장음표시 사용
801쪽
magis haec refertur ad illam, quam e dontra. Adde quod si unaquaeque illatum esset ipsum esse inreceptum, nulla ratione poss iit plurificati. Sila autem sitiat inaequalis persectionis: ergo illarim perfectiores,non habent cile a se: quia si haberent omnes essea ise , omnes essent aequalis perfectionis: nec posset reddi ratio, quare una se fecit imperfectiorem, aut quare facta est imperfectior altera , praeterea, si sunt a se,essent ipsim esse, unde essent perfectissimae. Quarto,quod habet esse a se, est propter se intelligentiae non sunt propter se, sed propter Deum:ergo,&c. Alia argumenta his similia reperies apud Herutum. 1. Quolibeto, quaest. i. apud Heliam Cretensem in opusculo hac de re penes Scaligerum Fernelium,& alios authores quos superius citaui:quae quidem volui paulo fusius & accuratius prosequi, ne quis falso putaret, non posse probari in Aristotele, Deum este cisciens, cum tamen quae stupra attulimus,id in Aristotele,& lumine naturae cuidenter demonstrent.
At vero & alio tacto principio. Text sq.CUm mouens primum motu uno immediate mouere docui
set,quis & qualis is motus fit,nunc indagat. Hic autem motus ilibet esse primus,& cdtinuus,& perpetuus talis enim cit motus,quo primus motor moliet. Ob id in xiiiit,an sit motus conti nuus,& primus:&quis sit. Cui cnim haec insunt, is cm motus primi motoris,si simul etiam motus perpetuus ille sit. Tribus autem existentibus motibus. Text. is,lNcipit indagare,quis motus primus st:& hanc constituit con- as .i- t, clunonem Motus localis est omnium primus: quam multipliei. c. u est ter probat. Supposito uno , quod iam dictum est motus species esse tres. Alterationem, quae ad passiones & qualitates: Augmentationem quae ad magniti idinem: Lationem,quae ad locum fit. Est igitur argumentum primum Atigmentatio omnis prae up Iram.
ponit atterationem, alteratio motum localem: ergo omne motum antecedit motus localis: probatur prior pars aurecedentis.
Augmetatio fit ex contrario,& dissimili illius, quod augetur: sic tamen ex eo postquam simila cit factum: sed ex dissimili non st
802쪽
so In lib.viij. Physic. Aris . Cap. vij.
sinite,nisi per alterationem: ergo augmentationem praecedit alteratio. Maior explicatur Cibus enim ex quo nutritur, & augetur aliquiis,debi t esse dii tersum ab eo, quod augetur in principio: vcra me augeat, icbet conuel ti in simile,ut cibus conuertitur in carnem ut an eat carnem: hoc autem abs ue cibi praecedenti alteratione non rit: quod magis in libris de generatione explicabitur. Posterior pars antecedentis probatur. Ageri, seu alterans educi: in aetum rem ex potentia .ut facit cibum calidum actu ex potentia . sed ad omnem a stionem huiusmodi loci approximatio necessaria est, ita ut aliquando fuerit, aliquando non:n enim esset semper approximationion fuisset in potentia alterabile : praesup- pollitur ergo localis motus. Cum igitur si motus perpetuus, it motus lo. alis perpet tuus: Et cum quidam sint priores,quidam posteriores,dabicur unus primus.
