장음표시 사용
81쪽
:8 In lib. j. Physic Arist. Cap. III.
sci dicebant,unia in subiectum omnium ponentes, sed diuersita' tem in ratione. At quod unum sint omnia ratione,impossibile est, essent opposita idem ratione. Et ad Parmenidem autem. Text. X X v. D Atione Melissi soluta,ad Parmen idem conuertitur: erata in ol. 1 tem ratio Parmenidis ista ut exponit Averroes, & S.Thom contra , Quicquid est praeter ens, est non ens, sed non ens est nihil, ergo Parmen. quicquid est praeter ens, est nihil: ens est unum, ergo quod est praeter unum, est nihil . Iste erat discursus Parmenidis. Aut quia partim opinio huius erat cum opinione Melissi communis, nempe in hoc quod ens esset unum, & immobile: partim diuersa, & Parmenidi propria, nempe quivi ens esset finitum, ob id dicit Arist. eundem esse modum rationum, & disputationum contra Parmenidem, & contra Melissum, sunt enim &alij proprij,qua palle Propriam liabet opinionem,ipsius tamen rationem dicit esse vitiosamin sermo & in materia, sicut rationem Melissi. Quod vero in materia peccet,ostendit: utitur enim Parmentiades ipse ente, ac si esset uni vocum, unam sigaificans naturam
com niunem, cum dicit, ens esse unum , & tamen plura est , remultiplicitet dicitur.Qui enim ens dicit,ut notat Philypo.solam vocem communem dicit: est igitur illa propositio salsa, ens est unum, si sumatur ( ut iste putati ipsum ens in communi omnia
complectens,esse unum,hoc tamen salsum est: nam si ens pro sngularibus particulariter sumatur,verum es iens esse unum,id est,
singula, quae entia sunt, unum sunt, sed hoc non aufert pluralit tem: falsa igitur est materia ut ipse eam sumit. Quod vero peccet in Mima, ostendit instantia quadam. D mus, quod album silens, ita ut non sit ens, nisi album, tunc non valet,etiams,quod est praeter album, sit non ens,quod album sit unum,est enim multa,alia enim ratio ipsus albi, ia ipsius,quod
suseipit albedinem,est, non quod sit aliquid praeter album,id es non quod albe do sit separata a subiecto, sed quod aliud sit esse
unius,& aliud alterius,licet coniuncta sint:& hoc,inquit, non vidit Parmenides.st ina ra- Vbi nota valde,quod Parmenides existimabat ea, quae eoden Ilioue de- sunt subiecto conlucta,esse idem,& quod esse diuersum, & multa erat, esse separata, & m hoc decertus est, licet enim simul sint Parmebi multa, non ob id unum & idem secundum se sunt, quapropter des. quamuis non esset nisi album,adhuc non unum,sed multa cenda sunt cile. Dices
82쪽
Dices non esse bonam instantiam, nam album dicit sermam uni subiecto. Dico esse optimam, denotandam, nam ita etiamens significat accidens, &Dabstantiam, quae re vera non sunt v-num:ob id maxime albo assimilatur,ut hoc enim multa dicit, ita
Necesse est igitur accipe te. Texl. xxv r.
Cum in textu praecedenti ostendisset,ens ut abhlute,&comis muniter sumitur, non unum, sed plura dicere, sicut album:di .cit modomuod hi, qui unum ens dicunt, necessario ipsum unum, Q ens pro uibilantia quae ve: e est,& de qua ens proprie praedicatur,debent sumete,non autem pro utroque, substantia nempe, &accidenti, sic enim plura sunt, nec pro solo accidenti, & hoc probat in hoc textu : si enim solum accidens diceretur ens, cum hoc. per se non sit, debet in aliquo esse subiecto, hoc subiectum eum non sit accidens, non erit ens ex suppositione, ergo erit aliquid, quod non sit: non igitur ens hoc unum poterit eue acci lcns alij inexistens, nam non habebit rationem entis, nisi etiam subie- aum sit,& tunc erunt iam multa entia contra suppositionem. si vero quod vere est. Texl. xxv II.
