장음표시 사용
711쪽
quamuis non ex aliquo . tanquani ex materia. Denique ista fuit radix erroris omnium illorum Philosophorum Ethnicorum alia
At ut omnia ista explanentur, aciemus quatuor. Primu opor- , tet rationes Philosopliorum, praestatim Arist. & sequaciuio proponere prosio errore. Set cundo,aperirc quid fides dicat.&Aristo ficienda telem, ac alios male sontientes Philosophos redarguere. Tertio,' I ad quaestionem respondere. arto, ipserum si luere rationes fallaces. Haec autem sunt fortissima argumenta iptarum pro mundi aeternitate, suae partim ex Proclo, partim ex Averroe collegimus, omissis alijs multis,quia haec praecipua sim t. Qio uni Primo, Si Deus fuit ab aeterno,& mundum non produxit id pe- malesn-titur statim: Aut potuir,&voluit:aut nec potuit , ii cc voluit: aut voluit, sed non potuit: aut potuit, sed non voluit. Si primum detur , profecto mundus fuit ab .aeterno. Si vero alterum, quod nec potuit, tunc nec voluit,sequitur quod nec postea vellet, i. argum.
nec posset,& est tim perfectus, & persectior postea. Si tertium quod voluit, sed non potuit, pariter esse id imperfectionis, quae repugnat primo principio Si quartum , potuit, sed non voluit, fuit inuidus: lilia cum posset bonum communicare, noluit id faucere. Cum igitur nihil ex his dici possit:sequitur quod mundus
Secundo,Causa in actu simul est cum effectu in actu:sed Deus ab aeterno sitit causa in actu: ergo debuit esse effectu in actu, puta. miindus. Quod si neges minorem,sequitur quod Deus sit in potetitia causa,& potentia opifex : ergo factus est in actu ab aliqua causa in adiu quia omne potentia tale, fit actu ab eo quod est tale actit 3: sic est niutabilis. Et ulterius quaeretur ide de illa alia cauosa,&d abitur processiis in infinitum, nisi perueniatur ad aliquam
acria ab laeterno,qua posita,& mundus erit aeterivis.
Tertio Deus est exemplar huius mundi, qui ad ipsius est prodi ictus similitudinem: sed exemplar est aeternum:ergo ae ipsi in exemplatum: simi enuo correlativa simul.c arto Omne id quod producit estectum modo, & no ante, aliam habuit proportiolicui modo ad effectum , quam non hiabuit ante. Si ergo Deci, de nouo produxit mundum : e go de no- .uo habuit aliquam proportionem, quam ante non habuit: ergo est mutatus: suod si non secundum locum,saltem secundit in con- clipiscentiam & volui uatem, quam de nouo habuit producendi
712쪽
s In lib. viij. Physic. Arist. Cap. ij.
Ouinth,Persectiori modo se habot causa cum est actu, quam
cum eii potentia: sed Dcus est retricetistima causa ab aterno et-go ab aeterno fuit actu,& operans: ergo & ipte inunctis ab aeterno fuit. Sinto Si mundus incepit, pariter etiam tempus: sed lioc non potuit habere initium,ergo nec ipse mundus. Minor probatur: In cepit tempus: ergo dabitur primi tua Nunc, antic quodno ivit tempus. Tunc si cuilibet. Nunc correspondet nitria una esse in motu( non. n. tempus cst extra motum crgo illi primo Nunc rc mn- det mutatum esse in aliquo mo u At ante quodlib(t mutatum esse est motus: ergo etiam ante illud Nunc erit tempus, quod sit in illo moto. Et sic nunquam dabitur primum Nunc , ante quod non sit tempus: non igitui principium liubere potest. Septimo, si luce pri tempus: crgo aliquaudo non tuit. Desinet: ergo aliquaudo non erit. At Aliquando dicit it inpus,& durationem,ergo erit tempus cum non erit,& suit tempu, cum non fuit:
Octavo, Si incepit esse mundus, aliqua mutatione incepit: at omnis mutatio subiectum necessario supponit: ergo antequam mundus esset factus,fuit subiectum mon ergo ex nihl o factus est. N c potuit fieri quia omnis mutatio fieri non potest, sine stibi e-cto,ergo si mundus esset generatus,vtiq; destrui posset. Sed niundus est incorruptibilis:egosuit ingenerabilis. Minor probatur. Si mundus corrumpi posset maxime aib eo, qui fecit cum: sed ab hoc non potest:ergo a nullo,probatur minor. Si a Deo coriumpi potest,& id est pollib:le ponatur inesse: tunc vel mullus erat perfectu',vel non:si no,ergo nec causa fuit persccta, quod absonum est. Si autem perfectus suit: ergo a Deo dissolui non potest quia praui hominis est, & vitium perfecta dest: vere. At Deus nullam potest committere prauitatem &sic nec mundum det trucre. Hoc sunt argumenta,quibus maxime innixi sunt Arist cum setquacib, ad mundi arternitatem sibi petiit adendam, non solium contra fidem militant,sed etiam cotra omnes antiquos i hi omphos mu-
Circa secundum aduerte,quod Christiani in hac parte quatuor
tenemus .Primum est. Deum esse liberam caul im, ita , t producatre etiam non possit producere mundum ,&est ectus omnes, qua in re quid senserit Arist. inferius ostedemus. Aliqui certe veteres liberum esse,ut Plato ; aliqui, ut Anaxagoras,& Empedocles, ipsum esse causam necessariam videbantur asserere, quia, ut diximus in textu , causima quare modo esset mundus, & non ante, in
naturam rei conferebant, & non in Dei liberam voluntatem;
713쪽
Quamuis de Anaxagor. non ita fit certum, cum Aristos forta ie,ait, Anaxag. eandem rationem redditurum , quam Empedocl.ecundo,Vatemur nos:quod ex nihilo produxit omnia,& mu dum torum in tempore, ita ut si vellet, posset ante producere, &post,& non producere prout ipsius voluntati diuinae,& liberrime Piacuisset It Arast dicit productum aeternum mundum, ita ut arter nera non posset Anaxag. tunc sit ille in tempore priauctum, ut non ante nec postposset. Tertio .l atemur, litam uis gloriosiis Detis in tempore produxit murimum non tamen est mutatus in voluntate,quia ab aeterno voluit mundum ploducere tunc, cum illum produxit : sicut qui potest coenare modo. Sc vult coenare post tres horas, non ergooluntas Derutata est,& innovata. sed ex voluntate aeterna,&nouum,& in tempore: & hoc non potuersit
Quario.Fatemur, quod illa mundi productio est sine mutatione. Creatio. n non est mutatio: nam si mutatio esset, utique esset aliquo praecedes subiectum. At nullum est, quia totus est factus . us ex nihilo: ob id simplex productio eli, nulla mutatione
Nisi placet ipsum pro-ctum esse quod simul incipit cum re,instantaneam diceremu-
Pp mP r i cum antea non fuerit, sicut etiatorinae miri cum antea non fiat, ut sit tram ius de non esse ad esse, aliae vero mutationes sint transitus ab uno esse ad aliud: sed nos interius dicemus de hac re. Sed iam, ut promisim assecundo loco,ipsum Aristot redargualia suis dictis N alios suos sequaces. Nam si causam necessa- trariam, ut aliqui volunt, ponit Deum: stinui etiam mundum aeteranum. Et non esse ex nihilo productionem , sed cum Libiecto aliquo, inulta sequuntur quae implicatu in ipsus do urina . Primum, ip edocet numerum iro posse ess( infini una, quia numerari non uuii P Axcrea, Docet insimum actu esse in conium
adite.Prae erea, Infinitum non habere proportionem, nec dici maius aut minus alteio: Sed haec omnia destiuuntur, si nati su . Primo enim numerus datur infinitus: nam t. impuries innuati, & homines, & equi transacti sitiit. Quod si dicatur: nos fiunt ista simul. Profecto ista euasio nullius ei momorti. Nam cu numerus Zi numerus est, non dicat nisi sola patitu multiplicitate,& ordine: quod illae partes existant,vel nε, impertines est ad
714쪽
6 6 Insib viij. Physic Arist. Cap.ij.
