장음표시 사용
361쪽
eum corpus sit infinitum, dis abiit infinite, nec motus esse poterit. Quod ii dicas,non mouebi rur motu locali secundum se totum sicut tetra, sed motu alterationis. Dico, quod moueri motu alterationis non potest, nisi mixtum,aut elementum sit: At supponi tur non esse, quia id proba: iam est non posse fieri. Cum ergo secundum se totum debeat habete motum aliquem non erit nisi localis,& haec susticiant pro conclusione. Reliqua in textu vide. Ad primum dico, quod cum infinitum ponitur quantitatis passo, non ponitur actu infinitum, sed in potentia,quia in dioisione consis Pit, vel ex diuisione prouenit, ut fit in infinito secundum appositionem. Ad alterum dico, quod materia non esst in potentia ad quantitatem infinitam, ut aliqui putant, sed infinitam moti enim recipit qcantitatem, nisi cum forma: nec tendit ad quantitatem, nis per mimam, ad quam ipsius potentia terminatur primo : sed forma finita esst: ergo,& qu aelibet quantitas,ad quam materia est inpotentia.Et haec sint satis de quaestione,& de libro tertio Phy.seorum.
similiter auicni laec esse est. Text r. N hoc libro quarto, de loco, vacuo, & tempore tractatur. De loco quidem, tar quam de quadam com-sti, muni corpo tum piopr: ciate, & de eo, quod ad motum necessarium est a de vacuo, quia antiqui ad morem necessari uin esse vacuum, arbitrabamur: de tempore, quia motuum omnium mensura est. Prima tamen de loco fit consideratio, quia locus,& motum &tempus .antecedit imo, ut refert Simplicius,ipsum corpus: ac nisi coipus substantia esset,quam thysicus praecipue considerat, prius tractasset de loco.
Con stituit igitur Ari ii propositione in ,nempe Physicum opo tere tractare, de loco, an sit, quomodo sit,& quid sit, sicut etiam de infinito ista tradita sunt. obiee M.
362쪽
us in lib. iiij. Physic. Arist Capj.
Per quaestionem quomodo sit, intelligit Themist.& Auert ausit substantia vel accidens, Simpl. vero, qualis sit locus,& totum
si dicas, quare praeposuit quaestionem qualis sit quis io ni quid sit. Respondet Simpl. quia per ea, quae per se insunt loco, indagamus quid sit: passiones autem,quae per se insunt, pertinent ad qualis sit., ratio. M ratione probat oportere Physicum tractare de loco. Prior est,quia omnia eurum sunt,in loco sunt:& patet hoc,quia quit non sunt, in loco non sunt, ut chim erae,& monilia. Circa quam rationem ossertur statim dubium, quomodo omnia quae sunt, in loco sint,& ulterius quomodo valeat illa ratio, quae non fuist, non sunt in loco: igitur quae sunt, in loco sunt. Videtur enim procedere ab opposito antecedentis ad oppositum
F.l. Sed ad hoc non est difficilis solutio, si intelligas Aristot. hic ex
sententia aliorum philosophorum loqui, ut omnes interpretantur,& ipsemet ostendit, de aliis hoc dicens, cum dicit,existimant, nec omnium aliorum est sententia ista, ut dicunt Alexand &Simpl. sed eorum, qui sola corpora esse arbitrati sunt, & nihil incorporeum & spirituale Hi enim dicebant omne ens esse in loco, , quia apud hos ens cum corpore idem erat: est autem omne cor pus in loco.
Et hinc patet talutio alterius dubii. Nam esse in loco, & esse
ens conuertuntur apud hos: in conuertibilibus autem valet ab op-
abl. posito antecedentis, ut dicit Simpl. Respondet etiam secundo Simpl. quod potest illa consequentia apud hos sic formari. Non
est in loco: ergo non est & tunc ab opposito consequentis,est: e go in loco est. Hoc dicitur secundum horum opinionem, nam secundum veritatem, cum spiritualia sint, quae in loco non sunt, non omne ens in loco est.
