장음표시 사용
311쪽
ae tunc non disseri posse' esse, simul enim, & idem est virilisum unde posse generare suum Filium, & generare simul fuerunt cum ipse Deo: posse esse bonum,dc esse, imo nihil est potentialis receptiuae,sed totum est esse. Altero modo quantum ad ea, quae extra ipsam sint, quorum habet potentiam activam tantum: & qui ista potentia activa est libera in eo, non sunt simul poss*, di me, sed posse esse aeternum:quia est ipse Deus,creare vexo esse, tum in creaturis sunt, non sunt idem, di simul cum posse cieare: non
enim cum poruit creare,creavit,sic enim ab aeterno CDret,
Ad secundum Aristotelem qui multa esse alterna salso putauit, a. respondeo,quod potentia, tam ac ima,quam passiua,sive substantialis,sue accidentalis,fuerunt simul, si comparentur potentiae ad proximos actus: Deus enim simul habuit potentia faciendi mundum,& fecit:materia simul habuit potetiam recipiendi formam, dc recepir: Luna simul habuit potentiam ieeipiendi lumen, vel amittendi,& amisit,vel recipit: unde si ille locus esset in ementi ad corpus recipiendum, reciperet,ec recepisset iam antea , ta Traprocedit argumentum. sed se luitur hoc argumentum , quia illi actus non sunt proxtini, dc adaequati: proximus enim actus mare-xiae est recipere tamam aliquam hanc, vel illam , &hoc simul cum potentia recepit:ptoximu3 actus coeli,dc causarum uniuersa, Lum est motus in communi, ec productio particularium, de hic cum ipsis potentiis fuit. Itaque in panicularibus actitata Dinoribus, Ac formarum I Pticularium receptionibus, non est idem esse, ct posse, etiam ii se cundum Arist essent aeterna,sed in eoion uni tali im,ut emimus mus. Postri tertio diei,in uniuersim simpliciterae perie,in aeter
nis,idem est eisse, & posse, intelligi Osirinaliter, id est meo, in
quo est aeternunt,sivest essentia uiue acculen eius.
Itaque quicquid sit sempitetninn:s essentialis ii ea esset smolesse,& possc esse: si accidentalis ratio eius esset arietna simul esset, esse tale,re posse esse t ale:& hoc modo maxima illa uniuet aliter, de per se esset veta , formalitet eam intelligendo : atque tac diu
Ad sextum, Alei .ut refert Simpla tmerponit illum locum tamihi placet expositio , quod illud verbum neutro modo sit rieg tio duarum illarum partium sibi antiae vi accidentis ingillarum per se, ut sit sensus: an sit substanti auri cine , iterum an sit accium nec ne,& ita exponit etiam Aiber de eis bona positio Aed tun videtur secunda quaestio inutilis. ut si non est substantia, est aereidens,dc si est substantia nonni fasci *ni. i . . Alii dicunt, quod non diiat, an sit accidens, sed an sit accideris a. tu . t s
312쪽
In lib.iij. Physic Aria . Cap. iiij.
a ol. 5. per se &Passio alicuius subiecti , ct inter proprium aceidens , destit stantiam datur medium, puta commune accidens. Haec doctrina vera est, sed non videtur ad propositum. lpropterea respondeo duo. Alterum est quod pessiit, stantiam ct accidens intellexit ea,quae sensibilia sunt: per ea, quae neutro modo sunt,intellexit separata. Alterum est,quod non poni t hanc secundam partem tanquam concessam, sed tanquam dubitatam: qui enim dicit, an sit homo,nec ne non ob id dicit non esiste homi - nem sed dubitat, ita in quaestione hac. Atque de his hactenus Maxime autem Physici est.
Cum de infinito opiniones Philosopliorum recensuisset: ac ra tiones dubitandi de infinito posuisset, nunc d sputatione ni , aggredituriat quia infiniti vocabulum est multiplex, ipsus significationes exponit prius. Et quamuis S. Thom aliter in his numerandis procedat,tamen Graecorum omnium,& Alb. expositionem
se stabimur. omnes hi quinque modos, & significationes infinit
Prima est.Infinitum dicitur, quod non est pertransbile,eo quod non habet spatium aliquod ac quantitatem, quomodo pumstum,& omnia, quae quantitate carent, sic infinita dicuntur. Et poniti exemplum,uordicitur indivisibilis non solum quia non videtur,
sed quia etiam caret potentia,ut videatur.
