장음표시 사용
241쪽
. Amplius,& in plantis. AR mentum octauum facit praecipue contra Empedo. qui s.
dicebat monstra ex variis animalibus composita fieri: quia natura agit i casu,& non propter finem,argumentum est hoc Si ob id illa monstra sunt, puta boui genea, viri prora, id est animalia est medio bovis & medio viri consistentia, quia natura agit a casu senueretur, quod ubi minus apparet finis, & magis vigetur casus,euentilla monstra frequentiora,puta in plantis: sed id non est, non enim est monstrum ex duabus speciebus plantatum, vitigeneum oleoprorum, id est, habens, dim: dium vitis, & dimidium olivaemon ergo ob id monstra eueniunt.
Et nota, quod non negat Arist. monstia esse in plantis, sunt etenim,sed talia monstra qualia in animalibus ponebat Empe. Nota etiam,quod hic loquitur de naturali generatione, in qua partes geniti continuantur, nam per instionem tales plantae compolitae inueniuntur, sed illae partes non sunt ita continuae. Nota etiam, quod haec nomina sunt simul legenda, nempe bouigenea, viri plora. id est, bos habens anteriorem partem hominis, similiter vitigenea oleoprora, i. vitis habens superiorem
Vbi aduerte,quod quando accidit aliquod monstrum in natu- Not. . ia, non est prorsus alienum ab essectu intento: non enim homo pro homine equum, aut equus pro equo lapidem generat,sed aliquid accidens ad effectum intentum,& hoc arguit naturas etiam deficientes in effectibus suis, propter finem aliquem agere. Amplius oportebat,& in seminibus. Text. 8 .. Iono probat argumento. Si enim casu accidunt res naturales, ut isti dicunt, posset etiam casus esse in seminibus ut ex quolibet fieret quodlibet cum nullum propter finem si,quod tamen ampossibile est: non ergo a casu eueniunt ista naturalia. Et quae finem auferunt,ac dicunt naturam non intendere sine, io. profecto & tollunt naturam, & entia naturalia, re hoc est argu mentum aliud decimum Et probat id. Haec. n. sunt entia naturalia, quae ab aliquo interno principio mota non cessant,quousque finem attingant, & quiescant in eo, nec ipsum transgrediantur
nec in omnibus unus est finis, aut quilibet finis in singulis, sed in
bis unus, in illis alius, quem si non semper, saltem frequenter at- 'i tingunt,& semper attingerent, nisi impedirentur:sunt ergo nati ratia, & natura propter finem, & hoc experimur in motibus elementorum,& animalium, plantariana,& reliquosum,quae non uisi
ccito qbcenio sine cvssan nec irsu in trans rediuntur.
242쪽
1 o In lib. ii Physic.Arist. Cap. ix.
Id autem cuius gratia. Text 8s. sit. A Liud dictum antiquotu reiicit: dicebant enim antiqui, quod alie eius naturales sunt a casu,quia non sunt intenti a natura, licet sequamur a natura, sicut si quida veniret huc,non ut lauaretur,tamen reuera lotus', tunc esse locum sequitur ex eo, quod iste venit, sed quia non intendebat id, a casu dicitur. Reiicit hoe Arist dicens, quod non satis est, quod non ita tendatur ab illo, sed quM 'ec si semper, nec plerunq;: cum autem naturales esseis uaseinper aut plerunq; sint, a casu non sunt, sed intenti essectus enim semper aut frequenter prouenientes a causa secunduimintentionem sunt. Inconueniens autem est non opinari. Text Ss.
cebant enim naturam non agere propter finem, quia non deliberat, & utitur consultatione , non enim agentia Patulati a co-
cognoscunt,& in hoc decipiebantur, cum aliud sit agere propter finem, aliud agere ex proposito : Age ic propter finem talum dicit actionem ex se,& res ex se in aliquem finem tendere: Ex propo-sto vero agete superaddit cognitionem illius finis in eo , quod agit, hoc autem solum est in holmine, ut dicemus. Aristot tamen hac via reiicit dubium dicens, quod nec ars vritur consultatione, non enim consuluit faber lignarius, an ex ligno fiat arca,sed absque deliberatione ex ipso ligno facit, unde si in ligno esset illa ars , non secus faceret arcam , ac modo cum est in mente artificis. Et in hoc differt actio artis ab aetione naturae quod haec a fortuna interna, illa ab externa procedit, unde assi- imitat actioni naturali, cum medicus seipsum Lanat, licet non sit
tota, quoil ars sepe deliberationem, aut consultationem non habet in Lis,quae effectus sunt, sed certam materiam sumit absq; deliberatione. Prudentia consuluit de tempore, de circunstantiis quibus es eius fieri debet.
