장음표시 사용
371쪽
autem, & susceptiuum dicebat esse receptaculurn, ac consequenter materia erat locus i quamuis materiam non codem nomine semper vocabat: nam in Timaeo hoc nomine materiae ipsam vocabat, at in dogmatibus non scriptis, magnum & paruum appet labat.
Vbi aduertendum est Platonis tunc temporis duplicem fuisse argui doctrinam , quandam quidem scripto iam traditam,alteram quae solo verbo discipulis tradebatur, quam hic vocat dogmata non scripta. Dicunt enim omnes aliquid . Text. 6. Commendat Platon. cum enim alij philosephi omnes tatum cocludit locum esse dixissent,ipse solus quid locus esset, declarare ag- re dicit gressus est. Concludit autem ex argumento praecedenti,quod sue diseriis locus sit forma, siue materia , est dissicile de loco disserere, quia ille ager speculatio materiae, aut formae alti Cma es , & difficilis valde, & de loco. neutra per se absque altera cognosci potest , ob id maior fit dissicultas. Dicit autem non facild esse unam sine altera cognoscere, quia mutuo materiae & formae naturales habitudinem inter se habent.
At vero quid impossibile sit.ETextat . MVltis argumentis Hobate nititur locum, necesse sermam,
nec esse materiam, quorum primum est. Materia & forma nequeunt separari a re ipsa manente: at locus separatura re ipsa manente: non igitur locus est materia aut forma: imo nec pars, aut habitus,aut quicquam a re inseparabile. Maior est certa. MD, nor Patet, nam in locum unius rex recedentis altera saccedit, quod non esset, si locus esset materia aut forma: sic enim recederet utique cum ipsa te. Vnde concludit perinde esse locum ac vas,
quod manet recedentibus liquoribus, de nihil est intrinsecum ipsorum liquorum. Quatenus igitur separabilis. Textiri.PRosequitur dicere, quod quatenus est separabilis a re non ubdetur esse forma ipsius rei. Et nota quod hoc argumentum, quamuis sit commune pro materia & serina, tamen peculiarius applicatur sermae, quia ipsa est, quae nullo modo poteri esse absq;
re, sue res maneat, siue ncm:at materia quodammodo est separabilis,quia manet corrupta re. Propterea aliquam exilem similitudinem videbatur liabete cum loco: ob sdque alio argumento reiicit,materiam esse locum:*lia nempe materia continetur, Z d terminatur:tarma vero continet,& determinat.
372쪽
s is In lib iij Physic. Arist. Cap. ij.
Videtur autem semper. SEcundum facit argumentum sumptum ex vi, & energia locu- ltionis. Cum enim dicimus corpus esse alicubi,& in loco,re v ta non dicimus esse in seipta, sed videmus significate ipsum coi pus aliquid esse,& existere in aliquo extra se,& distincto a se: non igitur materia,& forma locus sunt,cum intra se sint. Post haec digreditur parum contra Platonem,qui non constare sibi uisus est: Nam dixit nn meros,& ideas non esse in loco. Dixit etiam ideas participari a materia: ipsarum enim participatione composita esse. Dixit etiam materiam, siue magnum & paruum,
Iocum esse ; sequitur ex his quod ideae in loco sint, quod si non
sent,tenebatur horum reddere rationem,& causam.
Amplius quomodo serretur. Text. s. Extium facit argumentum ad idem probandum, quod tale est. Si materia aut tarma locus sunt, sequitur quod res non moueretur sursum aut deorsum, quod falsum est. Patet sequela: quia habet intra se ad quod deberet moueri. Cum igitur videamus sursum,aut deorsum moueri res habentes tamen suam materiam,& formam,non est maletia aut serina locusmon enim mo uentur res ad materiam & sermam motu sursum, aut deorsum.At
in his locus quirendus est,id est locus non est alius naturalis,nisi ad quem res motu naturali seruntur. Notandum veto est. quod loquitur de motu totius rei qui non potest esse ad materiatis, vel tarmam. Si vero in ipso locus est. Text.2o. Ovaxtum facit argumentum. Si materia, & forma locus sunt, sequitur quod loci esset locus,quod fasum est. Patet seque-lamam corpora particularia cum hinc inde moueantur localiter, non est dicendum, quod in uno loco semper sint,ac permaneant: si igitur locum mutant, cum semper cum materia & forma perseuerent, sequitur quod illarum etiam erit locus et erit igitur loci
locus Amplius quando. Text.2I.