Amplius autem omnium passionum S Ecundit in argumentum facit ex sententia Antiquorum, qui
omnium qua ita tum principia ponebant rasitatem & densitatem:& has per congregationem, vel disgregationem praecedentium paritum fieri,diccbatu hanc enim generationem ponebant. Clim igitur congregatio,& disgregatio talium praesupponat motum localem, motu, hic anteceuet alteratione. Vis eritis de augmento patet, qui cum non sic augine imim , vel diminutio sines artium qtiae loeum liubent acquisitione, vel deperdition. , non erunt prosecto ab . que mo u locali &sic omnelai motum Muccedit localis . Amplius & hinc considerantibus. Text 36. Rosequitur adhuc idem prob. ire , ac modos, quibus aliquid I prius alio dici cur,di lilii gint Triplicitet v num . itur altero
prius Primo. uia hoc ablato,alterum ac fertur,nori tamen L contra: vc animal prius est homine ablato enim aut in .lli,au sertur homo non econtra. Est secundo modo prius tempore. Tertio prius se undum substantiam,i perfectioile. Omnib. his mouis localem motum priorem p : obar. Est autem tertium argumentum de priori natura. is motus qui magis est continuus,prior est natura quam is qui minus, at loc
lis est huiusmodi: is igitur est prior natura. Maiorem explicari Duplex est continuitas in motu,aut ratione statius temtoris,quae dicitui conti guttas: aut ratione ipsius si ac ij & termini simul cum
803쪽
tempore: ac haec est proprie continuitas, & motus huiusmodi dicitur continuus. Nam contigui, inon continui, sed cotinue fieri dicuntur. Clarum est quod magis unus est continuus,quani contigitus: ob id prior est natura . Dices,etiam alij motus sunt continui perpetuo,vel posunt en x. u. isse. Ad hoc dicit,quod non possunt esse. Hoc tamen demonstra bitur postea. Dicit quis, quamuis solus motus localis perpetuo possit esse coiitinuus,non tamen ob id se itiitui, quod talis motus m. Ad hoc fit, i. res tondet , quod in natura oportet ponere , quod melius est cum csse potest. Cum igitur talis motus est pusiit nec ullum ex hoc equatur ab urdum, imo persectius hoc crit, oportet ipsum
Quartum argumentum facit ad idem. Quia quod localiter .
mouetur,non indiget necessario ut alterabile, aut augmcutabile sit: at augmentatio,& alteratio praesupponunt motum hunc trica lem codi orum,quo non existetite Don erunt reliqui: igitur motus
localis prior est natura, tuam alij iiiit motus. Adhuc,lcmpore primum. Te t. I. Quintum argumentum facit. Is motus primus est,qui rebus a Raab.
perpetuis si, tu in it: ac talis est motii, localis: (incit ei: coi potab. coelestibus,quae perpetua surita motus ergo locali, Pri .mus est tempore. Adversus hoc obiectionem ponit. Motus enim loculis videtur omnium ultimus, iram p ius re, generatur,alteratur, &auget ut quam sit motus localis, ut patet. Non cnim localiter animalia mouetur,nisi postquam generata sunt, & secundiim quantuatim perfecta,quod siue augmentatio re,& alteratione praecedontibus non fit.
Ad hoc respondet Aristoteles quod quamuis in hoc indiuiduo T. uinita sit,& in uno i , o itu quod motus locali, fit vlirantis,tamen ante ill id praecessu ab quid lo aliter inocum quod fuit causa generatioui, Cius,' ita in diuersi, ni otii, locali, prior est, quamuis iueodem sit vi initis. Dices ita, cti. in hoc quod antecesiit suit generatum & auctum, obit'. de alteratum ante motum localem
Ad hoc respondetur, quod noli semper i l ad quod mouet, est generatum: non enim omina sunt generabilia: Sed datur a. iquod generationis causa, quod non sit generatum: tunc piosecto istius motus localis antecedet omnes generationes. Quod si antecedit gene
804쪽
set In lib. iij. Physic. Arist. Cap.vij.
generationes,antecedet etiam reliquos motus, qui post generationem sunt,puta alterationem, augmentationem, corruptione. Et cum hoc non sit generabile,no erit augmentabile, nec alterabile M us igitur localis absis ite omnem alium antecedit,& le est coelorum motus. Omnino autem videtur id,quod fit. Text. 38.