Quod antem ex necessitate est. Text j. ustiori quaestione determinata, posteriorem aggreditur neu
a pe quo modo necessitas sit in ,effectibus naturilib. M aduertequod in praesenti duplex est necessarium. Vnurn quod a materia proficiscitur, ut necesse est serram esse duram,quia ex serro facta est, & hoc dicitur simpliciter necessitas: Alia est a fine, ut cibus dici
243쪽
dicitur necessarius animali propter vitae conseruationem, & tale necessatium dicitur ex suppositione. Est igitur quaestio, an res naturales necessario tales sint a ma- Sensus se retia,ves a fine,postquam iam finis in natura constitutus est.
Citat opinionem antiquoium: hi enim non ponentes finem in natura, totam necessitatem materiae tribuebant, ut si peteres ab
eis,quare domus habet quasdam partes superiores , quasdam inferiores necessario, Rejondebant: quia constat ex partibus grauioribus qvae locum interiorem petunt, quales sunt lapides :&constat ex leuioribus , quae locum superiorem appetunt qualia sunt ligna. Idem in rebus naturalibus dicebant, semper necessitatis cautam totam materiae reddentes. Non enim aliam causam
cognoscebant,ut superius dicebant. Attamen non sine his. Text. 88. O Vaestioni respondet, dicens necessitatem quidem esse a ma-- .
teria, tamen adhuc materia sumit necessitatem a fine, quod seui. . alij dicunt,necessitas est a materia: ratio vero necessitatis est a fine, ut domus quidem talis est . quia talem materiam habet, ut dicunt ipsi, tamen adhuc talem habet materiam , quia ad talem finem est,puta ad defendendum se,& occultandum a noxiis externis: similiter serra necessario est dura, quia feraea est , ferrea tamen est a fine,quia ad scindendum est. Vnde concludit necessarium esse a materia , sed non ut in fine,
in forma vero , ut in fine est, rationem enim vocat formam,quia
a forma ratio,& definitio procedit. Est aut*m necessarium,& in disciplinis. Text. 8T Z Titur comparatione quadam , qua nece Statem finis expli- ,r ' v cat similitudine necessitatus, quod est in syllogismis, & discursibus seu demonstratio ilibus, quas doctrinas vocat in quibus p aemisiae inserunt conclusionem sic quod si praemissae sunt verae,
concluso vera est, non tamen si conclusio vera est, ob id praemi sae verae sinat, sed negative valet, si conclusio non est vera, nec piq- inissa: verae sunt. Ita similiter est necessarium in fine, & materia, sed finis habet locum praernillarum,& principij, materia vero similat ut conclusoni, unde si finis est vel fututus est,& materia est vel exit, non tamen contra,sed si materia non est,nec erit finis, &mima non est, nec erit.
Vnde fit, quod eundem locumin actionibus teneat finis, quem Nora.
244쪽
, et et In lib. h. Physic. Arist.. Cap. ix.
principia, & praemisic in syllogitaio: Ob id dici solet principium
in speculabit bus est finis in operabilibus,id est, finis in aes ionibus tenet locum principi j primi. o. ,-.X. Posses dubitare,cuius est finis principium3 Respondet, Frii, ii principium actionum & operationum , quibus res, iridia agitur,aut fit, sed ipsus cogitationis, quae non est a stio, qua fiat suis. aliquid:ac si dicat finis non esset principium factionis rei, puta domi ficationis,sed est principium quod praecognoscitur antequam
domus fiat,& mouet appetitum, ut fiat domus.
Nota hic , quod per rectum esse intelligit praemissas unius de- monitiationis: Pes triangulam habere tres angulos,intelligit co clusionem. Quae autem sit demonstratio ista, scire parum praesenti loco conducit, & iis, qui Euclidis elementa didicerunt,notum est. Qua te si erit domus. Text.' o.
EX empla ponit eorum,quae dixit. sumamus enim finem, puta domus formam, si forma est, de lapides , dc ligna, ac materia
est, non tamen contra, nisi negatiue, sicut a negatione conclusionis ad negationem principiorum proceditur: similitet serra non
erit, nisi verrum sit,& si ipsa esst, serrum est, uon tamen si senum est, ipsa est.