Non est omnium eadem expositio loci huius. Aspacus,vi r fert Simplicius, dicit haec verba esse continuanda cum textu rs. Illic enim probatum est locum non posse augeri:in his vero probatur non posse corrumpi, aut diminui. Quod si esset aequalis locato, diminueretur: nam aliquando locatum sit minus, ut
cum ex. aere multo sit parua aquae Et re vera ista verba illuc transserantur,sensusjditus est. Sed dissicile videtur tantam verbo nim
373쪽
rum facere transpositionem, quam nullus aliua antiquus inte pres recepit.
Alia est expositio Alex Philop.&Pitali. Dicunt hic probare
risi tantum locum non esse formam,& turrit argumentum est. Si forma esset locus, cum aliquid coriumperetur, utique locus corrumpereturmam corruptio formae est,iocus autem corrumpi non potest: cuia ontrarium non habeat... Aliter Sin,pl. exponit, quem sequuntur Alb. S.T.nempe quod probetur locum nec esse formam, nec materiam, quia utroque modo contingeret corrumpi lacum re corrupta: & utitur exemplo,quo nonidium forma corrumpitur,sed materia mutatur,pu- ta cum aer condensatur in aquam. Themistius aliter exponitimi non conuenit literae. Mihi videtur ita dicendum, ut Arist . velit probare locum non esse materiam,& tunc argumentum clarum esst. Cum ex aere fit aqua, non manet locus idem:nam minor est aquae locus: & praeterea quia alius est locus aquae naturalis. At materia non comisn-pitur, sed manet: non igitur est ipsa locus. Vnde non deducit Aristia inconueniens, quod locus corrumpatur, ut illi volunt, scd quod materia corrumpatur,quod esse nequit. Ex quibus igitur. Texl. xx. Epiloga: rationem, O dicit se posuisse rationes veras, quibus locum esse probatum est,& rationes probabiles,& disputari-uas,quib quid locus sit discussum est.Vbi nota quod diximus suda : non enim argumenta posuit quibus probaret locum non re- se,sed tantum vera &nece aria quib.probatur esse. At circa quid locus sit, talum disputatiue procedit, nec est quicquam determinatum circa ipsius naturam,& quid sit.
circa aliqua dubia, quam textis, s praecedenti u
NE in exponendo textu nimis prolixi videamur, non erit
abs re,dubia aliquot post expolitionem aliquorum textuum congerere. Est igitur argumentum primum circa textum quar- , . argium, ubi dicitur, quod locus naturalis virtutem habet aliquam conseruatiuam locati Nam superficies aquae concaua locus videtur terrae,iamen habet appositam qualitatemmam terra sicca est,
aqua vero humida Praeterea aer est in superficie ignis: tamen ignis siccus est, humidus autem aer: non igitur conseruat locus
374쪽
Secundum circa tex s.ubi dicitur, corpus Mathematicum non esse in loco, quod videtur falsum. Nam id ratione cuius in loco est,& ratione cuius occupatur, sunt dimensiones,sed corpus thematicum est trina dimensio: ergo ipsum per se,&praecipue est in loco. Tertium argumentum est circa tex. s. Laudat enim Hesioduni dicentem locum praecessissae terram, quae facta est. Is de cur hoc esse contra nos, qui ponimus mundi creationem nuntio tamen praecedente loco. Quartum est circa tex. s. ubi dicit,quod punishus non est in i co, quia nulla esset disserentia puncti, & loci eius. Videtur hoc falsum,quia punctus locatus esset in corpore locato, punctus ve -xo locans, seu loci esset in corpore continente: Et sic unum puri ctum alterum contineret,& illius esset locus. Quintum circa text. ii. ubi dicitur locus non esse causa efficiens. Videtur hoc falsummam locus est productiuus rerum multarum, ut patet Quaedam enim terra fert uvas, quaedam metalla, quaedam alia,& alia animalia. Sexturi, circa textum i . quod forma contineat, videtur falsum : nam materia habet ordinem ad formas multas, est receptaculum ipsarum: igitur continet illas, non autem ab Cis
