장음표시 사용
691쪽
LI B. X. C A p. VI. ς γpsam sentationem seu actum sentiendi signis eat vel facultatem animalis ab anima sentiente prodeuntem .Posterior haec significatio definiti est.
. Sen cognitioni lucem assert explicatio seu surdi essensitu miseriata tractatissensu
o. Senserrum in organum, quosnsula ab anramali apprehenduntur. . Ianum autem erequintuplex: oculus, auris, nares, lingua, o nemiper totum animalueorpus disres tactum causanteLHincquins damtur sensus e visus, auditud, olfactin, gustus es ta-
. .f. Sensiae in omne istud quod sensibus percia pitur. c
vulgo obiectum sensus appellatur. Axiomata.
Non omnia qua inflensius incurrum, per Getes imatines intentionales incurrunt.
Tactus enim,gustus, & olfactus realia habene obiecta circa quae versantur. Non imaginem rei dulcis, sed ipsam dulcedinem lingua deprehen amus. Bonum odorem non speciem eius & im ginem naribus attrahimus. Tactu duritie & moustiem rerum corporearum, non speciem duritiei
692쪽
per Oeriem imprimuntur, se τι djudicentur, ovi reseruentur, o veluti in ga phdilacio custo
Bene distiuguendum est intes perceptionem sensualem εἴ cognitionem sensuale. Multa enim sensibus percipiuntur, quorum natura tamen noeognoscitur. Et sine imagine sui multa in sensus incurrunt, quae tamen sine sui imagine ab anima sentiente intelligi nequeunt. Unde necessarium est, ut anima sentiens , postquam sensu res ipsas
apprehendit,ab iisde species sumat & formet,per quas de rebus diiudicare possit, & quarum vesti
gia sibi imprimere valeat ut earum suo tempore Ecloco recordetur. Hinc a vulgaribus Physicis tres statuuntur sensus interni: Sentus communis, phantasia & memoria: Sed cum iudicium, specieruin formatio ex obiectis , earundemque roseruatio um animae sentienti adscribantur, animaque ipsa suis insitis spiritibus ea omnia praestet, sub hoc axiomate dato modo eos sensus ex plicatos volumus,& tantum eorum sensum,quo externos vocant, declarationem paulo post subiiciemus.
diu ensibus avrehenduntur um cognsu
tor quando anima sentiens attendit. id est, quando anima sen tiens radios suos infigit illi rei,quae sensu percipitur, eosq; alio n6 vem rit.Sic Philosophi,qui profundis meditationibus
circa diuina & naturae secretiora mysteria incumbuntAequentissime alios etiam vociferantes, licet praesi
693쪽
cet praesentes sint,non audiunt. Archimedes ubi Syracusae fuerunt a Romanis captae, prae prosen dis suis cogitationibus, quibus tum unice intentus erat, hostem in ipsius inuisum vi irrumpentem non animaduertit,priusquam gladio conses.sus in terram prosterneretur. IV.
Vt debite apprehendantursensilia, organionum
integritas necessaria ere. Id est, ut alibi explicaui, ad lensibilium debitam apprehensionem organum cuiuslibet sensus recte& secundum naturam oportet esse dispo-stum Integrum,uigens dcillaesum. Secus si tuerit,alia forma,quam qua debent, sensilia sensibus obiiciuntur. Sic febricitantium gustui dulcia vi dentur esse amara,quia lingua vitiata est. Ebriosi radios Opti eos fuliginosis vim alteriusve potus vaporibus inferciunt & replent, & sic oculoruminaturalem dispositionem infirmant, vi cepe iaquod unum est, duplex illis videatur, homo oro homine intelligatur, & obiecta sub alienis Armis appareat. Id quod nuperrime nobili cuidam viro accidisse ex fama patet qui quedam doctum virum sibi obuium pro mercatore quodam Monasteriensi ebrius agnouit.& ex odio,quo in mercatorem fi grabat viro illi literato mortem attentare per errorem conabatur, quod etiam forsansactum fuisset, nisi monitus acutius & attentius oculos in praesentem virum defixisset, bc errorem suum deprehendisset.
694쪽
Quare mora requiritur moderata in sensatione,ne sensus decipiantur,& lentilia alio, atq; alio modo cognoscantur. VI.
sensilium alia commania sunt, alia propria.