Ostendit modo, quod nec possit dici unum ens esse ita, ut petens sola substantia, cui nulli accidit,intelligatur:& ita sunt verba ista legend, cum interrogatione sie, cur magis substantia dicetur ens quam non ens, siens talam dicat substantiam Z&probat,quota sit dicenda non talum ens, sed etiam non ens, ista substantia sit alba, ut potest reuera esse, tunc album non est, cum non sit substantia ratio albi, non autem accidit cuique esse, nisi sit veti, id est, substantia ex suppositione facta. Si igitur album non est,& substantia est alba, substantia non est,& ita erit ens &non ens: quod si album sit ens, profecto multa erunt entia, non
si aliquis dicat, non esse absurdum, quod album sit non
cns,puri non ens hoc, aut illud, sicut homo potest dici non ens, hoc puta leo' espondet, non in hoc sensu album, & accidens dici non ens, quia substantia non cnt, sed absolute sunt non entia. Si enim sic essent non entia,particulariter essent entia, & ita non unum,sed multa esset ens. Neque igit ir magnitudinem. Texl. xxv III.
PRobat secundo, quod no possit dici unum esse ens, si pro sola substantia accipiatur ens,nam sequeretur quod nulla taberet
83쪽
magnitudine tale ens aut esset plura. Si enim illud ens est totumali od, cum ratio partium sit alia a ratione totius, tunc aut non haberet partes, aut iam plura essent,quae sunt Sed quod illi partes sint etiam entia, probat Aristot quamuis possemus dicere esse nouum argumentum plocedens ad huc si substantia tala esset, plura esse entia, quia partes sunt etiam substantia: & tunc pii a verba
de partibus magnitudinis erant,& ita exponit S.Tho. Est idii tui algumentum: Si homo est ens vero, id est substantia, ipsius paties et a erunt vere entia. i.substantia, puta bipes, animal, sic erunt iam plura entia. Quod auteni sint substantia, patet, ueni in non sunt substantia, erunt accidentia, tunc autem erui accidentia communia alijs ab homine, aut propria homini,virumque autem est impostibile, nam accidens commune , quod separabile dicitur,est, in cuius desinitione no a Cimi tui subiectum: proprium vero, in cuius desinitione subiectum sumitur, ut in definitione simi nasus est. Ex hoc supposito Logico, probat in sequenti textu,
partes nullo modo esse accidentia.
Amplius quaecunque in definitiva ratione.
RAtio haec est. Ea, quae sunt de definitione aut compositione alicuius non definiuntur: intellige essentiali definitione petipsum, ut genus & disserentia non definiuntur per speciem:Si ergo
partes hominis, animat,bipes, sunt accidentia,& homo non est indefinitione ipsorum,ergo sunt accidentia cominu nil non propria : tunc sic, si sunt accidentia communia, ergo possunt separari ab homine, & aliis acciderit, hoc autem impossibile est, nam homo posset esse non animal, & non bipes: & praeterea homo esset accidens alterius, cuius suae partes accidentia sunt. Sed quod vere aliquid est. Texi ., x x x. HIc textus,quamuis ab Auetroe aliter exponatur,mihi tamen expossit o S. Thomo& Philoponi placet, ut sit continuus cupraecedenti,& sit sensus,cum dixisset, homine esse accidens, si ipsius partes accidentia sunt subiungit, homine nulli esse accidens,&quia id n6 probat, dicit, sit, id est, supponatur,nullsus esse accides,ut interpretatur Philoponus:quod vero sequatur esse accides, etiam alia suppositione cdfirmat,nempe de quo partes definitionis simul dicuntur, de eodem etiam definitu ilici. Ex his concludit,quod cum necessario sequatur, ens non esse unu, si mrtes habet necesse dicete,ens esse indivisibile,si sustinedu est esse unum:
84쪽
