장음표시 사용
191쪽
tur batum quaedam sunt,ut subiectum, & maxetia: At simpi non recipit hoc,& magis ad literam dicit, quod in exemplis propositis non solum materia, sed etiam forma continebatur, ut puta syllaba,& elementa,totum,pattes praemissae, conclusio: ob id dicit, liorum enumeratorum quaedam esse materiam, ut omnes pat-tes respectu totius,quaedam esse quod quid, id est,firmam. Et nota,quod tarmam triplici nomine explicat, dicit enim totum , compositionem , speciem , ut notet tres modos tamatum coirespondentes trib materiis,ut notat Tliemist & Alex.& Auer. Est n. tarma alterationis , quae est forma respectu alterius partis materiae,& haec dicitur species. Est forma compositionis,respondens materiae compositionis, ut forma domus est ratis compositio , similiter forma cumuli , forma manipuli, talis colligatio,& hae formae dicuntur compositio. Est forma compositionis, &alterationis, ut forma Oximeli, forma mixtorum,quae 8 Metap. dicitur ab Arist. mixtio , & haec dicitur totum , quamuis totum sit vocabulum commune includens etiam compositionem, huic tamen modo appropratur. Semen autem , & Medicus.
Constituit modo causam efiicienti , ad quam reducit ea omnia, unde incipit motus,ut semen, medicus,consultor,& ip- tam faciens omn a. ubi nota, per semen intelligi causas instrumentales, per faciens omnia intelligi et Ecientes principales. Pl
to n. separabat nouum grnus causae instrumentalis: Aristot vero ad efficientem causam reducit, re instrumentalem, & principalem, sicili causam ex splarem etiam reducit ad ipsam formalem: unde in numero caustrum 'vant si ad rem cum Platorie cduenit. 'Aliae alitem ut finis. & bonum aliorum. Varium genus causae, pon t, nem e finem, cuius gratia ali
quid fit, & est bonum aliorum, quae ad ipsum ordinantur, quia id ,quod mouet ad operandum, & est finis, semper habet tationem boni, quam ut non semper veri, sed aliquando apparentis, raesertim in animalibus, et homine, quae mouentur m operandum semper propter bonum,sed illud bonum non semper verum est, ut pater, nam in naturali appetitu finis semper bonum verum est: in animali, & rationali non semper, hoc dicit bene Alb.Lie, vitobique tamen finis bonum quid est, ut finis est. Ex his concludit quatuor esse causarum genera, ad quae omnes cause
Causae igitur tales,& tot sunt. Texti ix. Voria di TNamquamque causam vel genus causae in plures diuidit dis si i em,au fereticias, quae quavis sint nume o multae,tamen redactae ad cui a. D.
192쪽
summam, re ad communia membra, sunt pauciores. Dupliciter igitur unumquodque genus causae diuiditur: primo, quaedam est causa pilor, id est, uniuersalior : quaedam posterior,& particul rior, ut si in efficienti dicas, medicus sinat, est causa posterior: item artifex sanat, est uniuersalior,& pxior: adhuc agens sanat,v- ni ter alior. Denique superiora causarum cuiusque generis dicuntur etiam causae in illo genere priores, quod supra dictum est, horum genera. Similiter ex partc formae,ut diapason,forma est, dc proportio,& numerus: in fine similiter, studeo propter scientiam, scientia est habitus,& bonum etiam studeo propter habitum,& propter bonum. Item fit statua ex aere, ex metallo, ex corpore, hae superiores causae dicuntur pilores particulares, posteriores in quolibet generet. Amplius autem ut accidens. Text 33.
SEcunda diuisio est. Caubrum, quaedam per se, q*aedam poraccidens per se, quae adestectum, ut tales sunt,concurrunt, ut statuarius causa est per se statuae, quia ut talis est, causa est statuae, per accidens, est id quod coniunctum est cum causa per se, licet secundum se non operetur, ut Polycletus est per accidens, causa statuae, uia accidit quod Polycletus sit si a marius. Et nota,quod ista causa per accidens, aut est ipsum subiectum causiae per se,ut Polycletus, aut id, quod in eode subiecto est cum causa per se ut si Polycleturum est albus,& Muscus dummodo statuarius, tunc aibus est causa statuae, de Muscus causa statuae,per accident tamen, quamuis inter has per accidens magis accedat Muscos ad causam per se, quia Musica est in eodem subiecto, in quo est ars statuaria, quae est causa per se puta in anima : albedo enim est in corpore. Est igitur causa per se,& per accidens, & inter has quaedam uniuersalis,quaedam particularis, ut per accidens particularis est Polycletus, uniuersalis homo,uniuersalior animat, vivens: similiter Muscus habituatus,qualis: idem in causis perso, ut statuarius,artifex, sciens Hoc idem intellige in omni alio genere causae,& habebis magnum causarum numerum. Praeter omnes autem,& proprie dictas. Text.3 .