o. iratio Q Extum facit argumentum de priori secundum perfectionem, ' tripliciter motum localem alios perfectione excedere,pro- c., bat. Priino,subiecto. Quod generatur est imperfectum,quia non- - - dum esset: similiter, quod augetur, quia ad terminiam perfectum. r. f. Inne nondum venit: similiter . quod alteratur, cum ante augmentum i mitiorum alteretur: Quod vero localiter mouetur,perfectum est: ergo no-: si bilius usi, biectum motus locatis. Experieria etiam probat,quia non m uentur nisi perfecta:vnde plantae motu locali carent, cum reliquos habeant,quia imperfectiores sunt,sii niliter inter anima- Iia sum quaedam, quae ob imperfectionem non mouentur localiter : ut conchae, spongiae, & alia, quae instrumentis motiuis
Et propter haec & quia minime. Text. sp. co. GRobat secundo persectionem ex effectu: Quia reliqui motus1 mutationem in re ipsa potiunt: semper enim alii motus cum acquisitione,vel deperditione, vel substati e vel eorum, quae substantiae inlunt,fiunt: At motus localis nihil substantiae mucat: quia est ad locum, qui extra substantiam rei ipsius. Tertio probat ex principio motus: Interea quae mouentur, id quod magis est principium motus, est quod se ipsum mouet: at quod se ipsum mouet, maxime se movet secundum localem motum: is ergo est primus, quippe qui magis insit principio moriis. Ex quibus omnibus probatum relinquitur motum localem esse omnium primum. Quod igitur latio primus motuum sit.
rusus his, ostendisset,lationem, id est,iocalem motum esse primit: quin rei, nillic,qus lario ilia sit, inquirit. Nam sunt muli e species maeim'stpri tuum localium. Dum autem hoc inquiritur,simul etiam tractabitur , quod talis motus siti pei petuus,& continuus : Nam ille motus localis inter alios primus eiit qui solus potest perpetuus esse,& continuus: ob id probat nullum motum praeter circularem po se
805쪽
esse perpetuo continuum: propterea ille talus omnium erit primus,& hoc motu movebit primus motor.
Quod igitur aliorum motuum continuum. Tex. 61. PRobat nullum motum praeter circularem localem posse esse perpetuo continuum simul etiam nullam mutationem. gumentum est huiusmodi Nullus motus , qui est ab opposito in .i et . oppositum , potest esse perpetuo continuus: omnes motus praeter rpe pracircularem iunt ab opposito in oppositum; nullus igitur cotinuus ' nti, perpetuo esse potest. Minorem declarat. Nam generatio est in-
ter em & non ens:alteratio inter contrarias qualitates,augmentatio, & diminutio inter perfectam ct imperfectam viventiu ma- gnitudinem . sic tamen, quod contrarii motus ad coptrarios ferantur terminos,ut generatio ad ens ex non ente, at corruptio exente in non ens: calefactio ad calorem ex frigido , econtra frige factio.& ita de alijs omnibus. Maiorem probat, Et nota, quod non simit unicum motum ab oppomo in oppositum : ut calefactionem quae est a frigiditate in calorem : nam sic probatum est iam, nullum motum vel mutationem posse esse infinitam, cum sit distantia finita inter contraeria,& sic non esse potest perpetua continuitas. Sed probat de motibus conuersis: ut a nigro in album,& iterum ab albo in nigrum, hoc enim modo debet esse perpetua cotinuitas inter hos mot',si esse posset. Ostendit autem,quod illi duo motus, vel mutationes conuersae non sint inter se continuae. Et facit argumentum hoc. Sumo illum secundum motum c5- - uersum ab albo in nigrum :&sic procedo: Omne quo ante ali- quem motum existit, debet habere aliquam qnietem sub cotra rio termino,a quo ille motus incipitased quod illo motu secundo mouetur ab albo in nigrum,existit ante illum motu: ergo quieuit sub albo: At quies est in tempore : ergo per aliquod tempus fuit sub albo. Non ergo est iste motus continuus cum eo qui est a nigro in album nam tunc non quiesceret in albo sed cum primum ad ipsum perueniret, statim inciperet per alium motum ab illo termino mutari absque ullo tempore quietis. Idem dicitur de alijs mutationibus oppositis, pura generatione,& corruptione, quae uniuersaliter opponuntur Similiter in particularibus: ut enim in generali mutatio mutationi, ita in particulari haec huic opponitur,
