장음표시 사용
221쪽
In quo enim iam alia ius quaesitum habet ex pacto , ille non alii se stirili pacto obstringere potest; est hoc uniuersale et commune omnibus pactis. et contractibus, e. g. qui Titio vendidit prae dium, idem non potest vendere Maevio, idemque dicendum de locatione, aliisque contractibus. Hinc leges non modo polygam iam pro iij ent, sed et digamiam grauiter puniunt. Ius Romanum infames esse iubet, qui ipsi vel liberorum nomine bina sponsalia, bi
Haec regula recte se habet, si nobiscum supponas , polygam iam esse illicitam ; nam si vulgaria sequaris principia , nihil omnino vitii inerit huic pacto ; nam quod supra diximus de contractibus, id locum tantum habet , si conuentio talis cum pluribus iniri nequit ; in aliis enim ea regula cessat; sic e. g. in v tia re si suli ciat, pluribus possum hypothecam constituere, itemque . plures se cicis adsciscere, quamuis iam unum vel alterum habeam. f. 8.
Progreditur T. ad officium septimum , vel potius prioris exteri sonem. inter impedimenta enim moralia etiam esu propinquitas si guinis et assinitas; ob quam non modo diuinae litterae prohibent nuptias, verum etiam ipti gentiles, veluti Romani. Quaeritur ergo, unde H ea prohibitis Z et an ex iure naturae pFuere, qui hanc probibationem derauari ni I. ex pudore naturali, veluti LAMB. VEL LTH YSEN , g. y qu. ex principiis honesti et decori. HERT ius ad P. Ond. VI. I. 28. Sed is pudor naturalis non fuit Persis, qui inter silium et matrem permisere matrimonium ;nec Atheniensibus, apud quos Cimon germanam sororem habuit iri matrimonio ; 2. ex utilitate politica, ut plures familiae coniungaritur ' id quod AvGusTi No , de cisitate Dei, XVTI 6. et PLUTA CHO , sti. Rom. IO8. placuit et RiCH. CVMBERI AN Do , cap. 8. p. 9 Potest viilitas contrarium suadere, Numeror. XXXVI. 3. ex sola re uelatione;Jquo vero casu videre poteris rationem , cur et gentilCs quosdam habuerint gradus prohibitos; q. ex unitate carnis, SELDE-Nvs V. i. Alii nec iure naturae, nec reuelatione eius modi nuptias prohiberi censent; non iure naturae, quia hoc ignorat hanc proh bitionem ; nec iure diuino, quia illud ad solos ludaeos pertinuCrit Nos dicimus, ius naturae hanc prohibitionem ignorare, nisi inter parentes et liberos; virumque ostendo sic : I. Si ius natia raQpro incestis babet nuptias inter cognatos proximos, sequitur ut to- Lia
222쪽
CONIUGALI. VEL OFFICIIS CONIUGALIBUS. aos
tum genus humanum ex incesta natum sit et nasci debuerit; nam Adami liberi necessario inter se inire debuerunt matrimonium ; at posterius est absonum, ergo et prius; I. Si pater et filia, filius et
mater iungi possunt , sequeretur, ut ius naturae probaret contradictionem; at hoc absurdum , quia nititur ratione , et ratio ab omni contradictione abhorret, ergo et prius. Consequentiam probamus etsi pater ducit filiam, ex eaque procreat filium , is erit patris sui nepos et silius, matris vero situs et simul frater; si mater nubat filio, eorum liberi erunt patris sui fratres et sorores. matris vero silii et nepotes; quod.et Poeta OvlDIVs absurdum esse vidit, Metamorpώ.
