장음표시 사용
811쪽
unde concludit ex hoc, quod cum in motu reflexo ibi sit actu finis praecedetis, & principiti sequentis motus debet in eo quies esse: dc ponit exem plum mutatis significationibus literarum: puta ii G, mobile feratur usque ad D, punctum , S iterum reflectatur,quiescet ante reflectionem:quia illud actu,est fata unius, de principium alterius. At vero quae olim allata fuit. Text. 6 . V Xcludit quadam resposionem. Posset enim quis dicere,quod Erilus T in illo puncto lineae ultimo in quo fit reflexio non sit mobi, tu te,nec recedit : sed sicut se habet medium punctum motus recti, ita illud est mundum recti ,ec reflexi. Hoc reiicit, nam illud punctum actu est finis & principiti, quia sunt illi diuersi motus, alius enim est sursiam, reflcxus deorsum, vel econtra Vnde tale punctu non potest censeri, sicut medium in motu eiusdem rationis, erit ergo quies in illo. Et ex his potest sumi argumentum. Nam si non esset quies in miast illo puncto tunc eodem modo se haberent duo illi motusdiuers, Wρ' quo duae motus eius leni rationis partes, quod non est cum illi 'actu fini diuersi motus. Partes autem unius motus silum distinctae potentia: aliqua ergo inter illos mediat quies. Statim per hane etarinam rumuit inlutum esse duplex dubium. Nesis his et Alterum Zenonis lib. s. propositum,puta quod no sit motus, quia veram oportet traii sirbrius per dimidium: haec autem infinita fiant ac transiri non pomini. Alterum dubium est fere idem, sed alia propositum cum aliquid mouetur,numeret ea dimidia sinu M. que mouetur: cum haec autem sint infinita transacta in motu, ae- rex. id cedit infinitum esse numeratum quod est impossibile. situm par . In primis ergo de motu. Text. 68. Excllidit solutionem quam dederat argumento Zenonis inlib 6 rex.3 8. illic enim dixerat, quod quamuis in spacio sinit re. infinita,tamen etiam in tempore quo pertransitur spacium, sunt infinita: virunque enim est aequaliter diuisibile: hane solutionem dicit esse ad hominem, id est, quantum efiiciebat proseluendo argumento. Zeno enim contendebat, quod si motus esset infinitum, transiretur tempore infinito, puta magnitudo diuisibilis in infinitum per unam horam. Ad hoc satis tunc fuit respondisse, quod pariter tempus erat infinitum. Est enim etiam diuisbile in infinitum. 'Sed haec talutio prorsiis dissicultatem non evacuat,nec veritatem ostendit: Nam dubium manet quomodo tenipus , cum infinitas habeat partes , potest transiri a sciri. Hoc autem per ca
812쪽
euae modo dicta sint,soluitur:Non enim ista dimidia actu sunt in continuo, sed potentia: nam actu essent, si unumquodque punctum fieret duo, ut cum hac vel illa sumeretur parte: aut si motus cessaret. Tunc autem facta diuisione, iam non esset continuum. Et sic etiam patet de numerante: qui enim numerat, diuersas partes facit , & bis punctum sumit cum duplici parte, ac duo puncta facit: hoc autem non se habet in continuo sic. Vnde concludit, quod infinita contingit transire potentia, sed non infinita actu,De hoe abunde diximus libr.6. praesertim quaestione prirna. Vnde linea finita quidem est secundum substantiam.& esse actu, potentia autem illa habet infinitatem. Mahi festum autem est, & quod nisi aliquis. Te . 6'. In tempore TN hoc textu ostendit, quod debet in tempore constitui instancis i me- l medium , quod habet rationem duorum, & sit finis prioris , de rum h-- priueipium posterioris:& hoc instans sit primum no esse rei corruptae. Et hoc est quod dicit, quod posterius debet sumi ad ipsium
p. t. iesu, rem, id est, debet esse primum esse ipsius rei, quae generatur post mi alterius corruptionem verbi gratia, ex aere generatur aqua,tunc
' in illo tempore instans, quod sit primum non esse aeris, & itaret: primum est e aquae Hoc autem inst/nt,re Inum est, ct pro parte
praeterita,&pro parte futura temeoris: ratione duplex est. Probat autem quia nisi sic distinguatur hoc instans, sequetur unum ex duobus inconuenientibus, ct impossibilibus. Aut quod idem in uno instanti erit idem,& no idem: A ut quod factum est, non erit,uel quod corruptum est erit. Probat hoc sumpto tempore A,C,B, puta,hora & instans commune utrique mediae est. C. Prior. n. media est A, C. P osterior est C,B, lenius,quod aliquid sit album in una media est A,C, poste-rior est C,B, demus, quod aliquid sit album in una media hora priori erit in illo instanti terminatiuo ipsius: Si est non alium in aItera eritin illo instanti initiativo. Cumque istud instans unum
. sit:ecit in eo aliquid album,Sc non album Necesse est ergo dice- . te,quod in illo instanti res, quae corrumpitur, non est,sed in tem pore priori praeter i Iud instans: & sic exit primum non esse pr*- ceritae,& primum elle futurae formae, . - . Similiter,detur quod in media hora sit res facta: in altera non secta. Si in priori est no facta: ergo etiam in illo instanti C. Si ve ro in posteriori est facta: ergo etiam in illo eritergo res, quando non est tacta, & δ contra, ut notum. Oportet ergo cliuersitatem hanc in illo instanti facere.