TErtia diuisio est : Quaedam sunt causae in potentia,quaeda in
actu:dicuntur causae in actu operantes; dicuntur in potentia, quae possunt operari, quamuis actu non operentur, ut aedificans cauisopcrans,aedificator causa in potentia Hoc intellige in quo
193쪽
quocunque genere, & in quacunque causa praedicta, tam per se, quam per accidens, uniuersali, quam particulari, ut facile est ad .
exempla reducere. Perinde autem dicetur. Text. si
H As tres distinctiones ex parie effectuum posse assignari docet: est enim effectus singulatis,& uniuersalis, ut hic statuarius facit hanc statuam, & imaginem: similiter per se, & per accidens, ut qui facit statuam, si accidat. quod sit alba,magna, calida facit haec per accidens Idem in aliis disserentiis intellige,&diligens auditor philosophiae omnes hos modos ordine,& exemplo conabitur distinguere, quod ut est facili mum, ita est utilissimum
pro multis,quae in scientiis,& extra scientias occurrunt. Amplius autem connegae
arta diuisio est, Causarum,quaedam sunt simplices, quales sunt per accidens, & per se : singulae secundum se sumptae.
Connexae,quales coniunctae ex per se,& per accidens,ut Polycle tus statuarius est causa statuae. Has omnes causas ad duodecim modos reducit,sunt enim hae diuisiones tres,quae faciunt sex modos causarum, nempe uniuersalis, particularis, per se, per accidens,connexa,simplex. Quaelibet autem ex his diuiditur in causam potentia,& causam actu. Fient itaque duodecim,nempe uniuersalis actu, uniuersalis potentia, particularis actu, particularis potentia, per se actu, per se potentia, per accidens actu, per accidens potentia, simplex actu, simplex potentia,connera actu, connexa potentia: & hoc in quolibet genere causae. vide magnam mali: tudinem cantatum breuissimis verbis expressam.
Disserunt autem tantum. Trat. 3T.
DIscrimen unu assienat inter has causas actu;&potelia, quod A cauta actu . & singulares simul sunt cum eis celli , ut si hic ignis comburit, hoc comburitur,si hic aedificat, hoc aedificatur:&hoc etiam intellige in uniuersalibus, ut bene dixit Themi. qui quid alij dicunt, ut ii aedificans est,aedificium sit. At causae in potentia non sunt simul cem affectu,non enim aedificator,& domus simul sunt, potest enim unum absque altero esse. Et nota cum Simpl. quod essectum vocat id , non quod potest esse, sed quod est l. am factum , atque extra operationem agentis Nora. consistit, & sc tolletur contradictio. Postea enim dicet,quod ca se in potentia est cum effectu in potentia, tunc enim sumitur pro eo, qui potest esse, & tunc si domificator os domus, esse po- , e contra.i Oso: t
194쪽
is, In lib. b Physici Arist.. Cap. iis
Opportet autem semper causiam. Text. 38. nTheore. Ria theoremata donit circa causias praediis as. Prim n,ut e causaru. I fectus propositi semper quaeramus causam summani. Causa autem summa,ut notat Themis . debet habere tria. Pri- rat'. mo, ut sit per se, nam esse istus propositi non est reddenda causa per accidens. Secundo, ut sit propria, non uniuersalis, non enim . dices. Medicus sanat: quia agens, aut quia artifex.Tettio, ut sitim-
mediata,i. ut non habeat ullam supra se propriam,sed ipsa sit ali rum causa,ut si dicas, sanat quia medicus est,medicus,quia artem . medicinae tenet, haec est summa causa,& huiusniodi causae in quoque causae genere quaerendae sunt a phylotapho,reliquae enim scientiam non faciunt perfidiam. Alterum theorema est effectu; communis causa est danda communis , & particulatis causa est reddenda particularis ut statuarius est causa statuae,hic statuarius huius statuae, & artifex a
Tertium theorema est. causa in adiu ad essectum in actu, tacausa in potentia ad effectus possibilatem est referenda, ut si domi ficans est domus fit, & si domi ficator est, domus esse potest. Haec de eausis. At oportet multa ex his examinare : causarum enim cognitio omni artifici, praesertim naturali, utilissima, & necessaria est.. istant 'sint quai, orgeuera ea farum. Ouaestio vis.