Nec, quod confundas et iura et nomina. sentis lTune eris et matris pellex, et adultera patris lTune soror guati , g ιιrixque vocabere fratris lVetus epitaphium Hersilus hie iaceo, mecum Marulla quiescit :sDae Dror , et genitrix, quae mihi sponsa fuit. Me pater e nata genuit: mihi iungitur illa : . Sic soror et coniux , fio fuit illa parens. Obiiciunt, sed hane esse tantum contradictionem in nominibus, nee rationi repugnare, et num hominem diuerso rem tu fratrem, Patrem, Ditim vocari' Resp. I. diuerso respectu, id eit, possum Caiae filius esse , Semproniae frater, Titiae maritus, secl uniuζ personae fratrem , patrem ,)maritum esse, id vero absurdum; a. non sola nominarconfunduntur, sed et iura, ut recte vidit Ovi Dius: Nec quod confundas et iura et nominia sentis tNam aliud ius, alia obligatio est inter filium et matrem , filius enim matri debet obsequium; aliud ius maritum inter et uxorem, nam huic uxor debet obsequium; si ergo filius uxorem duxerit matrem, tunc filius matris est superior et inferior, imperat et paret;
quae absurda. At moratiores gentes hoc latius extenderunt e nam quamuis in ter se rem et sororem coniuges non sit contradictio tanta, quanta
in linea recta; est tamen aliqua; si enim frater ducit sororem, haec tamquam soror fratri erit aequalis, qua uxor , inserior; qua soror. , nullum debet obsequium , qua uxor , debet; ultra hunc gradum non
processere gentiles , nisi quod addiderunt personas, quae sibi inui-C c a sem
223쪽
cem parentum et liberorum loco essent; ubi tamen arbitrariam adissumsere definitionem respectus parentelae , ut iuris non naturalis , sed positivi esse hanc prohibitionem facile appareat. 8. Octauum ossicium auctor putat , vi seruentur sollemnitates quaedam , I. cas erit in veteres ira omni contractu negotioque ciuili obseruasse, a. nullam fuisse gentem, quae non potissimum in nuptiis quosdam sollemnes ritus obseruarit; de ritu nuptiarum apud Romanos prolixe BARN. BrcissoNivs, ANTO Mus et FRANCis Cus
Enimuero omnes ritus sunt ex lege postiua, eosque adeo ius naturae ignorat : si ignorat, non potuit nos directe obligare ad illos obseruandos.
At per indirectum obligati sumus iussibus magistratuum aequis; haec I ex vero de nuptiis milemniter ineundis est aequis lana, I. ut
coniuges dii linguantur a concubinariis ; a. ut publicum habeant testimonium, se esse coniuges, 3. ne promiscue se coniungant homines, quibus impedimentum morale obstat. Ergo omnino recte punitur , qui sine praeuia proclamatione et copuluione ad concubitum ruunt, non quod contra ius naturae omiserint sollemnia, sed quod contra ius naturae violarint leges aequissimas magistratuum. Iam ad ossicia coniugum spECIAMA , et quidem ΜΑRl TORVM rI. diligere uxorem; hoc enim requirit arcta et perpetua societas ;I. nψtrire eamdem ; est enim caput familiae, nec sexus imbecillitas patitur, ut ipsa se exhibeat; 3. regere ac defendere; hoc ponit sciperioritatem; non autem intelligitur regimen despoticum, sed amicum , quale esse diximus in foederatum inaequalem. UxoRuri haec sunt: I. amare maritum; id exigit societas archinsima ; 2. honorare ; amor enim erga superiorem est semper amor venerationis ; . adiutorio esse marito in educatione liberorum,s scintenim liberi communes ), itemque in re familiari , quia inde cum It Leris elementa capit; se ut concedat marito regimen, tamquam superiori. VTRIvSQVE: I. ut utramque fortanam communem aequo iis f. 9.