Altera est. Infinitu dicitur,quod cum spacium habeat,& transium,sed is est inconsummabilis,& hoc lut norat Simpl. dupliciter prouenit .am propter spatium ipsum, quia nimirum est quantitas non habens terminum, propter interminatam extensionem aut multitudinem eius ,&sic proprie dicitur infinitum. Aut pio-pter figuram, quo pacto circulus dicitur infinitum: quia ratione figurae non est terminus as lignabilis. J- Tertia est. Infinitum dicitur, quod habet transitum, & finem, sed Nix consummari potest: aut quia cum difficultate peragitur propter longitudinem spatij . quomodo via longa dicitur infin , ta: aut quia etiam difficile peragitur propter figuram , ut Labi-rinthus dicit ut sic infinitus,& sic exponunt hunc modvin Psellus,
Quarta est. Infinitum dicitur, quod cum possit habere transvium, non tamen habet propter aliquod impedimentum, vi via Pelagi n profundum sic est infimis, quia ratione aquiae trans tum noti habet.& ita explicant Themisti Alex.& Alber. similitet via Ex ico in tropicum dicitur infini , rati e enim aestus nota
313쪽
Quinta. Infinitum dicitur, quod nunquam terminater ipsus quantitas aut in appositione, ut in additione continui,aut in diauitione, aut utroque modo, ut tempus, motus, & continua, quia nec maximam partem, nec ultimam diuisonem accipere possumus
Hic notandum ex Simpl. quod dicit:omne infinitum esse huiusmodi, non quod ista significatio comprehendat alias, sed quod huiusmodi inlinitum sit in reb.& proprie dicatur: reliqua autem non sunt, aut improprie infinita dicuntur: in praesenti vero disputatio fit de infinito secundo modo, ut proprie sumitur.
Separabile igitur esse. Text. 3 s. AGgreditur modo disputationem de infinito secundo modo, ac probat non posse est e substantiam silam, & laoceil quod dicit, non esse infinitum separabile a sensibilibus, ut Graeci exponunt: illo enim modo Py:h:g & Plato dicebam esse infinitum, ac facit argumentum: nullum indivisibile infinitum eo modo, quo h: c disputamus: at omnis substantia est indivisibilis: ergo nulla substantia est infinita. Minorem hoc argumento prob. Vomne diuisibile aut e si magnitudo,aut multitudo: nulla substantia est magnitudo,aut multitiata. ergo nulla substantia est diuitabilis:erit ergo indivisibilis. Vbi nota omnia haec argumenta concludere talum de in filii-tate quantitati ua: banc en in probant non dari in abstractis: unde nec de infinitate Dei nec de numero animarum vel Arist vel aliquis ex Graecim interpretibus constituit in hoc libro: quare licct& Deu sit infinitus secundum Aristot ut est,& animae hominum sint imm*ttales, nullum hinc sumi potest argumentum, vel contra veritarern, vel contra ipsum Aristo t. cum hic de sola infinitate quantitatiua ipsustubs antiae loqtiatur. si velo secundum accidens. Text is..
Quod si respondeatut illum substantiam. non esse per se diu
sibilem, sed per accidens, puta ratione quantitatis,& sic poeterit esse infinita per accidens argumentaturcontra hoc,sequit quod non erit prinei pium, Scelementum entium secundum id
quo infinitum est, sicut vox secundit in id quo indivisibilis est, non est materia dictionis, ec ita non erit infinitum Princi lumper se,ut Plato volebat. L rdi et ' Σ Am
314쪽
SEcundo probatur, duod illa substantia non sit secundum
infinita. Minus est separabile infinitum a quantitate, cum sit ipsius passio,quam quantitas ab infinito, cum sit subiectum: as uo autem magis dependet a subiecto,quam subiectum a passio- ne,ssed non est quantitas sine finito,vel infinito:ergo nec tua sine , quantitate, non ergo infinitum est per se substanti .Et nota quod loquitur de infinito secundum extensionem, vel multituatnem, de quo illi etiam Philosophi loquebantur, ponentes piincipium infinitam substanti m. Manifestum autem fe quod non contingit.
