장음표시 사용
391쪽
cundum aliquod vas, quod est locus aquae, sed est locus alius, tacui pro aliis corporibui quae non in vase sunt, de videtur Philop. aliquo modo sic exponere. Vnde quod alicubi est,& non in vase, dicitui esse in parte loci mundi, id est, in loco mundano, de non
arte aliqua facto, ut vas est. Dicit ergo Arist cum vas aquae transfertur,manet locus aquae,
tui est superficies vasis ipsi proxima, sed non manet locus muni,qui est ipsius totius, id eu, vasis cum aqua,tamen hic locus talum per se nngit vas. Nota, quod vocat partem: cum dicit,locus partis, ipsum con
Hune locum dissicillimum esse confitentur interpretes, atque adeo quisque exponit ut intelligit, mihi vero sic videtur exponendus.
Et materia etiam videbitur utique.Texr. 33.
Consequenter probat nec locum esse materiam, licet aliquam Ouomodo habeat cum ipsa similitudinem, & ponit similitudinem loci coueniat cum materia,quae lac est. si locus cor eretur ut Quiescens est, locu cum de idem manens, ac continuo suscipit pota, id ei ,unum rosi materim aliud ut dicit Philop. nec separatus est ab aliquo torpu,sic videtur materia quae eadem manens modo unum, modnliud reciapit,nec nuda unquam inuenitur: ut corpus,quod idem modo album,modo nigrum, modo molle,modo lutum. Hac igitur triplici similitudine, materia locus videbitur, & vocat imaginati hem, similitudinem. Ostendit tamen disserentiam triplicem. Prima est ex transimum Mi ercitatione,nam inmutatione materiae dicimus, quod erat aer, modo factum aquam. At in loco aliter,nem pe ubi erat aer,nunc esse a- materia. quam nonsigitur eodem modo materia,& locus receptiua sunt. Altera disserentia, materia est pars rei, & non est separabilis bipsa manente: non enim aqua manet materia sepaint , at manet separata a loco in quo erat. Tettia materia continetur B determinatur, allocus continetrum determinat,non igitur idem sunt. si igitur nihil horum trium. Text. 3'. Concludit ex pr*cede'tib Cum bacus non se aliquod ex tri
bus propositis:Non enim est forma,non materia, non ante ual
392쪽
uallum, relinqui quatium, quod sit terminus continentis, id ultima superficies corporis. At quia quod continet, aliquid continet, explicat quid quod continetur, & dicit esse corpus mobile secundum locum, quod existimo esse dictum ut intelligamus res corporeas esse in
loco tantum, non tamen omnia quae sunt:& ex hoc postea soliret unum argumentum Arist ex praepositis. videtur autem aliquid magnum. Text. o.
Inuento Vantum existimo Arist.hic vult digerentiam laci inuenire iam aene , nondsi enim rota emoci definitio tradita, sed talum ipsius
re loci, genus, quod sit superficies ultima continentis, nondum autem visarit haec locus est. Vas enim continet,sed non locus propri8 est, ut estri Ue- vas,& solum continet. Ob id iterum repetit dissicile esse locum inuestigare: quia cum habeat cum multis similitudinem, non ita facile ab illis distinguitur. Videtur enim materia,& forma,& imi uallurn propter innititudinem. Considera veto subtileni methodum Aris . modo enim ponit simili iuginem cum interuallo : ex ea enim colliget disseremiam ultimam loci, & totam definitionem Interuallum locus videtur, quatenus fixum manet, & quiescens motis corporibus sinae in i p.
ita sunt, ob id non me 'cies corporis vitii natantum, sed ipsum
'interuallum locus viceriit, suasi locus sit immob le quid Ponit em motiuum horum, quo inducebantur ad tale in . teruallui onendum. Nam cum aer non videatur, & incorpo reto' apparear ; praetex latera vasis, esse interuallum illud,in quod corpora recipiuntur,quod idem semper manet, quod re vera nou ita est. Est enim aer corpus sua raritate inuisibile, occupans tamen locum,nec ibi vacuum est, nec aliud interuallum praeterae- rem cum aer est sicut cum est aliud corpu' crassum.