& ita exponunt s.Tho. & Philopo. licet Alexander dicat, sensum hunc esse, substantiam ex indivisibilibus esse, id est, partes sus an- etiar, ut hominis non separari ab ipso homine, ut argumento est probatum. Melior est priot expositio. Est hie unum dubium de his partibus definitioni F, an sint par- Dab. tes rei ita ut sint quae res componentes definitum. Nee loquini ut de definitione physica quae datur per materiam & formam,in hac enim id certum est, sed de ea , quae est per genus & disserentiam, de hac enim loquimur in praesenti Atis . dico secundum miseern - . ., bron qui multiplicabat tot formas substantiales in unita re queae cem, ou. sunt praedicata substantialia, geneta & disserentiae erant partes vert rei: luia singula singulas importabant formas. At cum secundum rei vetitatem,& Aristotelem non sit in vutea re, nisi unica substantialis forma, aliter dicendum est. Propterea aduerte, quod genus & disserentia compositae sub--dierastantiae includunt totam substantiam, vi animal in homine non senteusia. solam animam, aut corpus dicit sed totum simul. Similiter rationale:at cum discrimine, nam genera dicunt subantiam tei, ut est principium operationum communiorum , & uniuersaliorum: at disserentiae eandem substantiam, ut est principium operationum particularium. Homo enim dicitur animal, ut habet isensum rationalem ut discuttit. Ex quo sequitur,quod genus non dicit materiam solam, sed habet se ut materia: ut enim hqc est communis,& per formam contracta ita & genus commune quid est, per disserentiam contractum. Similiter disseientia non uicit solam formam , sed habet formae smilitudinem, quia eli determinans &partacularis. Hinc patet, quod genus. & dicerentia sunt partes rei, sed non dissicut materia, & forma, sed ad ipsatum similitudi nem, quantuisnpia ista genera,& disserentiae realiter distinctae. Quidam autem rationibus utrisque. Cum hucusque probauerit: si omnia essent vota triens , sumpto ente pro substantia, quod sequeretur en S tale nota ens,& quod esset totum indivisibile : dieit quos layn non habuisse hoc pro inconuenienti . sed concessisse ens esse nollens, qualis fuit Plato , & concessisse magnitudinem esse indivisibilem, quales fuerunt Zeno &, Xenocrates , diuisibilitatem totius in partes negantes. Hos autem non reprehendit Aristoteles voque in sextum librum : Platonem vero ex his, quae dicit im
85쪽
81 In lib. j. Physic. Arist. Cap. III i.
Manifestum autem cst. Text xxxi . Quamuis varie isti duo textus exponamui. existimo sensum hunc esset ut Alistoteles velit aci rationem superius positam Parmenidis respondere, sic , quod quamuis demus, quicquid ethpraeter ens, esse non ens:& demus, duo contradictoria simul non esse: adhuc non est v cium, non cns est. nilni. Nam duplex est Honens monens absolute, quod dicitur per negationem omnis entis,& tale nihil est : Aliud cst non ens secundum quid, nempe per alia cuius a gationem , ut accidens est non ens, id cit, non ens persectum, quod est substantia: & hoc non ens non e si nihil, scd eos, nec ista sunt contradictoria Et 'nia iste Parmenides dicens esse unum ens. intelligebat substantiam , oh, id illa sua propositio est falsa, non ens est nihil, nam accidens e st non ens , sed non est Di-hil : quod si hoc voluit Plato concedens , cras esse non ciis , ben pdixit. Impugnat etiam aliud , quod si ens sumatur pro uno, nempe substantia, omnia erunt nurn: hoc dicit esse falsum: nam omnes intellinum per ens quod ver3 e st id est substantiam, cum hoc ta men plura riaim,vit ductum e n. Haec sint circa opiniones horum. Simplicius dicit, hos philosophos asseruisse, hoc ens immobile esse Deum, quem Plato diccbat non esse ens, non quod non esset, sed quod rei sectissimo modo esset, scu i dicimus albedinem non esse albam, quia albedo essentialiter dicit albedinem, album vero per participationem, scd quicquid sit, credo hos non de Deo locutos fuisse,sed de mundo roto ut superius diximus. Dubitatur de veritate trinius, Tantum unum est eos. Respondetur, quod si inspicia nus sensum in quo hic sumitur, sic est proi
renda,ens est tantum vinam, S est de excluso extremo,& sic exponenda,ens est unum & non plhra, in qno sensu ab Atti . reiicitur. potest aliter sumi, ut sit exclusiva. nempe t .vim unum cstens,vel latum e st ens unum,& est sensus. omne vinim est ens,vei omne ens est unum de sic est vera nec est sic ad pra: sentem locum attinens.Et minor in re n: Irrili csitim aliter multi intelligant,hanc propositionem non penetrantes sensum Aristotes isto p:xsenti.
