장음표시 사용
81쪽
ει LIB. I. CAP. V. DE OFFICIIS
Alterum ossicium erga nos ipsos est nosra conseruatis; consem . tio quidem dependet a Deo, ut supra demonstratum , sed usus m diorum nobis incumbit ; itaque omnia media, quibus vita conseruae tur, adhibenda ; ergo GI. Corpori nostro debemus nutritionem. a. Abstinendum est a luxu, quot nos ante tempus destruimus. 3. Abstinendum a rebus insalubribus. Quiete et labore moderate Vtendum. m. s. Cauendi affectus vehementiores, qui nos quam facillime de
6. Quum vero sui conseruationi quam maxime repugnet propricidium, quaestio est, a Cur veteres etiam nilosophi laude dignum putarim hoc facinus; exemplo Arriae apud PL N. Dis. III. 16. quia I. ex .ltim hant, corpus non esse partem essentialem hominis , sed ergastulum ;a. quia illud credebant originem omnis mali ; 3. quia non erat saepe in potestate, perturbationes sugere, tunc putabant portam pa tere. VALER. Μ AxlΜUs, VIII. 9. Praeter Philosophos et Hebraei permittebant hoc propricidium, sed eo tantum casu, si vita vergeret in Dei ignominiam, exemplo Samsonis. GROT. de iur. bell. et sae. ΙL I9. s. Ex recentioribus exstat Anovmi Bothan.uos, quoibro autochiria defenditur, quod fit etiam in THOMAE MORi Hopia, libr. II. Hodie non ita philosophantur . qui violentas sibi manus inferunt, sed ex mera desperatione id faciunt, tantoque deteriores omnino sunt, vel stupidiores potius. b Qu. an id iure naturae permissum ' Negatur: αὶ tenetur homo ex fine Dei ad conseruationem ivi, non ergo ad destructionem, Deus non potest velle contraria; β) non potest eiusmodi facinus committi sine dissidentia in Deum ; at superiore capite demonstrauimus, sperandum in Deo , in eiusque voluntate adquiescendum esse, quod contra Hebraeorum doctrinam obseruandum ; γ 'amare tenemur proximum , uti nos ipsos, ergo nos ut proximum ; atqui proximum occidere non licet; ergo nec nos ipsos; δ absurdum est pro remedio quaerere id, quod fugimus, et perire, ne pereamus Ainde ΜARTIALIs Ερstr. II. 8O.
Hostem dum fugis se Fannius ipse peremit,
Nonne haec sultitia es . ne moriare, mori pobiiciunt . I. volenti non β iniuria I Resp. supra vidimus rhanc
82쪽
hane regulam sellere, si quis a P in re licita non versetur, nech facultatem volendi habeat. a. Obiiciunt exemplum Samsonis, qui virtute diuina firmatus manus mi intulerit ' Resp. Samsonis exemplum est typicum , adeoque ad exemplum non trahendum. Non Deus ipsi concessit virtutem ad se occidendum , sed ad hostes Dei prosternendos ; quod simul ipse periit, non magis pro pricidium est, quam si quis in acie pereat. 3. Obiiciunt, socialitati id nou repugnare , s quis e. g. ad horrendum damnatus supplicitim morte voluntaria istud anteuertat , societatem enim ei iam renunciatam esse a reliquis Resp. inde hoc tantum patet, principium iuris naturae non es le socialitatem, non autem licitam esse autochiriam.
f. F. 6. Sequitur ossicium tertium erga se ipsum , sui defensio, de qua
quaeritur I. an si iure naturae licita f. s. 6. a. quibus conditionibus su licita ' ν. 7 IJ i3. Pro quibus rebus licita fit i g. rq i .