806쪽
; uDices,quod inconueniens, si dicatur quod non quiescit in illo terimino, puta albo per tempus. Dicit Arii: ot. quod timc simul moueretur motibus contrarijs, quod est impossibile. Quod hoc sequatur non explicat,tamen explicare possumus sic: i Quia quod ex albo conuertitur in nigrum, vel conuertitur, postquam factum est album , vel dum fit. Nam postquam faetum est: quia tunc quiesceret, & esset tempus , in quo factum est album : er- dum fit: simul ergo fit album ,& denigratur. Ita exponunt Mihi non videtur hoc argumentum Aristotelis demonstrare, h.. quandam probabilitatem habere. Non enim fieret res alba, a gumen- nec motu esset ad terminum, ut per instans duraret in eo:at non i- ostenditur hoc no posse fieri. Nam potest este quod cum aliquid calefit a calido ut sex accedat ad frigidii ut octo: ita ut in primo mutato esse caloris, ut sex, quod fuit primum no esse calcfactio- nis, incipiat agere frigidum, ut octo per xltimum non esse: tunc
enim ille gradus,ut sex,non durabit nisi per instans, pura nuc est, di immediate ante hoc non fuit quia iuducitur in fine motus. Similiter nunc est' immediate poli hoc non erit,quia immediate post hoc non erit motus frigefactionis , cum incipiat per vitimum non esse. Erit igitur idem iustans primum non esse,nius motus praecedentis,& vltimum adesse sequentis :& erit primum esse illius formae inductae in fine motus prioris ,& vltimum csse eiusdem respectu posterioris: Et haec sunt verissima. i
Nihil enim differt contrarietas, aut non
Xcludit tres obiectiones contra praedictam lationem. P ima L est: Quia dictum est contratios motus simul no esse,ac ob id
non esse continuas duas mutationei :posset quis diccre,quod generatio & corruptio non sunt contrariae, ob id poterunt simul esse. Respondet, quod ratio ducit ad hoc abstudum, quod duo opposita simul essent,sive illa sint contraria, siue priuatiua et Hoc enim parum conducit rationi. Sat est, quod probet, quod generatio de . corruptio essent simul, quae non pollunt vere imul cuc, sive vocentur contraria, ii u e n on.
Altera obiectio est, Qui, dictum est, quod debet esse quies intermino, a quo est mutatio. Videtur fatium: quia quod seneratur,non est: quiescit post generationem, vel ante corruptionem, quia clictum est quietem tantum opponi motui Respondet, tu
PMiun hoc resti t. Nam rario hoc contendit, quod debet esse per, ali
807쪽
aliquod tepus in termino, a quo est motus, aue sit quies,siue non. Si enim datur tale tempus,tunc illae mutationes non erunt continum& hoc iussicit, & intendimus probare. Tertia obiectio est, Nam primo diximus motus esse contra- r. Nos,& postea unum illorum incipere a quiete cotraria: ubi vide- 'tur quod unu duo habet contraria. Ad hoc rospondet, quod siue quis illa duo cotraria vocet,sive non ad ratione satis est,quod opponatur motus & quieti, & alteri motui: sicut mediu duplici extremo opponitur. Quod vero sit perfecta contrarietas inter qui rem & motum, parum hoc refert ad praesens. De hoc autem diximus lib. s. Amplius autem & in generatione, Tex.
II erum probat, quod non sint duo motus illi continui perge
n Dionem. Vt enim nihil generatur , ut duret per lieres: ita profecto fit in alus motibus, nihil enim ad terminum mutabis tur, ut per instans sicin eo: quia quod naturale est, in omni motuerit, at si illi motus cssent continui, illud sequeretur, ut in textu praecedenti probatum est. Non igitur sinit tale, motus, quin sit media quies, item per aliquod breue tempus: hoc autem continuitatem illorum impedit.