Et probatur, Quod iliae non sint simul, Vel est repugnatia propter numeri rationem : & hoc non, quia, ut dixi, ratio numeri in multitudine consistit. vel quia illorum omnium quantitates no
possunt simul consistere : Et iam hoc nihil est: quia id non est ex
parte: numeri, sed ab extrinseco. Cum autem ipsum num cru, ut numerum , esse in finitum non posse doceat, incidit in laqueum, dum aeternum mundum ponit. Praeterea, quia tunc etiam sequeremur eadem inconuenientia, quae ipse,&alii inserunt contra infinitum Nam numerus hominum, & leonum maior es et, quam homipum taluum: haberet ergo proportionem infinitum ad finitum. Et ulterius, Si tempus infinitum est transactum: ergo infinitum actu transactum est. Similiter de honii nib & alijs omnib. quae cum insinita sint at unum post aliud traiis ictum cli. a. implie. Est secunda implicatio notas ada Deus,vel cognoscit omnes hos effectus in indiuiduo, vel non. Si dicas quod non, profecto est argumentum vel quia noluit, vel quia non potuit. Si dicas, quia nopotuit,quis hoc credet, uod Deus qui causa est horum,no possit unum hominem distincte cognoscere, quod est concessum alteri homini Et praeterea, quia si voluit orbem, quomodo potest esse, quod non possit coga discere sinsulas circulationes. Quod si potuit cognoscere,vel cognouit quia parta resert si de potetia, vel actu loquamur,tunbeto, vel simus omnia cognouit,& p rest cognosceresvel silccessive modo haec, modo illa. Sistac cessive, iam Deus mutabilis est secundu suam scientiam,& de nouo potcst cognitionem acquirere:& ita fateberis,quod cognos itDm, iis has circulationes,& postea obliuiseitur harum,& alias cognostit. Quod si dicas, ut dicendum est, quod omnia simul cognoscit, euidenter colligitur esse infinitae potentiae, de naturae , quia actu non potest simul comprehendi nisi a potetia infinita: At
uiae is quae cognoscit in sinita iunt: quod si infinitae naturae est, & poteneonumci- tiae, non est agens necessarium: quia ab agente illimitatae poten- . - - tiae necessario agenti non procedit finitus effectus. Et ulterius,5 .h.. potuisset mundus perfectior fieri, vel alia producta filisse. hi a Quare ergo pro uecta non sunt Profecto, non inuenietur causa,
qua rami -msi recurras ad liberam actionem causae.qbuntur Attende igitur, in quas redigitur angustias Philos bilius. Nam aut debet concedere,Deum ignorare ipsa quae facit, aut mutari, li . in scic alijs & coenitionibus suis: alias profecto in nitus euadet, &liberr QMd u liber, utique potuit mundum noli ab aeterno producere. Est tertia magna implicatio. Nam vel Dcus est causae sciens huiuv
715쪽
huius mundi aeterna , vel non .si dicas, non esse causam efficientem Deum,& repugnas Aristo & eius linei pretib. grauioribus,& ratione etiam videtur impossibile: nam mundus hie finitus est,& limitatus ,& perfectionis deterini natae: ergo necessarium est quod aliqua causa sit determinans, & tantam perfectioilem, & inon maiorem communicans : praesertim cum numerus horum