Septimum, circa tex. 1 . quod eidem loco multa succedat corpora videtiit falsum: nam cum ego d scedo ab isto loco,iocus perit, quia aer continuatur: cum autem alter succedit, locus nouus sit, nec idem est: non igitur est successio corporum in uno loco. Ad haec oportet eodem ordine respondete: ex singulorum en in i solutione tota quaestio dependet. Ad primum. Aduertendum est, quod locus naturalis dicit duo Alterum est, quod ambiat, & citcuscribat exterius locatum corpus:& hoc fit rati me quantitatis,locus enim cum magnitudo sit, potest locatum corpus ambite. Alterum est, conseruare locatum ipsum; quod non est aliud quam habere quandam conserinita. tem,& proportionem eum natura locati,& hoc prouenit aquali rate aliqua, quae est in subiecto,ubi locus est,ut aqua est naturalis
locus piscis quia ipsum sua superficie ambit,qui superficies locus dic tur,& similitet, clura aqua ratione suae humiditatis,& frigiditatis pistrum naturae est Hoportionata. Similiter de terra,& de a liis locis,respectu locatorunt. Nec talum ista qualitas conseruatiua est illa, quae est ipsius elementi in generat hoc enitii non est sufficiens ad diiuersificand1 loca omnia,cum videamus diuersa loca in terra pro diuersis, quaria
375쪽
in ea non ubique generantur, sed conueniunt etiam aliae qualita- a caelo fluentes,& a virtutibus astrorum, luet multum influunt in haec inferiora. De loco autem elementorum, licet non sit modo locus disputandi, dicitur tamen quod unum elementum locus est alterius secundum sitam superliciem concauam. Dicitur autem unum ab altero conseruari, propter symbolas qualitates, quia quae simul sunt in una qualitate c*mmunicant, & similiter ex virtute caeli, quae conseruat ipsa secundum certam distantiam, intra quam v
numquodque continetur. Circa secundum aduertendum, luplex esse corpus. Alterum na- a. turale, alterum mathematicum. Corpus mathematicum est qualitas ipsa trinam habens dimentionem,longitudine, latitudinem,ta profunditatem, ut per se consideratur, nuda ab omni alio sensi
bili accidenti, sed solum figura terminata aliqua, quod corpus
vocant praedicamenti quantitatis. Imaginantur enim Geometrae quod si unum punctum in quo tres diametri se intersecent ad angulos rectos: non enim plures esse possunt, ut recte demonstrat Simpl. ad initium primi de caelo: tunc unam diametrum voc ni longitudinem,alteram latitudinem, tertiam profunditatem: hoc igitur est corpus mathematicum, quod in re quidem est,sed non tali modo nudum, ut Geometra considerat. Physicum vero corpus est substantia ipsa, tales habens dimensones, sed cum qualitatibus sensbilibus,& mutationibus subiecta,& hoc corpus sic est in rebus,& substantia est,
sinc patet, quod cum corpus mathematicum,ut tale, non sit, ut tale etia non habet locum ullum: quod si esset,liabetret locum mathematicum quidem, i quoad continentiam, sed non naturalem quia nullam habet qualitatem. Et sic possumus modo dice re, quod cum tale corpus in rebus sit, quamuis non eo modo ut amathematico consideratur, sed cum corpore naturali ratione diuersum, se illi correspondet locus idem naturali, non ut naturalis est, sed tantum ut continuus, dc sic intelliae Aristot dicit enim quod non est in loco distincto a naturali, cum non separetur a corpore naturali, nisi solum ratione, & ei correspondet in te locus,ut mathematicus, non ut naturalis. Nec enim ei debetur sursum, aut deorsum, sed tantum contineri,& haec nota.