224쪽
CONIUGALI, VEL OFFICIIS CONIUGALIBUS. acue
rant animo , tamquam socii omnis Vitae; a. ut mores ad concordiam attemperent, tamquam amici. 4 ACITVS in Agricola: vixerunt mira eoncordia per mutuam caritatem , et inviccm se anteponendo. Haec sunt, qufe ius naturae praecipit; cetera , quae de capitibus nuptialibus traduntur, veluti de dote, de pactis dotalibus, donatione propter nuptias, communione bonorum . cet. omnia sunt
iuris positivi, adeoque de ins omnibus nihil plane desinit ius ii
C A P V T III DE OFFICIIS PARENTUM ET LIBERORVM.
f. I. ALtera societas vel alter satus aduentilius est paternus , ubi mutua relatio inter parentes . t liberos PATR A POTESTAs ab auctore vocatur, vocabulo satis inconcinno ; est enim illud ex iure Romano , secundum quod pater solus, non mater , ius in liberos exercebat : at iure naturae potestas illa communis est utrique parenti, uti mox demonstrabitur; rectius vocatur POTESTAS PAREN- TvM in liberos; de ea quaeritur I. unde oriatiar f ν. a. u. cui competat '. s. 3. 3. in quo consimi r f. q 9. q. quomodo finiatur'. g. IO. S. quae producat officia ' S. D. I a. f. a.
Quaeritur ergo , I. unde id ius parentum in liberos oriatur 'I. GROTius, libr. II. cap. S. A. I. putat oriri ex generatione; sed eum refellit HOBBEs Ius , de eive, cap. 9. M. I. quia nulla sit connexio inter generare et dominium adquirere; refellit etiam P FENDOR FF. n. a. q. sed ex alio fundamento , quia liberi nascantur in libertate naturali, adeoque sint parentibus aequales; sed haec frustra obverti mox videbimus. Non hic quaeritur de dominio in liberos, sed de potestate actiones dirigendi ; nec aequalitas natu ratis impedit directionem actionum , adeoque haec GROTII sentenetiam non infringunt. Μ
225쪽
aciis L I CAp. III. DE OFFICII s
a. HOEBEsius suo more hic prouocat ad occupationem a quae nullius sunt, inquit dicto capite '. cedunt occupanti , infans tutu, est nullius, cedit ergo occupanti , adeoque matri , ius ergo in aberos est penes matrem , penes patrem non alites, quam quia mater dominium cum illo ultro communicat. At haec ab na ; nam . .
negamus, infantem elle nullius, si de potestate quaeritur, est enim parentum ; b ille confundit dominium et potestatem. . 3. PvFENDOR FFlvs smplicem caussam assignat, a quia sos litas id requirat, b quia tenerrimum amorem implantarit natura parentibus, qui illos cogat , liberorum curam habere ; addit etiam e 9 consensum parentum et liberorum praesumtum. Nos his subtilitatibus uti nolumus, sed rem ita concipimus ex. Procreatio et educatio sobolis est finis matrimonii; si sint g
nerationis respondet euentus , ex nobis nascuntur liberi ; a Liberos non possumus aliter considerare , quam tamquam bonum aliquod , quorum procreatione genus humanum conseruatur , nobisque paratur senectutis praesidium ac ornamentum ;hinc sterilitatem aegre ferunt homines ; 3. Bonum tenemur a mare, ergo et libero ; unde et natura 'obis incredibilem amorem
erga liberos implantavit ; q. Iam quum liberos videamus nasci in D inop , rerum indigos, et qui sibi ipsis consulere nequeant;
consequens est, ut nobis sint imperfectiores , adeoque amandi more beneuolentiae ; s. Amor beneuolentiae in eo consistit, ut alterius felicitatem et salutem quouis modo promoueamus , ergo selicitatem et salutem liberorum quouis modo promouere tenemur ; 6. Non possumus autem eam promouere rectius , quam siem cum cura educemus ; educare ergo tenemur ἔ T. Educare non
possumus , nisi actiones eorum d; rigere possimus ; ergo eorum actiones dirigere tenemur ; 8. Haec directio intelligi non potest , sine potestate , ergo opus est potestate in liberos, adeoque illa vere nascitur ex amore ; amor autem inde, quia liberi vere bonum sunt.
