장음표시 사용
771쪽
pars est potentiescum enim totum est calidunt,pars non erit non s
Similiter nec pars totum mouebit: Erit enim pars actu totum vero potentia ad tormam illam. Sed implicat hoc. Si ei una pars N.u sis fractu formam habet,totum secundum se totum, noti erit in poten sis xia: potest ergo pars mouere partem aliam, sed non totum secun- sui in totum,nec totum secutidum se, partem.
Quod autem non est ipsum seipsum. Text. r.
EXcludit quartam partem illius argumentationis,puta q, totii seipsum mouet, quia parte, se inuicem uiouent, altera . alteram per se: hoc reprobat quatuor rationibus. Prima est,ubi non datur primum,nd est motu stat si ita totum moueretur,non esset primum mouensmon ergo esset motus. Minor probatur. lia cum arctualiter hoc alteram, & est ra illam per te moueat,neutra principium motus est. Praeterea quia si principium esset una, tunc totum esset magis propinquum uni parti quam alteri,puta illi quae prima est, de lucuna alia magis per se moueretur quam altera, puta quae longius distat ab ultimo, q a primo moueturicum igitur una pals magis distet ab ipso toto,quod a primo mouetur, ipsa erit magis per se movens: non ergo aequaliter partes se inuicem mi uerent. Secunda ratio est. Dato quod una pars primo moueat,ficut&alterauunc sumo unam,& fit argumentia i btile: ista mouet pri mo,de necessitate autem non est ut quod primo mouet ab alio moueaxur:ergo poterit talis pars mouere tot bin absque eo quod ab altero moueatur .POuatur ergo possibile in esse, turia iam h betur intentum,quod in eo,quod a se mouetur, setur aliquid mouens,& non motum.
Tertia ratio est eodem fere utens principio, si ista pars primo
mouet, ergo vel est immota, vel se ipsam mouet, na per accidens est quod ab alio moueati tr. Si immota est,habi tur is uenitim: si vero seipsam mouere dica', exi iii inaus quod nisi hoc ita sit, in tus non erit,ut diximus textu so. iam profecto totum non mouebit seipsum, quia utraque pars se iuuicem moue .: quod est contra sup pontum. atta ratio est. Si se inuicem parses mouerent, utique esset .R m. idem actu & potentia Probatur. Si hac pars mouet, puta calefacit alterant,est actu,puta calida : quod si mouetur a b altera, ergo
est potentia puta calest similiter ergo est potentia secundum idem: suod est impossibile. At
772쪽
3 In lib. viii Physic. Arist. Cap. v.
At vere, neque ipsius primo. Text. H. REiicit quinium modum puta, quod totum seipsum moueat, quia uua aut aliqv. ae ipsius tartes seipsas moueant. Hoc reprobat sic, Totum vel mouetur ipsum totuna, Fel non, sed eius pars ita,ut motus sit tantum in ea Si detur hoc iam non est totum,quod primu se mouet,s ed pars in qua est motus, & ita separata,u tota seipsim mouebit , sed non totum. Si ergo totum imouetur,ita ut motus iit in eo,& a se mouetur,ergo per accidens ad motum totius eii, quod istae partes, vel vita seipiam moueat: Quod si per accidens,ponatur inesse,iam dabitur in eo,quod a se mouetur, aliquid in motum,quod intendimus. Vnde conciti it sextum modum. Sic enim mouet aliquid stipsum,quia una ipsius pars secundum se immota,mouens est: teravero secundum se mota, sed non mouens. Vnde clim totum a se movebitur, v t A, B,non est aliud dicere,quod a se mouetur,quam quod ab A,quae est vini ipsius pars, ceram mouens,&iste est sensus ultimorum verborum huius tcxtus,ut Simpl. exponit, qua-uis alij aliter exponant,& Alexand.referente Simpl. Quoniam autem mouet aliud quidem.
Erat eis, A Z Num proponit Arist. quo explicat quid si id quod primo
fit uisa v seipium mouet, dicens. Quod id quod seipsum mouet per se si iiii j dc ex necessitate duplici parte constat: Altera, suae mouet inam
ta: alteia,quae mouetur,sed iacia mouet aliud.