Vt autem vas locus est. Text. I.
v I serentiam ponit inter modum quo in vase aliquid est, &- modum quo in loco:& inter ipsum vas, & locu . Et dicit . quod vas similitudinem cum loco habet, & disserentiam paritet
locus cum vase vas enim continet ut locus, sed vas est mobile. Locus continet ut vas,sed locus est immobilis unde in hoc dis seri locus a vase, quod immobilis est Aduertendum autem, quod locum esse immobilem, est, quod non simul cum re ipsa moueatur, sed quo J maneat, & quiescat, remota,& recedente. Id enim quod sic continer, ut simul serarat
hinc inde cum re,continet ut vas, non ut locus. Proprium autem
est loci continere sic, ut non feratui cum ipsis rebus sed quiescat ipsis recedentibus.
393쪽
Et exemplo explicat. Cum cumba fertur per fluuium,illa aquae pars,quae continet cymbam subtus,&cum cymba fertur,non dicitur locus proprie cymbae, sed vas cum ipsa fiertur. At totus fluuius, qui immotus secundum se totum manet, potius dicitur locus, communis tamen. unde cymba manet in toto fluuio, xl in loco:& per ipsum sertur,ut per locum. At in aqua,in qua fertur, quia mobilis est, manet ut in vase. Colligit ex hoc definitionem loci per istam. Locus est terminus primus continentis, immobilis. Dicitur terminus, i. superficies,ad excludendum interuallum,tarmam,& materiam .Dicitur, primus ad excludendum locum sim munem, qui non secundum se locus est,sed secundum proprium. Dicitur, immobilis, ad excludenda vasta quae non continent,ut locus, ut talia sunt, nisi immobilia & fixa maneant,& tunc loci rationem habent. Atque propter hoc medium caeli. Text. t.
Confirmat immobilem esse,& fixum ex communi sententia. Omnes enim dicunt duo esse loca propti issima omnium. Vnum sursum, alterum deorsum, Vnus locus est ultima superficies caeli versus nos,id est, concauum Lunae. Alte est medium caeli,
Et ratio quare haec duo loca sunt propriissima,est propter ipsorum immobilitatem. Nam suderficies caeli quantumcunque circunferatur,semper tamen obseruat locum eundem,nec ascendit,
aut descendit nec ad dextram,aut sinistram deuiat. Similiter ter: ra in aequali manet semper distantia, ob id haec loca maxime loca sunt Locus igitur fixus debet esse. Quare cum leue qui sem sit.
Ex his duobus locis uter sit sursum,aut deorsum explicat permotum corporum in talia loca, dicit. Cum is locus sit deo sum, quo grauia feruntur, atque ad medium, & ad retram seram tur,sequitur quod locus ille qui medium ambit, qui est concauismaquae,& ex parte concauum aeris, qua parte rerra discooperta
est aquis, sit ocus deorsum, & ipsum medium pura terra, quae in
tali loco est, licitur esse deorsum. Ulterius,cum is si locus sursum, quo leuia seruntur,ec serantur in caeli superficiem ultimam verses nos, sequitur quod tale vitimum sit locus sursum, & ipsum ultimum, quod in tali civ loco, pura ignis,est in loco sursum. Vnde
394쪽
vii e colligit locum esse superficiem continentem , ut quo dam vas , tali enim loca superficies, & plaua continentissent. Et huius textus hanc esse expositionem existimo, quamuis
non eodem modo omnes exponant.. Amplius simul cum ipsa re. Metua obiectioni respondere. Quia cum locus non si inte uallum penetrans se cum locato , quis dubitaret quomodo locatum in loco sit,& cum eo coniungatuxi Respondet quodammodo coniungi, & siimul eue secunduna superficies.Sunt autem smul, sicut finis est cum eo,cuius est finis,& tetminus. Coniunctio enim finis,& finiti secundum extremit
Cui igitur corpori est aliquod. Text. y.EX loci definitione vult ostendete, quae dicantur esse quae vero non: di estque illud corpus quod extra se habet aliquod continens,esse secundum se in loco: quod vero non extra te habet aliquod tale , in loco secundum se non esse, secundum tamen paties esse posse. Et explicat per motum, ut si aqua sit unum corpus ,quod non haberet extra se aliquid, tunc secundum se totum non esset in loco , nec moueretur, secundum partes tamen alioueretur,aeesset in loco, quia una pars ab altera contineretur. Hoc in t o est magna controuersia inter expositores,quid sit, quod in hoc textu diicitur, esse in loco secundum partes, non tem secundum se totum. S.Tho. enim vult quod loquatut de viii-