S9. ego vero vobis dico, non e se resisendum iniuriae : quin s quis tibi
colaphum in dextram malam impegerit, obuerte ei et alteram. Rom. V.
a Si i9. s fieri potes quantum in vobis es , ) Pacem cum omnibus
exereete, non vos i os ulciscentes , o nubi carisimi, sed Dpplicio Deum dantes. Exsat enim scriptum : mea es ultio , ego remunerabor. a. Alii d. stinguunt inter defensionem cum laesione, et sine laesione ; hanc concedunt, non illam ; Sociniani et Arminiani hane senistentiam defendunt. q. Lacedaemonii eam non modo permissam , sed et praeceptam putabant , pac proinde puniebant eos, qui Vel non propulsarunt ui-1uriam, vel ignauiores ea in re fuerant. Vid. PLUTARCH. in Lae meis . LAΜB. VELTHvYSEN in niueipio iusti et decori, pag. 33. Sed 4. licitam saltem esse defensionem . siue sine laesione, siue cum ea fiat, recte statuunt GROTlVS, P VFENDOR FFIVS , TII HAsius, eaque sententia facile demonstratur ae ex principio nostro, quia tenemur ad nostri conseruationem, tenemur etiam ad illa amolienda , quae nos destriiunt; id vero sit per desensionem sui; ergo ad eam tenemur; is P amare nos iubemur tamquam proximum; at proximum tenemur ὀesendere; ergo et nos ipsos; γ ab absurdo, quod cym contraria sententia coniunctum; si enim me defendere non li
83쪽
ceret, obligatio mihi esset mortem iniustissimam subeundi; magistratus sane nobis ubique et semper auxilio esse non potest. Huic sententiae non obstant dicta paullo ante allegata, Marab. V. 39. hic enim procul dubio agitur de patientia in persequutione. amitas enim et iudicia sustulisset Christus, quod absurdum. Rom. XII. 19. PAVLLus loquitur de vindicta periculo iam propulsato, non de
Altera de hac materia quaestio est, quibus conditionibus haec sita
defensio fit licita ZI. describitur casus f. T. a. subiectum se defendens s. 8. R. 3. subiectum , coistra quod se defendere liceat f. IO.
q. duratio iuris se defendendi II. II. s. modus defensonis I . . Primus casus in satu naturali est , quoties alter nobis vel ciuam cumque facit iniuriam , vel intentat, nam tune iudice dei Iituimur rin statu ciuili vero casus licitae defensionis, quando alterius scel re nos in periculo versamur extremo , idque aliter es gere non possumus , quam eo modo. Hinc patet, a P Periculum debere alicuius momenti esse , nec ferendos scholasticos, qui ob leuem quoque iniuriam hanc de sensionem vi lentam concedunt; unde mirum iis adsentiri GROTavae, de iurihess et par. II. I. Io. Sane 1. reparatio tunc fieri potest ope
iudicis a. non imminet destructio; sed de hoc infra g. I . seqv. h Periculum deberet esse praesentissimum, e . g. si quis me aggrediatur armis mortiferis. e Vt ab alterius scelere proficiscatur; nam si ipse nis illi spo te obieci, nullum ius defendendi esse potest. d Vt illud aliter, quam alterius destructione, euitare non possim. - . Quaeritur, an quis obligatus si adfugam ' Resp. distinguendum esse inter perfugium et fugam: in thesi nullum dubium est, quiu, si tuto me aliquo recipere possim, ad id obstrictus sim ; non enim praesentissimum est periculum, quod euitare possum. At ad 1 gam nemo obligatus est, ob anceps periculum , quia tergum
praebet hosti. et se ipsum facultate defendendi priuat. At in hy- Pothesi Disi tiroo Ly Corale
84쪽
pothesi non omnia tam ad viuum resecanda, quia in tanta conste Matione non omnia accurate circumspicere licet. v
S. 8. 9. Quod ad subiectum se defendens attinet, denuo distingueΑ-
dum inter statum naturalem . et ciuilem.
