장음표시 사용
521쪽
go nondum est,dum iit,sed secundum quid i intum est. od si
iursus motus etiam fiebat: ergo dum motus fit, non est: vlterius, i ille iursus alio motu fiebat, pariter non erit dum fit. Sed non datur primus motus,quo motus fiat ergo nullus erit motus,aut mutatio In infinito enim non datur piunum. Quod si dicas, ista ratio non videtur bona inam non datur secundum Aristotel, primus homo, tamen reliqui homines dicun
Respondeo,quod non es: eadem ratio. Nam hi, moxnnspon est subordinatus per se alteri,cum posit absque illo consistere: at motus qui fit,est subordinatus motui, per quemaictu fit, hec sine eo consistere totest. In his autem, quae per se stabordinata sunt, non potest esse talis processiis Nisi enim detur p. imum, impossi- bile est date vitiitium: v t si hoc lumen dependet ab alio,& hoc ab
alio, ae id a Sole,nis unum primum,non dabitur vltimum. . . . . Amplius eiusdem est motus. Text. q. e i 'Ertis in facit rationem. Si motus fit motu, eadem ratione 1 quiesceret motus,& corrumperetur motus alia corruptione. Nam cuius est v mim contra tum, Ust otiam alterum. Tunc si motus ipsius est corruptio peto,vel corrumpit ut antequam sit:& hoc .. non . Vel post at atros.& iam non est,& hoc non, quia quod non est,non corruinpit it Vci cum est, quod si cum est corrumpitur, . tunc etiam generator, ni a motum esse,est motum fieri: ergo sint ut generatur, & simul corrumpitur, quod e te non potest: n
a amplius oportet materiam subesse.
O Variam sicit rationem Quod sit. materiam haber,ut patet. . In eo quod alteratur est corpus, aut anima: Similiter in eo quod augetur, in alii que. Si ergo motus sit alio motu, oportet da e materiam,cum qua fiat,& itcium aliam pro alio motu, de aliam, qyae materia: non sunt.
Notandum, quod alias dictum est, forma non fit,sed compositum: non albedo non nigredo, sed album fit & nigrum. Similitet in substantiis. Stagitur motus sit, iton ipse,sed cum aliquo subiecto fit. Hoc autem non est,nam subicctum est sol mae,quae cum motu fit,non ipsius motusmon ergo motus alio sit motu sed ipso est, quo alia fiunt. Er
522쪽
Et rursus aliquid,in quod mouentur. Text.rs. Quinta ratio est Terminus motus aliquid debet esse,in quod
motus terminetur, ut in eo cesset, &quiescat: at motus,ae
mutatio non esst huiusmodi', ut in ea cesset motus: non ergo est, per se terminus motus, sed aliqua forma manens. Sextra ratio est. Quia si motus esset motus, esset unius speciei uterque,ut generationis generalab : at hoc non fit: non est enitudisciplinationis alia disciplinatio : non ergo motus ipsius erit motus, nisi sint motus alterius rationis praeter assignatos: quod nullo modo verum est.
Amplius si tres species Text. II. I timam rationem facit. Si enim motus e fiet motus,ut termini, aut ut subiecti,tunc de alio vires praedicaretur, ut loci mutatio alteraretur,& alteratio loco moueretur, quod nullus adtantist. Forsan ista non est noua ratio,sed pars praecedentis. Nam post quam proba it per motum eiusdem speciei, non produci motum: ostendit modo quod nec per motum alterius speciei. Postea docet quomodo unus motus movemur inempe per accidens , ratione subiecti in quo est, quod accidit finiui alio motu moueri,ut currens frigest: at quia hoc est: per accidens, dicit esse relinquendum: sermo enim est iam de motu per se. a Quoniam autem neque substantia. Text. it. Concludit cum nec in substantia neque in Ad Aliquid ,nec in Actione, & Passione motus sit, cum non sit contrarium in ipsis,solum erit triplex species motus, ad Quintitatem, dualitatem,l: Vbi. Imponit autem nomina his, motus ad qualitatem dicaturum alteratio. Explicat autem se non de qualitate substantiali, qualis est digerentia,loqui, sed de accide tali, qualis est pridicamenti quatti Motus ad quantitatem,nondiabet unum commune nonaria, tamen dupliciter nominatur. Si fuerit ad perfectam dicatur Augmentatio, si ad impei sectam .dicatur diminutio. Motus vero ad Vbi non habet nomen,nec in communi, nec proprium , at dicatur Latio, quamuis hoc vocabulum non conueniat, nisi bis quae naturaliter ni ouentiir, nec in ipsorum est facultate motum incipere : aut finire: ista enim proprie dicuntur terti. At vocabulum extendatur iam sid quemcunqtie motum secundum locum.