nasphaera,ec primo mobili, quod quidem est in loco secundum
parres continuas,quia una continetur in altera, non sicut in loco
actu cauta sunt continuae, sed sicut in loco in potentia. Si enim diuisae essent, tunc in loco essent actu . Unge ultima sphaera non est in locci secundum se totam, sed secundum seas partes, non ridem in actu, sed 'in potentia. Huic expositioni pauet exemplum Arist de aqua. Arie vera, nisi admogum consona haec expositio textui, ut videbituran pi cessiv, dc exemplum get aqua si um est, ut doceat aliquid esse in loco, ac moueri secundu ira partes, non tamen quod eo modo te habe visuries in hoc toto, e quo lQqui tui,& m ipta aqua. Alia expositio est Gieteolum seri omnium, qui per caelum timi inelegatum exorbibas intelligunt, schoc dicunt non in loco secundum se totum sed secundum partes. Et vocant par-
395쪽
tes, orbes conti oriunus enim in altero continetur.
Tertia expolitio es Alber. lui per totum,& coelum,uniuersum mundum intelligit, qui secundum se totum in loco non est, est tamen secundum partes. Et revera huic expositioni admodum fauet textus, & mihi etiam placet, nec videtur ab ea abhorrere Simpl. Dicit ergo Arist. quod totum, i uniuersum quodammodo mouetur,quodammodo non . Secundum se quidem non mouetur ut mutet locum. At secundum partes mouetur: secundum quasdam circulariter,& non sursum, de deorsum, ut secundum orbes coelestes:secundum alias vero sursum , ut deorsum , ut secundum elementa grauia,& leuia. Subdit tamen quod hic locus est partium, i. si ut secundum pat-tes mouetur, sic est secundum partes in loco aliter, & aliter pro partium diueisitate,ubi prosecto expositio nostra nota sit. Si enim per totum ultimam sphaeram intelliseret, nullo modo secundum sursum,ay deorsum moueretur, ut secundum partes, nec etiam si solum aggregatum olbium intelligeretur. Vt autem dictum est. Text. q. Ult declarate, quomodo sit in loco totum hoc, cum expli- Aliquid euisset quomodo moueatur. Per motum enim locus appa, estiuioloret. Distinguit igitur dupliciteraliquid et se in loco. Vno modo destitiei potentia, sicut pars inest toti continuo similari, ut loco, non ta- ier, et iumen actu sed potentia,quia diuidi potest,& contigua manere. Et astu.,Avoeat totum similare,quia in hoc est persecta magis continuitas. iis p. Pol it exemplum quo una pax contigua est alteri, nempe padi ita tes in aceruo ex multis continuis insunt aliae aliis actu, quia iam
diu ita sunt ad inuicem. Et haec distin No mouit satis probabiliter s. Th. vi existima tet loqui Arist. de ultima oli aera, quae est in loco in po: entia se eundum partes. Attamen Arist. si diligenti iis consideremus, hoe non dicit, sed solum utitur distinctione hac ad ostendendum msi dum secundum partes esse quidem in loco, non potentia ised actu, ut patebit in textu. Atque alia quidem per se. Tert. s.
subdiuidit ea quae actu sunt lutoso Quaedam enim secundum
se . quaedam secundu accidens. Nec declarat quid unumquod
si , quia saperius dictum est,nisi exemphs. A
396쪽
Omne corpus inquit mobile secundum locum , aut secundum augmentum, vel decrementum, per se in loco est. Et mobile secundum locum vocat id , quod mouendo totum suum locum mutat. Unde quae circulariter mouentur i. antum, non dicuntur hic mobilia secundum locum , & liicionem, talis enim motus non latio, sed circulatio dicitur, ut notat Alexand. Dicit igitari quod coelum, i. viiii e sum non sic est in loco per se. cum non ambiatur aliquo corpore, ut dictum est. Partes ipuus sunt quidem sic in loco,quia una contigua est alteri,&ab ea ambitur, sed non totum, ipsum , cum nulli alteri extra se sit contia suum. Alia vero secundum accidens, ut anima.