Vt autem Physici dicunt. Texi, TXXII. Postqua contra non naturaliter loquentes disputauit ad nat*raliter loquentes c6ucrtitur, ad i solum sen hilas in duas diuidit partes .Qujdam inquit,unum principium faciunt. Dempe vesnum ex eribus elementis,puta. igheni,aqua & aerena aut medium corpus in te; ignem & aerem terram et i, ullus solam posuit praet x Heliodum, ut non computatur inter Philosophos, ted ipter Po*-
86쪽
tas Hi autem hoc principium rerum ponentes dicebant, raritate& densitate vatias res fieri, densitatem autem defeetum,ialitatem excessum vocant: od idem dixit Plato, qui magnum ei paruuntietum principia esse dixit, quamuis no eodem modo: illi. n. rarum& densum dicebant esse formas rerum , materiam vero illud elementum et at Plato magnum & paruum materiam, unum vero, id est, ideam seimam dicebat: in hoc tamen uno conuenere , quod conitarietatem in principiis ponunt.
Alij vero philosophi multa principia ponunt, quae processerui
ex uno, in quo omnia continebantur confusa, quod dicebant chaos,ob id unum,& multa ponebant: atque hi fuerunt Anaximander, Anaxagoras,& Empedocles,quamuis hic ab illis duobus disserat in duobus : Ptimo hic multoties haec principia ad chaos rediisse,&reditura,& iterum ex chao processiste,& procestum a
ficinabat : & haec est circulatio: unde multoties mundus corrumpetur,& iterum fiet. illi vero semel mundum ex illo chao proces litisse, nec amplius rediturum dicebant. Plaeterea illi infinitas particulas omnium rerum facioni contrarias, & specie di fieientes, hic vero quatuor tantum principia sacit, i empe, quatuorasta elementa. Circa harum opinionum explicationem repete quae diximus superius in epilogo opinionum philosophorii de principiis. Videtur autem Anaxagoras scio nita.
Duo fundamenta Anaxagorae, quibus ipse suam opinionemas firmabat, ponit. Alterum est, quia sibi persuasit illud ptin cipium commune/x nihilo nihil fit, quod omnes naturales rec petunt ac ob id dicebam, hi liit de nouo generari , sed generationes esse quasdam alterationes, puta delatationem, aut late actionem unius principi j: ita Anaxagoras,&alij credebaiit, propter ea.dem causam nihil peri de nouo , ac ob id generationes elle dicebant congregationes atomorum vinus speciei:& scparationes ab abjc atomis: sic enim nillil fiebat de novo, lices appareret de nouo alio modo,quam alum erat. Amplius autem ex eo,quod fiunt.
AI terum fundamentum Anavagorae erat ', quia videbat res transmutari inuicem aqua enim in ignc conuertiti iricato in rerrain, ct reliqua: tuc argumentabatur sic. Cum ex aqua sit ignis,
87쪽
vel in aqua erat ignis,uel non: si non ,ergo ex non igne fit linis,&ita ex niuilo: si x ero sic, ergo iam in illa aqua praecesserant particulae ignis, ex quibus congregatis ignis sinus est: te enim proptet paruitatem ipsarum sentiri non poterant. Ex quo asserebat, omnia esse in omnibus res tamen disserentes apparere propter maloiem congregationem plurium atomorum eiusdem rationis, nod quod res sincere ac pure ex unica constent natura. Textus est clarissimus.
Si igitur infinitum. Text xxxv.