523쪽
Duplex hic occurrit dubium. Alterum est,quomodo Aristo o misit alia tria praedicamenta,ad quae videtur motus. Nam insitu motus est a statione ad sessionem: fmiliter in habitu a nudo ad vestitum:similiter in tempore ab uno in aliua . Simp mouet dubium,& citat Theophrast dicentem ad omnia praedicamenta esse motu. Ipse dicit,quod Aristot.om sit ista tria, quia sunt extrinseca subieqo: habitus. n.& tempus cxterna sunt. Sed mi hi non placet hoc. Nam locus etiam extrinsecus est debuit praetermitti . Praeterea,quia situs non est omnino extrinsecus: dicit n. ordinem partium cum loco.
Propterea dico,quod aliud est esse motum ad aliquid,aliud esse per se motum Motus quidem est ad omnia accidentia, coi quod motu acquirantur, ista non est ad omnia per se motus, eo quod non omnia sint per se, & immediati termini motus. Et hoc est, quod Arist. docet, unde ad situm non est pei se motus, sed ad ubi, quod sequitur situs. Similiter ad tempus non est per se motus, sed ad id quod est in tempore. Ad habitum videtur per se motus: at quia habitus non est forma naturalis,sed attificialis, ab ipso Arist.est praetermissus. -
Alterum dubium est. Quare in qualitate non fuit duplex nomen, sicut in quantitate. Respondeo, quia in quantitate reperitur contrarietas una totum genus amplostens:puta maius & minus, perfectum &imperfectum : at in qualitate non est una coria munis contrarietas, sed multae particulares: ob id unum nomen fuit omnibus commuiliter impositum, puta alteratio in quantitate vero duplex,augmcn- tatio,& diminutio: At in particulari multa sunt nomina in quali-t-te,secundum multos motus contrarios.
Ostendit cam mutationem,quet fit secundum magis & minus
eiusdem formae, etiam esse alterationem , ct fieri a contra. autem quomodo quiae fit secundum miniri, de magis fiat a conuario. uia ubi est minus, ibi est permixtio, cum contrario:nam mi nus a sum participat nigetum , ob id quod ex minus albo piocedit a nigro procedit. Dicit autem, quod cum in minus tendit m ma , ut cum ex albo fit minus album, tunc tendit forma insitumcdtrarium: at cum fit maeis, nempe ex minus albo magis album
tunc ex conuario icndit torma in seipsi . . Quod est dicere, rei Quae autem est in eadem forma. Text.i'.
rio secundum quid ut quae fit a mi nus albo in magis album , quae vero fit ex nigro in album , fit a contrario simpliciter. Explicat
524쪽
bs In lib. v. Physici Arist. Cap.iij.
remissionem tendit forma in suum contrarium: per intentionem econtra, a suo contrario tendit in seipsam : semperta nen motu; hic alteratio est. Immobile autem est . Text eto.
uam de eo quod mouetur, & motu dixit,uune de oppo icere aggreditur, nempe de immobili. Triplex autem statuit immobile. Primum, quod non est capax motus, ut intelligentiar,& Deus. Alterum,quod aegre mouetur, sicut saxum dissicile mobile, immobile dicitur:& similiter homo, qui ob aliquam infirmitatem dissicilem habet motum. Tertium, quod non mouetur, cum potest moueri,nec est aliquod impedimentum,& taledicitur quie scens:& quies no est aliud quam priuatio motus.Tex-
us clarus est. tc A P v T r i s. Post hoc autem dicamus. Text.2I. Iocabula aliquot ad ea quae napuentur pertinentia , explicat. v Haec aiatem sintseptem, Simul, Separatim,d angere, Inter, Consequenter, Continuum, Contiguum. Haec enim omnia mobilibus, aut motibus competunt, ob id explicari oportuit, antequam motus unitates, vel pluralitatem ostenderet,nam illa motibus pluribus insunt. Similiter igitur dicuntur haec esse secundum locum.