Ponit aliam diuisionis pax tein. Alia esse in loco accidens, ut
Et nota quod per esse secundum accidens in loco comprehendit Oa,quae supentis drista sunt,esse secundum aliud id est,per partem,& sis nilitet esse per accidens,id est, esse in eo quod est pcr se, ut anima est per accidens in loco, quia est in composito quod estiter se. Et ob id posuit ii e duo exempla, puta animam quae est inoco per accidens quia est in eo quod per se in loco est, & coelum seti rotum quod etiam est in loco per accidens , vertim non eodem odo,sed secundum aliud,& per partes. Et ob id dicit,coel uni et se in loco per accidens, quia omnes partes in loco habet. Dicit quodammodo quia non omnes. Vna enim in loco non est, puta ultima sphaera cominens. Et attende quod loquitur de loco in actu, & consequenter de partibus contiguis, quarum una est in altera, ut in loco, ut uncinclemcntum iri alterum, d unus orbis in altero. Et propter hoc omnia in coelo sunt. Text. 6.SI uniuersum in loco secundom partes est , dubitare quis potaset, quae partes in loco sint, & quae partes aliarum sint locus. Haec enim oportet utraque date, ut secundum partes suas aliquid in loco sit,loco, inquam, non extra se Ad hoc dicit Arist.omnia esse in coelo, puta elementa, ut terra in aqua, aqua in aere, aer in igne, ignis in coelo ipsum autem coelum est riuoddam totum, in quo iii a continentur, & ipsum non
At quia non continet coelum, nisi secundum suam ultimam iu- perficiem,qua tangita obiliacorpora, id est, elementaria , ideo
397쪽
addit locum esse secundu ultimum terminum , quem vocat quiescentem, quia non mutat secundum se totum locum, sed intra lo
Vbi notandum quod noluit diuidere coelos in orbes, sed totum coelum sumpsit pro unico corpore. Non enim sunt orbes diu evisae rationis sicut sunt elementa, quod si velimus diuidere, nulli d bium est quin unus sit in alio , donec ad ultimum & supremum omnium deueniamus , qui nullum actu habet locum. Vnde tritur quid Aristo t. sentiat de loco inaeiu ipsius uniuersi , quod secundum locum in toto non est,secundum quidem partes est,&quod quaedam partes in loco sunt,una est,quae iam amplius in loco non est.
Manifestum autem ex his . Text. T. Soluit rationes superius positas,nec curat solutiones exprimere, quia notae sunt ex declaratione loci, sed argumenta solum recitat. & non omnia, sed quatuor illorum : reliqua duo nullam habent difficultatem. P1imum argumentum est de augmento loci, quod erat in tex. 1; . Dicit quod non est opus augeri locum, cum augetur locatum. Philop. reddit rationem. Augmentum enim proprie fit secundum trinam dimensionem, cum enim vivens augetur , secundum latitudinem, longitudinent, ac profunditatem augetur Cum igitur locus sit superficies circunstans, non corpus aliquod: cum augetur locatum, non est opus quod locus augeatur, sed quod cedat obiectio illi aer, in quo est,& superficies ex tedatur. Dices,nunquid coden-citur. & coia stringitur aer, cum corpora augentur3 Resp. Philop. sol. quod noli est opus,quia cum non fiat augmentum, nisi ex subtractione cibi alicuius, quod in rei substantiam conuertitur locus ille,a quo cibus aufertur, aere , vel alio corpore impletur, & manet semper, qtio aer diuerti possit, & cedere augmento corporum. Praesertim cum minus sit augmentum, quam ioca, quae deseruntur a cibis & alimentis. Noa enim quanta est cibi quantitas, augmentum est., oluit secundam rationem, qua probatur punisti esse locum, &hoc negat. Cum enim locus sit superficies ambiens , ac tantum corpora per se ambiantur per se sola habebunt loca.Soluit tertium quod duo corpora simul essent. Et dicit quod locus non est aequalis secundum profunditatem , ob id non datur penetratio illa Si enim locus esset illud spatium,& interuallum
aeqtiale toti locato, tunc en et illa penetratio. Sed negatum est, tale spatiuin, ct interuallum esse locum , sed superficiem exterius
398쪽