v Vialia r. lib de materia,S:.forma diximus satis, nunc decH. iacienti.& fine in particulari disserere oportet, si prius tamen in communi aliqua circa singulas caulas tractemus. Est igitur primum argumentum contra Pumerum causarum praefixum ab Arist. Cato nis,serra artificis,& similia causae sunt, tamen non videntur esse alicuius generis ex his:ergo non est numerus sufficies. Probatur minor: na maxime essent causae efficientes, hoc autem esse. non potest: nam esciens est, unde primo incipit motus: sed motus non a calore,sed ab igne, non ab ascia vel seria, sed ab attifice incipit: non igitur sint efficientes causae. Et ulterius: imago ad cuius similitudinem artifex facit imaginem aliam, causa est, nec videtur vlla ex his, cum non sit epicies: non enim illa operaturi nec formalis, cum non det esse artifici, sicut albedo dat esse albo, nec ulla ex aliis: non ergo sunt quatuor solum genera causarum. Secundo Materiaenullius est acti uitaris,nihilq agit:nd ergo est inter causas ennumeratida: causa enim videtur aliquid agere.
195쪽
Texl. xxxviij.Quaestio vij. rys
Tertio,Forma nullum essedat,ergondest causi: probatur an- iecedens , quia non dat esse componio, accipit enim ab eo esse, cum ad ipsius productionem forma sit: nec dat esse imateriae , cum prior sit materia,&cx ipsa fiat quodammodo forma. Quarto,Sol, Deus, Angeli, videntur cause, de non sciat ighis, homo,leo,quia haec producunt sibi similia, non autem illa: ergo es nouum aliud genus causae ponendum. Quinto, Finis non est cauta posteriorum se : quia ipse est viti- s. inum non habens posterius, nec est causa priorum se, cum mhil sit causa eorsi,' ut ante ipsum habent eo: ho ergo finis est cauta. Sit primum fundamentum. Quid causa sit, Alistoteles non dq-cuit, contentus definitionibus singulorum generum , sic enim facit in his communibus praesertim cum in ipsis analogia quaedam est,& definitutd Proclo libro de causis. Causa est,ad cuius esse es- ea aede se sequitur aliud. Vbi nota,quod sequitur,non dicit consecutiq- Pii.scc-nem logicam antecedentis, ta consequentis, sed process*m, R dumPro- emanationem realem, ut si id causa, quod insuit, & a quo aliud esum. emanat. Adverte etiam , quod dicitur, aliud, ut intelligas, essectum habete aliud esse ab ipsa causa, & aliam entitatem: oc dicitur etiam, ad cuius esse, ut denotetur causam eam esse, quae suo
esse, & virtute V:opria taber hoc, ut ex ipsa aliquoi modo emanet aliud. At circa causarum numerum vatiae fuerunt sententiae. 'am Ai Neu OLtiqui ante Aristotelem & Platonem non cognouerunt nisi maie-riam:de forma substantiali nihil dixerunt: ianem efficientem abstulerunt, dicentes nil de nouo generari. Aliqui parum de ei cienti cognouerunt, nam Anaxagoras mentem, Empedocles litem &amicitiam posuit, sed non osuerunt haec seniper cilicere, sed a principio, cum separatum tuit chaos: Plato velo sex causas potuit naturales, praeter quatuor enim ab Aristot. recitatas, addidit
Aristoteles vero tantum quatuor causas recipit in generatione Nota. rerum naturalium .dico in teneratione reruni natu alium ;napa
in attificialibus non negat exemplarem esse caustim, sed hoc discrimen constituit inter naturalia & artificialia, quod quae secundum artem agunt, ultra habitum artis sibi proponunt aliquod Idolum, & imaginem, cuius imitatione operetui: at naturalia non
habent praeter suas particulares formas vi quod aliud exemplar.
Plato enim constituebat Ideam omnium exemplarem causam:
& hoc benδ notauit Philop. in praesenti non ergo reiicit abseluro
Aratto t. exemplares causas, sed a generatione naturalium,fornaas autern ipsas particulares exemplaria vocat. m. i l.