Adverte duplicem esse finem. Alterum generationis, & hic est forma geniti, ad quam materia ordinatur, & hoc utit ut hic Arist.Alteium iei geniti et, & hic sinis est operatio rei ipsius, ut finis oculorum est videte & ignis comburere, & tunc tota res o di natui ad finem , ac ita dehemus uti, & procedere in boc fine ad rem& contra, sicut a forma ad materiam, ut dictum est: Vnde si habitatio& visio sunt,& domus & oculi sunt, non contra, nisi negative non est oculus, ergo nec visio: non est: domus, ergo nec abitatro. Unde concludit esse necesssarium in rebus naturalib. a materia& motionibus ipsus, id est, mutetionibus& alterationibus, quae in ipsa sunt, non solum im nece si alium ad materiam refertur, sed interdum etiam ad ipsus mutationem, ut quare verecundiam patiens rubefactus est, quia mutatio sanguinis facta est : haec necessitas amotione matellae est, quae etiam a materia dicitur.
Et vitunque quidem Physco. Text. 'I. Vabus causis nece itatis postis, dicit utramq; ad Puisieum pertinere, sed magis finem & forma, quam materiam, quod dupliciter probat. Primo: quia adhuc causa necessitatis materiae
245쪽
Texl. xcij. Quaestio xij. et 3
forma est,& finis,non contra,vt diximus. Secundo: quia in demostratione potius utimur forma tanquam principio, quam materia,& hoc tam in naturalibus quam in artificialibus, ut exemplo de domo,& sanitate explicat,& textus notus est. Fortassis autem,& in ratione. Text 't.
M Ateriam non excludendam dicit, nam etiam demors tatio eam sumit, ut si serra esst denisistranda , quod secet, medium sumi potest, quod dentes tales, puta duros habeat, hos aute, quia ferrea est, haec Arist. sed oportet ista examinare, multa enim notatu digna occurrunt, quae declaratione maiori indigent, ob id textus expositione breuiter proposita , quaestiones aliquot ad ipsum attinentes determinare oportebit,sicut in aliis fecimus. natura agat propter em. Manio xj. H Eequ. aestio est, ut aliqua dubia, quae in textu praetermisimus, exponantur, ob id singulis argumentis singula proponemus. Pri naum est contra text. o. ubi dicitur finem , dc Dr-mam idem esse re,v detur hoc falsum : finis enim cuius y; rei operatio est ipsius, ut finis ignis calefacere,& hominis intelligere ,&oculi videre, at operatio & forma idem non sunt,igitur nec forma es fi nis.
Secundum contra text. s. ubi dicit antiquos reducere effectus ad causam materialem , ut ad calidum , & trigidum: sed ista sunt activa, calor enim,& frigiditas, activae sciit qualitates, igitur falso dicit Arist. illa esse materiam. Tertium contra tex. I. Illic cnim dicitur,quod non sunt a casu esse propter aliquid,& propter sinem,uidetur non esse ita, nam cocruptio non est a casu, curri sit frequenter, nec est propter finemmon enim natura intendit corruptionem. Quartum contra text. superiorem , dicitur enim quod principium immotum mouens non est Physicum, videtur hoc falsum,
eum in lib 8 Phyc de tali principio agatur, & in Metaphysica per
rationes Physicas disputatur de eo.
Quintum contra texi So.quod non operetur aranea per artem& intellect una: opera aranearum, & huiusmocli animalium sunt magis artificiosa, quam. opera procedentia ab aliqua arte: ergo sunt illa secundum artem, & praeterea, quia talia animalia dicuntur habere prudentiam. Sextum contra lex. 'r . ubi finem, & formam causam materiae non contra dicit esse, videtur hoc contra id, quod diximus superius text. 3 o. demente Averr. quod materia & forma sunt sibi
246쪽
Inlib . h. Physic. Arist. Cap. m.