Ertio probat,quod infinitum non sit secundum se substan, tia: pro declaratione notandum. Primo quod ii simplicibus & compositis entibus aliter se habent esse,& id quod est: in com- positis enim, tam substantialibus quam accidentalibus, aliud est esse,aliud quod est: esse enim praecipue a forma est,ut albedo dat esse albi, dc anima dat esse hominis: at id quod est est tot una compositum ex materia & forma, aut ex subiecto, & accidenti, ut homo, & album. At in simplicibus substantiis non inuenit ut huiusmodi distinctio, sed idem est esse, & id, quod est propter ipsatum simplicitatem. Aduertendum secundo,quod cum infinitum secundum hos stprincipium,debet esse substantia simplex, ac consequenter ident
est esse, & id quod est, sicut idem est larina, & esse formae: quia simplex est. Ex his sumit Aristot quod si istud infinitum es h fill,
stantia per se,& non est accidens alterius, cum sit principium, exit simplex,&ita idem erit in eo esse infiniti,&infinitum. unde quicquid habet esse infiniti,erit infinitum. Tunc ergo sic nectitur argumentum Illa substratia,ves est diuisibilis, vel indivisibilis Si indivisibilis, non erit infinita, ut notum est. Si diuisbilis, cum sit simplex, quaelibet prites participabunt esse totius, hoc autem es h infinitum: ergo quaelibet partes habebunt esse infiniti: ergo ex tangamento quaelibet pars erit infinita, sicut quaelibet pari aeris est aeri quia partes sunt eiusdem irationis cum totoudautem absurdum est:non ergo infinitum se- cundum se est sibilanti nota rationein hanc quae est Met physica, c tilia,scura i Secundum ergo accidens.
Continuatiationenti. Cum non positi esse substantia per infinitaterit per accidens, id est, mediante aliquo accitanti,
315쪽
tunc autem iam infinitum non erit principium, sed potius illa substantia cuius accidens est infinitum: unde reprehendit pytha goreos, qui dicunt infinitum per se esse substantiam, ec infinitum hoc partibile ponunt, cum tale infinitum sit secundum
AT quia quaestio ista, nempe an substantia secundum se pocsit esse infinita, transcendebat limites Physicos, contrahit seri nonem,dicens,an in uniuersum si infinitum. In mathematicis, dc intelligibilibus trae are non est Physicum, sed solum dis putare, an sit infinitum, quantum in corpore sensibili, de hoc deterni inare,praesentis est disputationis. Sed dubium non es , nullam subs antiam intellia bilem pota infinitam esse, nec ipsam substantiam secundumidi, nisi rationeo uastitatis, loquendo de infinito extensive'quia extensio est ra tio propria magnitudinis. quae ab ipsa nequit separari, de nos supra docuimus in libri. ubi non est quantitas, nullam esse posse
Vbi iterum aduerte, quod superius diximus de solo infinito in Nota. uantitate hoc loco tractari. Logicὴ igitur speculantibus. Trat. o. i Nei it modo citere infinitum sensibile rationibus Losti eis di- isputare, ac primo probat,non esse corpus sensibile, imo nec in- telligibile, is est, Mathemati eum, & abstraeiam infinitum sic: . Corpus est quod superficie aut superficiebus terminatum est: et .go infinitum non est: infinitia ni enim non est terminatum. Antecedens est notum et hoc enim est esse corpus quantitatis: dicitui
superficie contentum propter corpus: circulare dicitur superfici bu , propter alia corpora. Notandum autem,quod hic argumentatur contra eos,qui ponunt substantiam infinitatis, sed per accidens, nempe ratione . quantitatis. Dieri, quate haec ratio lotica plobabilis dicitur,cum a defini tione psoeedat Respondet Pnilop & ben8: quia illa eorpotis definitio non est data ab his, qui infinitum ponunt. inio negarent ipsam, sed predibabiliter est sumpta. At vero neque humetui. Ponit secundam rationem logicam denumeto, ae litiemitti (ut dicit Simplicius, in umerum n6 eita separatumsta iti ipsureb numerabilib.Est autehuiusmodi ratio. Numetus aut habens numerum, numerari et copulati totest: hoc enim est esse num