Est enim dupli x mouens, & quod movet sed mouetur ab alio:& quod movet talum,& nou movettir. Similitcr duplex mobile:&quod mouetur & mouet,& aliud quod tantum mouetur. Solum ergo in mouente seipsum duplex pars est necessaria, &quae mouet immota, & quae mouetur non mouens aliud. Dd si acciderit. quod id quod mouetui, etiam aliud moueat, tunc id per accidens est,nec necesia i tum au id cluod ieipsum mo
Et hoc probar Sumatur crgo tale moclens s ipsum, in quo una pars moueas fit immotia, puta A,altera mota, & mouens puta B, ouod moueatur ab A,Sc moueat C, totum autem sic ipsum mouens sit. A, B, C. Est argumentum. Ablato C,magnitudo, quae restat A, B, mouebit seipsum,cum ex parte mouente,dc mota constet, ergo talia il- tua magnitudo tota A,B,C,nderat prinia scipia moues,sed A,3,
773쪽
Dam C,non mouebitur per se: ergo non fuit necessariu in quod B, mouerer,sed tantum moueretur. vlterius auferatur A, & rellii - litatui B, C, non mouebit seipsani, naria B, non per se potest nao- ciere,nisi mota: ergo necessarium est quod vi ic moueat, aliquid sit A,Se pars mouens. Concludit ergo ex utroque quod ad hoc ut aliquid seipsum inoueac, tantum sit opus parte mouente immota, & parte mota trum Ahnon mouente: quod si haec fuerit citam mouens, hoc quidem per accidens est. Dicit autem quod tales duae partes, se debent tangere, puta
mouens' mota,aut una saltem tangat alteram.Tunc si tangunt cum vitaque corpus est, ut neruus mouens, & caro mota. I inicautem unum alterum,cum unum non esi corpus puta mouens: vicum intelligentia mouet coelum , non enim tangitur a coelo, at
ipsa tangit virtute sua. Ex his concludit intentum. Cum mobile continuum sit, non aliter esse dicendum se ipium mouere, nisi quia ratione unius Partis mouet,ratione alterius mouetur,ut dictum est. Dubitationem autem habet,si auferat aliquis. Text. Cum dixisset dari partem quae mouet, & partem quae moue- cci est eatur in eo si, seipsit in mouet,argumentu in facit circa hoc:demus talem magnitudinem,puta A B,tue A mouet,&B mouetur:
si igitur utraq; divisibilis est, diuidatur A SB, distimatur magnitudo ex parte A, S ex parte ipsius B, composita talis mouebit seipsam ergo AB,nouerat prima, quae seipsam mouebat. Quod autem ilia seipsam moueat patet. Nam,si B, mota erat:quaelibet cius pars crat mota similiter de A. dod si dicas A,cum ni Mens fit,non necessari besse diuisibi- te,noli immaterialia pollunt mouere: saltem,quamuis hoc v. rum sit, ipsum mobile diuidi poterit: & ratione huius non dabitur primum,quod seipsium moueat. Ad hoc respondet Atilio t. quod illae partes, aut una saltem , si altera nota sit corpus, est quidem in potentia diuisibilis: at actu non ita ut si ditii satur, iam non talis morus iii ea pericvcrabit ut 'paret, Animal enim progreditur, & progressus est potentia diuisibilis secundum partes animalis progredientis: tamen si a tu diuidas in duas parces non perinanebit motus: Ad huc ergo sensum dicit Aristoteles,quod datur primum morum in actu, ut nequeat pars mota actu diuidi, quia amittat motum, quamuli percuti. a
774쪽
diuisibilis semper sit. Inest igitur in his diuisibilibus primum actu: & ex tali primo
conficitur e necessitate,quod scipstim mouet. Idem dicendum de parte mouente,cum ipse corpus diuisionem habet,quod datur prima tu actu quae mouere possit. Manifestum est igitur ex his.