813쪽
Et attende, si 'per album,& non album debes formas iubstantiales intelligerie: hae enim sinit quae per primum esse incipiunt. Accidentia enim quae cum motu incipiunt, per vitin uin no cilcincipiunt,sicut motus ipse,ut iam declaratum est in lib. 6. Si vero,quod fuerit prius non ens. Ostendit ex dictis tempus non esse compos tum tantum ex . instantibus: Et ratio est. Detur quod aliquid fiat ens ex nonente,puta ignis,aut album ex non albo,vel non igne: cum debeat et sta tiridati instans,in quo primo est: litur illud,&st B,in tempore A Si
in A,est: ergo ante fiebat,& non erat:ergo debuit esse generatio, i& productio ante instans,in quo est D,quod factum est: haec autem non potest fieri in ali ero inuanti immediato, & contiguo: quia, letur illud, in eo res illa non est : ergo,ut ex non esse veniat. ad esse, debet esse aliquod intermedium: mediat ergo tempus n6 potuerunt duo immediata instantia esse. Breuiter ratio est. Dentur duo instantia simul, tunc in una res
est , in altero non est : ergo necessario debet megiare aliquid in quo sit productio, nam in instanti esse non potest. Dicit tamen Aristoteles, quod dubium nullum est apud se, qui tempus ponit 'ante quodcunque instans,ei immediatam. Dices , Si generatio vel res corrumpitur per aliquod tempus& in ultimo instanti huius non fit, quia desinic per primum non esse: videtur quod non sit in toto illo tempore. Respondet. Arist. quod in toto illo est: nam instans nihil diminuit, nec auget tempus cum sit indivisibile. Quibus igitur aliquis. Texta To- . Postqua rationib. proprijs, & propria materia sumptis proba-I uit, motum simplic: m, & re sic , una non esse continuos: modorationib. communibus,quas Dialecticas vocat, id probat: quaru prima est. Ille est terminus motus primus & spectricus , in quem motus continue fertur, nisi impediatur: cum ergo motu est ab A. in B,& iterum continue a B, in A, motus fertur ad A terminia: illi ergo duo motus habent unum terminum,& specificum: erunt ergo unius speciei. Hoc autem est falsum, cum sint contrari j: e go re vera,non continua est illi reflexio cum motu priori,
Amplius autem & ex his . Text. i. SBcunda ratio est eade cum superius posita text. 6 i. Quod mouetur aliquo motu, qui non fuitprius, debet prius quiescere,
814쪽
Inli, viij. Physic. Arist. Cap. ix.
i uiete opposita illi: sed clim fit illa reflexio motuum contrarioriani posterior motus no fuit prius, cum alter erat,aliter duo mintus contrarij simul essent, ergo quod mouetur, quieuit sub te mino ad quem prioris. Haec enim quies est opposita motui posteriori, (ciuia ilippositim est , non esse nisi hos motus non ergo hi continui sitiat, cum media sit quies. Amplius autem & haec ratio Text. Tt.