Quod autem coutingit esse quendam. Text.6 Cum probasset nullum alium motum continuum perpetu mihi
esse nosse, nunc ad locales deuenit& inter locales nullum ira, nisi circularem perpetuo continuum esse posse ostendit. 'ulia, Distinguit autem tres locales motus,rectu, circularem & mimp tum ex utroque,puta qui fit per chordiun, Sc arcum Dicit,quod sime probatur utrumq; fina plicem,aut unuin no esse infinitum, etiam, probatum erit mixtum noti esse infinitum: nam iste ex simplicib.
Probatur igitur derecto, quo esse non possit perpetuo conti- i- Mimnuus. Et no sumit unicum rectum simplicem qui ab uno inaliud fit,nam notum est non posse talem esse infinitum, sicut nec alior motus, qui sant a contrario in contrarium: sed sumit rectum, &asexum vi ab A,in B,& iterum a B,in A. De his enim dubium est. Ostendit autem quod tales motus non sint continui , tali i B b x.
808쪽
argumento. Motus contrarij non sunt continui: illi motus sunt contrari j non ergo sunt continui. Consequentia eii certa,Maiorem probat ex his quae dicta sit ut lib. s. 'bi probatum est .ad motus continuitatem debere esse tempus unum, mobile 'num,&terminum unum specie: at contraria non stat unius speciei,non ergo continuari possunt. Minorem probat. Nam illi motus se inuicem impediunt: ergo sum contrarij. Patet antecedens. Moueatur aliquid ab Ain B & aliud a P,in A,profecto se mutuo impedientiquo minus motus suos peragant. Don sic autem , cum aliquid sui sitan, aliud ad latus mouetur: sunt ergo illi contrarij , ac ob id non erunt continui.
Maxim I autem manifestum est. Text.ss. Alterum argumentum facit ad idem probandum sic. Illi motus inter quos mediat quies,non sunt continui. ac inter m*- tum redi una,&resseaeum mediat quies: ergo illi non sunt conti- i nui. Adni . quod non talum inter reti ini & reflexum, sed etiam, Gin circulo mortis simplex & reflexus, uietem habet. Vt si per circulum'. edat ab A, in b,&iterum a B,in A. Die m)- Explicat tamen . quod ferri iterum ab ipso B, in A,potest , aut tum continuando motum per totum circulum :& hoc dicitur inouc-
m per circulum,& hic motus cotinuus esse potest: Aut regredien- eandem partem circuli: Se de hoc motu reflexo dicitur, j quod non in cum altero cotinuus,Minorem illam probat, quod mediec quies, Et dicit hoc set .su patere,& ratione. sensu quidem: quia experimur aliquando in his refectionib. mobilia retardari.
dices,si hoc sensu notum est, ut quid ratione opus est cum qui sensu probat, ratione ostendere supcrius re prehendit in text.25 .Respondet Averr. quod ratio ponitur vitra sensum in praesenti, quia illa quies non percipitur ut omnibus reflexis . Nec similiter per seu sum cognoscitur causa: ratio probat in omnibus,& dat
dun Principium autem hoc est.. si uta A B probandum id ratione, supponit duo. Alterum est, Q hodi furumi a xiii quanto sunt tria,Principium,medium, finis: &haec sunt ' tam in spacto , quam motu, & tempore. Medium autem habet
u- i monem duorum: respectu enim principij finis est: respectu ves
809쪽
Alterum est,ta linea recta quodlibet punctum medium no est
actu principiti m. aut finis,sed potentia. Vnde non actu dicitur, nisi cum sumitur cum hac, aut cum illa parte. Ex quo fit, quod in motu facto per lineam,nunquam puctum habeat rationem principij aut finis actu, nisi facta fuerit aliqua diuisio non per magnitudinis diuisionem,sed secundum quietem. Vnde maxime aduerte quod hoe est discrimen in puncto li-
neae, ut est medium tantum ,&ut est principium vel finis motus,
quod ut est tantum medium, suiscit quod sit potentia principiti vel finis, & tunc erit cum motus continue fit per illam linea. At si debet esse finis actu vel principium motus tunc debet sumi cc diuisione, ita ut cesset mobile in illo per aliquod tempus: sic enim fiet actu finis praece dentis,& actu principium sequentis motus. Et dicitur quod mobile ad illud accessit per motum priesu, 5e per alterum motum recessit & abfuit: de puncto vero absque ulla quiete.