Hinc patet solutio tertii dubij quod laboriri poterat. Nam si soli esse in loco omni inestenti, iam non Physici, sed Metaphysici e
rat de loco tr. ain are. Solutio, inquam,nota est: quia hi ens tantiam corporeum ponemes, non separabant Physicam a Metaphysica, ut bene aduertit hic S.I ho. a. rario. Posteriorem rationem adhibet, qua Physicum oportere de loco tractare docet. Ratio autem est: quia motus omnium communissimus, & in axime proprius, est localis, qui secundum locum fit & latio dicitur: sed Physicum oportet de motu tractare : ergo etiam de loco. Motus localis dicitur c6 munii sinus: primo, quia omnes communites motum localem motum esse cognoscun , de ita
363쪽
ita exponit simpl secundo, quia omnibus inest corporibus, non solum simplicibus,sed etiam compositis,ec ipsis coelis,quibus alij motus non insunt,& ita exponit Averr. Alij legunt pro communi maxime, primum, ut refert Simpl. de Eudemo, & verum 'st: motus enim localis est orimus, non solum quia coelonim motus est omnium primus , sed quia reliqua agentia mouentur alijs motibus, oco praesupposito, quem motu locali acquisierunt, Dicitur etiam molps localis omnium maxime proprius, id est, principalis, ut simpl dicit, quia est dignissimus , cum solus ipse coriis, &astris insit. limiliter dicitur maxime proprius, quia, us localis vere est continuus ut dicit S. Thomas, vel quia ulo motus maxime localem,omnes in- telligant. Hae igitur itat causta, propter quas Physicum oportet
Dubitat Simpl. cum locus si immobilis, ut postea dicet Arist.ut quid de eo Pnysicus tractet , qui mobilia considerat. Respondet,& bene, quod licet immobilis ipse sit, tamen motus terminus est , & per iptum motus fit, dc hoc sufficit, ut a Physico consid
Habet autem multas dubitationes.
DI Ecultatem tractationis de loco ponit, atque ab ea dissicubtate doctrinam commendat. Duas autem difficultatis causas ponit. Altera est,quia cum ex passionib. rei viam cognoscendi ipsam habeamus, tum tales passiones dissicile rem indicant, abs que dubio quid illa res sit, dissicile erit cognoscere. Hoc autem habent loci propriet ws : ham modo unum, modo aliud,locum esse, ostendunt: quaedam e ostendunt esse inneriam,quaedia se main, quaedam neutrum: cum varia appareat natura loci ex ipsius passionibus, etiam dissicile erit quid sit cognoscere. Altera dissicultatis causa est quia nihil habemus,aut traditum, aut dubitatum ab antiquis. Miamna. nauuat aliorum doctrina, vel saltem dubia pars enim facultatis est bene dubitare , ut dicit Arist. lib.3. Metapi . cap.r. Quod igitur locus sit,videtur maetus um.
TNcipit primam quaestionem discutere, puta an locus st: ac ra-ltiones aliquot proponit, quibus locum esse probat, quarum p ima sumitur ex mutua corrorum successione in eodem loco, quae talis est. Uni loco multa luccedunt corpor uergo locus qui dam est distinctum ab ipsis corporibus. Antecedens experientia patetinam ubi aer erat, aqua succedit aliquando, dc contra:ec ubi
364쪽
unum erat corpus, alteriam subintrat. Consequentia nota est, quia nisi esset locus quiddam ab utroque corpine dis binistum non posset unum alterius eidem loco succedere Et nota, quod axiumentum non solum probat locum esse , sed eti in distinctum corporib quae in loco sunt.Hoc enim quaeritur, aen sit natura hliqua per se distincta ab his, quae in loco sunt. Hoc genere argumentandi supra usi sumus ad indagandum materiam distinctam a formis generalibus,ta corruptibilibus. Dubitatur, Cum locum eue sit per se notum, ut quid probet esse.