I. Iu satu naturali laesus vel iniuria adsectus, etiam si ea satis leuis videatur, modo satisfactio denegetur, ius habet se in infinitum defendendi; nam qui nos laedit in statu naturali, et satisfactionem denegat, is hostili in nos animo est; hosti in hostem in statu naturali in infinitum omnia licent ; ergo et defendere se in infinitum licet. Aliud in statu ciuili , ibi non quilibet laesus habet ius se violenter defendendi, sed in periculo constitutus. a. In satu naturali recte se defendere pergit quis etiam extra periculum constitutus quamdiu alter satisfamonem denegat , quia adhue durat hostilis animus. Id itidem non licet in satu ciuili, quin potius statim cellat ius sese defendendi, ac cessat periculum, GROT. de iur. bess. et pae. I a. q. seqq. Ratio discriminis denuo est, quia in statu naturali non est iudex, quem implorare possem, quum in statu ciuili eius auxilio vii possim.
Iam tertia quaestio oritur , contra quem me eo modo pessim d fudisre ' Potest quis me laedere vel dolo, Vel cuja, vel plane casu. Quod contra primum, e. g. adgress ,rem, iusta sit desensio . nullum est dubium; at magis ambigi posse Videtur, an idem di cendum sit de posterioribus. Inprimis disputant de casibus, a si quis alium adgressurus per errorem me adgrediatur ; b si furi sus me adgrediatur ; e si miles me hostem putet, et me adgrediatur. Sed omnibus calibus licita est de sensio: ego teneor me conia seruare; ergo et impedire, quo minus qui S me destruat; hoc quum sne defensione sieri non possit, defendere me teneor. Obiiciunt in P adgressorem non in me irruere dolo malo, quia vel errat, vel rationis usu de tuitur ῖ Resp. non hic quaestio est de poena, sed de defensione ; non quaeritur an alter peccet, sed. an non ego ius habeam me defendendi. Eleganter GROT..de iuri bell. et par. II. r.
85쪽
L I B. Ι. C A P. V. DE OFFICII S.
se defendendi; β obiiciunt, durum Hse, hominem occidere, qui vel emret, vel furiosus si 'Resp. at multo durius joccidi se pati ab homine errante et furioso; quemadmodum ergo mihi ius est me defendendi contra bruta et belluas , quamuis his dolus imputari non possit ; ita et contra errantes, furiosos, et similes.
Duratio iuris defendendi se consideranda secundum terminum, a quo incipit , et terminum , ad quem porrigitur, et quidem iterum secundum statum naturalem II. et ciuilem s. II. Terminus a quo a P in statu naturali est momentum, quo laesi quis et denegauit satisfactionem ; nam ab eo momento ostendit hostilem animum; ergo mihi ab eo tempore ius est illum ut hostem tractandi. b In statu ciuili contra non a laesione, sed ab initio periculi praesentissimi ius defensionis oritur; nam antea iudicis a xilio uti licet.. Terminus ad quem a ) in satu naturali durat tam diu , donec mihi sitisfactio data, et de futura securitate cautum est ; bὰ iustatu civili , donec ex periculo isto me expedivi ; nam tunc de satisfactione et securitate futura iudicis est statuere. Quaeri hae occasione solet : an sola suspicis in satu naturalis elat ad defensonem violentam , seu bellum e. g. si vacinus arma paret, milites conscribat 7 HOBBEsius, de ciue V. I. hoc adfirmat ex ea ratione: qui et Vult , et potest me adgredi, eius adgressionem praeoccupare possum: in statu naturali viventes et volunt. et possunt me adgredi; volunt, quia natura mali sunt; possunt. quia arma Parant ; ergo possum adgressionem praeoccupare. Sed hic semper ius erit bellum inchoandi sine caussa; quis enim princeps non armatust ergo vult et potest me adgressi.