Nec potest dici quod mobile suit in illo, & recessit ab illo: ia
vel hoc esset in unico instanti, vel in tempore. Non est dicedum, quod in illo fuit in tempore,tunc enim esset quies. Nec instanti, nam tunc peto, An in eodem recessit Ethoenon. Vel in alio : ectunc intercederet tempus,&in hoc quiesceret. Et iterum peterem de ultimo instanti. An in alio recessit:& sic mobile nunquam moueretur. Non ergo debemus dicere,quod in puncto medi aut ii stati fuit&recessit,nisi ibi quiescat: aut quod si res dicitur in m-s Anti esset,eti, quia in tempore in quo illud in statis est. Ex his vult rationem hanc esse : Illi motus, qui habent actu i finem & principium . non sunt continui: at simplex & reflexus, tu . habent actu fiuem&principiti, cum diuersi sint: ergo est quies 3 - . in illo ultimo reflexionis, aliter enim esset illud,simi punctu medium quod eli potentia: Vnde nec ille primus motus haberet actu finem: quod falsiim est. Nota literas,ret C,intelligitur vltimus punctus mei B, medius, tui dicitur in potentia: per A,mobile. Dicit quod n A,utatur B, ut ue & principio actu, ut in reflexione fit: tunc necesse erit illic iquiescere.Nam sicut cogitatio, qua punctum sumimus respecta huius vel illius partis,facit,ut dicatur actu principium , vel finis. Ita in motu facit quies illud actu principium, aut finem. Statim addit,quomodo incipit motus,nempe cum recedit ab aliquo pheto in principio, ut ab A,& finis est,cum in aliquo, puta C. ste erit Nam(ut dictum est)in principio motus no est primum: invi limo vero est primu in quo mutatu est. Et nota quod modo per
810쪽
aes m Haec ratio Aristotelis,ut dixi ibi texi superiori,no est demonia astratio nanti aliquando accidit motum reflexum ratione tempo-
e. ris,continuitatem habere, ut patet de faba, quae sursiim proiecta sine quiete trahitur a magno lapide cailente de qua diximus lib. fuerum est quod Arist.dicit,cum aliunde non prouenit impedimentum, ut in cassi posito satis manifestum est. Quapropter & ad dubitationem. Text./ dixisset,punctum medium non esse actu finem,aut prin-q bcipium motus, nisi sit quies,nec mobile dicendum ibi accedere,aut recedere et nunc per hoc respondet ad dubium quoddam quod ex simili confessione seboriri poterat. Sumantur duae lineae aequalest altera E,altera F.Et duo mobilia aequali velocitate mota, per E,moueatur A, & per rimoueatur',&signentur duae partes aequales:in lignea E, signetur B,C, in lignea insignetur LG.
Incipiat autem moueri A,a principio lineae,usque ad B,& cum Vibi sic incipiat D,recedere ab F, usque ad G. Tunc citius perueniet D,ad inquam A,ad C,ex BA tamen magnitudines hae duae aequales erant,& mobilia aeque velocia. Quod autem citius perueniat D,patet, quia cum A, est in B, tunc D, recedit ab F. Nee poteris dicere,quod tunc A,recedit a B, quia sim ut non est ibi rerece lit:ergo quieuit ibi, quia citius alterum peruenit, ita est intelligendum hoc. e uiti. Ad dubium,quod profecto in litera est valde obscuria, respondet Arist quod non est concedendum, quod dum D ecessit ab Nerat A,in B. Non enim A, in B. fuit,quia B,erat in medio m*tus: Nam ut diximus,A,incerit motum ab E,quod erat ante B. Per haec vult Ariasit. docere, quod aliter se habet punctum in medio motus , aliter in principio motus & fine: Nam in medio
potentia est, nee ibi est quies, ait in fine seu principio aeui est. de debet esse quies sub illo. vade