장음표시 사용
111쪽
jc D 1 Di M ik vr i ἀ NT et Emptor crediti futuri habet actionem contra *- rsum venditorem in persona sui debitoris, qui in eius locum se licitur.3 Centum hinc ad annum habenda non iuste emun a tur nonagintaduo inprranti, Intentio ementis non resecit directe iussu actionem , sed rem, r
CVM ergo exprthabitis rationibus, & ex
canonica doctrina vera ab omnibus cens ri possit opinio superius exposita soluendam edo sunt ea, quq in fauorem pretecedentis sentem tit dicta videbantur. Quorum solutio ex pra
dictis facile depr*hendi potest. Quando ergo
Caietanus in huiusmodi negocio mutuum l cum non habere probare nitebatur. Respondetur,& si prima facie, primoque aspectu mutui species in eo non reperiatur, qui tamen lin-ceis oculis, vim, & naturam illius introspicere valeret, profecto mutuum tacitum, interpre- i tatilium, ac virtuale ibi agnoscet. Quanquam enim emptor, qui pro nonagintaduobus cenis tum emit, nullam prorsus aduersus venditorem actionem habet, nihilominus illam contra debitorem venditoris habet, qui sane debitor centum assignare debet, tanquam in suu in locum suffectus , dc suam gerens vicem, adeo quod venditor subit onus soluendi centum emptoria per stitim debitorem, . Cum igitur in hoc d bitor in venditoris locum substituatur, peri
112쪽
de est ac si emptor aduersus ipsum venditoreminionem habeat, idemque prorsus efficit. Ita, que in hoc contrahendi genere, mutuum iaciatum, virtuale, atque interpretatiuum agnosciamus, omnibus ad mutuum requisitis conditionibus in eo inuentis. Quoniam emptor id quod venditori dedit repetere ab eo potest , tametsi non in sua persona, tamen in debitoris persona , qui eius vicem gerit, ac propterea actionem aduersus illum medio suo debitore habet. Sique creditum in manu venditoris pest, profecto ipsi ebdem perit, eo quod 'debitor tanquam in sui locum subrogatus pro eo illi restituere tenetur. Quemadmodum si quis mutuo ab aliquo cap ret, atque in sui locum alterum substitueret, qui rem mutuatam restituendi obligationem silicia peret, de qui mutuo accepit liber ab hoc onere euadit, clarissimum est in tali casu mutuum es se non emptionem, neque venditionem,eo quod in mutuatari j locum alter, qui oneri restituendi
se supponit sufficitur. Ita pariter in huiusmodi negocio usu uenit. Quoniam debitor illius, qui
ius illorum centum alteri cedit sutim locum ., suamque personam subintrat, atque videbiti, quod secum cotraxerat obnoxius remanet. propter verum ibi mutuum reperitur. Eodemque modo ad aliam rationem Caietani respondetur, qui huiusmodi contractum,ernetionem,uenditionemque faciens per idem fundamentum iustum facit, quoniam pecunia hinc ad annum iobuenda minoris peditur,quam si modo haberetur.
113쪽
tum ruinosum videsur, Nam dempto omni in te esse,cui, subiacere posset , qui creditu illud ari e pus emerer, uti daesarais fuit, nulla certe ratio apparet, cpiod eentum hinc ad annu habenda nona etintaduo valeant nunc in hoc tempore. HOC etenim,aut ex inti lege primen it,aut ex tempore, si primum datur , tanquam iustum libenter acci .pimris,si secundum, usura patentis Sima erit, cum tempus itum vendatur .HEt sicut ratione temporis merces minus ivlto praetio vendere minime
. licet, sic & nonaginta tuo dare nunc proetentilan hinc ad annum habendis impium est, Si dicatur ii vendi centum sed ius ad illa centam. plane distinctio in tali pro potiro parum , aut ni tui ad rem facit. Nam sicut ex Barioli, & Baldi autoritate die um est. Tatum valet actio ad rem, quantam res ipsa, sublatis laboribus,& inmensis, quae pro exactione fieri pollent. Neque plus va-
lent centum,quam actio ad centum.Intentionanque ementis creditum illorum centum s non re spicit directe ius, seu actionem, sed illa cenLum, . Propter hoc enim actionem emit, ut centum habbeat. Quid enim Valet ius, seu actio seorsum ab illis centum separata I Quapropter si rem hane inre,ac siimpliciter intueri velimus, nil aliud in ilo negocio heri agnoscemus, nisi quod nonagimta tuo dantur', ut centum postea tractu temporis recipiantur. Quod plane usiuarium esse ; nemo
114쪽
J Confirmatio praecedentis opinionis , divi u solutio quarundam rationum. cap. VII r
si debitor dando minus ante tempus nons exo herat,neque etiam tertius idem facere poterit a 2 Interprstatio doctrins Panorm. Innocentij. Interpretatio reguis iurisiumus est habere
Melior est res quam spes, qui sensus. 3 Fructus acerbus minus valet quam maturus, qui sensus o