lr cipit multis hanc Anaxagorae opinionem redarguere: ac primo ex ea sequeretur, compositam naturale non posse cognosci, nec ipsius esse scientiam , sic nullum infinitum, ut infinitum est potest conni sei : ni principia xci naturalis infinita sunt , ergo comenosci non pollunt. sed scientia rei non est, nisi ex principiorum cognitione, ergo rerum naturalium non est scientia. Maior ex si catur: licitur ut infinitum est, quia res infinita potest cognosci, sed: non secundum. id,quo infinita est, ut de linea infinita, si estet,pos.set cognosti, quod esset quantitas continua absque latitudine, at vero eius longit i do non post et cognosci, quia infinita et .simili ter si in qualitate infinitum aliquid est,in ea ignotrina est. Loqui- .mur autem de cognitione rei, no nominis, nam infinitum cognoscitur ei te id quod fines non habet, cum igitur compositae res,infinitis constent principias secundum Anaxagoram , compositum cognosci non potetit nec erit scientia rei naturalis. Amplius autem ii necesse est. Texl. xxxv r. SEcundum facit areumentum contra quoddam dictum Anaxa- .gorae: ponebat enim rerum pa ticulas minimas,adeo ut diuidi non postent: areumentatur modo Arist. non cuiusque rei partes posse esse sub quacunque minori quantitate,& ita non erunt omnium rerum particulae illae indivisibiles. Argumentum est huius modi: non quodcunque totum potest indifferenter esse sub qua cunque patua quantitate, ergo nec eius partes,nam totum a partibus dependet: antecedens patet, animal enim non potest esse sub quacunque quantitate perfectum, ergo nec partes ipsius, ossa,ca- .ro, ne ut,& reliquae, sed certam sibi determinant quantitatem, si e- ut & ipsiam totum,& hoc maxime apparet in totis heterogeneis,& eorum partibus. Amplius si omnia insunt etTex. xxxvi . i
d Ertium argumentum est, in quo proponit quaedam di ita A
naxagorae,1 unum aliud suum, & conatui ex aliquibus illis. ' prin
88쪽
principiis reducere ipsum ad falsitatem aliorum principiorum. Primum dictum Anaxa rae erat hoc, omnia sunt in omnibus Secundum, non fiunt res, sed ex illis principiis congregatis, & ad unum separatis fiunt. Tertium , unumquodque denominatura pluribus illis principiis congregatis. Quarium, quodlibet, fit ex quolibet, i. ex quacunq; re ni quaecunque res, cum in omnibus omnisi lateant principia. Vltimum principiunt est: omne finitum per ablationem finiti consumiturintellige per ablationem continuam partium aequalium consumitur,nam per patrium medietates proportionales procedendo diuisio in infinitum tendit. Ex his probatur,quod non in unoquoque sint omnia: sumo aliquam partem aquae,ab hac separetur caro,& iterum separetur c ro,&itenim clarum est, quod semper minor pati carnis separabituri cum igitur caro non procedat in infinitum, semper minor ut
dictum est proximh, peruenietur ad aliquam qua binor extrahi non possit, tunc petitur, vel ab illa aqua adhuc separabussis est ea-ro,vel: si non: ergo haberet contra ipsum , non in onanibus esse omnia: Si sic illae,quae separandae sunt,erunt aequales, & sic colam summabitur tota caro, quae erat in aqua per quintum principium vel erunt infinitae Paries aequales,& ita in magnitudine finita erutpartes finitae aequales num to infinitae , quod omni rationi repugnat, atque impossibile est. Ad haee si autem si omne quidem corpus.i Te, xxviii.
Ovarium constituit argumentum contra idem: detur minima caro, suae possit esse cum quodlibet fiat minus per remotionem alicuiues partis: sequitur, quod si ista sit minima, & ab eo possit separari aliquid,quod fiet minor,& ita dabitur Pars minor minima, quod esse non potest. QDinmm etiam facit argumentum. Si quodlibet est in quoibbet,in qualibet parte erunt etiam infinita, & in his infinita , dc ita eruo citi finita infinities iis infinitis distincta intet se, & actu existentia, quod quidem xa:ionis mecas prorsus edidit non ergo
Nunquam autem non seglegatum in
Quod m dictum Anaxagorae laudat tamdam verum, sed non scietet dictum i isse in alio sensu protei xl, qui vetui
89쪽
non erat. die um est hoc non posse quodlibet separari a quodliabet, quod quidem verum est de accidentibus, quae a substantia n queunt separari, cum non possint esse , quin alterum sit, nempe subiectum Similiter verum hoc est de partibus continui, quae per diuisionem nequeunt finiri,cum diu inbilitas in infinitum procedat,nec minima magnitudo dari possit. Ex quo reprehendit principium efficiens, quod posuit Anax goras,quam metem vocabat, dicebat enim istud ptincipium omnia segregasse in atomos proprias ex illo chao, in quo omnia erat confusa, dicit Aristot hanc mentem stultam esse, quia intentabat facere, quod non poterat: non enim accidentia, & palles omnes continui separari possunt. Nara. Nec mireris,quod Arist. caperius dixit esse minimam carnem hic vero dicit non esse minimam magnitudinem: nam hic loquotut de partibus solitari quanti,quae in infinitum procedunt, illic toto naturali & substantiali, cuius diuisio non procedit in infinitum: sed hoc posterius est examinandum.