inuicem causae. Haec sunt argumenta praecipua in hac parte. Ad primum igitur aduerte, quod duplex est sinis, ut notant simplic. Auetr s.Th .finis rei genitar,& finis generationis. Finis quidem rei genitae operatio ipsius est, finis vero generationis est forma rei genitae. Si ritent generatio substantialis, erit tarma sib-stam talis u vero accidentilis erit forma accidentalis. Hic autem in communi sumit finem, nec dicit Arist omnem finem esse idem eum forma, sed plerianque finem & formam iden) esse: hic autem pro fine genexationis verum habeti Cum vero dicitur, quod a fine ad materiam, & ad ea quae ad
finem sunt,licet assirmative procedere, contra vero negativo, non solum finem pro forma respectu materiae , sed pro operatione respectu compositi sumit, & in utroque verum habet, ut in text.yo. expositum inuenies. Id. t, Ad secundum respondet Auert. quod in agente duo possumus considerare , & actionem ipsam, & rationeni agendi formalem
Actio i psa est ille motus, quo mens agit. Ratio actionis formatis
est,quod actio sit in finem, & quod agens ad arendum moueatur ἀ fine, cum autem antiqui negassent rationem tarmalem actiones auferentes, finem reliquerunt actionem materialiter, ob id dici- tur, quod ad materiam reducebant. Aes sol, sed mihi hoc non placet,quia ratio actionis quod sit in finem uer. non est substantia ipuus actionis, unde ablata etiam relatione ad
Aota. Ob id aduerte causam agentem duplicem esse. Alteram putea gentem , quae rem facit non componendo ipsam , ut ignis Lacit, ignem: sed non seipso facit ignem. Alteta non pure agentem,quae nc agit, ut rem se ipsa componat. quomodo elemcta se habent admixtum: agunt enim inuicem, & mixtum faciunt, ipsum componendo , ac ipsus partes materiales efficiunt, & huiusmodi agentia materiae locum respectu mixti facti obtinent .& sic antiqui reducebant essectus factos ad elementa , ut ipsam rem com
qmsi, Vnde patet solutio argumenti. Licet enim elementa ,& illae qualitates activae sint, tamen mixtum materiale componunt. .s, Ad tertium Averr. dicit corruptionem esse ex imateria tantumia non ex fine, nec hoc mirum esse debet, cum corruptio sit quid, priuatiuum; sed sine dubio dicendum est, quod corruptio dupli- citer consideratur. Vno modo ex parte ipsius corrupti sic non est propter finem. Altero modo ex parte corrumpentis; re sic
propter finem est , non quod ipsa si intenta tanquam finis, sed quia ag*ns corrumpit, ut generare possit, ac ob d in finem
247쪽
Texl. xcij. Quaestio vij. et s
ordinata: unde bene dicit Aristot. Quae a casu non sunt , esse ex
Ad quattum respondetur, luplex est cognitio, an sit,& quid iit. Ado Quantum ad cognitionem an sit Deus, & intelligenti et pertinent ad Phys cani considerationem, quia non est medium naturale aliud ad ostendendum talia entia esse, nisi res sensibiles, motus &mutationes, quae omnia physica sunt, ac ob id in B. Physi de taliente aliqua ex parte tractatu At quantum ad cognitionem quid sit, ad Metapby sicum pertinet , talioc dicitur in isto textu, ubi traditur duplex agens, ut expositum est C em dici ur x lib. de
Circa quintum est dissicultas de principio, qae mouentur ani- s. malia bruta ad suos fines consequendos, & ad se opera exercen- I. Antennda. Fuerunt enim multae sententiae.Quidam dixe unt,quod naturaliter habent insitam praecognitionem finium,id ovos mouetur, quod enim homo discutitia & intellectu praecognoicit talia animalia,a natura praecognostunt. sed hoc non videtur vetum. Oportet enim fines praecognosce- confuta ire,aut in uniuersali,& hoc non est concessiam brutis, puta uniuer- I sentennsalia cognoseere: aut in patriculari, & tunc non susticeret: non enim semel operamur,& sua faciunt opera, sed sepe. Alij dicebant quod operantur secundum intellinum, & attemta huius opinionis meminit in textu Aiis . Hoc autem falsum est, quia quae secundum artem operantur,temPoris successu perfectius operantur: & pr terea n5 aeque perfecte omnia indiuidua speciei illius altis cmerantur : non sic in brutis: semper enim aeque bene, & perfecte Via opera seciunt, ut aranea suam orditur telam, hirundo suum componit nidum monigitur alte operantur. Alij dixerunt, quod operamur per memoriam, quam habent praecedentium effectuum. Sed nec hoc videtur verum. Hirundo emm .
enim nidum componit , nec unquam vidit alteram nidum componentem:non igitur memoria operantur.