UVic sententit praeter Archiepiscopum Flori rentinum,& summam Siluesti inam, stiperitis allegatos subscribit Gabriel.in .d. I s. q. I r. ar. 3 . dubio . Soto libro 6 . de Iur. q. .ar. l.& est expreste mens D.Tho m. in opusculo ad L ctorem Florentinum . Quili & Nauarrus ipse qui Caietano adheret, fatetur tandem, ob solam anticipatam solutionem non licere minus dare sicque Caietanum concordat,dum in Verbo Usura in secundo notabili expresse habet debitorem centum in fine anni non posse in illius principio minus soluere, ut se ab illo onere eximat, uti sui perius adductum est. Quod si ipse non potest, neque tertius pariter poterit, quemadmodum optime deducit idem Nanarrus. Quanquam Caietanus in fine suae summulq absq; alio damni, atque
115쪽
ior Dei PDMi Nu Tio NE atque impensarum habito respectu, creditum ad te is nunc minus 'colle substinere videatur. Ita pariter interpretari possumuSPanorm .in cap. ex parte de alte. illiu met. cam. fach. qui doctrinq Bartolin Baldi ntrarius videbatur ' Innocentius etiam in c. In ciuitate, de Usur. Si vero alia quis regulam illam in iure opponeret, quod munus est habere actiopem quam rem. l. minui.st aer .iur Aoc sesaipilum praecucta intelligitur,quotiescunque venditor damno subiaceret, aut quia timeretur debitorem praestituto tempore non ec se soluendunia Per idem quoque respondetur vulgari dicto. Melius est res, quam spes . Proc git utique de spe dubia . non probabiliter certa.. Non obstat dicere fructum acerbum minus vale- ere,quam maturum,quod videtur Caietani motibuum . hoc nanque procedit qualit tibus fructus inspectis,non autem ob temporis p r aentionem Vnde si creditum non maturum habet in se periis cultim , quibus si maturum foret minime subi
ceret, certe minus valebit, alias absque usura inianoris emi non potest.
i 1 Interesse verum di non fictum quo consideretur , et Qui creditum ad tempus emit non semper potes pratendere interesse Nerum . . VT igitur tandem cocludamus,dico iterum,
atque iterum, emptionem centum pro novnaginta
116쪽
naginta duobus, quae antea dantur illicitam esset iniustam, atque , surariam, ni sorte fieret ob in-uteresse, cui qui emit subiaceret, quod interesse iocto importaret. Nam si non tanto se supponat interesse plus tiam nonagintaduo pro emptione tillorum centum dandum esset, ut ex praeditas constat. Aut quia creditum illud liquidum non
est, aut quia pro illius exactione labores, incoin' moda, &impense timentur, aut ob interesse lucri cessantis, propterea quod, ut amico inseruiat, i pecuniam a negotio, in quo iam exposita erat dia, mouere cogitur,aut quia rem frugiferam cum illa emere constituerat. Atque uti ummatim pedibstringam ratio alicuius damni semper habenda est , & tunc tale contrahendi genus permitti phitest, loqui usura est, commoditatis pallio circunteista,& sub boni specie impietas exercetur. Nonnulli autem se se protegere volunt, aientes in his creditis emendis pati semper intereste aliquid . Sed hi pro illorum arbitrio interesse decernunt, & admetiuntur. Qui sane satis, si volunt intellia gere possunt, quod nam sit discrimen inter interesse verum, & reale,atque illud, quod prcsumptum est, & apparens. Quodque nemo verum interesse praetendere valet, nisi cum ab amico requisitus ut illi de pecunia inseruiat, quam pecuniam ab ipso negocio in quo lucrabatur, quasi limia itus diuertit, quemadmodum egregie alibi C tetanus docet. Qui vero omnem,aut suarum pecuniarum partem in his creditis ad tempus h bendis exponit, neque pecunias in licito, hon
117쪽
ec Dx Di Mi Nu T. PRAETII .stoque lucro exercebat, nullum vere iustum interesse praetendere valet, alioqui si quando quis non lucratur interesse sibi deberi centet, non erit amplius disputationi locus, licita sit necne usura, librosque sanctorum dilaniare poterimus , insuper & diuinas humanasque leges poenitus immutare. Neque extat praeterea clara mihi illorum conscientia,oui cum huic cotractationi operam dent, pericu)um amissionis illius crediti, de expensarum, quibus se exponunt, semper pr tendere volunt. Nunquam enim in hanc creaulit tem adduci possum, mercatores huic negocio incumbentes adeo imprudentes esse, atque inca tos, ut cum his,qui soluendo non sint, contrahere& negocia habere velint, cu quilibet alteri ut vultum satis superque agnoscat. Quod si damnum imminens timeant,ne praeuideant, utique absque fideiussionibus, aliisque securis cautionibus pxPtium minime soluent. Quanquam si tali periculo reuera se supponunt, erit certe locus interesse illorum consulendi , ac prouidendi. At quod semper qui mutuo dat, aut creditum in futurum habendum emit interesse lucri causa quaerat, ani maduertant hi caueantque ne in usurae, atque imiustitiae vitia certe turpissima, legibusque tum diuinis, tum humanis aduersantia voraginem praecipites abeant. Atque haec pro huius odi contrahendi genere pro veritatis honore, illorumque salute, qui Deo placere student dicta satis
esse volui, omnium peritiorum censurae libenter me subiiciens.