II. Quis vero bane potesatem exerreat ' Distinguit auctor internatum extraconiugalem , et statum coniugalem. I. Extra coniugium , inquit. potestas procul dubio est penes matrem, quia pater incertus; sed id cum grano salis accipiendum ;incertus tantum est iuridies, quia ICti iniecit regulam et pater es, quem
226쪽
uem tu e nuptiae demon amet, at moraliter saepe parens est eertis simus etiam extra coniugium I quid enim si fateatur se patrem p tune sane iure naturae omnino aeque potestate in liberos utetur, ac m ter; immo argumentamur: Qui tenentur ad educationem , iis etiam competere dehet potestas in liberos: pater etiam extra coniugium tenetur ad educationem; erbo ei etiam competere debet potestas in liberos. . . ἡ Α
a. In statu coniugali utrique parenti potestas sine dubio eompetit ; nam l. virtusque est proles, ergo idem Vtriusque amor naiaturalis; a. uterque ergo concurrere debet ad educationem 3 I. p testas patria soli patri competens est tantum commentum iuris Romani. Sed addendum tomen, a in statu naturali pactis aliter conueniri posse; e. g. si Regina nubit principi non regi, ea plus potestatis exercebit in liberos, quam maritus; tale quid in Anna Regina Angliae coni git; bὶ patris partes in pari caussa esse potio-xes ; itaque si dissensus est, patris voluntas merito praefertur; in societate enim matrimoniali ipsa uxor quodam modo subiecta marito; e) alterutro parente mortuo, eius potestatem adcrescere perstiti , immo et vitrico vel nouercae, si hi curam eamdem educationis suscipiant f d neutro superstite, eam potestatem deuolui in auos et auias, vel in reliquos cognatos , qui mnere parentum n
III. 1am in qtis eonsistat patria potestis quaeritur ' Hic distinguem dum inter statum naturalem, et ciuilem ; nam in statu naturali patet simul est tmeerans, sue sit caput familiae, sue caput rei publicae. Quum emo in hoc statu conciarrat potestas domestica et civilis seu st. quist horum parentum potestas maior Hinc auctor eonnderat patriam potestatem r. in satu ciuili, seu quam quis exercet tantum tamquam pater, f. q. 6. a. in flatu na
Potestas parentum qua talium fluit, Vt diximus, ex educatione, ergo regula tenenda e Tanta κη parentum potesas, suantum relutria Uicium educationis; Iam educatio requirit I. directionem actionum; ergo parentum est dirigere actiones , liberis praescribere, quid age dum , quid omittendum sit; a. eos immor geros pro re nata castigare et coercere ἀ 3. non esse ex iure naturae ius abortum procu-
227쪽
randi; multo minus q. ius vitae et necis in liberos, vel s. ius li-hcros venumdandi ; aut 6. omnia adquirendi per liberos; sine his Omnibus enim educari possunt liberi, non ergo haec requirit cdu
f. s. 'Immo quum tanta sit potestas, qufflatum requirit educatio, necessario sequitur, ut ea diuersa sit pro diuersa liberorum aetate: ergo in prima aetate omnis directio absolute' est penes parentes e itaque hi I. inuitos etiam cogere possunt , ut aliquid addiscant; a. inuitis etiam iniungere possunt certum vitae genus ; 3. nihil liberi sine eorum confisio et voluntate suscipere pollunt , q. parentez recte tuntur poenis corporis auli diuis, ali isque. quibus liberi coerceantur; addit auctor, s. liberos hac aetate parentibus rolinquere debere v- sum fructum rerum suarum, proprietate contenti; sed M id non tantum obtinet in prima aetate , sed et in adultioribus; b id manifesto et lex iure Romano, non ex iure naturae.