Sed distii 'guendum inter suspicionem iustam , et inlusam; illa
est, quando certa argumentandi ratione concludere pollum , illum me petere; e. g. I. si omnia comparat ad futurum bellum necessaria, et neminem tamen habeat vicinum , quem petere possit , quam me: v. C. si Rex Lusitaniae, non mari sed terra arma par rei ; a. si non modo arma paret, sed etiam hostilem animum defi
Obiicitur α his non fore defensionem, sed osensionem ' Resp. negando , quia in statu naturali tempus detentionis non incipit a prae
86쪽
senti periculo, sed quam primum alter hostilem animum declarat ;ergo nemo tenetur primum ictum exspectare; β γ it.ι mintis cautosese, se non nisi ob iusam suspicionem velimus ad defensionem procedere triesp. negando ; nam quas prohibet, se quoque praeparare ad desen
Eadem facilitate deciditur quaestio , an nimia potentia vicini iu-sa causa D defensonis' Ita philosophantur HOBLES lvs I. c. et AI B. GENTi Lis, in libro de iniustitia armorum Romanorum; sed caussa defensionis in statu naturali est laesior adquisitio potentiae non sem-Per me laedit; nam qui iure suo utitur, nemini ficit iniuriam. At si quis iniuste sese reddit potentiorem, tunc id pro laesione habendum, adeoque distinguendum inter potentiam iuste, et iniuste adquisitam. Priore casu sola haec ratio non susticit, quia alter iure suo utitur; posteriore sui scit, quia facile colligere possum, qui alios oppressit, me quoque oppressit rum, si faueat occatio; e. g. superiore bello Hispanico successionis caussa gesto, Hollandi breui manifesto causisam dicebant, cur arma prehenderent, quia Galliae rex ad nimiam potentiam adspirauit: recte ; nam Galli monarchiam Hispanicam cum iniuria domus Austriacae Occuparant. At male hac ratione iam Vtitur rex Sardiniae, quia Imperator prouincias suas non.iniuste occupauit, sed fauente iure, et ipsa iuuante domo Sabaudica. f. IS.
Sequitur quinto modus defensionis ; hic iudicatur ex fine; ea omnia pro defensione sui facienda, sue quibus periculum euadere non licet. Hinc in thesi certum est, I. si vulneratione adgrestaris depellere periculum possim, eum occidere nefas esse; a. ne vulnerare suidem licere, si pateat perfugium; 3. si neutrum suis ciat, nos ad ipsam quoque mortem procedere posse. Sed absurdum est, in hypotheti hace praescribere, quia perbreue est spatium defensionis, tantaque animorum perturbatio, ut vix haec omnia ad libellam expendi possint. Potius itaque disquiremus, an et duella sint iussus defensiouis modus ' Notum est, omnes paene gentes veteres haec ignorasse; itaque I . quaeritur, unde illorum origo repetenda sit 8 reperimus quidem apud veteres singularia certamina Dauidis et Goliathi, Horoniorum et Curiatiorum , Aeneae et Turni apud Vin GlLiv Μ , aliaque. Sed ea fuere bella repraesent aliua , quando duo exercitus' hostiles, ut
87쪽
L I B. I. C L p. V. DE OFFICIIS
sanguini hominum parcerent, eligebant utrimque viros fortissimos, ut utrumque populum repraesentarent, quorum victoria patriae pro- esset, ignauia noceret. Hoc procul dubio iustum; populi enim via uunt in statu naturali, possunt ergo bellum iustum gerere: suum ergo multa millia inter s. pugnare possunt , quidni etiam pauci possint , si ita compromiserint. Sed duella haec, de quibus loquimur, ab illis plane diuersa sunt, ad vindicandam quippe priuatam iniuriam comparata. Origo itaque duellorum vera est a Germanis; hi duellis utebantur probationis caussa, quemadmodum aliis mediis ,
uae Ortelia Vocabant, e . g. ferro candente, aquatum feruida, tum rigida. Vid. Du FRESNE Glo sar. med. et in . Latinit. voce orael. Quoties itaque reus ita quia negabat, desiciente alia probatione Cum accusatore manus conserere iubebatur, et vincens absolueb tur , victus damnabatur ; dicebatur Xam -Rechi , Miben-Recht. Hoc more iam Romanorum tempore Germani usi sunt. Hinc VELLEI- PATERC. II. II 8. obseruat, miratos Germanos solita armis discerni. iure terminari.