EX his con audit,quod in motu deuenire oportet, ad aliquid
immotum mouens N aquae mouentur aut statim ab immo-
ά ά ά . mouetitur,sicut par, mota se habet in movete seipsum, ut cohaa at quid pus rei pectu enimae, si anima sit pars mouens ta mouetur noni quod M.- primo immoto,sed ab alio quod mouetur: In his autem deuenire utat im- debemus ad aliquid quod seipium moueat, in hoc autem deueni- '' tur tandem ad immotum : ergo quocunque modo procedatur in motu ad primum immobile deuenire oportet. n. uis. Dubium est 'uae sit ista pars mouens immota, ad quam reduis ut is uitia citur mouens se ipsum, quod supra in quaestione tertia diximus. bitati nu. Si.n.dicas,quod est anima,profecto vix potest text.istis quadrare: quoniam loquutus est semper Arist de partib. continui: nam Gi- perius dixit omne mouens seipsum esse continuum mec aliter se mouere, nisi quia est una pars mouens, de altera mota,& multa alia dixit, quae non nisi de integranti parte intelligi possunt. Ex alia parte videtur primum mouens esse anima ipso. Nam quatris sit pars integeatis,quae mouet,tamen adhuc ista mouetur, &nonii in ab anima Respondeo, quoa intelligi potest Arist de utroque. Anima. n est principium activum primum motus: Vnde absistuc eloquendo,ilia est primu principium motus animalium. At Arist. in sit is probationibus,de parte integrali procedit, quae mouet,no simpliciter immota, sed immota per t. illo motu, que in animali
facit, ut cor.seu neruos,scii quaecunque alia pars,quae primo mouet animal non mouetur per se illo motu quo mouet animal, nisi pct acciden' , quatenus meo est, quamuis etiam moueatur alio motu neruus, vel talis pars quae referenda eli in animam , ut in principium primu P. Et hoc modo possemus intellig. re per hoc iprincipium primum animam quae per se immobilis est, mouet autem animai,ut activum principium.
Z Lterius Aristoteles ascendens vult costituere ex motus perium. v petuitate unicum esse movens immobile,& perpetuum. Vt enim
775쪽
enim ex motu,quia ab aliquo si,venatus est dandum esse in unoquoque motu primum mouens immobile: ita ex perpetua motuum serie,quae nunquam intermittitur, probare aggreditur unicum esse movens immobile,& perpetuum.
Vnumquodque igitur immobilium. Tex. c. T Raetermittit quandam dubitationem quae esse poterat, Ano- in ne mouens immobile fit perpetuum : dicitq; non esse prae- selitis loci determinare: Sat est modo probare, quod aliquod sit mouens immobile perpetuum , quod quidem nulla mutatione
moueatur, nec per se nec per accidens.
Nota,quod Graece habetur aliter, quod enim nos dicimus(mouentium autem) legit (non mouentium & tunc de Idaeis sermo est,puta immobilia non mouentia,an pe tua sint, quod non est modo discutiendum sed talum de immobili mouente. At melius est sequi nostram literam: Et tunc est sensius quod non intedimus probare omnia immobilia mouentia esse perpetua, sed aliquod unum:&hoc magis quadrat sequentibus.
Sit autem, si qhis velit in quibusdam. Usponsionem, quam aliqui dabant argumento, quo probari poterat, immobilia omnia esse perpetua,admittit. Posset igitur hoc esse argumentum.Ea quae no generantiar nec corrumpuntur perpetua sunt:nec aliquando fiant,aliquando non fiunt: At immobilia non generantur,nec corrumpuntur non ergo aliquan--do sunt,aliquando non sunt.
Ad hoc aliqui negabant maioremam aliquando sinitialiquan- do non sint, quartamen sint ingenerabilia, qualia sint puncta, ' Liui ,
non. n.per se generamur aut corrumpunturinon tamen ob id perpetua sunt. Sintiliter, ea quae in compositis sunt, ut formae, Ex quo sequitur, quod possint principia immobilia non esse perpetua:possunt enim esse mutabilia per accidens. Ari: toteles ergo admittit hoc tanqualia necessarium, quod no Sentent. omnia quae per se immobilia sitiat, sint perpetua: possunt esse quidem aliquando , & non es e absque generatione, vel corruptione per se. Tamen hoc docet Aristotetis esse necessarium, quod non omnia sint huiusmodi, sed sit aliquod moves immobile per
Hoc autem dupliciter probat.Prim Cc senerations ,& corruptione perpetua omnium inferiorum ci in quae te mou*nt. uis pro- A a Nam