Communia sunt, quae a pluribus sensibus percipi possunt. Horum sunt quinque: motus,quieS, figura, numerus, magnitudo. Proprium sentile est, quod uno tantum sensu comprehenditur, nec ullo alio sensu percipi potest. Et huius genera quoque sunt quinque: color,sonus, odor, sapor, di tactile.
o. Specialis declaratiostensium visum,auiisn-,gusum , olfactum se tactum ordine exhibet exponit. ro. Hi insensim, quo visibile oculi apprehendunt. ra. t vi visionem faciendam necessariae Ie r. Recepti 'eciei in oculum.a .Emissioradum vili-uorum ad basin rei ιisibilis medium iliamin rum,st .visibile. 11. Receptis oeciei in oculum ea imaginis, quam vistibioeseotrit iure emissis, in ο
13. Species rei visibilis in forma se ima-
695쪽
go , quam visibile de se emittit, se ad oculum Assit.
Vnim eorporis una tantum steries eis, qua immediate ab eo profluat.
Species enim debet respondere ei, cuius species est r od cum sit unum,necessario una spe cies erit: uuando autem fit, ut plures species unius rei appareant, illud fit vel ex indispositione medii per quod species transit ad oculum:vel vitio oculi recipientis intra se speciem : Vnde ex specie visibilis corporis oculus aliam speciem aliquando sibi format, & animae sentienti proponit inspiciendam;id quod saepissime melancholicis accidere solet. U
Species rei visibilis adeo homogenea eis, ut et iamsinguiapartes abi a diuisa imaginem Iotius oecie pro erant.
Sume tibi speculum . illudq; in plures confiinge partes, & te in iis partibus intuere, tot tui co poris imagines videbis, quot sunt μartes speculi, ubi ramen prius ante factionem speculi unica ta- tum tui corpolis imago in speculo apparebar. Sic etiam ex specie a corpore visib b prodeunte oculi multorum hominum circumstantium partem sibi decerpunt, & in ea totius visibilis perfectam imaginem apprehendunt.
696쪽
t b) oculorum recipientium variat. a) Medium enim duplex si fuerit, species rei
visibilis refrangitqr, & ex refractione istam mariorem quantitatem sibi acquirit. V nde axioma opticum : Id quod per duplex medium videtur, maius apparet. V nde si aquam claram urceo hau ximus, di ad eius fundum nummuluaureum ponimus, non nummulus, sed nummus nobis videritur, quia duplex medium est, per quod num ulu Rureus videtur, aer'aqua clara. Hic habes etiam fundamentum specillorum, quorsi beneficio homines acutius videre solent, dum species per specilla re franguntur,& refractae oculis insinuantur. Vbi tamen sciendum estipecies rerum visibilium tum per duplex medium apparere maiore S, qua do inter res visibiles & inter medium crassius aliquod spatium aereum intercedit,&medium cras sus non nimis oculis appropinquat, seu Oculo' rum pupillis arcte admotum non fuerit, sic si habueris clystallum, illumque oculis tuis arctissimeppplicaueris, nihil fere videbis , dummodo crystallus alicuius densiti ei fuerit : Si quoque crystallum rebus visibilibus imposueris , videbi qui idem m iores apparere res visibiles, sed tarpe qmulto maiores imagines tuis oculis obiici anim-gduertes quando paululum clystallum remoue dixis a rebus visibilibus, ita ut aliquid aeris interuenniat. Praetς rea medii crassoris licet clari, diners
serma' quantitatςm speciei etiam mutare solet bienim
697쪽
L1B. X. CAP. VI. 183 si enim tibi crystallus fuerit tres digitos latus &longus, & digitum unum atque alterum prosun dus , eiusque superior superficies plana, inferior vero sit gibbosa&rotunda, tum si rotundam se. perficiem rebus vis bilibus udmoueris, minores formae rerum visibilium tibi apparebunt. Sin vero planam superficiem visibilibus rebus admoueris , formae reium videbuntur mav
Ratio autem hςc est, quia species rerum super ficiei medii crassoris planae firmius imprimuntur quam rotundae. b) Specula ita disponi & confieri possunt, ut pro ratione puritatis & materiae diuersae imagines , quae in iis repraesentan tur, aliam gique aliam quantitatem suscipiant. Id quod speculum concauum te abunde doce re potetan hoc enim si propius radios oculorum Luorum defixeris. grandiorem & stupendam formam tui capitis in eo videbis i Sic & simili modo qu/ndo humor oculorum crystallinus dispositus
tuit, & intra oculum excavatam formam obii net, siue id fiat vitio alicuius morbi, siue natura, tum species rerum aliae atque aliae apparent, Vt vel hinc homo mirabilia sibi imaginetur. seq; videre autumet, quς tamen reuera extra posita non si int. Nec statim diuersarum istarum imaginum apparitiones vitio imaginatricis facultatis adscriben iis sunt, cum anima sentiens possit species ab oςulis vitiatas intueri , & sic alienum iudicium de rebus sumere: Quamuis non negem ani mae sentienti aliquando hoc accidere, ut ex ima-
sinibus recte ad oculos delatis species alienas
698쪽
ues PMYsrcAE HERMATI cIEfingat,& in iis se exerceat: tamen illud probandunon est, cum hac ratione luci tenebrae permiscea tur,& falsitas in scientias rerum irrepat. Hoc ple rumque fieri solet, quando aliorum hominum, qui a nobis solide docti iudicantur, sensibus plus ereditur, quam sensibus nostris, dum in imaginibus rerum ab eruditis illis viris perscriptarum Mnimam nostam exercemus , ipsique nostris sensibus macrocosmum non perscrutamur: Vnde fit, ut saepius plus temporis in aliorum opinionibus intelligendis insumamus, quam in disquirenda verum ipsarum veritate. Nobis quid imagines Mliorum sint , disquirendum non est, sed quid tu'
minis ix veritatis tam macrocosmus . quam mi
croco simus nobis exhibeat, nostris ipsorum sensibus explicadum. Dulcius ex ipso fonte bibuntur
Figura qua θeries ex visbili eo stre ad ocula defertur , vramidalis cis se teries ipsa formam nramuis non habet.