Ertia ratio es fere similis primae, sed ad aliud inconueniens
ducens: Detur quod ex non albo fiat album & cx albo iterii continue non album: erit ergo totus hic unus motus,qui ex noui albo tendit in non album. Nam cum ex non albo sit album, illic non fuit illa quies: per unu ergo motuum,& corrumpitur non album puta cum fit album & destructo albo, fit non album. Haec enim tria illa motu sunt. At absurdu est concedere,quod uno motu & destruitur unum, & fit ipsum erit ergo quies media in a bo.
Quarta ratio est. Quia possit dici, quod cum possint duo illi
motus in continuo tempore fieri,erunt ipsi continui. Ad hoc addit rationem,quod solum tempus non suiscit, nisi sit una forma: at duo contraria non possunt unum facere: erunt ergo illi motus
Vbi nota,quod non nestat Arist posse absque tepore medio ali- quando motus illos fieri ted mlum probat absurdum esse uniue saliter& semper id fieri. Et quia minus aliquando ita sit, o tamen illi continui dicendi sunt, propter terminorum diuersitatem. Dei aceptione,& decisiotae formarum,& motuum diximus lib. s.
Qui autem Sper circularem fit. Text. δ. Motu i - mi, tu in localem, nec rectit in nec feflexum perpetuo continuom fieri probasset: nunc motu circularem cotinuum,. posse ostendit ac id duplici ratione probat.Prior est. via in tali moeu no i sunt illa, propter que negatum eii, motum rectu in& reflexum esse continuos. Hoc enim negabat: quia si ab ipsta A, in B,motus sit,& iterum a B,in A, per rc cium,& per lineam tan- dem: tunc duo motus cdtrarij cssent unus, &idem: nam totus ille motus ab A,terminaretiit ad A. At hoc in circulari motu non est, quia illi motus non sunt cotrari j. Nam cum ab A,per B circulariter retreditur ad A, iste regressus non est contrarius, qui A, dc
P.noia sunt oppost termini. Termiui euim opposi i, & contrarij distant
815쪽
distant secundum lineam rectam, at motus illi non sunt secundum rectum.
Vnde non omnis motus qui est ad terminum aliquem opponitur motui qui est a termino illo,nisi cum est secundum eandem lineam rectam. Imo haec est natura circularis, quod ab uno in idem redeat. Potest ergo motus circularis continue redire ad idepunctum,unde ortus est,& secundum idem propositum,& positionem. Nam qui per circulum semper ad idem procedit, semper seruat eandem positionem, sequens partem post partem : at qui reflectitur , mutat positionem, & posteriores sipacij partes, facit priores. Altera ratio est. Ob id negabatur continuitas in reflexo: quia per idem spatium regreditur ad idem punctum inue per rectum,s- ue per semicirculum: at quod per circulum mouetur,regreditur per aliud spatium: nam per unum semicirculum tendit ab A , in B,& per alium sta icirculum regreditur ad A. Non igitur sunt motus contrarij,cum non fiant secundum idena,& sic possunt esse continui .Motus ergo circularis continuus est,& sic potest habere perpetuitatem in continuitate: ia continue redit ad idem punctum unde profectus est . Manifestum autem est. Text. T .
Concludit ex hoc, quod modo dixerat,m reliqui etiam motus reflexi, puta alterationes non possuiu esse continuae,quia
sunt per idem medrum,ut ab albo in nigruim,d: econtra. Similiter in augmentatione & diminutione,& in alijs. Quod si dicat, esse aliquando multa media inter qualitates & Dubiu mextrema. Respondet,quod nihil refert Sat est quod saepe accidat esse per eadem media, ut auferatur perpetua continuitas,ut ab albo in nigrum per fuscu, & iterum a nigro in album per idem fui cui quamuis aliquando sit per viride. Attende quod generationem sumit hic coniunctam cum alteratione,& medium vocat dispositiones ipsas quae ad formam ipsam conueniunt. Ex quo reprehendit philosophos qui dicebant omnia continue moveri, pr sertim enim loquuntur de alteratione,& hanc, nec ullum motum alium, praeter circularem, possibile est csse continuum, ut ostensum est. Quod autem lationum circulatio. Text. s. PRobatum est, circularem posse esse perpetinim continuum: nunc eum esse primur' motum oportec probate. Nam ut septimum
816쪽
si In lib. viij Physic. Arist. Cap. ix.