In adulta aetate quodam modo paullatim decrescit haec potestas , quia paullatim decrescit onus educationis, dum iam liberi ipsi ratione utuntur: itaque tunc I. sine parentum consilio nihil quidem suscipere debent liberi, sed parentum quoque est, ipsis inuitis nihil
Obtrudere, e. g. Vitae genuS, matrimonium; a. liberorum est, honorare et venerari parentes, sed parentum quoque , non prostituere liberos; 3. parentes non amplius iisdem modis coercendi uti possunt, quibus utebantur aduersus infantes ; q. iubere non solum debent parentes, sed et rationibus conuincere liberos , ut sponte Obsequantur. . Vt paucis dicamus , quo magis liberi ad persectionem adspirant , eo magis parentibus fiunt aquales; quo magis aequales fiunt, eo magis induit amor beneuolentiae naturam amoris amicitiae.
f. T. . Iam ad statum naturalem progreditur auctor , in quo necessario maior esse debet patrum familias se egum potestas, quia quisque pater simul est imperans et caput familiae.. Itaque tunc I. Vterque quidem parens exercet eam potestatem in liberos, quam exigit educatio , sed pater solus ea , quae sunt im
228쪽
- . PARENTVM ET LIBERORVM. ais
perii; quale est a. ius ipsum vitae et necis in liberos, quo gavisi sunt patres iure antiquissimo. Sed quaeritur, cur, quum Romani id ius ciuibus suis concesserint, reliquae res publicae id sensim abrogarim ' Sane non iniustum in se videri potuit, quia per illud non promiscua Rccidendi licentia, sed iurisdictio quaedam domestica intelligitur , et tamen illud abrogare placuit ; a quia non adeo concinnum est imperium in imperio admittere , rem publicam in re publica ; b quia amor parentum ita comparatus est , ut raro praesumi possit , eos iustitiam administraturos ; in plerisque conniuebant etiam ad maxima liberorum delicta, quod omnino cum rei publicae detrimento coniunctum foret ; c si iustitiam etiam administrare vellent , nil tristius ac intolerabilius,esset illis futurum . quam seralem sententiam aduersus liberos ferre. Nota est legislatoris historia , qui quum le-sem fecisset, ut adulteri oculis priuarentur , unum sibi ipsi erui iussit , alterum filio adultero ; d ut amor parentum immodicus est, ita aliquando et odium , et hinc facile contingere posset ut
Patres eo rure abuterentur, maxime nouercalibus blanditiis et persuasionibus instincti, cuius rei exempla satis tristia in historiis occurrunt, maxime inter Reges. g. 8.Qualis porro est parentum potest.is , ubi plane famdia paterna ex-e erunt ρ Resp. Potestas proprie sic dicta cessat, quia cessat caussa,
Pata onus educationis; at manet tamen I. reuerentia, quam parentibus.
tamquam auctoribus vitae, si a Deo discesseris, debent; manet etiamata grati animi memoria pro tot beneficiis , quae per educationem liberis praestita 3. spes hereditatis et ex quo sequitur, a ) ut tunc quoque parentibus honorem et obseruantiam debeant ; bὰ ut nihil suscipere debeant, quod alicuius momenti sit, sine eorum consensu ac Voluntate , e. g. uxorem ducere : c ut si indigi sint parentes, eos alere de suo eteneantur ; d ut recte contradicant parentes, si quid agere velint eius modi liberi in familiae detrimentum et dedecus, e vi ipsi destituti Iiberis hereditatem parentibus merito relinquant. f. 9.