316쪽
nia esse in vita. rum, vel numerabile, sed infinitum non potest: computati : ergo non est numerusmon igitur est infinitum in numero. Physice autem magis specthmibus. Text x. Post rationes logicas ad rationes Physicas se conuertit,ac nullum sensibile corpus infinitum esse posse probat,atque huius modi facit argumentum. Si esse posset tale corpus, vel illud esset simplex,qualia sunt elementa:vel mixtum. Sed neutrum esse potest: non ergo possibile est infinitum corpus. Aduerte autem, quod loquitur de corporibus ad generation attinentibusmadqcaelo alia est ratio pertinens ad libros de caelo. Probat singulas partes illius minoris, & primo, quod non stmixtum. Si esset mixtum, tunc vel componeretur ex infinitis elementis,& principiis multitudine,& hoc iam reprobatum est in lib. i. contra Anaxag. vel ex elemen ris numero finitis,puta ex his quatuor,igne aqua,& caeteris, Quod autem Loc fieri non possit, probat: vel omnia erunt infinita; in continuo, vel unum tantum infinitum, vel ni lumanfinitum:hoc tertium clarum est fieri non posse: ex ilia itis enim non constat infinitum. secundum vero,quod unum sit infinitum ,reprobat. . Mixtum componitur ex contrariis aequali proportione se habentibus, ita ivt unum non conuertat in se aliud : non enim sic mixtum fieret
sed si unum esset infinitum, ipsus vis tus omnia alia vinccret, ac in se conuelleret: non igitur ex uno infinito, & aliis finitis ficii potest mixtum. Et ponit exemplum. Sit ignis finitus alicuius virtutis: sit aliqua aeris pars correspondens igni qui sit minoris virtutis,quam ignis: re veta si aer. infinitos sit, ignis antem finitus, quantumcunque ignis vincat singulas partes aeris per se, tamen a toto aere infini
Vbi nota quod crescit a luitas, & fortitudo agentis, ex addit one quan tarivaret,quamuis non admittat hoc Philo. sed hocp'sterius est examinandum : solum hic notandum erit, quod inmixto unum elementum non vincit aliud, ut in se conuertar, se ad temperiem omnias edaei inuicem se corrumpunt,&mixtum tertium componiint, idque est in mixtione: in hoc enim disserunt
Vnumquodque autem infinitum esse. Text. 3. is Eiicit aliudmembrum, quod omnia lint infinita: quia tunc
cum quippin sint, singulsi secundum omnem dimensio messent infinita: cum non maior est et ratio,qu re secundum viae in potius,quam secundum alteram, essent intinita:& praeterea, quia sorpui, v(- - , trinam dissit ei mensonen x, si ergo'm ii
317쪽
rum undique esset infinitum, omnia reoleret, nullumque alium relinqueret locum,& iam plura esse positat,nec esset mixtum in
At vero neque unum,ac simplex. Text. A. Q Vperioris argumenti alteram partem probauit, puta non esse O infinitum corpus aliquod mixtu, modo probat alteram, quod nec sit chreus simplex, ac pi atquod non sit coipus simplex aliquod ex his eleinentis,nec quale posuit Anaximander, ut refert Themist d. Philop hic enim dixit principium esse corpus quoddam infinitum,non elementum aliquod ex quatuor,sed mediam. substantiam inter ignem de aerem, ac simplicem,ex qua etiam elementa sunt fae a. Ponit autem rationem,qua mouebatur Anaxim. ut tale corpus poneret. Ratao autem erat: quia cum principium fit infinitum,si esset aliquid ex elementis, quia in eis est qualitas ac tua, di conicaria, tunc vinceret,&corrumperet omnia, atque ad sui potius naturam traheret: posuit igitur corpus medium expers illarum contrarietatum, ut quamuis infinitum effet, non tapien omnia moriumperqt.