Alij dixerunt, quod operamur instinctu, ct impulsione natu- senten. rali. Sed nec hoc videtur verum, quia non differret modus gendi horum animalium, a modo agendi inanimatorum 8c insensibilium, quae solo instinctu aguntur absque aliqua cognib
Ob id aduerte, quod animalibui a natura est quaedam conceD s. sinum. si facultas,qua sibi conuenientia,vel disconuenientia, percipiant a fund. quae dicit ut phantasia, vel aestimatiua, vel imaginatio secundum hanc omnia animalia,viod tibi utile, vel nocivum est, iudicant
248쪽
absque ullo discursu,& ratiocinio, sed talum simplici cognitione:
haec autem semper fertur in praesentia obiecta,& quae sensibus, substant, vel subiecta fuerunt, unde nunquam animal ullum dὴ suturo iudicat. . Tamen sunt animalia in duplici disserentia. Quaedam percipiunt conuenientiam, vel disconuenientiam prantem, ita ut nullo modo de futuro prouideant, sicut animalia, quae cibo pro senti pascuntur semper,nec nidum,nec quicquam aliud, quod suturo tempore eis sit usui futurum faciunt. aedam alia conuenientia futura percipiunt, non sub ratione futurorum, sed ea in praesenti iudicant,quae postea usui futura sunt, licet non id percia piant ipsa animalia,& talia dicuntur prudentia animalia. Et illa imaginatio ipsorum, ut fertur in conuenientia futura, licet non futura cognoscat, dicitur per analogiam prudentia, ocigitur est principium, quo animalia sua opera faciunt. Semper enim praesentia cognoscentia operantur,nec quicquam de futuro cogitantia, dum praesentia semper operantur, ad suos fines perueniunt.
In his autem operibus non libertate aliqua, dc consultatione feruntur, sed inclinatione ipsus imaginatiuae, quae naturalis est, sciat oculus in colores naturaliter tendit,& ob id dicuntur moueri instinctu naturae. Concurrit etiam aliquando memoria ad haec opera,nam formica aliquam memoriam habet, per aliquod tempus cumuli, a quo grana sumpsit de regreditur, & haec memolia magis lucet in animalibus, sed non sola memoria haec facit opera,nec ipsa est semper necessaria. Vnde est notandum discrimen inter modum , quo animalia agunt propter finem, & insensibilia,&homo ipse, quod notauit S.I hom. r.et q. r. In sensibilia enim dicuntur agere propter finem, quia ex sq, & ex natura ipse tum ad tales fines inclinantur , nulla
finium in ipsis cognitiorie existente. Bruta vero agunt propter finem, quia naturaliter feruntur in finem, quem aliquo modo cognoscunt, puta materialiter, cognoscunt enim ea quae ad finem
sunt & faciunt,sed quod ad finem sint, non cognoscuntur:Homo vero finem praecognoscit sub ratione finis, de media per electionem in finem ordinat, de hoc dicitur agere propter finem secundum propositum. Du . . Dices, quomodo potest esse, quod aliquid in certum finem ten dat,& non praecognoscat illum mon enim poterit ipsum attingere,sicut qui clausis oculis aliquo tendit. Sol. Dico, quod hoc conuincit esse aliquam uniuersalem causam, nes omnium fines praeuidentem,atque talentem,& inclinan
249쪽
Texl. xcij. Quaestio xiij. et p
tem omnia in proprios fines, & hic est gloriosus Deus: ut enim Agittarius se una inspiciens impetum sagittae imprimit, quo illum attingat, ac Deus gloriosus omnibus natura dedit: qua etiam non praeuisis finibus absque errore usque ad eos perduceretur, ae hoc est, quod dicit Arist.1 Physic. 38.& s'.& i. Ethic. cap. 3.& IO. Etlii c. cap. t o. hominem agere, caeteras rei Paturales, potius agi,
quam agere, id est ab aliqua intelligentia, quae ipsarum fines cognoscit,ad illos dirigi: ob id dicitur opus naturae esse opus intelli
Vnde isti antiqui negantes naturam agere propter finem, in alio principio peius errabant, non enim existimabant Deum omnium esse causan niuersialem omnia prouidentem ac disponentem, unde Auer. Comm. t . dicit hanc quaestionem naturam ab re propter finem,utilem esse pro cognitione diuinae prouidentiae, qua tamcn ipse postea nesciuit uti ad eandem rei opt. prouidentiam dignoscedam, ut suo loco explicabitur. Hoc enim arnumento non solum concludit in Deo cognitionem , & prout Antiam rerum omnium in uniuersali, qualem ipse ponit, verum cum hi fines particulares sint,etiam in particulari.