196쪽
i in lib. b. Physic. Arist . . Cap. iis
Dices, cuni ignis producit ignem, utra forma exemplar dici, tur ignis producti, an ignis producentis 3 Sinapi vult forma ignis pro lucti esse exemplar: quia ipsa est, quam agens producere m- tendit, ac sibi assimilari: Alexand.& Philop. mrmas producentes magis dici exemplares docet:quia agentia ad ipsarum similitudinem producunt effectus : exemplar autem antecedit id cuius est
Nec intelligas, quod ipsa agentia cognoscant suas formas, &cognoscendo eas operenturi non enim cognitione hoc fit, sed n tu taliter in forma sibi simulatur essectus,ob id tales tarmae exeun- .plaria dicuntur. . Causam autem instrumentalem noluit Aristot. distinguete ab aliis,cum non proprio motu, sed ut ab alio regitur,operetur. eausis igitur, secundum Aristi cauta quatuor ad generationems durid. naturalem conuenientes: id ex quo fit aliquid, hoc est materia:
- . r. . id, per quod fit aliquid, id est forma: id a quo fit,id est efficiens: id, propter quod fit,idque est finis
Sit secundum fundamentum de ordine harum quatuor causarum. Notat Albertus trai'. r. cap. s .& bene,quadrupliciter posse has causis considerati,nempe aut secundum effectum,aut secundum intentionem, aut secundum esse , aut secundum rationem agendi: primo, si secundum essectum ipsum considerentur , prima omnium est mater a squae est quidem de substatuta ipsius, in qua recipitur motus , quo fit essectus: secundum locum tenet serina, haec enim etiam est ipsius pars effectus, & terminat materiae motum: tertium locum obtinet efficiens , est enim extra effectus pubstantiam, tamen est principium motus, quo iste ectus: vltimum locum finis habet, qui motus est extremum ultimum. At si secundo causae considerentur:quoad motionem, & inteu- tionem operandi, tunc fit praeposterus ordo, primum locum Obtinet finis, hic enim ante omnia mouet efiicientem ad operan- dum: secundum locum obtinet eaeciens causa, quae 1 fine mouetur: tertium forma, nam secundum hanc materiam mouetur, &perficiturivltimum materia, quae perficitur. Ex his duobus ordinibus priorem obseruauit Arist. in textu , considerauit enim causas ex parte essectus. At si tertio, secundum esse considetentur, tunc prima est effieiens cauca,haec enim est,quae antecedit, di materiam disponit, Maptam facit formae: secundum locum habet materia: tertium to ma,quae ex potentia materis habet este: ltimum finis, qui quantum ad exequutionem ultimo h*bet ei'. i
197쪽
Texl. xxxviij. Quaestio vij. Us
Tandem quarto, si ratio agendi consideretur, prima causa est forma,ipsa enim est secundum quam actio est: secunda est efiiciens, quae per formam operatur: tertia finis , qui cum forma in specie conuenit: ultima est materia quae nihil agit, scd solum recipit. Vide igitur quomodo non idem sit causarum ordo. Sit tertium fundamentum de materia, hic non de materia , in qua est sermo, suale est subiectum respectu accidentium, nec de materia, circa quam,quale id erga quod scientia versatur, sed de
materia,ex qua sit aliquid totu, utre naturale, siue artificiale : materia autem dicitur causa, non quia quicquam agat, modus enim causandi ipsius non est quicquam agere, sed esse id, ex quo agens aliquid agit: unde esse materialem causam , est cocurrere , tanquam id ex cuius potentia passiua aliquid fit, aliquid producitur. Haec materia potest diuidi iuxta tota ipsa, & composita , quae fiunt ex ea,vt quaedam dicatur subitantialis, ex qua totum fit substantiale,& per se,quaeda accidentalis, ex qua totum aliquod per accidens fit.Substatialis materia multiplex est, quaedam simplex, quaedam composita. Simplex est, ' Let non recipit formam, quia praecesserit ipsa materia sub diuersis specie sermis, sicut materia
elementi,puta ignis, aquae terrae, aetas, horti enim matelit primae immediate respiciunt formas eorum. Materia composita est, quae est congregata ex diuersis materiis diuersarum specierum,ut materia mixtosu, haec enim est cogregata ex materiis elementorum,
non quod maneant diuersae materiae, sed fit una ex illis pluribus unde ex simplici materia non fit lapis,platita aut aliud mixtum. Haec materia composita est triplex : Quaedam congregata solum ex diuersis materiis simplicium corporum , puta elementorum , ut lapis, ferrum, argentum, quae ex elementis immediate conficiuntur: Quaedam vero est congregata ex diuellis materiis
etiam alio tum mixtorum, ut tiriaca, pharmaca electuaria, quae ex diuertatum mixtorum materiis in unam conuenientibus coni ciuntur: tertia materia plantarum, & animalium, quae petit etiam compositionem organorum, & instrumentorum ad suas operationes obeundas.