776쪽
38 In lib. viij Physic Arist. Cap. vij.
latur de- Nam ea quae se mouent aliquando sitiit, aliquando non sunt , de cum hoc magnitudinenatiabent: sunt ergo generabilia, &adii'-
- sorum generationem coni vigunt piincipia mouentia in ipsi ,pu- mobile . - ta animae. Tunc est argum e trium. Generationes & mutationes latpctuum. . perpetuo sunt,nec unquam omnis cestat motus: ergo oportet Fo Op'rret nere unum supremum perpetuum mouens. Probatur conseque-
ruet huius perpetuitatis,&continuae mutationis,non potest x . s. esse causa ullum mouens ex his particularib. liis aliquando iunt,pe priui- aliquando non sunt, nec omnia simul: Ergo dcbet esse aliud perpe rarai tuum,quod unum illorum esse non possit Patet: Quia illud non re t essemper: at motus semper est. Similiter nec omni-: nam omnia infinita sunt,nec simul sunt. Si infinita non possunt es e causa. Si non simul sunt, quomodo possunt simul causare' ergo profecto ista continua, & incestabilis successio mutationum causiam mouentem petit perpetuam inrinobile mili praeter ista mouentia particularia. Manifestum est igitur quod quamuis. Text. T. M. - INfert, quod simul non Possint illa mouentia particularia esse ita Icausa perpetuitatis. Dicit 'ue, quamuis sint mil ia, &millia,& . e. - h- millia, & unum moueret aliud , adhuc non sufficerent perpetui misi sum- tate,& continuationem in motu facere, nisi esset aliqua causa su- perior motiens,&sub se compli etens omnes has, atque haec continuam hanc successionem facit. , liui pre Addit is quod haec causa mouet unum,puta coelum hoc autem petuitarii. suo perpetuo motu hanc seriem perpetuam, dc indefatigabilem seriem mutationum facit apud nos. Si igitur perpetuus motus. Tex. S.
Concludit , quod si motus perpetuus debet esse , mus etiam
motor erit perpetuu3: si vero fuerint plures inocoles, plures erunt perpetui. Dicit itaque, quod unus est primus motor. cuius ratio est.Cum effectus per finita principia fieri aeq e bene polluiit, uota oportet infinita ponere dc cum per unum aeque, sicut per plura, potius oportet unum ponere: quia natura semper ordanem maxime amplectitur, dc quod frustra est, abhorret. Sed omnes effiactus inferiores possunt bene consistere, viro cxii cive principio, vitum crgo, non plura principia ponenda sunt.
AManifestum est ex hoc. Tem p. Lia ratione probat unitatem principii, quia motus est sem-
777쪽
per(vt probatum est : est igitur argumentum. Motus semper est: sed non proi rie motus semper esse dicitur , nisi esset motus
continuus: est ergo continuus motus. Si continuus, ergo unus:
Quod si unus,vasterit& mobile, & motor: erit ergo unum principium. Nota,quod non dicit ostensum esse, motu esse continuum per- mra. peritum : nam non est demonstratum , nisi de motu in communi, quod semper oporteat, quod motus sit, quicunque sit. Sed dicit ostensum este, quod motus sit semper& modo addit, quod re vera non est proprie motus smper nisi continuus sit: Nam
motus consequenter se habentes non de necessitate fiant ita coniuncti,quin mediet quies, ut dicit Simplic. quod si semper suru
rus est motus, conuenit iam e viis sit continuus: & hoc inferius probabit. Et rursus cum respexerit. Tex. so. Rationem unam sacit, qua probauit, unum esse mouens per- Atara pexuum,sumptam ex perpetua serie mutationum,tunc alte- .r ram rationem ad idem facit, quae sumitur ex principijs eorum, quae se mouent Ingeniose autem repetit ea quae dicta sinit, ut extet in H-
eis ra ionum eliciat,& ea quae superius dixerat,quorum occaso. inerone multa dii putauit, ost dat.