Aliqui dicunt, quia sunt tam fures es circa quid est, M
est adeo difficile ipsum quid ipsus co rate, ut videatur non
esse. Auerri dicit esse rationes has dialecticas, & hic possumus circa per se nota procedere,neutra responsio mihi multum placet. Mihi videtur dicendum, quod non talum hic locum esse probatur : id enim per se n'tum est: sed locum sc esse,i ut distinctum a corpore locato: & similiter locum uniuersaliter esse pro quocunque corpore sensibili,ci uod non est per se notum. Et hoc patet qui apos has rationes naec duo infert Arist. in text. 6 sequenti. Amplius autem lationis. Text. . SEeundum secti argumetum, sumptum ex motu naturali gya-uium, & leuium: naec enim mouentur sursum, aut deorsum, cum non pxohibentur ab aliquo, mouentur aute ad locum suum ergo locus re veta est, nam motus realis terminum debet habere etiarn realem. Addit Arist. quod ista ratio non solum probat lo cum esse,sed etiam habere virtutem,& potentiam quandam, qua ipsa locata,& corpora ad se trahat, quod dicebat ille: Nescio, quatiatale soluin dulcedine cunctos ducit. Dubitatur, An locus naturalis habeat virtutem, & potentiam banc circa locatum . Respondet S. Th.& bene,quod locus natura- iis rei cuiuslbet habet virtutem,& qualitatem conseivativam iocati corporis. Vnumquodque enim naturale corpus in loco naturali maxime conseruatur,& habet etiam locus virtutem, Pientiam hanc attractivam, non in genere causae essicientis, sicut magnes trahit serrula,& gutta paleas, sed in gehere causae finalis; invia omni movemur, & naturaliter inclinantiu. in tropitum
: Arist. vlterius cum dixisset quaedam: sursum , quae lani moueri aturaliter deorsum, addit etiam haec loci species, & palles esse,
e 'solim haec, sed reliqua, nuru dextri , sinistrum, pote,
365쪽
Dubitabis, cur ista partes,& species dicantur.
Aduelle vero ex Averr. Comm. sequenti, quod ista dupliciter possunt considerari. Vno modo, ut sunt termini motuum naturalium , nam latio naturalis pro termino habet locum naturalem,
re tune dicuntur species loci: quia sunt varia ubi, & diuersorum
motuum termini, tunc autem non sunt nisi sutium , & deorsum: quia motus naturalis horum corporum non tendit, nisi sursum aut deorsum. Possunt secundo considerari,ut sunt partes integrates loci unius, vel corporis existentis in loco aliquo, & sic partes sunt,& sex vi dicitur in textu . In loco quidem ut in coelo, qui locus es uniuersalis, signantur differentiae sex die ae Septentrio est deorsum Auster sursum. Oriens a dextris, quia ab eo incipit motu, Occidens a sinistris Vbi est Zenith nostrum,est ante, ubi N
In corpore etiam locato ista assignantur, at in animalibus solis distinctae, ut notum est, sunt hae disrerentiae. Hic in praeseoti,ut species loci considerantur. Et quamuis noni sint nisi duae, tamen connumerantur reliquae, quia his coniunctae sunt,non quia corpora naturaliter moueantur ad omnes distarentias, ut ad loca naturalia. Sunt autem talia. Text. s.