γ ssibile autem est esse tale. Text. I. I Eprobat non posse esse tale corpus infinitum, ac primo re- 1 probat non ratione infinitatis, ted quia tale corpus non min natura: nam qua parte dici;ur inanii uni, simul impugnabitur, dum incommuni probabituretiantae aliis simplicibus non esse
Ratio: auten i qua probatus ' m esse illud corpu; es haec.Omne mixtum resuluitqr in clamenta ex quibus coinpomur: altare Iuni sentimus tuor corpora, nullo autem sensu. experimur illud : non ergo compositio est ex illo corpore vita. Et haec ratio bona est,nam Phycus, quamuis ratio' is sit, non debet in uniuersum desti uete sensim, praesertim quod si illud effec sensibi
corpus, senti intur utique, q*element , in illud resoluerentur, v verterentur, quod non apri. t. i , et 'aNqqm is x x ignis 'mque vjue Text. s. P Rotat autem modo, quod nullum simplex elementum possit esse infinitum,& dicit quod praeter in conueniens iupraposi. . *m, nempe Dod sicccx i initam, on relinqueret glira locul'
318쪽
vllum,est adhuc aliud impbssibile,quod omnia conuerteret ad se, quod esse non potest,quamuis Heraclitus dimit omnia & mun- dum ipsum,cum finitus sit, tandem in ignem esse conuertendum, quod falsum est:non ergo aliquod ex elementis infinitum est.
Eadem autem ratio est. Text. T.
DIcit hoc idem esse si corpus illud esset medium: nam si esset
elementum,haberet aliquam contrarietatem . non enim genetatio fit ni si secundum contrarietatem: cum autem infinitum fit,omnia etiam conuerteiet in serat quia de igne mentionem fecerat, concludi t per has rationes non talum desne, aut de medio corpore, sed de quouis elemento probati posse non esse infinitum,ita Philop. Dubitatur quomodo principiunt generationis debet habere
contrarietatem, nam nec materia habet qualitates contrarias secundum se, non ergo elementum hoc habebit. Respondeo, si matella secundum se non habet contrarietatem, in se tamen recipit se itias eontrarias, unde generatio fieti possit:& materia cum illis cotitiari im& formis , quae se inuicem transsmutant, facit elementa At cum isti Philotaphi ponerent stibst ariam simplicem ipsum lementum, tenentur dare cyntrarietatem illi elemeniti, scut modo dat Aristi elementis : unde non debent comparari materiae erimae: haec enim sola non facit generationeni, sed 'recontraria, quae debent admittere hi , qui et ementum
Quod autem omnino impossibile.
2.ratio. 'URobat modo in communi nullum posse esse sensibile corpus L infitii tuis,& facit hoe algudientum. Vel illud esset homoget neutri ae si hilare, cuius partes essent eiusdem rationis cum toto, vel disti initate,& hetero heum: neutrum autem esse potest: probat inlib rex tu,quod non sit similare,& supponit duo. Alterum est,otinue coitus sensibile esse in loco ptoptist naturali, ac esse imeum etiam cuilisque comotis sensibilis. Alterum est, quod idem est loeus naturalis botius,& rat is ut locus terrae,&glebae,&locus ignis, scintillae quae est pars imias Est modo argumentum ingeniosumde parte huius infiniti aliqua separat1, & abscitia 1 toto. Si eget inlinitum sensibile, ipsus pars nec ess A mobilis, et mmobilis: hoc autem est falsum: ergo non est infinitum. Probatut sequela, demus illi particulam et probo quod sit immobilis si mo setur,moueretur a locum totius,
319쪽
sed locus totius cum infinitum sit, & occupet omnia, & sursum, deorsum,& undequaq;, illa i)itur particula non magis ad locum
sursum,quam ad deorsum,quam ad latera est inclinatamon ergo mouebitur, cum non habeat ullam determinationem. Praeterea: quia si moueretur tenderet in infinitum, quia locus suus infinitus est,nec ipsa replet totum: mouebitur ergo sine termino , quod est impossibile: non igitur est mobilis. Quod veronee sit immobilis patet. Locus ipsius est totum spatium totius:cum igitur non sit occupatum, non magis quiescet hic, quam illic, non ergo immobilia erit: si enim esset immobilis, alicubi quiesceret: at non es h maior ratio, cur hic quam illic quiescat: non igitur erit mobilis nec immobilis,& consequenter nec ipsum totum, quod est eiusdem rationis cum parte, hoc procedit ex natura ipsius rei, quae vero non esset mobilis, nec immobilis. iod si dicas, eadem est ratio modo de partib. elementorum. Dico non esse, quia elementa habent determinatum locum sursum,aut deorsum ,& terminos ioci de eminatos, quos ipsa nec
ipsorum partes tr3nsgredi possunt. si vero dissimile sit. Text. p. Alteram prosequitur argumenti partem, nempe quod non sit dissimilate : vocat autem dissimilare in hoc loco , quod partes habet diuerta speciei, sicut similare quod partes habet eiusdem speciei:ec facit hoc argumentum. Si partes illius in itisunt diuersarum specierum, vel sunt finitae incies, vel infinitae,
utrunque autem esse non potest.