sinitus sit. 'Praeterea, Quia coeli non haberent motum ab alio, nisi esse stes' aD haberent ab alio: Quomodo nisi coeli sunt a se,nec ab alio esse accipi uiat latim motum ab alio haberenti tur Deum Quod si dicas, Deum esse causam eiscientem, sed tamen quae esse eleuab aeterno mundum producit necessario:&ita selisisse AHui.& alios. Tunc si e sciens causa fuit, utique produxit mundum. Nam et impossibile est,quod sit ciscitis,aut agens causa,nisi agat, & pr ducat Si cso produxit, profecto ex nihilo produxit. est mun-Dices Illa non fuit,nisi emanatio quaedam mundi a primo prin dum ex 'Mcipio At vero hoc non est aliud quam dicere, quod fuit simplex productio absque mutatione, cum non praefuis et subiectum: &hoc est quod nos ipsi confitemur. : timem qua Attende ergo stinam opere, ita od dicere causam ediciente, aut ad agentem Deum,est dicere,quod mundum ex nihilo secit Illae-83' rernam simplex emanatio creatio est: sc creatio ab aeterno. Sed in
hoc esse differentiam talum,quam illa emanatio libere a Deq es opse,& non aeterna poneretur:aut necessatia, & aeterna . non tamen eum crea-
ob hoc negari pote i, quin fit ex nihilo prodiicito: sicut qui inter rapnq. nos docent Deum potuisse ab aetereti mundum producere: profecto illam emanationem ponerent, liberam tamen . vide ergo
quanta sit veritas nostrae fidei, quod etiam Philosbphi negantes ex nihilo fieri aliquid posse, nolentes, & non aduertentes idem
fateantur: & hoc negare est dicere, Deum no esse causam incer, vel non causam omnesim:quod est falsissimum. iEt multo magis hoc apparet in elementis,& alijs naturis corruptibilibus. Si enim ista corruptibilia sunt secundum suas artes quaslibet, quis poterit sibi mentis compos persuadere : non habuisse essicientem causam aeternam Hoc etiam consideta, quia multum pro veritate facit contra Pliilosophos. Praeterea, Non minoris potentiae est dare alicui esse ab aeterno, quam dare ei esse in tempore: si ergo Deus potuit dare esse mundum ab aeterno: iergo etiam potuit in tempore dare esse,quae est ipsa in udi creatio quam diximus.
arta implicatio est in ratione Arist. quae tartissima habetur . Est igitur aduertendum has obiectiones esse Philoponi quas co- v g natur
716쪽
6 8 In lib. viiij Physic. Arist Cap. ij et
natur Simplic. refellere,& similiter alteram Auern reprehendit. sed male,v t postea ostendemus,ac reuera,vterque videtur vel noEtum intellexisse rationes Philoponi, vel si hoc non, quod sint valde a-
, peri obstinato animo noluisse conuinci ab ipsi veritate: sunt. n.
obiectiones enervantes prorsus rationes Arist. quae sunt contra illud principium text. .quod mobile debet esse ante motu prius tempore. Et id probat ex definitione motus: tunc illa definitio competit motui aeterno, & motui finito: c rgo motum aeternum praecedit mobile, non ergo est iam motus ab aterno. Quod si dicas: motum finitum antecedit mobile, non infinitum. Hoc est gratis dictum P petitio Principij. Nam sicut aeternus motus est limul cum mobili,ita etiam esse potest finitus motus. Et contra, si motus finitus iacui potest sinul esse cum inebit i: ergo nec infinitus, nec potest id iam ex definitione motus ostenda, ut Arist.