Iam quidem demum legibus publicis hoc prohibebatur, sed manebant tamen semper relaquiae inter nobiles et milites, quos et alii imitati sunt. Quid vero a. de duellis mutendum' Resp. in statu naturali nilii Ihabent iniusti ; nam desunt iudices , adeoque ipsi stibi ius dicere debent. Obiicitur, improbari in sacra scriptura duellum Caini et Abe- lis ' Sed resp. a hi non vixere in statu plane naturali, quia qui iaque paterfamilias, adeoque et Adam, procul dubio fuit simul princeps familiae suae; β caussa huius certaminis erat tutusta, quia nimirum Deus benigne receperat lacrificium Ahelis. In statu civili nullo modo defendi possunt, I. quia non pro defensione suscipiuntur; defensio enim incipit a periculo, quale hic non est; a. quia vi r numquam iuste utimur. quamdiu in magistratu nobis est praeiadium; 3. quia cum maximo magistratus contem tu coniuncta duella ; . quia medium admodum lubricum decidendi controuersias; nec enim certi esse possunt ii, quibus iusta caussa est, se victoria potituros, alio seque tuccubituros. Sed quid si iubeant Imperatores, vel nee per indirectum eum ne tent se inter stos minisi os ferre posse, qui iniuriam hoc modo non vindieri ρ Re p. tunc quidem homo veluti ad statum naturalem redit, adeoque duellum in se non iniustum est : at in caussa sua plerumque Maiustissimum. Accedit, Deo placere non posse assectusitae
88쪽
irae, Vindictae, cupiditatis, odii, sile quibus vix duellum intelligi
Vltinui quaestio est , pro quibus rebus licita sit defensio eiusmodi violenta 8 Resp. non modo pro vita, sed et pro integritate membrorum; nam a) nemo praeuadere potest, an non et hoc coniunctum cum vitae periculo; b aliquando membra quaedam pari passia ambulant cuni vita, e. g. Oculi 2 cὶ aliquando per omnem in tam infelix est , qui membrum amisit, e. g. manum . qua sibi victum et amictum parat; d) omnis vulneratio et mutilatio coniuncta est Cum dolore tali, a quo natura ipsa abhorret. VAL. quidem ALBER-Ti in Comp. iurinat. pari. II. ωρ. 3. y. IS. distinguit , an periculum
Vitae subiit, nec ne i sed haec dictinctio mere speculatiua; quis enim hoc praeuideat i
potest, adeoque nullo modo defendi ; a. et inter pudicitiam physicam ; haec eripi potest ; ergo etiam defendi ; sed non, ut vide tur, violenter, a) quia non subest vitae periculum , b , quia Decinfamia sequitur stuprum ; c magistratus satisfactionem potest procurare. Interim si virgo tale a siniserit facinus . procul dubio im-lisne feret, quia eam excusabit iustus dolor, stupratoris vis et ma-itia, metus infamiae , incertitudo satisiactionis. Alia quaestio . an femina stupri vel decliuiandi, vel vindicauri caussa se ipsam interimere possit Z quo nomine laudant Lucretiam ;id vero negandum , I. quia autochiriam illicitam probauimus ; a. quia punitur ita innocens pro nocente et t. quia nullum enectum habere potest hoc facinus An pro rebus quoque nostris licita defensio miolenta ' Distinguit auctor inter statum naturalem et ciuilem ; I. in statu naturali licita ; qui enim res meas mihi eripit , animum hostilem declarat; a. in statu ciuili non nisi imminente vitae periculo ; alias enim si sarem aliter amoliri, vel a iudice delendi possum, milii vim adhibe-
89쪽
re non licet. Hinc leges diuinae, Solonis, XII. labb. furem Λ cturnum occidi patiuntur, diurnum vero non, nisi si se telo defendM.
Aliquando is, qui iuste se defendit, iniustam caussam habet Haggressor iustam. Hoc fit potissinum in statu naturali inter liberos . populos; quoties se , qui laesit, ad satisfactionem offert, laesus v ro illam acceptare recusat; e. g. populus bellum iniustissimum in re, et alter victoriis variis potitur, belli priorona poenitet, offert satis factionem, petit pacem, victor denegat; tunc sane iustitiae cauta transit ad adgressorem; ratio, quia in statu naturali non alia est iusta defensionis caussa, quam laesio , et satisfactionis denegatio rhac cessante, cessat ius defensionis.