Ad ter tum Averr. dicit Com. s. quod in sua secti, qui ponent mundum creatum esse, ideo dicunt illi qui in ea philolopnantur, vacuum processisse, in quod receptus sit in undiis, existimatq; ipse non posse aliter fictum fuisse, nisi esset vacuum, & Bulle dicit difficile esse, quin concedatur fuisse vacuum spatiu in quo mundus
376쪽
sto In lib. iiij. Physic Ariae Cap. q.
dus sit factus Nos dicimus utrumque turpiter decipi primo, quia si vacuo
fuisset opus d esset ex eo, quod modo mundus secundum se to- tum esset in aliquo loco ambiente, quod falsum est : non enimes in loco secundum se totum, sed secundum partes, nec continetur, aut ambitur loco, ut dicemus postea & ipsi hoc satentur mundum per se totum non esse in loco non igitur debuit aliquod praecedere vaecnum, cum modo non sit totius locus qui dici pocfit repletum esse. Praeterea, vacuum non est tala carentia, vel sola negatio loci, vel corporis,alias extra caelum esset vacuum,quod negat Arist in Iibro de caelo, sed vacuum es h priuatio loci, vel corpors, in quo corpus naturaliter fuit,vel naturaliter esse potest. Hoc autem non G t ante creationem, cum per diuinam potentiam solam,& supernaturaliter ibi ubi est, fuerit una cum ipso loco creatus mun- dus:postquam vero factus est locus,& co pore repletus, si corpus esset, tunc esset iam corporis & loci pii uario, quod ibi erat, re
aptum est esse naturaliter,& sic esset vacuu modo, non ante crea- tionem, non secus quam modo extra caelum,ut diximus, non est vacuum: quia illud nullum corpus naturaliter replere potest modo, licet Deus de nouo ibi creare nouum corpus, & per cons
'uens nouum locum, posset. Confirmatius fit i quia prior, saltem natura, est habitus, quam priuatio, ergo prior esse locus debuit, tam sit loci priuatio, quae est vacuum: & prius corpus in loco esse, quam corporis priuario in loco. Nec Arist ex profera laudat Hesiodum, sed secundum apparentiam quandam:quia videtiit locum distinguere a locato Et perpende rationem, qua mouebatur Hesiodus: quia existi- mabat omne corpus esse in loco ambiente, qnae ratio talsa est, ut ipse sumebat, non enim omne corpus in loco est ambiente, se- cundum se totum, te hoc autem lib. g. dicetur.
Circa quartum Simpl.& Philop dicunt rationem Aristoc esse hanc, si pune us haberet locum, enet utique alius punctus loci: fiigitur punctus locus est puncto, esset ipsi appositus: tunc autem
non eli et differentia: quia punctum coniunctum puncto facit . cum eo idem punctum: non enim sunt duo puncta immediata. Hoc mihi non placet : nam licet in eodem continuo duo puncta immediata es e nequeant, possunt tamen diuersa puncta diuersorum continuorum per continuationem esse immediata:
id, cum illorum punctorum unum sit corporis locantis, alterum sit l'cati,non erunt idem . . Albertus sic facit rationem, quod cum ructus sit locus puncti,
377쪽
punctus erit locus, & locatum, quod sic non erit disserentia loci, re locati. Sed nec hoc placet: quia sunt diuersa puncta diuertarum subiectorum. Ideo dicendum sensum esse, quod si punctum haberet locum, utique esset aliud punctum: cum autem ullumque esset in diuisibile, neutrum contineret, neutrum continetetur: quia non esset
ullum discrimen, quo magis unum quam aliud contineret, aut 'contineretur : & hoc est dicere quod nulla esset illoruni disse
Aduertendum vero quod haec ratio, ut Averr. admonuit, non De viil est: necessati , sed probabilis & soluitur sic Admittimus pun- lius ratioctum,& lineas non habere locum per se: iuia,quampis succedant nisAris mutuo in eodem loco, non succedunt per se, sed per accidens, 'cium non pex re moueantur: corpus tamen ipsum succedit per se, quia per se mouetur. Propterea alia ratio est corporum,alia aliorum in sua passione: si enim omnia patiter succederent de mouerentur, esset argumentum ab uno ad alterum validum, sed non
Ad quintum tacilis est Glutio. Locus enim forma litor dicit s.