Altera obiectio est. Quod potest smutres cum motu produci: ut gutta aquae quae tunc cum in aere producitur, incipit moueri:& ignis fit in aere.& tunc ascendit.Ita similiter mundus productus incipit moueri secundum partes, &motus, tempus simul cla
Sol. . tr. Dicit Auer.quod gutta no tunc fuit:nam ante fuit aer,ex quo facta est. Sed quid hoc ad rem . Non enim aer est mobile illius motus deorsum,sed gutta. R si Praeterea, Quia cum nos non dicamus,quod mundus,qui cum motu simul productus est, filii factus ex aliquo, sed ex nihilo, sie nihil concludit contra nos ratio Aristotelis, sed talum probaret contra illos Philosephos, qui dicebant mundum factum per mo-t um ex aliquo, contra quos ipse disputabat. Nec similiter altera ratio ipsius quicquam probat, ut dicemus in argumento se
. Mi q. iis Circa tertiam partem quaestionis respondetur ad quistionem, .. & sit prima conclusio. Potuit Deus mundum de nouo producere, Dev. mie, de creare eo modo,quo nos productum ponimus. Est autem notandum, quod modo loquimur de po: entia: hoc enim masis ratione naturali coperiri potest: le facto tame,an ita fecerit, dicetur post. Conchisio haec est contra Arist. 8c fere contra omnes PhiloEphos Ethnicos : sed probatur fortissim8 ex du- i. ratu F. plici radice. Altera est, quod Deus est libera causi. Altera est, quod potest ex nihilo facere. Est igitur primum argumentum. Deus est causa libera, nec ulla necemtate tenetur quin possit non facere: ergo potuit non operari, & sic mundus non fuisse potest ab aeterno. Ista consequentia est indubitabilis: dissicultas tota est in ante
717쪽
in antecedenti, quod multipliciter probatur. Primo, Deus estio finitae virtutis , ut infra probabitur quaest. 8. ergo non potest cise agens necessurium. Probatur consequentia, N.am agens necessario,agit secundum ultimum suae potentia:quod si Deus age-Nat. d. I xet secundum ultimum sitae potentiae,utique ruundum perfectio- - rem faceret,imo & infinitum. Praeterea secundo, Ab agente necessario uno,non nis unu pyo g cedere potest. at mundus plures naturas,& diuersas continet,quae non nisi per accidens unum faciunt: ergo impossibile fuit ab uno agente per se necessario procedere: primum eius effectum , quicii et unum pei accidens,& non potius unum per se. Nec valet dicere,quod dii tersitas materiae facit diuersitatem hancinam etiam
Praexerea tertio. Quia in mundo potest de nouo aliquid esse, i ut species,quae arte.& ii ultria fit: & mulus & plantae,& alia huius radi, quae arte.& vi natura producuntur. vel ergo Deus potuit ista facere ab aeterno,vel non. Si non manifeste, salsum est,ut
vicini fuit. Si vero sic,& non fecit, profecto non potest,nisi ad liberam ipsilis referri voluntatem,quia ita voluit. Praeterea quarto, Quia diuina voluntas est causa volutatis hu- manae: at ista est libelu:ergo etiam diuina. Necessariu enim quomodo facit liberum :& quod melius est, nempe Deus, cur liber non exit Prosecto satis liquet, Sc conuinci potest, liberum esse Deum,circa mundi productionem. Imo vero ex principiis Arist. idem comitii ei posse. Sed postea quaei emus circa Dei libertatem, quid senserit Aristot. Satis illinc sit ex veritate conuici Ce,Deum esse liberum in suis operibus, atque adeo in mundi productione.
Alterum etiam probatur, quod ex nihilo produci possit ali-a quid ab ipso. Primo, Ipse est infinitae potetitiae: sed haec potest exerceri in effectu infinito, quia infinitum non est factibile: ergo .s u A
erit in modo, i uia infinite producit, quod non est aliud, quam exerre ex ni- nihilo producere.
Praeterea secun do, Quia est causa efficiens (ut diximus vniuersi,ergo ex nihilo producit. Cosequentia probata est satis cla- re in sciperiori parte quaestionis. Praeterea tertio , cuia omnium principio primo danda est
actio nobilissima omnium naturalium: at omnes naturales sunt i cum mutatione: ergo prima erit sine mutatione, & sic sine subiecto:vnde errabant in hoc Arist. & alij Philosoplii. Non enim peractiones naturales debebant colligcressimile esse actionem Dei: sed potius esse su pra omnes illas. Praeterea, ut natura est supra artem, ita de Deus supra natura.