TNcipit explicare terminos,ac primum ipsum Simul, dicens,illat dici si ut secundum locum , quae in eodem loco primo sunt,
Dicit, Simul secundum locum : nam etiam contingit esse simul secundum tempus quae in eodem sunt tempore. Dicit, in eodem loco primo,& proprio: nam quae in eodem loco communi sunt, non ob id simul esse dicuntur Aduertendum autem quod duo corpora simul esse naturaliter non possunt: no enim in eodem loco primo sunt: at anima, se corpus simul dicuntur esse: similiter substantia,&ipsius accidentia. Haee enim eundem primum locum occupant. Explicat secundum vocabulum, puta Separatim, ea dicunt separatim essu,quae diuersum habent locum primum,ut duo coi-pora dicuntur separatim esse. Tangere autem dicuntur,ouorum extrema simul sunt, ut duo corpora se tangunt, quorum inperficies simul sunt absque aliquo
525쪽
intermedi d. Similiter duae lineae, luae superficies se tangunt, quae extrema simul habent. Inter aute id dicitur, in quo peruenit prius id,quod ab uno extremo,& contrario in alterum mutatur continue, id est, cum ali- quid naturaliter mouetur continue ab uno extremo in alterum. Id quod antequam ad extremum oppositum perueniat, transit, id sit, id dicitur esse,Inter. Vnde concludit, quod ubi est Inter, ibi ad minus sunt tria, duo extrema contraria,&id, quod inter ea dicitur esse.
Continue autem mouetur. Text. et 3.
Cus i dixi t,id esse Inter, ad quod primo peruenit, quod ab
uno conuatio in aliud continue mouetur, antequam ad ultimum contrarium perueniat: explicat quid continue moueri dicatur. & quid contrari si in ioco. Dicit,id continue moueri , quod sine aliqua tempo: is interruptione mouetur , quamuis parum spatij interrumpatur. Ponat exemplum. Si quis pulset primum cnordam, & immediate pulset ultimam', talis motus continuus, quia, quamuis intermissa fuerit chorda media, tamen tempus non est interruptum. Similiter in aliis motibus Vt cum quis ambulat. quamuis spatij aliquid intermittat, quia no totum continue tan-
g t tamen si nihil temporis intermittat, ambulatio continua est. Hoc tamen posterius examinabitur. Comtatilina autem secundum locum. Te ut x .e Tatim explicat quomodo loca contraiia sintsurnenda, ut ino ueniantur quod interest: dicit, esse sumenda secundum lineam rectam: quae. n. maxime distant secundum lineam rectam opposita loca lunt. Et hoc bene fit, nam linea recta est breuissima omnium qitae ab uno puncto in aliud duci possunt: ob id ea max me mensura est. Nam mensura est linita. ecbreuis. Diuersa igitur Ioca secundum lineas rectas sumenda sunt. Et id proprie dicitur Inter, quod medium est inter duo loca secus dum lineam rectam
distantia. Consequenter autem est,inter quod , Ter t. et .
EX plicat qo intum vocabulum puta esse Conseqpenter, ut autem aliquid sit consequenter ad aliud, multa suiri necessatia unum est,quod si unum principium, ad quod aliud conseqhepter dicatur. od autem cit principium,non dicitur consequenter, sed id quod postprincipium ponitur. Vt secundus dies lunae consequenter se habet ad primum , & binatus ad unitatem ,&tem
sitis ad bin nrium, non autem econtra.