OVia sursum& deorsum loca esse naturalia dixerat, ac po. Remouet tentiam habere,& virtutem circa locata : posset quis dubi- obiecti'. tare de eo, existimans sui sum,& deorsum non eue loca naturalia, sed solum relationes, & respectus corporum ad nos , ut dicantur sursum respectu capitis , horsum respectu pedum,& sic cons quenter de aliis disterentiis. Hoc in praesenti remouet, docens illas disseientias esse ex natura rei, & non solum ex parte nostra: quod sic probat. aae sunt ex parte nostra, saepe mutantur & variantur, fiuntque dextra sinistra ide quae sursum deorsum, cum nos mutamur, & vatiamur: at ipsa naturalia non mutantur, sed fixa manent, locus enim quo leuia feruntur, semper est sursum , quo grauia,deorsum, partes enim mundi suum semper seruant situm, ietiam nobis variatis: non igitur sunt respectu ad nos distinctae ilialae disserentiae sed natura se virtute. Vnde collige quod est duplex sursum, & deorsum ,& ante , 5 Notis. reliquae disgere tritae,& naturale,& positione si lum. Naturale non mutatur,nec relatio est , imo contrarie opponuntur inter se suris sum,& deorsum, & reliquae. At positione sum amur in corporibus respectu nostri,& sic variantur,& relativa sunt, ut columna dextra positione dicitur respectu nostri, & recyia sursum respectu nostri, & aet sub pedibus deorsum positione. Secus autem fit culta
366쪽
is 1 sumuntur: in uariata enim semper mancnt. Ostendunt autem,& mathematica.DIstingui ea, quae natura, ab his, quae positione sunt, etiam dexemplo ostendit, mathematicae in figuri locum non habent naturalem: sunt ii teparata de se sensibilibus, tamen positionem habent ad nos. Nam in triingulo signare possumus, qui angului sursum,qui dem sum si,qui ad dextrum, qui ad sinistrum, positio, ne & ordine ad nos: non igitur ista sunt idem in naturali loco aliter Mathematica haberet locum naturalem, ut talia sent, quod salsum est. Et hic sane est sensus illoruna verborum,ut solum intelligatur, i consistit tantum positio sine loco naturali: cum igitur separata inueniantur baec duo idem non sunt. Notat vero Simpl. quod naturalis locus non debetur artiti ialibus,nec mathematici sinis per accidens, quatenus in naeturalib. si biectis sunt: sicut nec motus naturalis eis per se inest. Ac si di ceretilli angului, & reliquae figurae, & artificialia locum natur tem per se non habent nec sursum, nec deorsum,nisi ut lignea, v terrea sint,vel alicui naturali insunt subiecto:
Extium dirgumentum facit, ad probandum locum esse quid
praeter corpora locata ex antiquorum dictis. Vacuum. n. definiunt esse locum priuatum corpore : est igitur locus ,& distinctus a corpore locato. Ex his igitur arser mentis tribus,concludit locum esse disiunctum a locato , & uniuersaliter locum esse prqquocunque sensihili corpore. Et superaddit quartum argumentum , ductum ex aut holitate Hesiodi, qui docent terraim esse factam de nouo , dixit ante terram fuisse chaos , in quod terra reciperetur, ut in locum & receptaculum , ex quo apparet locum esse quid praeter ipsa locata Adducit rationem, qua Hesiodus. mouebatur: ut ante terram poneret locum , nempe quia existimabat omne corpus esse ali- . e ubi,& esse in loco,quod postea examinabitur. Si autem tale est. Text. T.
Concludit Arist quod si ita est natura loci, qualem Hesiodui
ponit, puta quod antecedat locatum corpus: miranda profecto est: auia est plicit omnium corpotu naturis,quod patet. Illud
367쪽
nim prius est,quod sin e aliis esse potest,non autem alia sine ipsbat locus sine corpore corpus notae sine loeo ponitur, est igitur natura loci prior. Et hoc secundum Hesiodum. At verta d abitatiotiem habet. Text 8. Ostquc locuta esse probauit,nunc ad quaestionem Quid est, a. I. gestendit, & sunt Latiae in hac parte opiniones. Quidam dicunt, quod velit pro parte negativa probare modo locum non es siod tribrse probabiliter, idque iliciat ostendendo nullum quid, hullamque eo portet naturam esse loci,& huius expositionis auctores sunt D. Thomas, Themist Auetr. Albere. Alij dicunt, quod Velit non pro parte hegativa argumentari: uia locum ess e verutri est. Non. n. est ut infinitu, quo aliquo mo-o est,& aliquo modo non est,sed quod tali iiii hic circa quaestionem quid sit praesuppositani disputet, & huius expositionis auctotest Simpl& ph: lop. Et re vera mihi placet, dummodo addamus hoc , quod praecipu8 quid est indagat,&circa ipsum versatur,&dum multis modis disputat,& ippum oppugnat, consequenter etiam minus principaliter disputatio est circa id, an sit,& hanc expostionem videtur probasse text. 1 f. sequeas , ubi haec utraque cali modo inse
Est igitur primum argumentum circa genus: hoc enim maxume ad quid est facit, ac probat, quod genus loci non sit corpus Omne corpus habet tres dimensiones, longum,latum, profundii, sed haec impossibile est inesse loco : crgo locus non est corpus. Maior est nota Minortu proba i Locus debet adaequari ipsi locato: sed si haberet tres dimensiones dion posset ipsi adaequari,nisi se penetrando cum ipso locato, quod este non potest: nam duci corpora in eodem,& penetrative esse non possum non igitur locus est corpus.