718쪽
Nam natura tacit materiam arti, via ene notat S.I ho.quia facit lignum,& reliqua, ex quibus ars operatur. Ergo& Deus facit materiam naturae, & ita ex nihilo facit rem, quia non est alia materia.Cum igitur Deus ex nihilo possit operari: potest absque dubio mundum in tempore facere: & est argumentum hoc potissimum. Addamus praeterea alias rationes,ex D. Tho. Contra gentes lib. 1. cap.r6. ex pluribus rationibus.
s. Qirario aliquis effectus est uniuersalior,tanto habet propriam
causam estiorem: luia quanto causa est altior, tanto ad plura virtus eius extenditur: Esse autem est uniuersilii is, quam moueri: simi enim quaedam entia immobilia,ut etiam Philosophi tradui, ut lapides,& huius: oportet ergo, quod fit pra catis am , quae non agit nisi mouendo& transimulando, sit alia causi, quae est primum essendi principium Hoc autem o i dimus esse Deu,Deus igitur non agit tantummodo mouendo,& transmutando. Omne autem quod non potest producere res in esse, nisi ex materia praeiacente, agiti dum mouendo &transmutando. ( Facere enim aliquid ex materia, est petr morum , vel mutationem quandam Non ergo impost bile est producere res in esse sine materia praeiacente:producit igitur Deus res in esse sine materia prae
c. Praeterea,quod agit tantum per motum , & mutationem, non competit uniuersali causim eius,quod est cile: Non ei lim per morum,& mutationem fit ens ex non ente simpliciter: sed en, hoc ex non ente hoc Deus autem est uniuersale ostendi principiu, ut ostensum ei inon igitur sibi competit agere tantum per motum,
aut per mutationem: neque igitur sibi competit indigere praeiacente materia ad aliquid faciendum. . Amplius.Vnum quod lite agens sibi simile agit quoquo modo: agit autem unumquodque agens secundum quod actu est: Illius
igitur agentis erit producere effectum , causando aliquo modo formam materiae inhaerentem, quod est actu per formam sibi inhaerentem ,& non per totam substantiam. Vnde Philosephus r. iacta.probat, quod res materiales habentes formas in materijs, generantur a materialibus agentibus, habentibus formas in materia: non :i formis per se existentibus. Deus autem non est ensae ii per aliquid sibi inhaerens, sed per totam suam substantiam, ut supra probatum est:igitur proprius modus suae actionis est, ut
producat rem stibsistentem totam, non solum rem inhaerentem, . scilicet formam in materia. Per hunc autem modum agit omne agens,quod materiam in agendo non requirit. Dciis igitur materiam praeiacentem non requirit in sua actione, Am
719쪽
Amplius, Quorumcunque in rerum natura est aliqua propor- S. tio, & aliquis ordo, oportet unum coriim csh ab alio, vel ambo i ab aliquo tertio. Oportet enim ordinem in uno coniti tui respon- dendo ad aliud, alias ordo vel proportio esset a casta,quem an pri- misi erum principiis ponere est impossibi e : quia iubsequeretur omnia magis alia talea casti. Si igitur sit aliqua materia diuinae actioni proportioliata,Oportet vesquod alte uin sit ab altero, clutrumque a tertio. Sed cum Deus sir priam in elis,& prima catisii: non potest cile factus materiae, nec potest cile ab aliqua tertia causa: relinquitur igitur, si iuuenitur aliqua materia proportionata diuina actioni,quod illius ipse siccaui i. Adhuc, da od est iii entibus primum oportet esse causa in eo I
rum quae fiunt: i enim no: a es eiit omisata, tion et Ient ab ipso ordinata, tiam ostensium est. Inter actum&potentiam talis est ordo , quod licet in uno de eodem, quod quandoque e ii potentia, quandoque actu,potentia fit prior tempore, quam actus, licet u eius sit prior natura : tamen simpliciter loquetndo oporici actu inpotentia priorem esse:qiiod patet ex hoc, quod potent: a non reducitur in actum,nisi per ens actu: Sed materia est ens in potentia: ergo opor et,quod Deus qui est actus primus &purus, sit simpliciter ea prior, de per consequens catlia ipsius: ergo non sitaractioni praesupponitur materia ex necessitate. Item Metueri a prima aliquo modo est,quia est ens in potentia: io, Deus autem est causa omnium quae isent . ut supra ostensium est: Deus igitur est causa materiae prunae,cui nulla praeeristit: diuina igitur actio materiam praexistentem non requirit.. Secunda conclusio: Mundus a Deo cuin ipso motu,& tempore '- -' de notio est factus: Mundum quidem esse genitum in uniuersum consensius est omnium alitiquortim i hilosophotii in ante Arist ut . diximus ex ipsius Arist testimoitio, ex civibus aliqui etiam cum
moip tempore factum concedunt, & omnia ex Deo nulla materia,aut sit biecto preesupposito cite ficta,& ipsam quoque materiam a Deo factam, ut postea dicemus q. seq. Sed nota ex Alber. traei. i.c. as. quod cum audis, mundum de ii ouo prodi ictum, non r. scilitelligas, quod praecesserunt intct Deum &mundum,anni, dies, horae di tempus.Non enim praeceiiit,nisi aeternitas Dei, tuae semper eadem est, filia,& erit. Et quiluis ante & ante mundus esset factus, semper esset aeternitas,in qua esset Deus,& mundus post. Vnde non expectati it Deus tempus . ii cc dii rationem aliam, ut mundum faceret,quia tio est fiuccessio in eo. Hanc coclusionem, quae de fide est , hoc loco non probamus rationibus au testimonii , lxiod se l. t manifesta futura fit, cum probatum fuerit, iniun-
720쪽
In lib.viij. Physic. Arist. Cap. ij.