sit motus primi motoris utrunque debet habere. Cum autem localis sit primus omnium aliorum motuum si probatur inter locales , circularem esse primum , absolute probabitur omnium esse prini um. Praeterea inter locales,rectus, ct circulares sui it simpli ces ob id priores sunt composit, ex utroque solum,ergo probare oportet quod circularis sit prior recto. Hoc autem multipliciter probatur. Primo,IIemotus erior est, qui est simplicior,& perfectior: motus circularis est hujusmodi: ergo est prior. Minor piobatur. Nam sunto rectum: Et tunc , vel est fimplex absque reflexione: & tunc terminatur, qui . a ii infinitum protrahi non potest Et tunc circularis est perfectio,quia potest in infinitum protrahi. Est autem perfectius quod semper esse potest, Aut rectus sumitur cu reflexo, & iam iste motus est compositus,cum ad idem punctum bis transeat idem spatium: & tun circularis crit prior, luia simplicior. Probatur secundo , Ille motus est prior qui potest esse perpetuus, at nullus motus potest esse perpetuus, nisi circularis,quia si alijsum autur cum reflexione, necessario habent mediam quietem,& sic corruimpuntur: ergo ille prior est.
Rationabiliter autem accedit. Text. y6.
SVbdit, non es e abstiue ratione circularem esse continuum &nullum illati m. Supponit autem, quod in spatio , per quod sit motus, dantur principium, medium & finis: sed dis serenter. Nam in recto illa actu fiunt determinata cum lmea terminos habeat, at in circulo ea non possunt determinata esse, cum quodcunque sumatur, non est ratio , quare illud sit princ pium potius, quam finis, aut medium, & illud potius, quam aliud:cum omnia et qualiter se habeant. Hi ac est, quod merito per circulum totum potest es e motus continuus semper, non autem per rectumri flectendo: ioc enim habet determinata principium,medium,&
Vnde, tiae per illud mouentur,cti sunt in uno,non sint in alio, at in circulo mobile semper est ingue,simul etiam in medio,& in principio. Causim huius dat quia linea clicularis habet extra se medium,puta centrum, quod est principium dc finis: sc mediu dici potest. Ob id igitur concinuo nao aetur per circulum , quia nun- qu.am mobile ad centrum peruenit. Et hinc sequitur quod totus circulus quod modo quiescit,cum centrum non mutet, sed fixu in maneat, similiter etiam mouetur continue ratione ipsius circumferenitiae quae aliter di aliter circa centrum se habet. Acci
817쪽
: Accidit autem e conuerse. Ereto probat primitatem huius motus, quia est aliorum me- sura,quamuis hoc argumentum sit coluiertibile. Nam quia primus motusest, ob id aliorum est mensura etsi mensua etiam primus est. Est autem mensura:nam ( ut dictum est lib. .) tempore,quod in circulo consistit, mensuramus reliqua. atto idem probat. Quia solus iste circularis regularis est, q. .
reliqui enim motus naturales,quo magis ad sine perueniunt, eo imagis intenduntur,nec uniformitatem seruant. At circularis uniformis est , cum non habeat finem determinatum, est ergo iste prior: similiter finem habet extra se puta centrum. Dubitatur,quae sit causa,quare motus naturalis in sine intendatur. Alb .Physi. tract. I. c. r. dicit, q, medium prope extrema magis accedit ad naturam extremorum: ut aer prope ignem accedit magis naturae ignis,prope etiam accedit naturae terra :ob id mo- elario e. tus naturales in fine uirit velociores , quia medium est eis magis naturale. Sed hoc non videtur valere. Nam eadem est ratio huius velocitatis maioris versiis finem, i. aquae solet esse in motib.violentis versus medium at in his non est propter talem causam: ergo nec in illis. S. Thom. . Plivs.lect iet. dicit esse velociores,quia magis accedunt ad id quod sibi naturale st,puta proprium locum. Aliqui addunt, quia virtus loci magis viget in locis proximis a qua talias,
Sed omnia ista unico argumento impugnantiit,quod facit Bur-leus in praesenti. Demus quod lapis deorsum per centum stadia cadat:&considere ur velocitas, quae fit per ultimum stadium. Ite i. 'rum per illud lapis deiiciatur, ut solum cadat e principio stadii:
profecto multo minus velox erit motus huius, quam cum cade- . Obat ex alto,& tamen idem stadium est aeque propinquiim centro: . ergo non est illa ratio velocitatis.