Amplius, s est corporis locus.
SEcundum facit argumentum , quo probat locum nec esse receptaculum eo tum quae succedunt inuicem sibi. Ratio autemhaee est : Si locus esset receptaculum sibi inuicem succedentium, sequitur quod locus puncti, de superficierum, & linearum,
quia ista etiam succedunt: ut n. aqua aeri,ita aquae puncta, punctis aeris succedunt dei, et ergo eadem proportionet horum esse locus , hoc tamen videtur non ita es le : niana puncti non videtur
esse locus yllus , nisi tritam pii scium : pari ergo ratione non esset corporis locus, nis ipsuo, cogos,nec aliquid praeter corpus, unction esset locus recertaiulum allaquod.
368쪽
Quid enim tandem, & nos ponemus.
Ererum facit argumentum, quo proba, quod si locus sit talis naturae, quod habeat magnitudinem, & quantitatem, quod
non possit,quid ipsum sit, assignari: nam vel est et entum, vel
ex elementis compositum. Et si compositum ex elementis, vel ex elementis his corporeis, vel ex incorporeis, puta ex principiis intellectualibus. Sed nihil horum esse potest: non enim est elementum corporeum, aut ex huiusmodi elementis compositum esset enim coruus, quod esse non potest, ut supcrius probauimus. Nec potest esse quicquam intellectuale, & incorporeum , quia magnitudi in habet: non igitur videtur compertum quo in genere si locus constituendus. Amplius autem,& cuiusnam. Text. II.
Ovaxtum facit argumentum,quo probat locum non esse causam aliquam. Posset enim quis existimare, cum locus sit prior eo,quod est in loco,taron esse causam. Hoc remouet: quia nulla species causae est, nec formalis, nec materialis, nec finalis, nec efficiens. Cum enim res non conficiatur ex loco,non videtur quod si forma, aut materia: ex his enim composita constat. Ex his apparet,quod nec sit efficiens, aut finis Haec enim coincidunt cum forma,ac re idem sunt, ut superius dictum est, in x. lib. loquitur enim de fine generationis. Et ita cessat dubium quod poterat occurrere:quia diximus su-, perius quod locus naturalis mouet,ut finis: ille enim sinis erat externus, hic de proprio,& interno fine sermo est qui est finis gene- . rationis, qui a Physico consideratur, quod dubium mouet etiam simpl. quamvis ipse multipliciter conatur taluere,sed nostra m-
lutio magis conueniens est. Amplius autem &ipse. Text. I L.
Quintum facit argumentum quo Zeno utebatur contra eos qui d: cebant omne ens este in loco: dicebat sic. Omne estens in loco, locus est ens; ergo locus est in loco. Et iterum argumentum fiet de illo loco alio, fietque processus in infinitum , qui non est admittendus. Videtur igitur locus nihil esse, 'sic nullius .
erit naturae, nec sub aliquo genere collocabitur. Amplius sit ut omne. Text. IJ.S Lxxpin facit argumentum quo pariter probat locum non esse de sic non habere genus , de supponit dicta aliquot de loco, nempe quod locus sit aequalis locato,similiter quod omne coruus
369쪽
est in loco,& similiter quod in omni loco est in corpus,nec detur
ullus vacuus corpore. Supponit etiam alterum, quod vetum est, nempe corpora augeri,& neri maiora. Tunc est argumentum. Si corpus augetur, locus etiam augeri debet, cum sit ei aequalis: at locus non potest augeri: non igitur . . videtur locus esse. Consequentia nota est ex primo supposito, quod si augetur corpus, locus augeatur.