N a Odum generationis Anaxagorae reprehendit, ipse enina per
Ivlsimilia generationem ponebat, 'uia nempe congrmantur partes sinities unius rationis,hoc reprehendit, nam aliquado non fit ex congregatione similium , nam lutum fit quidem ex multis partibus luti, sed aliquando ex di sti milib's, puta ex aqua & terra: similiter domus ex lateribus,& lignis ita aer ex aqua:non ergo omnis generatio ex similibus fit. H*c fiunt, quae Aristo t. contra
philosophos de rerum principiis disputat.
*plex HVius quae ionis, quae maxime n itanda est: duplex et sensus ineri ire nempe an rest ut les sitae magnitu liuis terminos habe ut ut non possint quoscunque excedere similiter te in nos paruitatis-aber sensus cst d modo, nempe an hi termini intrinsec an ex infeci sint . & de hos in quaestione sequenti disputabitur: prior pt. aesenti est discutiendus. . ...ti Aduerte autem per res naturales hic intelligi coposita Libi antialia,ta homomnea & inanim a iquis heterogenea di animata seu viuentia. Non enitii modo de accidentib. nec de actionibus hec de potentiis,sed de compositis substantialibus est sermo: esset ex enim limites rea modum ex edere, de materias confulidere.
q. n. De his aut ivbstatiis qua aio vipliciter intelligi potest pria
90쪽
modes, lae, esse,nenape an ita modo sit,quod detur maximum tamininiti corpus. Secundo,de potetia supernaturali. Tertio de potentia naturali,& quia iasi in nas omni b. est inter philosoplios di sensio,ea, quae certa,& sine controuersia sunt,primo csistituamus. Sit igitur prima conelusio. lnsae o esse datur modo maximum I. corpus,& minimum, non solum in genere, sed etiam in qualibet specie:& hoc es certum,nam vitii num supremumque coelum est modo maximum omnium, auq in natura sunt,& ita etiam est minimum aliquod, licet nobis Gitan sit ignotum,erit foliasse minimus acarus. Similiter in qualibet specie datur, de maximum, de minimum illius speciei, siue affirmative, id est, maximum,vel minimum aliorum,nue negative id est, quo nullum aliud sit maius . vel minus, utroque enim modo exponi possunt con parativa,&supellativa. . Secunda concluso. Tullum corpus habet certum i mitena ma- agnitudinis aut parvitatis respectu Dei absolptae possitiae,sid quocunque dato potest maius vel minus facere, prout ipsius omnipotenti libuerit, voluntati. Haec conclusio probatur, ex communi consensu : quicquid non implicat contradictionem , potest Deus secere, sed non implicat contradictionem,res sub maiori, vel minori esse quantitate,ergo id Deo non est denegandum i Tertia concluso. Viventia habent certos limites magnitudi-Inis,& paruitatis de potentia naturali, ita ut natura non possit sub quacunque quantitate maiori vel minoti in iisexqviqi uiuentia producere, dc conseruare. Haec conclusio est Aristo t. in ptae senti text.; sebi quia totum ipsum animal quantitatem habet determinatam, quam excedere non possit et probat etiam partes deter- miliatas esse . de L. Animae cap. q. text. i. omnium inquit natura cons aut ium,id est, viventium, certus est terminii augmenti, &decrementi. de T. Politicorum , capit A. ciuitates spos certos te mi a s habe e docet,sicut animalia de plantas praeterea probatur. causa ta modus augmenti viventium est: limitata, ergo Scipsum augmentum antecedens declaratur: causa instrum etalis augmenti & quantitati, viventis Vst calor naturalis, qui consumit paries
uiueriti S,& nutrimento nouo eastem reparat,at dum magis reparat fit re inlisor,& debilior, ita ut minus reparet, qu perdat: Si igit ac liaec finga causa ,& hoc modo auget, augmentum erit sine dubio finitum , praeterea, tertio. In viventivus sunt certa organa, de pax cs heterogeneae, quae non sub quacunque quantitate possunt componi. ergo terminus , & limes determinatus est , praeterea, quaxto: quia quod natura nunquam hucus
que, signum est, non posse tacere, sed nunquam est compertum.