Progredimur ad ultimam capitis partem de fauore neeessitatis, de quo auctor noster ad finem usque ita agit, ut I. fundamentum huius doctrinae explicet s. I 8. a. ex eo casus variossoluat s. I9. ad lin. Quaestio est: β easeus incidat, ut me conseruare non possim, nisi violem alium, utrum hune salua religione violare Possim, an mihi ρο- tius pereundum sit. Fundamentum auctor ponit admodum generale , quod neminecessitas non habeat legem ; idque probat, I. quia legislatores salute hominum intendere videantur, adeoque iis casibus lege nos intes gantur soluisse , quibus eam sine periculo seruare non possumus, g. Christus ipse ait i homo non est Propter sabbathum creatus , vejabbatum propter hominem; ergo ii sabbatho Hannibal sit ante iras, procul dubio Deus dispensat, ut sepositis sabbathi ossiciis aduersus hostem defendam ; a. quia nemo obligatur ad impossibili impossibile autem videtur, quoci agendum cum mea pernicie. haec auctoris philosophia est nimis generalis ; nam sane si haec gula vera esset , imprudenter egissent martyres, qui mori, quam crificari maluerint; imprudenter Iosephus praetulisset captiuitatem
Hinc alii distinctius proeedere solent, et Tirius quidem disti
guit inter leges diuinas et humanas; de illis habet regulam: quoties violatio legis tendit in eontumeliam vel abnegationem Dei, toties necesi sita nom parit exeπtionem; reliquis casibus. ut et in legibus hum uis hanc exceptionem admittit.
90쪽
Iam quidem haec egregie congruunt cum principio nostro, ubi supra praestruximus, teneri nos ad conseruationem persectionemque notiram promouendam , quatenus ea re maiestas diuina non laeditur ; sed tamen adhuc incertum manet ex regulis Tl Til, quando actio Vergat in contemtum et abnegationem Dei l Ait Ti Tius , si lex sit. diuina naturalis. eam non sine contemtu Dei violari; sin positiva, aliter se rem habere; sed procul dubio , neminem Occide, Dei lex est naturalis, et tamen eam in casu necessitatis aliquando violari posse adhuc vidimus exemplo moderaminis inculpatae tutelae. Itaque rem magis perspicue tradidit THOMAs Ius, Iuris prud. ἀ- uin. II. a. I 23. seqq. aut lex est vel diuina, vel humana; diuina vel praescribita) Oiscia erga Deum, vel erga proximum; illa denuo sunt vel α amrmativa; haec semper habent exceptionem necessitatis, quia leges adfirmativae tantum obligant data occasione; non autem occatio est, ubi mihi pereundum est; hine ipse Christus in lege de
sabbatho excipit necessitatem; β) vel negativa; haec non admittunt cxceptionem necessitatis, quia dum prohibuit Deus, maiest tem suam exercuit, ea vero violatur . quoties contra eius prohibitionem agimus , c. g. martyres recte egerunt, dum mori maluerunt,
quam idolis supplicare; h) Oiscia erga hominem itidem vel a maliua, vel negatiua;
illa itidem admittunt exceptionem necessitatis I. ob eamdem regulam , quia leges affirmativae obligant data occasione; a. et sic ob neces sitatem licet violare officia auirmativa erga Deum, multo magis erga proximum; negarisa; in his distinguendum, an necessias sit α a Deo; tunc quaelibet honesta ratio expediendi salutem; e. g. in naufragio suae quisque saluti consulere potest, quamuis alii pereundumst; nam ex duobus malis physicis minus est eligendum; β P a malitia hominum; tunc, si homines intendant, idque agant, I. ut peccem, necessitas non excusat, e. g. si quis carcere adigatur ad Peccatum, veluti Ioseph; nam ita laederetur maiestas diuina; a. ut Ieream; tunc quaelibet honesia ratio est expediendi saluti m. Ita udaei obsessi ab hoste merito comedere potuissent carnum sui
lamas. 19. Iam varii ea sus soluuntur, I. an ense resecari Possi membrum, ne
pars sincera irahatur' a 'Assirmat auctor recte; iux est: conserua