Requiritur praeterea, g nihil fit eiusdem generis inter id quod i et
526쪽
consequetuet se habet,& id,ad quod conse quenter se habet, ut v - nus miles consequentet se habet ad alium, qui sibi est proximus. Dicitur, eiusdem generis , quia quamuis altu si intermedium, dummodo non sit eiusdem generis, adhuc dicetur consequenter, at unus miles consequentet te habet ad alium , quando iniet eos non mediat miles licet mediet lapis vel aliud alterius rationis. Praeterea id quod cosequenter se habet ad aliud, multiplex est. Quoddam posivione, cum id uod consequenter se habet continuum quides : v domus ad domum, linea ad lineam. Aliud natu- ra , sicut unus numerus ad al m. Aliud alio modo, sicut perfectione , ut elephantus est coniequens ad hominu in perfecti ne. Et est consequenter tempore, alisque modis.
Contiguum autem est Text xc. Explicat quid contiguum dicatur, puta id quod consequenter
se habet,& tangit: sicut duo corpora immediata se tangentia, dicuntur contigua, inter quae non est aliud. occasione autem huius regreditur ad ostendendum, quando reperietur inter,& medisi, quamuis verba hae videantur cum fu- Pexi'ribus cohaerere. Dicit, in motu esse Inter, non autem in gen*ratione & coriuptione Et ratio est, quia motus fit inter contra- ria, in quibus est medium : at generatio in contradictoriis ter - nis,in quibus non est medium:ob id illic est Inter,non autem hic. hic est dubium, nam L. Meta tex.T dicit, quod inter terminos Senerationis media est se uetatio : Ze inter id quod est , & id quod non est, medium est id quod sit. Ulterius, quia non omnia contraria medium habent. Aduerte igitur citca hoc, quod termini generationis non sunt puri contradictorij,alias. n. ex nihilo fiei et res. Vnde cum dieitct non homo, non ignis,& similia, non oportet intelligere, esse pu-' ram negationem, sed priuationem,quae ponit potentiam propin- Suam in materia ad formiam. Vnde non ignis est, quod non est
lapis, sed est in potentia proxima,ut sit ignis.
Aduertendum ulterius, quod in contrariis datur medium perparticipationem extremorum , di per remissionem, ut inter alba, ct nigrum est fuscum,& inter calidum,ia frigidum in summo: datur remissus gradus. In priuatiuis vero datur medium, scd non e- iusdem rationis cum extremis, sed per negationem extremorum
sic generatio,& id quod fit, est medium, quia nec est quod est nec quod non est. Modo ad dubium respondeo,quod in Metaphysica locutus est demq
527쪽
de medio quocunq;:arin praesenti tantum de medio eiusdem et rionis cum extremis,& hoc solii est inter contraria,non inter te minos generati onia. Loquitur autem de huiusmodi medio, quia hoc facit, nee termini sint consequenter se habentes , non autem quod alterius est rationis. Continuem autem est quidem. EXplicat quid continuum sit, puta coliguum quoddam Nem pe id alteri continuum est, quod sc iplum tangit, ut utriusq; terminus unus & idem sit,ut media linea alteri est continua. Dic
serta continuomam ubi conmilitas est: tuo sunt termini se tangentes: at vhi continuitas, unus est terminus: ut unum punctum duas partes unius lineae continuat, & una linea superficies, & superficies corpora ob id enim dicitur continuum , quasi uno te s. mino contineantur, quae continua sunt. Hoc autem determinato. Tex. r. . Stendit illa posse unum continuum fieri,quae apta sunt, esse unum totum,secundum contractum: quae vero unum totum fieri non possunt, ut lapis,& aqua, neque erunt virum continuum. Fiunt autem unum continuum, cum unicum habent communem terminum. At quia variis modis unicum tum fit, multipliciter etiam continuum se habet. Quaedam enim clauo, quaedam gluti-ne,quaedam insitione,&tactu unum continuum nunt, re unum totum Sed non est haec tam propria continui las, sicut ea qua c6tinua sunt,quae unicum per se terminum habent: ut duae aquae, ecligni partes. Manifestum autem est Text.28.