au'si ex ipsa prouidentia sequatur,quod unumquodq; in suum propositum sinem sine ullo errore dirigatur. Vnde patet solutio quaestionis, & declaratio, nempe naturam propter linem agere, nec opus est hoc argumentis aliis probare, quam his, quae in textu ab Arist posta sunt. . Ad sextum dico. quod materia & sotina adinvicem sunt causae, forma consideretur, ut forma est: at si ut fuis est,tunc non habet causam: finis enim ut finis, est prima causa antecedens omnes alias,& hoc etiam indicauit Arist in textu dicens materia non est causa illius finisi v bs finem, non formam eam vocat: si enim finis causam habet, tunc non finis, sed essectus rationem habet, & haec satis de quaestione.
CIrca hanc materiam de mon fias, tria tracta la sunt: primum Me sui,
quid sit monstrum talterum, quibus ex causis monstra proce- agendλdant. Tertium an monstra sint a natura intenta per se. Quid autem monstrum sit, definit Aristo: in . degen.anima- De iis itum in cap. . esse ob laesionem ici praeter naturam eius, in iis, monitri. qnae non semper, scd ut plurimum agunt. ex text. etiam i x. hinc
talis alia descriptio colligi potest. Est peccatum naturae agentis 'b aliquem sinem, a quo frustratur aliqlio principio corrupto: Cuius eii in naturam ego commode existimo describi posse
250쪽
Monstrum est effectus naturalis a recta de solita secundum sim.eiem dispositione degenerans. Dicitur,effectus naturalis, nam in atte non est propri8 monstrum, nisi similitudine,& analogia ad
res naturales.In arte contingit peccatum,& error,cum a recta re-
fula artis deuiatur,sed talis effectus monstrum non est. Dicitur, iegenerans a dispositione recta : quia effectus naturalis non diei- tui monstrum, nisi sit aliquis defectus, aliqua obliquitas , aliqua deuiatio ab eo,quod futurum erat secundum rationem illius esse- ctus, ac ob id monstra dicuntur peccata naturae, quasi deficiat &etret natura in illo effectu faciendo. Dicitur etiam, solita: tunc enim monstra sunt, quando raro,&non secundum similitudinem alioru in effectuum, quae frequenter procedunt. unde modo apud
nos gigantes monstra essent,quae olim non erant.Dicitur,secur
dum speciem: quia tunc monstrum dicitur, cum similitudinem specificam non seruat cum sua proxima principali causa: unde sicanis ex semine humano procederet, monstrum esset. et oia. Aduerte tamen, quod etiam si monstra recedant a causae sim litudine, non tamen ita in totum recedunt, ut nullam similitudi-
nem observent, non enim ex homine nascitur oliua, nec ex a
botis semine animal aut lapis, sicut error artis nunquam est tam tus,ut in totum deuiet ab effectu recto artis. Hae autem obliquitates essectuum monstruosum fiunt tripliciter. Primo secundum quantitatem , ut cum exceditur propria quantitas, aut totius,aut alicuius membri: vel deficit, tam in con- tinua quantitate, quam in discreta, quo ad numerum partium, re membrorum. Secundo,cum non est debita qualitas,quae attendi- tur in figura, & colore, & dispositione, ac ordine membrorum re partium.Tertio, cum tempus n5 obseruatur, etiam si reliqua sint, ut puta nascitur animal cum dentibus puer cum capillis, & ba ba, ut refert Alber. omnes hae obliquitates effectum naturalem, aut omnes,aut singulae monstrum reddunt:vnde patet declaratio descriptionis. Vnde dic. Sed quare dicatur monstrum, colligi potest ex Cicer.x. de natu- monstri . radeorum, a monstrando,quasi aliquem futurum euentum mon- stret,& nunciet: scribit enim his verbis. Monstra praedictiones, ec praesensiones rerum futurarum,quid aliud declarant, nisi hominia
laus ea quae sutura sunt, portendi, & praedici at quia non semper monstra notabile quid ostendunt futurum, dicunt alij monstrum dici quas quod digitis monstretur ab omnibus:cum enim aliquid inconsuetum apparet, tunc ab omnibus signati solet, sed hoc pa- De intum resert ad institutum. qn rari Circa causas autem aduertere oportet in generatione anim