Rc sumit autem tria ex his, suae dicta sunt,primum est:Esse ali. sua quae cadcin aliquando quiescunt, & aliquando mouentur: &h.ec ostendunt falsitatem eoi um qui dicunt, omnia seniper quiescere,utit omnia sim per moueri: aut quod omnium entium , alia semper quiei cunt, alia semper mouentur. Omnes hae sententiae viaco istoco , uincuntur argumento: quod aliqua modo quiesce- . a te, modo apparent moueri,& ad utrunque apta sunt, tam ino uiri quam quietem. Alterum quod repetit, est . quod ex his rebus quae naitirae sunt , fui e voluit ascendere ad costituendas duas rerum naturas,& quq scin per mouentur ,&quae immobi ia semper sinat . N ad hoc osten- idendum, probatum est, Omne quod mouetur, ab aliquo moueri:&per dimi ictionem eorum, quae mouentur ab alio,&qtiaenao- uentu. a se peruentum est ad hoc principium, g odini inani motu dare opoitet principium, quod se ipsum moueat: re cum hoc ad primum mouens immotum reducatur adhuc, abiblute in motu est piiiicipium primum immotum mouens. Tertium est, 'uod cum videmus ea quae se ipsa mouent adsensum, ut animalia de nouo incipere motum post quietem appa- A a et i ebat
778쪽
rebat, in o hoc est sumptum pro argumento , quod niuersaliter motus omnis possiet incipere, ita ut mundus esset, ut animal unum,quod de nouo motum in se inciperet:& sic posset motus incipere. Hoc autem oportet accipere. Tex. II.
Epetit talutionem dubij quae data suit text. ro. quod anima- lia non habent principium in se: activum cuiusque motus, sed ocalis, & progressivi,& huius non pio prie principium in se
habent,quia prius mutantur alijs motibus extrinsecis, antequam ad aliud perueniant,puta alteratione,& augmentatione, ad quos motus oportet ante prius alia mutari Sunt enim multi motus a continente circa ipsum animal, qui antecedunt illum localem motum: unde dum quiestit, & dormit, decoquitur cibus, postea excitatur : praecessit etiam motus alimenti ,& alia etiam multa antequam admotum localem perueniret animal, quod de toto mundo dici non potest. Nihil enim est extra continens totum
Hine iam sequitur aliud: quod alias non est Duiliciens principium,ut se continuo moueat modo Arist adiungit:puta quod animal noo est suffciens principium,ut se continuo imoueat. cuin motus ipsus depedeat a motu extrinseco, cuius non habet in se activum principium . . Vlterius addit, quod animalis principium , & pars quae mouet, mouetur per accidens his motibus: dum enim animal ab alio alia teratur,augetur: simul etiam anima & pars myticus per accidens alteratur,&augetur. Similiter,dum localiter se mouet : 't. n. iiii mouet vectem , simul cum vecte mouetur, & Anima etiam corporis motiva,& partes mouentes per accidens, cum ipso corpore mouentur:omnia igitur ista principia eorum, quae te mouent, per accidens mouentur ab alio & a se. Ex quibus credere licet. Text .set. Oueludit Concludit ex omnibus his rationem secundam principalem. x hii o- Impossibile est,ullum principium horum, quae mouent mo- accidens esse causam perpetuae mutati 'nis, S continua cum omnia ab alijs moueanc uer,nec motuum iborum cause sint,
nisi prius mota: Ergo opoitet, aliud priticipium ultra haec ' - nania facere, quod sit immobile etiam per accidens :&scutilla.& hoc erit primum a quo omnia pendeant: d tunc motus
779쪽
erit ineessabilis,& totum ens,id est mundus in se,&in sita uniuet Lali dispositione seruabitur. Cum enim principium semper sit,& id, quod ab ipso pendet, & sustentatur, etiam perpetuatatem
obseruabit. Non est autem moueri secundum accidens.