Probatur ptimum.Si enim sunt finitae species, necesse est quod una pars ad minus sit infinita in quantitate, nam ex finitis partibus specie, non fit unum infinitum , nisi una pars infinite magna : loquimur autem , quod singulae partes sint proprie speciei, quod si una esset infinita, tunc ea esset causa corruptionis aliarur' atque ad se traheret, unde non esset dissimilare, sed unius speciei, illius nempe quae esset infinita, hara etaim alias con erreret, ut die una est superius.
Si autem infinita,& simplicia. RE probat alte: a partem, pura quod sint infinitae species, quia
tunc essent infinita elementa, Q infinita loca pio diuersitate enim rerum specifica est locorum diuersitas: at elementa, R loca infinita ei te non possunt,ut alibi, puta x. gen.& 1. de coelo prpha ;non ergo tale corpus esie Potest infinitum.
320쪽
ibi In lib. ii Physici Arist. Cap iiij.
Esse auteni aliquid infinituna. text.; i. AN si infinito in disputaturii, , ponit ' linque notandatiua, quibus esse infiniturii sibiqud posset philaagere. pti , ilium est, quia te tuitu, est ii finitum successio g, nee videtist risu cipium habuisse, nec habiturum aliquando. Aheium est ex diuisione mathennatica, quae si continui Haec enim in infitiitum procedit , acob id inuineinatici utuntur iii-fihilo , diuidentes quamlibet in agitiis lineris adhue in alias di hi sibiles.
Tcrtium est ex perpetuis P cotinuis generationib. Cum enitii. Vnetatio in infinitum multipliciter, semper, & g vietatio ex aliquo principio sit, videtur non posse aliter generatio esse perpe- tua, nisi infiniture si princi hium, ex quo paulatim sunt tres pars ad generationem quimlibet. Quartum est, quia omne corpus temii natur alio, ut terra per aquam aqua ab aere,& sic de reliquis: si ergo unumquodque cit eumscribi debet, opisitet egre infinitum, nec ad ultimum non cita . spmscriptum peruenimi. li imp autet n. rexi, s x. Oviorum m6tiuum ponit,quod nillilium pricipuum est. Di .cit cum ostii ih dubitationem taciat, & imagis ad rem per tineat nempe quod cogitatio nostra non deficit, nec sistit in ali, quo finito: ut dato quovis numero . adhuc maior intelligitur , dc data qu,ntitate, ae magnitudine, adsuc maior eogitati potest: si ergo meitatio est eritum . quae sunt in te: alias cogitatio i athematica esset ficta , nec mens in postibile eo stat pyrse : mix pi'- secto in rebui hum res,ti magnitudo sit e termino,& infinit . eta rea Praeterea quia e tra coelum est in Eni: sim, eto & cti
des nati, pus infiniturire , si iiiviraque quantitas magn: tudo , & numerui ouod si infinita. Nasti ili' innnii si spatiuini,vel est repletum,vel non: exi acae si repletum,ergo Est idipus infinitum : irium enim infinitum estiuis. si vacuum est,cqi magis hoc, in quo iste mundus est,est replemin quam illud in quo nihil est,& praeterea,quia si vocumri est; Vrgo
est locus aptus repleri: hoe enim est vaeuum puta qliod caret cm-rote, sed aptuita est repleti, sat in se nisi tertiis non differt pori & esse: qu*d enim potuit ech, fuit, sed illud spatium volpix i pleri,dc siespitentarii est:ergo tepidium est. ubi nota hanc niaximam non este Aristi adnota me Bulleum,e: Simpli ualid ex citaecis,sed Archytae., id Epicureorum quorum
si noc argumentam: imo in Arist. coetui i est a teinum, V tamen non est