Ex quibus sequitur, quod materia prima non habet ordinem immediatum ad omnes formas, aliter enim ex ouolibet fieret quodlibet: sed primo ad elementorum tarmas, postea ad mixtorum .dc aliorum formas ordinatur, hoc autem est propter dispositiones varias, quas diuelitatarinae in materia petunt, quas mate- ria una non iobet,nisi ex diuersis rebus sit congregata..AVt autem ad materiam accidentalem accedamus, Quaedam cst diuis ma. simple et,quae est utrius speciei,ut ex auro annulus, ex ligno statua teria a. c.
198쪽
In lib. h. Physic. Arist. Cap. iii
dc non multae materiae ad composiluin conueniunt. Quaedam est composita, cum plures materiae conueniunt ad componendum aliquid, siue per aggregationem, ut in cumulo, si ae per alligationem,ut in manipulo, siue per astixionem, ut in arca, quae clauo petites habet affixas, siue per conelutinationem, ut in libro, siue, per aliquam alterationem, ut in tuto, sue per aliquam partium ordinationem,ut in dictione literae conueniunt, siue per prurtium ordinationem, & situm, ut in domo. Omnes hae materiae compositae dicuntur,sed accidentales: quia huiusmodi tota sunt per
i. . Suartum fundam enim de causa formali. Forma non aliud est quam id quod subiectum , aut materia determinat ad aliquod esse, sue substantiale, siue accidentale, ut superius diximus: unde modus causandi formae iste est, se ipsa aliquid determinate, & determinando componere totum aliquod. Forma enim duo habet,& compositum facere determinando materiam ,& respectu huius dicitur causa formalis :&similem aliquando formam producere,& respectu huius est ciliciens causa.
Aug. Pr, Haec forma diuidi primo potest in substantialem, & in acci is
Prima. talem secundum naturam,& accidentalem secundum artem: voco accidentalem secundum naturam omnia accidentia, quae ab arte sosa non proueniunt.1. Secunda diuisio est informam partis,& formam totius: Forma partis est cuiuslibet compositi altera pars, quae alteram determinat, ut anima respeetu corporis,& forma iespectu materiae, & accidens respectu subieeti. Forma totius est natura rei respectu suppositi habentis naturam , ut natura humana respectu iuppositorum,& tales formae significantur per nomina abstracta, ut inimanitas, animalitas.
Et aduet te, quod etiam huiusmodi sermae totius inueniuntur in totis per accidens,ut albedinitas respe stu albi, de ut ita loquar, statuitas respectu statuae. Disserunt autem hae formae totius a formis partis: Nam formae partis dicunt unam rei partem , ut anima -nam partem hominis , albedo vn.am partem albi, figura unam partem statuae. At formae totius dicut integram naturam re , quo locum habet formae respectu haberitis naturam, ut humiditas dicit naturam constantem ex anima & corpore, respectu suppositi habentis naturam,&sic in aliis totis. Tertia. Tettia est subdiuisio formae accidentalis partium, quaedam cint simplices, quaedam compositae. Per accidentales intelligo, de quae sunt secundum naturam,& quae secundu artem simplices,
quae partes liabeut eiusdem rationis, ut albedo, nigredo , color. Com
199쪽
Texl. xxxvii, Quaestio vis. is
Compostae .quae partes habent diuersiae rationi,,ut figura, domu figura statuae, etfigies viventium,& animalium.
Quartarere iubdiuisio tarmae patiis substantialis. diuiditui enim in sex gradus , sic quaedam formae sunt, quae immediatum
ordinem habent ad maletiam primam, quales serinae elementorum, quae sunt infimae omnium: quaedam quae consequuntur sermas elementorum, ut mixta imperfecta,lapides, nives , de similia: quaedam quae consequuntur mixta alia, it form* pharmacorum,& similium: luaedam formae viventium,ut plantarum , echae excedunt praecedetes, quod sunt activa principia motus: aedam sunt adhuc superiores, qua cognitionem faciunt quales Iormae animalium.