Accidit enim speciei,ut videatur sub forma py. ramidis deferri, cu tamen reuera pyramidalis non sit: Nam quando oculus minor est revisibili, oeulus partem speciei a re visibili emissam sibi appropriat, &in ea totam speciem contemplatur.
Ab h uius partis extremitatibus si traduxeris lineas ad extremitates basis rei visibilis, figura vel conica,vel pyramidalis vel alia,quae sit latior tibi spparebir. Pyramidalis ergo figura potius speciei a Mathematico affingitur, quam reuera ponitur.
699쪽
r . Emissio radiorum vi orum ad basen rei visibilu eis θ irituum opticorum in pupilia oculi concentratorum esuxus ad illud quod vid
Sunt qui negant radios emitti ab oculo dum aliquid videtur, ac proinde Platonem arguunt statuentem per emissionem spitituum ex oculis fieri visionem. Sed Plato & omnes alii, qui in ea sententia sunt, inique reprehenduntur. I. Quia
intra oculum magnitudo rei apparere nequit, a que sic radiorum vi suorum emuxus requiritur, ut iusta magnitudo apprehendatur. Non autem
arbitraberis, magnitudinem quandam de se speciem edere posse, &eam speciem ab oculo percipi. Nam magnitudo per se colorata non est,& pedet ab ipsa substantia cuius magnitudo est. Si mi liter & species magnitudinis pendebit a specie
rei, quae reuera magna est: Cum autem species ipsa rei magnae in oculo non magna, sed parua est, species magnitudinis in oculo repraesentari ne
quit , ac proinde anima sentiens per pupillam oculi spiritus suos ablegare tenetur ad basin rei visibilis, ut eius quantitatem percipiat. 2. Quia diuestantiae imago nulla potest este in oculo maxime exiguum spatium occupante : at anima sentiens per oculum percipit rerum a se inuicem longissime remotarum distantiam inter se: Ergo emittit spiritus suos ad corpora longe inter se separata&distantia. 3. Addo quod corpus sensu nullo praeditum etiam velocissime spiritualem naturam,
nempe speciem sui de se in medio illuminato O O s fundar,
700쪽
1M PHYs IcAE HERMETICAE fundat quidni & anima sentiens subtilissimae naturς & spiritualis essent radios visi uos per debista organa emittere ad res visibiles non possit . Et persuadere cuilibet cordato viro debet, quod emmissio spirituum opticorum invisione facie da sit necessaria, quia duplex re tu cognitio est, alia su. periorum &diuinio tum, alia inferiorum S terre strium. Prior cognitio fit radiorum animae Iecu se in centrum: Posterior radiorum spiritualiu ex cursu e centro ad circumferentiam. In priore corignitione anima spiritus suos reflectit in seipiam,
di in se omnium rerum divinarum natura S, arca
Ra & stupenda mysteria tanquam in imagine Dei intuetur: In posteriore cognitione, quia a persectiore deficit, spiritus & radios suos anima a se ad alia auerpt,ut in aliis persectionem, a qua ex cIdit, δnueniat: Vnde etiam fit vicu oculi si ni talis cognitionis potissimum subsidium & instrumentuper oculos anim sentiens radios visi uos ad res videndas proiiciat.
alos in stiritibin auimalibus ad rem visibilem delati. Anima sentiens per se est substantia spiritu a
lis , eiusque natura, quia de anima uniuersi partirecipat, ita est disposita, urnisi certis instrumentis ad externa feratur & veluti adstringatur , semper in se reuertatur, & m se omnium rerum L