dum noli posse esse ab aeterno.
His igit ircostittitis, descendamus ad ultimam quaestionis par tem , ilia lolii amos fallacia Philosophorum argumenta. Ad prinxi in dico: qtiod Deus ab aeterno Fotuit,& ab arterno voluit prinducere iiiiiiiiium: vcrum non producere ab aeterno sed in tena po- - re odest dicere Deus habuit hanc voluntatem aeternam volo procucere mundum in tempore ut dictum est iam. e s. u i inuidiae describendum, quod non ante fecerit sed suae ..um in diuinae voluntati. quae catila prima est Natia non facere bonum, cum postis non est is uidiae: Ocbet enim bonum seri cum opori ore quomodo . poste t. Ita decuit diuinana volui ita terri, imin-xempore facere, quia non oportebat, creaturam esse suo uiri, s crea: ori coaeternam. Et ulterius ita factum est,ut nobis o fronde r.e- rct,Deum non eguisse ipsis in hoc in udo, sed mundum ipsius egeret Et ulterius, ut cognosceretur clarius ipsum authorem omniu, quod cognosci vix pol sit, si mundus esset coaeternus. Riirsus, ut si e clarius cognosceretur esse creatorem. Item, ut sic cognesce-rcti: r meliu ,& clarius esse in nitae virtutis, qui ex nihilo fecerit. Postremo, e cognoscere ur ei se agens libertim, qui at produxit cum voluit. Demum,quia sic homines illum timeant, honorent,venerentur, cum videant omnia ab ipso eius nutu, potestate pendere, ac voluntate. Ob has ergo causias Deus merito vo- luit,&ita fuit melius, mundum in icmpore produci, quam ab
Ad lecundum bene respondet Philo argumento quarto, cotra Procl. Brcuiter attende quod in his etiam inferioribus ex potentia propinqua activa ad actum secundum potest agens peruenire absque filii mutatione:vt ignis ex non calefaciente fit calefaciens absque sui mutatione,& aliud quodvis ex non agente agens,quia ut ex Arist.habes,agens,ut agens no moueturi est. n. actio in pastasse. Ita Deus ex non producente est producens: nam productio in ipso non est, nisi in producto. Dices, saltem mutatur secundum actum voluntatis, quo vult producere modo, & non ante. Id negamus, sed actus voluntatis quo vult producere est terminus,non ut producat ab aeterno, sed ut producat in tempore. . . Ad tertium dico,quod ipsum cxemplar fuit aeternum,licet relatio no fit ab aeterno, sicut homo potest esse, imo est ante fili una, licet relationem simul cum is in habeat. Ita simpliciter est ipsὴ Deus,qui exemplar est, sed non refertur nisi in tempore. . Dices: ergo iam de nouo relationem acquirit respondeo,quod iod hae teporales relationes no sunt reales in Deo, sed in ciea