229쪽
dere possint ' Resp. assirmando ; quia finis huius potestatis est educatio ; aliquando autem fit, ut alius et possit et velit educandi onus pro parentibus subire ; Immo aliquando ipsi parentes non satis apti sunt ad id onus serendum, siue ob simplicitatem . siue ob paupertatem ; . satius ergo tunc est, alios hoc onus subire, quod . ipsi parentes facere nequeunt. Potest ergo I. pater liberos alii in adoptionem dare ; quod paene omnes gentes permisisse nocimus, Hebraeos, Graecos , Aegyptios, Romanos; 2. alterius disciplinae et informationi credere; et tunc liberi obligati sunt ad reuerentiam et obsequium eius m di paedagogo et educatori ; sola enim insormatio hoc non exigit, nisi simul in alicuius disciplinam dati sint liberi ; 3. potest
et moriens liberos aliorum tutelae vel curae committere 3 quae origo est tui clae testamentariae ; quin hoc tam necessarium visum est, ut legis latores et legitimam , et dati iam tutelam inue
nerint, si parens liberis de tutela non prospextilet. Quaeritur, an et Tendere parentes pes int prolem p Id merito negamus, nam I. Venditio praesupponit don imum ; tale quidem Romani habebant; ius vero naturae id ignorat; secundum illud patria potestas non consstit in dominio, sici in iure dirigendi actiones adcommodam educationem ; inde vero ius venuni dandi nullo modo nullisque fidiculis elici potest; a. patria potestas pro sne habet felicitiatem liberorum , non eorum perniciem; at haec venditio cum manifesta liberorum pernicie coniuncta est ; nam venditi in seruitu tem detruduntur; i. numquam iusta caussa sopponi potest cur tib ri vendendi: si enim infames sunt, et parentes vendCnt liberos, peccant, quia detrectant ossicium educandi, quod ipsis incumbit ; in liberi itim adulti sunt, tanto magis peccant. quin tunc li cs i Eorum operae possent; aut aliis modis iis quaerere liceret victum. S. IO.
IIII. Quaeritur quomodo finiatur parentum potesas ' Nullum est
dubium , quin id fiat I. morte tum parentum , quia tunc potestatem exercere non possunt ; tum liber rum , quia hi educatione non indigent; a. ccuante caussa, scilicet educatione, ea autem cessat. simulac se ipsos exhibere possulit liberi, ac proinde excedunt familia Paterna; nlii, instituta si parata oeconomia; filiae, ubi nupservant. Quaeritur, an ra emancipatione ' Resp. emancipatio est uctus, qui
230쪽
praesupponit dominium , quale non habent parentes iure naturae in liberos : sin quaeras, an nou saltem liberos e potesate dimittere pose sint, ita ut abstrahamus a conceptu iuris Romani Z Resp. si educatione non amplius indigent, nullum est dubium ; alias id merito negatur: itaque absurda esset iure naturae emancipatio infantis vel pueri, quae saepe fiebat iure Romano ue regula potius tenenda: Parentes tenentur liberos tam diu retinere in potestate, quamdiu durat educatis. Ex eo vero porro sequitur, nec liberos saluo ossicio excedere posse potestate parentum, his inuitu, quamdiu adhuc indigent educatione; nam si iustae aetatis sint, absurde agunt parentes, qui anuitos retinere volunt ; e. g. si pater nolit si iam nubere, quae Paullatim consenescit, vel si stium impediat, quo minus vel ossicio iungatur, vel' alio modo fortunam periclitetur. g. II. V. Supersunt ossicia tum parentum , . tum liberorum, quae ex sine semper fluunt. Et quidem parentum est I. Alere liberos. Quum enim liberi nascantur rerum omnium indigi, alii eos alere tenentur ; at quinam ' nisi quibus natura ipsa hanc voluntatem indidit i Indidit autem parentibus ; parentes er-fo liberos alere tenentur. Hoc ossicium adeo certum est , ut ideo eges ciuiles concodant etiam ad alendos liberos actionem. I. Educare eosdem; educatio autem pertinet non modo a ad corpus, ut parentes curam valetudinis habeant, vi de integritate
membrorum et corporis solliciti sint; sed et b ut intellectum liberorum reddant persectiorem, adeoque dent operam, ut liberi aliquid addiscant, quod publico utile sit, et quo aliquando vit Em tolerare possint; itemque c) ut a voluntatem eorum adsuefaciant ad virtutem , probitatem , honestatem , decorum. Qui quum finis sit, non negligenda etiam sunt media, veluti a vi parentes nos temere ex oculo dimittant liberos; b ne familiaritatem cum iis contrahant; quum illa pareat contemtum; c ne exempla liberos ostendant, ut ipse IVVENALis monet, Sat. XIIII. Aes dicta foedum visuque haec limina tangat , Dira quae puer es, procul hine, procul inde puellae
Lenonum, et cantus pernoctantis parasiti.