Comparat consequenter esse ad tansere, ac dicit illua esse se
perrus. Omne . n. quod tangit consequenter se habet: at non omne, quod consequenter se habet, tangit. Nam innumeris est consequenter,non tamen tactus: ob id consequenter se habete est poneudum inter priora ratio oe, i inter uniuersaliora tacta Comparat etiam continuum ad tactum,dicit quod tangere superius est: nam omne cotinuum tangit, non tamen si tangit,continuum statim est, unde instio, & copulatio hosterior est generatione, i.particularior actu, cum quae consita lint, tangant, non
In his verbis manifestat non loqui e propria continuisate,sed de illa,quae clauo glutine vel insitione sit: in his enim tactus. est, non autem in vera continuita e . Nam tactus petit duo extrema,
528쪽
di terminos actu: in vera autem continuitate unicus est terminus.
Quare si est punctum,& unitas. Text et'. de so. Ex hac disserentia concludit unum. Quod quamuis sit punctus ec unitas separata realiter,ut aliqui voluerunt, adhuc non edent idem. Et ponit duplex discrimen Alterum est quod puncto inest tactus unitati autem tantum consequenter se habere. Alte- .rum est, quod inter puncta debet aliquid mediare, puta linea : in continuo enim duo puncta immediata esse non possunt: at inter unitates non opus est quod aliquid mediet: m numero enim unitati immediata est. Postea in sequenti textu epilogat. Quae esse haec vocabula dixit. C A P v T
Vnus autem motus dicitur. Text. 3 i. o
Pol quam de motus speciebus dixit,nunc de unitate motuum
disserit. Cum autem unum multipliciter dicatur, fit ut unus motus dupliciter dicatur. Primo, licitur unus motus genere,qui est ad rem unius praedicamenti. unde omnes alterationes quae ad qualitatem sunt, motus unus genere dicuntur Similiter omnes augmentationes, re omnes lationes,adinvicem tamen henere disserunt,ut alteratio ab augmentatione, & augmentatio a latione: dc denique hi tres motus inter se.
Secundo, Motus est unus specie specialissima, puta qui est adtetminum unius speciei specialissimae, quae cum sub uno genere sit,iam amplius in species diuidi nequit. Et sic omnes dealbationes sunt unius speciei, alterius vero denigrationes, de calefactiones ae similes motus specie. Tertio, est unus motus specie secundum quid , puta cuius te minus est genus subalternum, partim genus,partim species ut disciplinatio, quae est minius in scientiam , scientia vero est specie habitus, genus vero scientiarum. Simillier coloratio, dc similes motus,qui ad genera subalterna sunt. Denique terminus ad quem est respiciendus, talisque erit unitas motus,quales termini. Dubitabit autem aliquis. Text. ix.lNtendit docere, praeter dicta, adhuc in motu locali esse unum inspici edum nempe unitatem spacij. Quamuis enim ad locum, A,sint diuersi motus, s tamen unus per circulum alter per rectum sat, diuersi specie,& unus censendi 1 t.
529쪽
Hoc autem docet, proponendo dubium contra praedicta. D bium autem est. si idem punctum, puta mobile, moueretur ab A, in B,an esset,idem & unus motus semper: Quod si hoc est,seque- .retur quod circulatio, & motus rectus essent unus specie motus, qui uterque potest esse ab A in B. An determinatum est. Text. 33. D Espondet non esse eundem specie motum,sed diuersum. Ex I quo patet, non solum in motu locali inspiciendum esse te minum,sed etiam spacium ipsum, ut utrumque sit unius speciei, aut rectum, aut circulare. Supposita autem unitate pae ,reminus inspiciendus est. Cum enim sputum specie differt, tunc nil prodest unitas ipsius termini. Simpliciter autem unus. Text.3 . ALium quartum unitatis motus modum ponit,& hune praec;
puum,& simpliciter unum vocat, Puta quo unus motus num
meto,& substantia dicitur, sicut singulares & indiuidui motus. Ad ostendendum autem, quis motus sic unus dicatur, distinguit tria, quae in motu sunt, nempe quando, id est tempus in quont motus. QDd,id est mobile, quo mouetur: &, In quod,id est,
terminus,ad quem tendit motus.Reliqua, puta terminus a quo,ec mouens praetermittuntur, quia non sunt necessaria pro praesenti unitate numerica: quamuis possumus dicere ter, In quo intelligi trunque terminum a quo,& ad quem,in quibus fit motus. Horum autem genere quidem. Text 3 s.