Ulterius sic impugnari potest. Signetur stadium in medio di- r.
stanti a centro,& aliud prope centrum .' & per id,quod est remotum a centro, moueatur lapis cade ins ex altiori adhuc loco:& per id quod est prope centrum, moueatur non ex altiori cadens. Profecto velocius per illud aliud mouetui :non ergo facit quicquam loci naturalis propinquitas. Adde etiam quod nihil acquirit in iis
Respondetur igitur cum Burteo,quod iii sine & medio in te li- , h. tur motus,quia sunt plures partes aeris, vel media . quae post mo-folatia. bile mouentur:&ipsum impellunt. Similitar partes anterioris
818쪽
In lib. x Physic. Arist. Cap. X.
medij plures mouentur versus locum i lum, & ei cedunt: ut si lapis deorsum mouetur,auteriores aeris partes versias terram mouentur plures dum motus longior est:& posteriores plures post secum tert:& sic augetur motus excedentibus alijs, alijs propellentilius med ij partibus. At differt motus violentus:quia in motu violento deficit vis impressa mobili, ob id remittitur vltra medium: in naturali velo scruatur eadem virtus per totum motum, cum sit permanens ob id iste intenditur in fine: uterque tamen in , medio intensior est, quam in principio.Quod autem ea,quae est secundum locum. Text. II. I Llinad localem motum omnes antecedere probat ex senten-ca Cn v tia omnium Philotaphorum. Primo ex Empedocle,qui lite,&-con regationem, & segregationem operari pri
itii si is ... modi iit illa autem sunt cum locali motu. Secundo ex Anaxagora, qui hanc etiam separationem rerum ponit factam a mente. Empe c. Tertio ex Democrito, qui non ponit causam epicientem,sed propter vacuum res fieri & moueri dicit, at motus hic per vacuuim localis est. Quarto ex aliis, qui densitate, & raritate cuncta faciunt: ut qui vitiam elementum principium ponunt. Hi enim morum localem ibi ponunt,ut densetur, aut rare fiat res. Quinto ex Platone,qui ait liniam seipsam mouentem principium mundi ponit:at quia seipsum mouet maxime se secundum locum mouet. Sexto ex sentetitia coniniunt,qui absolute per motum absque limitatione prolatum, localem intelligunt, & hoc quia is est om- nium primus.
Ex his epilogat, quae dicta sunt hoc libro,puta si, motus sempersi,& quod sit principium motus: sc quis motus sit primus: quis
perpetuo continuus:& quod primum mouens sc omnino imis 'bile, motus autem,quo immediate mouet, circularis est. C A P v T x.
Quod autem hoc necesse est. Tex.*8. in Liud attributum primi motoris probare aggreditur: Nem'i' 'quod sit incorporeus,dc magnitudinis expers. Ad hoc ait probandum utitur hoc medio, la tempore infinito mouetur, ac duos facit syllogisinos. Alter est:Nullum finitum potest mo- uere tepore infinito: primus motor mouet tepore infitiato, ergo Primus
819쪽
primus motor non est finitus : erit ergo infinitus. Alter syllogisinus est: Nullum infinitum hiabet magnitudinem: primus motor est infinitus: erbo non habet magnitudinem: erg*incorporeus est.Vtriusque syllogismi probat maiores,in hoc au
Nota autem, quod sequor modo expostionem communionem , nam in quaestione dicam exactius meam de hac re sen
Dicit igitur quod aute istam conclusionem, quod primus mo- . tor incorporeus sit, oportet aliqua priora,id cst, aliquas propositiones praemissas sumere. Marum vita est. Nullum finitum potest bia, Itiemouere tempore infinito. um fui usupponit autem duo ad probationem. Alterum est. : Tria esse in motu, prout attinet ad negotium prsiens, puta Movens. Mobi, i. le, Tempus. Alterum est quod ista possunt penes finitum & inii, Sis 'si . nitum quadrupliciter ordinari. Aut enim omnia tria sunt infinita, aut omnia linita:aut duo infinita,unum si uicum: aut econtra, . duo finita, unum infinitum. Modo