Soluit quartum amum elum, quod erat Zenonis,docens loeunt esse in aliquo,non tamen ut in loco,sed ut terminus est in terminato, dicitur ess e in ipso locato. unde non quicquid est, in loco este debet, ut illi existimabant. Et sertur igitur ad suum. Text. 8.SEvtam loci proprietate tande declarat, ut Simp notat. Nempe omnia ferri naturaliter in lacum suum , & ibi manere, &quiescere. Hoc utrunque modo declarat ,& primo dicit merito.omnia naturaliter in suum tendere locum, ut ignis ad concauunt lunae, aer ad concauum ignis, aqua a8 concauuna aeris,& sic consequenter.eues om. Cuius ratio est, quia locata habent quandam naturalem con-,ua fera. uenientiam cum coiporibus hisce, quae ipsa continent,& loea D. ad ipsorum sunt Unde ad ipsorum superficies locata tendunt propter suum conformitatem, quam cum corpolibus habent Sunt enim ipsiscum. congenea,& connaturalia. Vocat congenea corpora quae consequenter sunt. Illa dicuntur consequetnter, quorum unum est im- , mediate post aliud ,ut aer,dc ignis cosequenter se habent.& aqua,& aer, exta, re aqua,ignis & coelum. Ista autem quae sic cosequenter sunt, con 'en ea sunt & symbola. id est,communicantra in una
qualitate. Ignis enim est calidus, sicut& aer sibi proximus. Aqua humida , sicut & aer, & frigida sicut terra: propterea magis inter se proportionata sunt Et d cuntur tangere se,non vi aliqua , sicut lapis luisum missus tangit aerem violenter: non sic unum elementum sibi proximum tangit Dicunt etiam adnata. & compassibilia, i. quia a natura sic o di nata sunt,non se destruunt mutuo,cum in locis propriis sunt, re maxime propter coeli influxum , ut superius diximus , cum veto se tangunt alias extra locum proprium inuicem se destruunt Flaec igitur ratio est, ut unumquodque ex his elementis pr*rtium in locum merito tendat. Et manet igitur natura omne. eurorn- o Eddit rationem alterius, cur unum quoque maneat in suo nia in v. I loco. Et dicit rationabilitet id esse , quia ad locum suum iste q- e- numquodque tendit, sicut diuisa pars ad suum totum, ut pars a-st-M , quae ad aquam,& terrae ad terram. Haec autem virerius non ' cedit,cum totum suum attingit. Ita& totum ipsum no procedit, cum locum suum attingit, est enim ut pars, iocui autem ut ro-
399쪽
tum,ut in sequenti textu declarabiliat adhuc. Sie autem & aer se habet. Text. 3. O Stendit quod locatum est ut pars,locus autela vi totum, Q. dicit quod aqua est ut materia, aer ut actus, de forma, At materia rationem habet partis, actus vero rationem complet totius quia in ip id,& pet iplum actum totum consummatur. Quod autem aqua sit materia aeris,ostendit, quia est potentia aer Et qua- uis aer sit etiam potentia aqua, tamen alio modo, quam aqua est est aer. Notandum quod elementa habent inaequalem nobilitatis gradum. Quaedam enim sunt perfectiora, quaedam imperfectiora Perfectiora locum obtinent propius coelum qualis est ignis, post ignem , aer. Sunt enim minus materialia aliis :& ita quae petii:-ctiora sunt, locus aliorum imperfectiorum sunt. Aduertendum etiam ulterius, quod cum ex persecto fit impe Lictum , dicitur corruptio. Cum vero contra est , ex impersecto perfectum, generatio. Vnde cum ex aqua aer, &ex inferiori elemento fit superius, generatio dicitur: contra vero corruptio. Ob id dicit Arish quod aqua est in potentia aer,sed non contra,nisi altero modo: aura illa est generatio, haec vero corruptio. Ex his vult Arist.diccre quod elementa inferiora , cum impera sectiora sint, tendunt ad locum superiorem , quae perfectiora sunt:& habent se,ut partes: quia id feriora sunt quodammodo materia, ex qua superiora generantur:haec enim generatio est. Dicitur autem pars inserius respectu superioris, verum non est a
solute pars, sed quodammodo, quia aqua non componit aeremini si sui corruptione. Detetminandum autem est de his. Ovia hoc ad libros de generatione potius pertinebat, se re mittit illuc,& excusat se de his,quae dixit extra locum Hoc tamen fuit quia patum attinebat ad tractationem hanc de loco,
ut redderetur ratio quare unumquodque maneret in loco proprio.