HIs tribus diuiss docet ad unitatem specificam & geneticam
sat esse terminum inspicere,nec est necessaria unitas temporis. Praeterea, Ad motus contiguitatem, sat esse unitatem temporis: licet enim motus sint ad varias tarmas unius mobilis,si tamen in unico continuo tempore fiant pollunt esse contigui, ut paulo inferius dicemus. At ad vias intem simpliciter, & numericam in tus,omnia ista tria conuenire debent, & unitas temporis,formae, seu termini,& mobilis. Singula haec explicat, dicens, quod terminus debet esse unus &indiui ubilis,id est, unus numero, ira unitas numerica motus unitatem etiam numericam termini ad quem, petit. Tempus etiam debet esse unum , id est non interruptum: cum enam vel minimum motus cessat,iam unus numcro esse nequit. Similiter requiritur unitas mob iis,quod sit unum mobile, unum inquam per se. V particularitet: Vnd album.& Petrus non dicuntur unum, 'nia
530쪽
subiecto sed secundum accidens unum sunt: similiter petrus, de Paulus non fiunt unum, licet sint eiusden is eciei, nec si uterque sanatur, nempe ex lippis oculis acquireret sanitatem esset eadem sanatio numero,sed specie. Ad unitatem enim numericam,&vni- cum numero,& per se debet esse mobile
Socratem autem secundum eandem. Text.is.
A D unitatem temporis regreditur, & dubium proponit. An fi CXSocrates in hoc tempore sanetur, & iterum alio tempore s netur post aliam aegritudinem, sit eade sanatio numero. Ad quoi respondet,quod ii idem numero, postquam corruptum est, redire potest,erit eadem sanatio numero. Si vero non potest redire ea- dem numero,sed specie,tunc erit illa sanatio non una numero,sed eadem specie. Quasi dixisset: Non est eadem sanatio illa poste- rior, i uia prior corrupta est. Quod autem corruptum est,non po- test idem numero reparari,ut volebat Plato.u Habet autem dubitationem. Text i .
CYrude motu dubitasset, an idem V us numero esset, qui
diuersis sit temporibus, dubitat modo deforma,& de termino, An sit eadem sanitas, quae diuersis est temporibus in eodem subieisto: similiter de alio quocunque acci senti Ex alia parte videtur,quod non sit eademmam corpora subiecta mutantur secudum tempora non ergo sunt eaedem qualitates. Ex altera parte videntur esse eaedem, nam si sanitas duraret per tres dies in unico subie- cto, a ,sque dubio esset eadem: ergo quamuis in die medio fuerit des ructa.& tertio die reparata erit e dem sanitas :& ita erit mo-
tus,nec erit necessaria unitas temporis. iEadem enim ratio erit. Tqxt. 38.
Extus difficilis est apud expositores, tamen sine dubio sensus
est iste: nempe quamuis esset eadem sanitas & rediret idem rerminus,motus tamen non esset unus numero. Et dicit, quod satius plures sunt non ob id plures sunt habitus. Potest enim unus habitus plures actus producere:at s plures sunt habitus, tunc plures sunt actus. Ita motus est actus, terminus est, ut habitus. Non valet quod si unus si terminus, ob id unus si motus nam ad eundem locum plures motus reperiri possunt. Benh tamen si plures
sunt termini. plures sunt motus. In quo docemur unitatem motus petere unitatem termini uon tamen ita,ut existina eiu ecomtra valere si unus est terminus unum esse motum.
At de dubio, An sit eadem sanitas, dicit non esse praesentis ne socii