a uicin hoc probatur, quod non possint esse duo sinita, Puta moues,& mobile,& tempus infinitum Sit igitur in casu argumenti A, mouens, B, mobile finita : C,lcmpus infinitum:&sumatur pars inoventis,quae sit D pars illi bilis, gi: a sit E,& tempus sit F. Est igitur argumetrium, D. pars mouentri lcmpore institit omouet E. quae est pars mobilis tempore infinito. mouet autem tempore finito F. ergo totum A. mouet totum B, temporc sinito: non ergo in tepore infinito. Antecedens probaturi Quia pars mouet minori tempore, quam totum , sed totum potitum est , mouere tempore sinito,ergo & pars moui bit finito. Consequentia probatur.Fiat additio partium ad D & ad F, tuc etiam crescet tempus, cum autem finitu sit A,S B, tot p. ira es addentur D & E quod adaequant ipsa A,& B, & ista contumantur a- blatis partibus ab eis &, additis D. de R. At tempus non consumitur cum infinitum iit: ut cum debeat consumari,quia sic ut Di&E.:ulaequaut per additioncm ipsis in & B, ita etiam lcmpus adae, abit. Non autem posset,si illud es et Enniim: erco finitum est tempus quo A mouet B. Aduersus hoc dubitat Auic. quia non vidctur, quod mobille, o diit.& mouetis diuidi semper possit,sic demoti stratio Mon est uni- uic. cmuersalis . tra resp.u-
Respondet S. Thom. quod non est opus hoc de diuisione te ira intelia re sed de ea, ae cogitatione iit,qua rei naturam scruta- s.:I L
820쪽
Dices quomodo dicit Arist. quod pars mouet parte in minori tempore; dictum enim est lib. I. quod si mouens mouet in stile tanto tempore dimidium mouet dimidium aequali tepore. Hoc cum aliis grauioribus dubi j; examinabitur in quaestione. Interim dico,quod illud potest sic clarius probari. Si totum A, mouet totum B, tempore infinito: totum A,miauebit partem B,tempor sinito: hoc eii: in bene sequitur. vlterius adde partes aequales B, donec aequetur toti ipsi B, addes etiam tempori: sed non net inlinitum,quia addendo finita sinite sinito, non fici infinitum ergo totum A,mouebit totum B,tempore finito. At quare Arist. no licprobauit hoc cum posset, licam inferius. Quod autem omnino non contingit.
ta in ma- gnitudine Diove et innante ph
PRobat alteram maiorem alterius syllogitat, puta virtus infinita non potest esse in aliqua, maguitudine. Loquitur autem de majnitudine finita, tum quia alibi ostensum est,
non esse magnitudinem in saltam : etiam, quia eodem argumento potest probari , quod nec csse possit in magnitudine an- Supponit autem duo, Alterum est, quod illa est maior potentia, quae potest aequale facere cum alteram minori tempore:&quae potentia minor est in maiori tempore, aequale facit , siue sit cale ciendi virtus siue proiiciendi quaecunque siit illa. Alterum est quod quod ab infinico mouetur,patitur masis,quam si a quocunque sinito moueretur atque po entia infinita est maior qua
Ex liis facit argumentum . Si estet virtus infimia an masnitudine, sequeretur quod moueret in no temporc :sed hoc ei: impossibile ergo pariter impossibile est quod si magnitudo habens virtut in infinita. Probatur sequela,Si enim in nita virtus non mouet in non icmpore , mouebit in aliquo tempore finito minori, quam virtus fiuita mouetitit illud A,puta hol a & tempus quo fini. ta mouet idem mobile finitia sit A B,puta dies. Tunc argumentor , Addatur virtuti finiim plus, minuetur tempus: addatur ulterius, etiam minuetur: Tot ergo partes addentur fiat tempus unius horae. Sc tamen illa vi mas erit adhuc finita: quia ex additione finita finitum sit. Haec crgo finita virtus mouebit aequali in
rem porc cu:n infinita idem mobile, quod est impossibile. Nuuae go magnitudo sinita potest habere iusio ille virtutem. Idem est argumentum de innuita magnitudine si esset.