continentiam quae ratione quantitatis est :& illo modo nihil producit,nullius causa est: iuia magnitudo non est effectuum accidens. At ratione qualitatum quas habet ut locus naturalis dicitur,productiuus est. Arist. tamen loquebatur deessentia loci quae in quantitate consisti ob id dixit, non esse causam. Ad sextum respondeo, quod id proprie continet quod ambit,& ad suos terminos trahit aliud, ut vas continet aquam quam ad suam figuram internam trahit: si enim vas trianctu late est talis etiam aqua fit Cum ig tur materia terminetur a serina nam tarma adueniens materiam ad sui modum determinat, ut patet: nam aeris tarma intrans aquae materiam, ipsam dii tat iuxta iginaturami ob id mimae est continere. Nec idem est recipere, de continere: materia quidem recipit omnes serinas, sed ab omnibus continetur: quia terminatur. Ad septimum respondeo, quod non semper coriumpitur su- p. perficies, imo aliquando manet eadem, ut patet in vase et Dico etiam, quod licet corrumpatur, ut argumentum probat, tamen manet praecipuum formale loci,puta idem situs, de ubi Et quamuis aer ambiens me mutetur saepe, dummodo non moueat, ego dicor in eodem manere loco, propter stum, ' sic multa corpora succedunt eidem loco, te hoc tamen dicetur post a. ta
378쪽
i In lib. iiij.Physici Arist.. Capa ij.
on,imm praecipue conuenit quod in eo aliquid sit, deseri . , Mi modo quot modis contingat esse in altero, & numerat
Primus est,quo pars dicitur esse in tot ut digitus est in manu, re anima in homine. Secundus est,quo totum est in suis partibus simul:& ne videretur in partibus non esse, addit totum non esse extra partes , id est, in ipsis partibus non extra est sicut nec partes extra totum sunt Tertius est,quo species est in suo generit , & particulate in sto uniuersali,ut homo in animali. Quartus est, quo est genus in specie, ut animal in homine, re omnino pars dennitionis in ipsa definitione. Et notat hic bene Simpl. quod totum dicitur in partibus esse pluraliter, quia totum non est in singulis partibus per se , sed in omnibus stinui, at genus dicitur in specie in singulari: quia tota substantia generis est in singulis perse speciebus, ut totum aes rvid in homine,totum in leone, totum in qualibet specie. Quintus est,quo tarma in materia, ut finitas in animali composito ex frigidis & calidis, ex aliisque humoribus.Et notat Alex. quod ad hunc potest xcduci modus, quo est accidens in subieeto:
non tamen eodem modo existimes formam materiae, & accidens
subiecto inesse, ut alibi declaratum est, sed similitudinem quandam habent. Sextus est,quo aliquid est in aliquo, ut in causa efficienti,ut in rege est iudicium regni,& in patre fuerunt filij. Septimus est, ut in fine,ut amans dicitur esse in amato. Vltimus est, sicut aliquid est in vase, & in loco: dc hune dicit esse modum omnium maxime proprium: reliqui enim analogia quadam dicuntur ad hunc,quatenus id quod dicitur esse in loco, conseruatur, & recipitur in eo: hac similitudine reliqua dicuntur esse in alio. Non meminit illius, quod est esse in tempore: quia paulo post dicturus erat de tempore. De his modis diximus in
Pubitabit autem aliquis. Texi et . Posset quis post tot modos enarratos quibus unum in alio est se D.
dubitare,cti aliquid sit in seipso, an non:sed quicquid est, aut nus
379쪽
nusquam est,autii debet esse in aliquo, debet esse in alio disti
cto,& non seipso, echoc determinat Arist. ante cuius explicationem prius est a nobis res explananda, postea textus ebonendus.