Excludit obiectionem Dictu enim est,quod quae ab aliis mouentur per accidens, non habet perpetuitatem. Videtur hoc falsiinu Nam intelligentiae orbiti inscriorum cum suis orbib. mo, uentur vltra suum motum a supremo orbe. at perpetua principia sunt. Ad hoc respondet, quod aliud est per accidens moueri a se, id est,in se: aliud ab alto,id est,in alio. Principia animaliu mouentur per accidens in se, uia sunt partes ipsoru,quae per se mouentur:at intelligentiae non in se,sed in suis orbib. motum recipiunt, quia, ut inquit S.I homas,de Auer. non sunt formae orbium sicut animae, ob id motus orbium nullo modo eis inest: hoc autem non repugnat,etiam perpetuis. Aliter Simplic.exponit et at haec expositio sufficit.
At vero si aliquid est semper. Tex. . Postquam ostendit,unum esse mouens primum immobile, se et m-
perpetuum,docet quod mobile primum ab isto movete mo- tum erit unum,& perpetuum, similiter& motus unus. Probat ait eo.
tem quod sit tale mobile. Motum a primo mouente unum, re irn- prima mo- mobile,eodemque modo se semper habens,non potest immedia- perte plura,ac contraria facere at primum mouens est unum,&mobile semperque eodem modo se habens ergo non possunt hi effectus inflatiores multiplices, & mutationes oppostae ab eo mediate esse: oportuit igitur,unum ab ipso solum mobile, & motum ponere,& hoc efficiet hanc diuersitatem in rebus, prout varie se habet in motu:& ita fit: Astra enim a solo Deo mouentur: at haec mota in diuersis stibus existentia modo generationum, modo corruptionum causa sunt: a principio tamen primo immediate unum prouenit,puta,motus nutus corporis.
Ex his omnibus concludit,quae superius dubitata fuerunt: sunt enim quae semper mouetur,puta orbes immediate a primo principio moti: Sunt, quae semper non mouentur, puta, principium ' ' primum, quod eodem modo se semper habet: Sunt,quae aliquando quiescunt,aliquando mouetur,puta inferiora,quae non a primmo immobili immediate mouentur , sed ab orbe ,& ab alijs.
780쪽
Cumque haecno eodem ac uno modo se semper habeant, sit, ut ea quae ab istis pendent,modo moueantur,modo quiescant: &sic manet absoluta illa dubitatio superius proposita, ex qua osten sum est unum esse movens immobile,ac perpetuum. An sit unumprimum mouens immobile. 3 SI Jo s. E S: argumentum aduersus text. 8. ubi dicitur, esse necessarium ponere unum immobile mouens:& perpetuum propiet perpetuitatem generationum. Videtur hoc esse falsum: nam singularum generationum causae sunt singula agetia particuliaria, ergo omnium simul causae erunt,omnia agentia : nec oportet aliud praeter ista ponere. Secundo contra eundem textum, ubi dicitur, unum esse principium. Si unum est: ergo una est uniuersalis causa efficies,quod si una est causa omnium, reliqua sunt ipsus cstccius: ergo sempiterna secundum Aristot habent causam cilicientem, quod multi
Tertio contra text.s x. ubi dicitur,hoc principium esse immibile per accidens , Intelligentia mouens est in coelo moto, sed moto eo, in quo res est, mouetur etiam & res. Cum igitur coelum moueatur,in quo intelligentia cli, prosecto etiam ipsa mouebitur. Quarto contra textum is ubi dicitur,opus esse ponere mobile perpetuum unum , quia ab uno immobili multa procedere nequeunt. Videtur hoc falsum,praesertim secundum fidem nostram, nam Deus seipse multa producere potest. Aduerto quod hianc quae ilionem proponimus, ut quod hucus que Aristoteles obscure,& prolixe disputauit, breuiter ante oculos poneremus. In libro igitur hoc Aristo. de primo motore disseruit ac primo
inque autem attributa motoris huius ostendit,puta unum immobilem,perpetuum,impartibilem, infinitum. Hactenus autem tria priora demonstrauit, tota autem ipsorum demonstratio sex theorematibus continetur. Quorum primum est,Necesse est, motum aeternum esse, nec incep:sse, ita ut aliquando nullos fuisset motus,aut mutatio: nec desiturum, ut aliquando non si ullus futurus motus , aut mutatio.Hoc duplici ratione ostenditur. Prior est. Si motus incoepit modo, ut apte: ergo per aliquam nouam mutationem subiecti,