In supremo gradu est forma rationalis, qui est quidem corpo- Nola ris forma, ut reliquae, tamen simul curii corpore non habet suam operationem propriam , nempe intelligere: operationes enim aliarum omnium sotmatum non sunt in ipsis tantum,sed in compositis: at intelligere in sola est anima, & inde prouenit ei immortalitas,quod enim extra materiam operari potest,estam mortale: dixi autem operationem propriam, nam communes , puta 'sentire, vegetare, movete, simul habet cem corpore, ut patet tam no,& vigilia, cap. L. sit quintum fundanientum de effieiente. Est enim essiciens id, s.fuod. a quo est principium primum olusi ubi aduerte, esse motum in- dv. mo tentionis,& executionis: motus intentionis est,secundum quem aliquid ab aliquo secundum appetitum, aut voluntatem mouetur ad aliquid faciendum ,& istius motus principium a fine est: motus vero executionis est iste , secundum quem agimus, vel facimus aliquid, ille enim alius est motio passiua appetitus revoluntatis a fine, ut dicemus postea:& quantum ad motum hunc executionis efficiens est, quod primum excitare incipit
Et quamuis multiplicitet diuidi s et eaeciens,iam e lassiciet, ciuisi. aliquot principales attingere diuisiones. Piima est. Eaicientium ne, O
causarum una est uniuetialis, altera particularis i uniuersalis est, clemenquae plures essecius specie disserentes producit, sicut sol, coeli, intelligentiae coelorum motrices , glotiosus Deus. particularis est, bquae unius speciei effectum principalem producit,ut ignis ignem, homo hominem Vniuersalis causa dicitur aequivoca, quia essectus sibi dissimiles producit: hi enim noli producit tales,bec coeli coelos. Causa particularis uni uoca dicit ut, quia fiequentius esse,
tu, similes sbi in specie producit. Item particulares cauia dicuntur secunda uniuersales prim i
200쪽
ae inter muris es uniuersalissima, gloriosus Deus prima ab*Iute dicitiit. Item essectus causarum particularium dependent ab iis quantum ad fieri,tamen postquam facti sunt, non amplius dependent in esse, cum sint eiusdem speciei cum causis: at respectu uniuersalium dependent in esse, & conseruari: motus enim solis,& calor. conseruant corruptibilia, ne postqua facta fiant,perean h& multo magis omnia in uniuersum ab omnipotenti Dei manu semper dependent, quae si cessaret tantum ab ista conseruatione, omnia in nihilum redigerentur, citius, quam lumen perit extimcta lucerna.
. Secunda diuisio est causarum particularium. Quaedam sunt accide nialiter subordinatae, quaedam vero essenti et: illae dicuntur accidentaliter subordinatae, quarum una absque altera potes operari , ut pater & filius sunt accidentaliter subordinata: ain licet filius a patre dependet, tamen mortuo patre, etiam potest per se generare. Illae vero dicuntur essentialiter subordinatae,quarum neutra absque altera operati valet,ut causae particulares cum
uniuersalibus, non enim particulares suos valent essectus producere sine uniuersalibus nec contra,leo enim sine sole, nec mi sine ne producit leonem:&gloriosus Deus,licet per se omnia solus iacere possit, tamen dum naturaliter, & non miraculose operatur, vult concurrere cum his particularibus causis ad producendos suos particulares effectus, nec eis deficit. Tertia distinctio est: Quaedam est causa mediata, quaedam im mediata: Mediata est,quae non sua virtute proxime attingit essectum, sed mediata ali a causa, ut Medicus est causa sanitatis mediata: nyn enim. se ipso, sed per medicamenta sanitatem atrangit. Immediata vero est quae seipsa attingit, ut ignis immediata est causa calefaciendi lignum. Vatia diuisio: quaedam est totalis,quaedam partialis. Totoris
est illa, quae in silo gener ' modo potest per se producere e e-ctum, ut ignis est causa tot uti producendi ignem, quia non in i set alio efficienti particulari ad producendum ignem : unde licet indigeat materia, & forma, & causis uniuersalibus ad producendum ignem, adhuc dicitur causa totalis : quia illae causae non sunt eiuslem generis , & modi: similiter etiam si duo ignes conci irrerent,quando uterque per se sitificeret producere effectum , adhuc
Causa partialis est ea, quae per se non potest essectum produeere, nisi conueniat alia causi eius seni rationis simul, ut duo homines ad portandum pondus, quod neuter per se portare suffi