Aduertendum igitur primo, tripliciter aliquid poste esse tale: Uno modo secundum se,altero secundum aliud , tertio secundum accidens. Id in praesenti dicitur tale secundum se, quod immediath recipit tale praedicatum, quomodo superficies sinius corpo iis dicitur secundum se alba, quia ipsa est primo quae albedinem habet. id dicitur secundo secundum aliud tale, quod secundum sui partem illud recipit praedicatum, ut homo secundum aliud est albus, quia superficiem habet albam,& secundum aliud sciens, puta secundum anima in qua est scientia. Id dici rur per accidens quod est in eo quod secundum se est tale, ut anima per accidens mouetur, quia est in homine qui per se mouetur. Sunt autem isti modi digerentes inter se. Advertendum secundo, quod sicut aliquid esst tale tripliciter, ita similiter aliquid dicitur esse in aliquo, & esse in loco tripliciter,& secundum se, & secundum aliud, & secundum accidens, Id est in loco secundum se, quod primo & proxime in loco est, ut ego sum in hoc loco , Id est secunduini aliud, quod secundum sui partem aliquam in loco est, ut dicitur arbor in fluuio, quae secundum radicem , vel secundum aliquam partem in fluuio. Id vero dicitur secundum accidens quod est in eo quod secundum se est in loco , ut nauta esst in mari , quia esti naui quae est in mali: dc anima est in loco , quia est in homine, qui est in loco. Aduertendum tertio, quod aliquid esse in seipso triplicitet intelligi potest uno modo secundum partem,quod non aliud est,
quam quod totum habens duas partes, quarum una si in altera, dicatur esse ratione unius in seipso ratione alterius: & hoc fieri potest, unde dicitur amphora vini est in seipsa. Sensus est, ampliora vini secundum unam sui partem, puta secundum vinum, est in se ipsa ratione alterius, scilicetamphorae. Altero modo aliquid potest dici in seipso ecundum se primo, ut quod in sest vinum secundum se, noc non potes esse, ut probabi ur pos
ea. Tettio modo, quod aliqui tat in se secundum 3ccidens , id
est, ratione alterius: nec hoc fieri potest, ut in textu ei planabimus. Et quidem Quartus alios modus , quo Deus benedictus e st in seipso : sed de hoc hon loquit ut hic Aristox. tantum enim agit de loco corporum .ec imodo quo corpus potest esse in
Haec sunt quae hic Arist luet Accedamus ad textu. Distinguit
380쪽
s s In lib. iiij. Physic.Aristia Cap. iij. -
igitur primo, dupliciter posse aliquid secundum se in loco csse:
aut secudum se,aut secundum aliud, ut declaratum est: puta cum secundum totum, aut secundum aliquam sui partem in loco est:& ponit exemplum piaedicatorum quae secudum partem dicuntur, ut homo est sciens secundum animam in qua est scientia: 'homo albus secundum superficiem Dicit igitur, cum aliquid totum habet sic partes quod una sit in alia,&altera recipiat illam sicut locus , tunc illud tale totum dicitur etsi in seips', sed tamen ratione partium , sicut hoc totum amphora vini, in seipso es , ratione partium: per vinum enimed in seipso secundum amphoram: utrumque enim pars est: illius torius.
sic igitur contingit quippiam Text.is.
Subdit non aliter cotingete aliquid in seipso esse quam secun-
dum partem,non autem primo: ponit exempla, quando ali
quid secundum partem dicitur in seipse esse, talitera nonnihil est obscura. Dicit, album inest corpori, & huic per superficiem,& scientia est in anima, & ab his appellamus hominem albuit
re scientem, sed secundum aliud: album enim secundum cor- pus,& superficiem ipsius: scientem vero secundum animam. Vo- cat autem corpus alteram hominis partem, quae ab anima disti aest. Ac si dicat s omo est albus & homo dicitur sciens , sed secundum aliud:albus quidem secundum eorpus,sciens vero secundum animam. Non tamen diceretur nec albus nec sciens, si illa essent separata & non essent partes. Similiter,cum vi num& amphora per se sunt,& vinum iacidum
est in amphora,no dicetur amphora vini esse in seipsa, nec vinum per se,nec amphora: at cum simul sunt, & partes sunt illius totius tunc potest amphora vini esse seipsa latione partium , ut dia ctum est. Et ad denotandum , quod emn seipso totum ratione partium. Hoc exerimit exemplo dicens. Est in seipso,ut album in homine: quod idem est ac si dicat secundum partem: nam albus est homo secundum corpus: hoc autem secundum superficiem , insuperficie autem albedo est secundum se,& primo, & iuersam phturam,ac potentiam habet ab ipsa superficie.
Quibus verbis Arissi denotat subtiliter,cum aliquid est secum dum si in aliquo, esse distinctum prorsus ab illo, nec illius parse insicut albedo a superficie distinguitur,in qua primo est.. Neque