Concludit quod cum aqua, & inferius quodque sit simul actus& materia, quanquam non eodem modo, nam est potentia aer, qui dicitur actus, est vero et stu materia ipsa, & aqua habebit se, ut pars ad ipsum totum, & dum aqua perseuerat ,&Pars, tanget aerem, & erit in loco, at cum conueita fuerit in aerem, iam non etit in loco, sed unum cum ipso. Possemus ista explicare lic, quod locus & locatu unum totum
400쪽
copulando se formae,nec ultra formae procedit,ita locatum id locum.Est conueniens expositio.
Concludit Arist. se iam de loco ouid sit, et quod sit , ostendisset ut dictum fuit a principio, ac consequenter qualis sit. Haec Arist.
de loco. lacu Asuperficies continentu.
niuersi- A Equum est ut quae diximus de loco circa textus expcilixio,is fenie- I Xnem diligentius examinemus. Est enim de loco traii alioliarum profecto admodum dissicilis, in qua antiqui laborarunt multum. d. laco. Ideo quid ipsi senserint circa loci naturam oportebit considerare. Quatuor fuerunt sententiae praecipue de loco aliis praetermissis,
quae suse habes apud Simplicium in digressione de loco. Primae
tres existimabant locum esse spatium illud totum , quod occupa tur a corpore,quod dicitur esse in loco: quod quidem spatium est longum, latum, & profundum : nec est idem cum ipto corpore quod in illo est: imo eidem spatio succedunt multa corpora. Itaq; locus cuiusque corporis , est spatium totum, quod ipsum corpus occupat secundum suam trinam dimensionem. Vt si imai narra Hur vas omni corpore vacans, illud spatium esse distinciam ab omnibus corporibus , in quod recipiuntur varia corpora. Tales patin in locum esse dixerunt. aes utibi. Quid tamen spatium hoc esset, non eodem modo omnem di Procli. xerunt,ac in hoc fuerunt diuisae tres sententiae .Prima sui: Procli. cuius verba recitat Simpl.dicentis, hoc spatium esse corpus in animatum, indivisibile,immobile,& immateriale. Cot pus quidem dicebat esse : quia sp. alium debet esse aequale locato; at non est aequalitas haec nisi in corporibus,& quantis. In diu sibile dicebat esse, id est cuius partes no possunt separari quia non est possibile separare aliquam particulam ab altera, nisi mediet spatium .hoc autem est ipsum corpus, est igitur inseparabile, de oci id imm ateriale dicebat esse. Ulterius, erat immobile , quia noli posset mouet i, nisi ad spatium aliquod . Hoc autem fieri non potest: e Cet enirn loci ad locum motus,& locus in loco: imaginatur itaque lione substantiam per totum mundum sparsam, in qua
tota mundus est,in cuius partibus varia corpora particularia continentur quae & mouentur successitae.
a. svie'. Secunda sementia tali aliorum, qui hoc spatium non substantiam, sed solam quantitatem,& dimensiones existimabant, de isti fuerunt Chly sippus, & Epicurus , ut refert Thein. & Academici ut resert Alb. Huius etiam sententiae fuit in praesenti Philop. Non tamen omnes eo te modo dixerunt, nam Epicurus diaci aliquat