118쪽
R.P.Magistri TROMAE Boninsignij Senensis, Orcta r*d.Theologi publici Florentini.
xuuit in hoc tractatu autoris intentio.
i Cambii lucrum exquisitum, subtile. et Cambium p sentis temporis longe diuersum ab
3 cambium Lugdunense famosius di Hitatius.
NTER plurimas artes, atque industrias ingenio, de sagacit 'te hominum huius seculi filiorum,qui sane (vt Christus Saluator affirmauit)longe pruden- tiores filiis lucis in generatione sua sunt, excogitatas, huiusmodi prosecto soler tia, lucrandique exquisitiis modus,qui ex sola pecuniae negociatione per cambij contractum prouenit, commentum dubio procul acutissimum semper mihi visum est,& quam subtilissimum. Nemini igitur mirum esse debet, si hoc contrahendi genus, tot doctissimis, grauissimisque autoribus tum Theologis,tum canonici iuris peritis
119쪽
Dt C AMBII s. maenum feeit negocium , qui pixae non absque . validissimas' rati iii is negocium in disputationem, dubitationemque reuocarunt. Et quanquam a compluribus ex illis copiose, accurateq; cie his disceptatum eist, potissimum vero a Reue- repdisserino Domino Caietano, a Siluestro Prieria te, a Dominico Soto, Nauarro, aliisque ibistitericis absolutissimis Theologis, nihilominus no adhuc adeo die um aliquibus 3 idetur, quin amplius desiderari queat. Hoc calxerim ob nouos quosdam, cambiendi modos, quos prauens aetas inuexit. Quandoquidem cambia, quibus omnes fere huius temporis utuntur: ab illa prisca antiquorum longe, lateque recedunt, atque disientiu t. Sicut iidem ipsi mercatores fatetur. Propterea aliqua peculiari obseruatione,atque animadue
sone indiget, ut videamus, quae na in illis iustitiqspecies c6tineatur,& si ad ver doctrinq principia collina ari posIunt quidam cta ractandi modi, qui
ab aliquo temporis curriculo in consuetudinem venerunt. Eminuero tram plurimis ambiguit tem non modicam proeserunt, iisque presertim, qui cambiendi pr.ixim, usumque minus callent. Quamobrem nullam pr sumptionis, aut temerim hiatis inuerendam mihi notam iudicaui,si ut m uiatis ingenuis, initusque negocij professoribus mo-xem seram, non utilla pro meo captu, proque gessit lunari imbecillitate in medium asteram, ,
quodque de hac re sentiam ediplicem, perinde ac tuos denariolos in amplissimos tot doctissimos uni scientiae thes aptos ad pauperculae illius
120쪽
Chiisto laudati imitationem mittam. Hic igitur erit intentionis meae finis, & scopus. ut propter ecclesiae fidelium utilitatem , Obque altissimi Dei gloriam ,ea qua potero breuitate, & claritate huius hambij formam, quarn usus iam obtinuit Ex- plicem, illiusque iustitiq fundamenta perquiram, simulque ambiguitates, perplexitates que, que cirruma ipsum versantur reseram , atque extricem. Q iod si quondam pro maiori mercatorum coramodo vernacula et rusca lingua id si me pr*s itum fuit, ut tamen communis sit omnium nationum utilitas, latino sermone nunc implere curaui,qua quam difficile forte erit, latinis nominibus expres sivis,in huius rei tractatione uti semper, si sermorei, non res sermoni est accomodanda . Hoc tamen unum lectores monere velim , quod si plerumque de cambio per Lugdunum erit mentio, i non propterea minus uniuersalis doctrina censenda erit, quqque omnibus in uniuersum cambiis aptari non valeat. At quoniam Lugdune seca, bium laetetis videtur famositas, atque usitati vir, ide5 crebra erit illius nominatio. Vtinam sic mihi diuina lux affulgeat, ut quae veritati cons xia sunt literis exarem, ad communem omnium
utilitatem, & obsequium potissimum vero ad Dei Opt. Max. gloriam.