam noincluditur, eo Q, habet poros patulos ubi.

emittentes aquae humide conceptumii igitur cinis esset materia metallorum nunqj per ali quod humidum conglutinaretur in ipsis.Adν huc autem per operationes ignis in cineribus . videmus humidum quod distillat per cineres stici citrinum vel rubcum, si igitur cinis esset propria materia metallorum ea coloraret in citrinum colorem Vel rubeum ,quod nos oculata fide probamns esse falsum. Sed tunc negamus materiam quae intrat in esse vitri esse ci/nerem,sed potius humidum illud purissimum quod erat radicate & intrinsecum ei quod in cineratum est,quod propter uni v s ignis inci/nerantis extrahi non poterat sed fuit per igne fortissimum in camino c5fricatum, & hoc est humidum passum a sicco vehementi ssime si/cut diximus in scientia libri de lapidibus, haec igitur materia liquabilium Sc materia prima& remota una comunis huiusmodi videlicet humidii. Et si aliquis dicat commiscerino potest nisi diuidatur,dicendum Q his dimissis non est incineratio, sed commiYtio quae est commiscibilium alteratorum Vnio,ita mi nimu terrei est cu minimo aquei & Nouersio,

S iiij ct plu

279쪽

DE REBUS VETALLIC Is

Sc plurimum unius caem plurimo alterius; sta tamen neutrum a suis generis particuelis separaturi nunq: enim inuenitur pars ter rea separata ab alia terrea, uel aqua separata ab alia aqua sed ita est plurimum unius cum minimo dc plurimo alterius, nequaqi ut sam dixi alterutra separantur a suis homogeneis,& hoc alii ignorauit. Quod autem dicit mergi metallum non estselliciens,caussa autem huius non est ultra modum in eis abudare siccum terreum cinerum, sed potius clahahent terreum incorporatum humido clausis poris aerem retinentibus per humidit de ideo omnia submerguntur in aqua, nec est conueniens de humiditate umquosa crema/hilium.Quoniam nos in phisicis ostendimus unctionem oleagineam esse separatam amateria tali&remansume subtilem hiuniditatem cremabilem. Haec igitur sub compendio dis sint de materia metallorum. De causia essiciente & generatione

metallorum in communi. Cap. s.

a Dhunc autem modum loquemiis deo efiiciente,in superficie enim considera L . do uidetur ad omnia metalla ad speciem&complementu deducere frigiditas peream

280쪽

eam enis eonstanter congesantur, coagulo

autem dc constantia ipsorum uidetur dare esse eisde cum liquefacto sit ipsorum dissolodo & corruptio,custis signum estu, in lique iactione in pluribus eorum aut omnibus ali . quid a substatia ipsorum separetur.Nihil au. tem omnino deperditur de ipsis per congo lationem propter quod plurimi dixerut 1o iam frigiditatem congelata causiam esse go nerativam in metallis. Amplius in his quae uitae accipiunt speciem & formam np est ibi aliquid terminans materiam ad formam &conuertens nisi calidum,uidebitur ergo sic esse etiam in metallis,haec autem maxima uidetur ex hoc metalla species suas retinent ,si uesint liquida siue sint coagulata,si aute fingi ditas ciaret speciem non haberent speciemnissi quando essent coagulata uel congelata, uidetur ergo frigiditas non esse caussa gene rationis metallori . Adhuc autem congelatio & coagulatio sunt species materiales qus multis non equivoce accidunt,quae tamen Occiuersarum sunt formaru in specis 6c diuerse nasurae, nulla autem forma substantialis hoe modo conuenitdsuersis. Cum autem mate xia omnium metallorii sit humidum quod

in se habetierreum subtile digestum quod cu ducit odorean fragrat sulphuris no om/S v nimis