- At quia posset dici,quod non est opus,sed quod tale corpus su- mat partem alterius loci: ob id posuit tertium principium, quod omnis locus sit corpore repletus , & ob id dici non poterit quod illa pars quae augetur, non sit in loco, propter secundum ubi di-etum est,omne corpus in loco esse. At quod locus augeri non possit, ex eisdem principiis patet: quia non est unde tali loco augmentum proueniat: quia omnia occupata sunt Est autem notanda huius loci expositio. Vnde concludit, quod ex his argumentis non solum dubium est, quid locus sit, quod disputate praecipu8 intendebat, sed etiani dubium natanet,an sit.
v et i t. Quoniam autem aliud. Text. I . Cum superius dixisset locum nec esse sermam,nec materiam,ost dit modo rationes quibus forma aut materia esse vid ri poterat,ac ipsas refutat Supponit tamen distinctionem de loco, quae velgaris est. Duplex enim locus dicitur, alter communis, alter proprius & primus. Locus communis dicitur qui continet locatum, & alia plura praeter illud, quo pacto aliquis nostrum dici 'otest esse in coelo, quia est in terra, & terra est in a na, & aqua in aliis,quae sunt in coelo:sed locus talis communis est huius corporis. Sic etiam nos dicimur singuli esse Romae, ut in loco communi. Alter locus est proprius,& primus sui non nis rem talem continet , quo pacto locus hic, quo ego sum proprius dicitur, & primus Et nota, quod locus communis dicit ut respectu eorum,quae particulari loco continent mam coelum non dicitur locus communis ignis , sed proprius: quia ipsum solum proprie continet. Hinc patet quod locus proprius est qui continet, & primo terminat locatum.
Ex hoc colligit argumetum . quod locus sit forma Nam forma est terminus quantitatis & magnitudinis, ipsius materiae, cui illest magnitudorat locus terminus est talis:estititur forma
370쪽
notandum ouod materia terminatur a forma ad esse duoddam substantiale: umiliterquatitas materiae determinatur ab ipsa forma: iuxta formam enim est ipsa quantitas. hu. Hoc argumentum solum affertur disputationis pratia: nasortia ratio- ma continet & terminat intrinsece,locus extrinsec dc ut circumscribens,ut dicetur postea
Nota cum Simbiic qui bene dicit. Aliud esse secundum aliud
continere, aliud secundum accidens. Vnde locus communis secundum aliud, puta pet proprium continet: sed non secundum accidens. Per se autens continere , est primo continere & proxi-m , & hoc in logicis est verum: nam potest quoddam praedic tum secundum *liud competere subiecto, quod non tamen per accidens, ut sensibile inest homini per se,& secundum aliud, pura per ipsum animali idem enim est hic per se,&secundum aliud, quod immediate,& mediate: hoc etiam docet Aristat. s.Metaph.
capa 8. Si ergo considerantibus. Text.II.
Eerba haec prima textus cum superioribus sunt copulanda, quibus locum formam esse infert, si sic consideretur, puta via. ratio. terminus & continens.Ex alia vero parte probatur esse materiam.
nam locus non videtur aliud esse , quam interuallum & spatium, in quo magnitudo de quantitas totius continetur, ut locias vini interuallum dc distantia magnitudinis viniquae tanta est, quantum interuallum inter latera interna vasis: quod si hoc est, locus est materia ipsa totius composituhaec enim est distantia a quantitate,& in ea recipitur quantitas ct forma, quae ipsam materiam determinant, cum secundum se sit indeterminata. Quod autem sit materia locus,& non aliud, patet: nam si auferamus serinas, re quantitatem, & non videtur quicquam sirperesse quod si tale in teruallum nisi ipsa materia. oia, Aduerte Nero , quod non loquitur de illo interuallo externo quod est inter latera vasis , ut imaginatur Philo. sed de interno ipsius rei, nam cum vinum est in vase, illud tale interuallum noni videtur quid sit,nisi materia rei, cum non sit corpus aliud. Et hoc est argumentum Arist. quod si locus sit interuallum a quantitate rei determinatum, quod locus non si aliud,quam materia: quia
nihil ibi est praeter ipsam, quod determinetur. Quamobrem, & Plato. Confirmat locum esse materiam,ex Platonis dicto: hic enim ta receptacullam , dc locum idem esse arbitratur : Materiam