장음표시 사용
121쪽
Euale apud veteres esset reati Cares lium. Cap. II.
t Cambium ob meetcium negocium adiuuentum. 2 Cambium antiquitus ob mercium commoditatem
fiebat a que lucriscopo.. 3 Monetarum valor variatur.
. Monetarii paritate data iussu rubium et pote .s In cambio no es habenda ratio longioris teporis. 6 Ca fores ad monetarii paritatem non abiicit .
CA M v I v M verum,atque reale ob mercium, negociorumque commoditatem, ab homi num industria adinventum esse,satis exploratumi esse potest. Mercator, si quidem,aut institor,qui .m Erces sitas in aliam prouinciam, aut regnum defert pecuniam suam cambire, & commutare potest cum eo qui ex eodem loco merces extranit, atque alibi vedidit. Quemadmodum si per exem plum dicamus , Florentini pannos laneos, &exserico consectos in Hispaniam transmittunt, ex quibus pecuniam recipiugi. At Hispani lanam,& coccum, granumque,tinctorium purpuram conficiendam , & id genus Florentiam traducunt , qui pariter praetium pecuniae exigentes, mutuo illam cambiunt. Quod sane cambij genus , nec damnari, nec vituperari potest , quandoquidem ne dum iustitia in eo clara cospicitur , verum etiam pro communi utilitate propter inerces de loc*ad locum transuehendas humanae hocietati
122쪽
Ddr C A M 3 i i T. p tietati valde necessarium existit. Iustitic quoque expressa significatio in eo cambiorum genere elucet,cu quis pecunia suam hoc in loco exhibet,ut Lugduni, in Hispania, vel alibi ad coemedas merces accipiat. Ob hanc igitur mercium commoditatem cambium institutum fuit. In cuius signuLugduni nundinq quaternt singulis quibusque annis, in quibus cambiorum solutiones fiunt statutae sunt. Quoniam in iis nundinis merces multq contrahuntur, ob hanchigias,atque priuilegia, illarum. Est igitur hic cambiendi modus pro mercium commoditate, absque lucri scopo adinventus, & hoc, nisi in locis illis omnibus, pro quibus 3 cambia fiunt esset monetarum paritas. At cum
ex variis accidentibus monetae valor non semper idem permaneat, nullum certum lucrum ex isto
cambiendi modo sperari potest. Unde mercatores nullam hodie huiusce paritatis monetarum rationem habere videntur, ob multiplicem, quiabus illi subiiciuntur variationem. At supposita monetarum paritate, ut quod Lugduni marcha sexagintaquinque scuta illius monetae firmiter valeat posset quis calculum facere, quot scuta au rea ex Florentinis in illis sexagintaquinque contineantur , ac Florentiae tanto minus tribuere, Ut
Lugduni unum,aut duo,plus minusque iuxta copiam , inopiamque pecuniae recipiatur. Id quod de per alia loca, in quibus cambium exercetur fieri potest, ut per Romam,Neapolim,Hispaniam, caeteraque loca. Hoc autem lucrum iustum ce seri potest, ob rationem 1 Doctoribus, ut Caiet
123쪽
no aliisque allatam. Quoniam pecunia longe cla 'stans minus penditur, ac si praesens es Iet,quem ad modum S in mercibus, ob pericula,atque expensas quibus subsunt contingit. Qua proster dari quiuem Florentiae poterunt scuta quinquaginta. 'octo, ut Lugduni, scuta quinquagintanouem, aut etiam sexaginta habeantur. Quemadmodum qui Florentiae pecuniam ab alio recipit, ut qidem A Lugduni, aut alibi soluat, minus aliquid Lugduni illi soluere facit, ob expensas,Ac currentia pericula. Et licet pecuniam quis Lugduniam ea inter, a tione trasserar,ut sua negocia pro suo arbitrio pe ragat, hanc tamen nactiis occasionem potest cam biendo lucrari si Florentia: communi fori prstio tribuat, ac proinde Lugdunum pecuniam transfe' rens, ut tot ibi marchas scinorum sexaginta quin que illius monetq recipiat absque noua cambij reiteratione. Et si quandoque iacturam faciat, propterea qtaod valor monete augetur, data thmen paritate iuste lucrari potest, dummodo Florentiae communi lari praetio tradiderit,& non mis nus,neque etiam longioris, breuiorisque temporis ratio habeatur, nempe, ne ob maioris temporis expectationem ad solutionem Lugduni recipiendam minus iusto pretio detur. Sed quonia, ut dictum est, huiusmodi paritas ex diminutione
valoris monetarum,& ex aliis quoque euentibus tollitur, idcirco n6 curat mercatores lucru istud.
Illud etenim cambij lucrum expectant, quod per
recambium fit, noua, eiusdem pecuniae traiectio- ne a mandatariis ipsorum peracta, ut inferius t e
124쪽
co suo magis patebit. Qi impropter Vere enim- tiavimus, illud genus cabad verum utique & re ae,mercium gratia , illarumque commoditate , ,-non lucri intuitu mille repertum. Non sic genus aliud de quo mox dicere propono, si prius eme genteS nonnullas contra cambij artem difficultari
Cambib artem si ad Dem bonum referatum
is umus mensura universiis rerum venalium. et Cambium si ad honesum Fincm refertur non vita peralitur, l 3-duplex usus primarim ct fecundarim. i Lucrum in commutatione pecunie cum pet unia. 3 cambiendi permutatio pecunie cu peculiia . 6 Ars cambiendi uetitur pecunia, ut peculiia.
ET'quanquam a priscis'hilo phis, quemad
modum Aristotele primo politicorum cap. 6. cambiorum ars vituperatur,tum quod usum proprium ad quem instituta fuit pecunia non obti- net, nempe vi sit rerum omnium venalium unii uersale prqtium, propterea nanque inuentus estinumus,ut sit valoris rerum regula communis, ec mensura,ac proinde nullius cotractus subiectum' etae potest, ut numus numIam pariat, tum etiam quod cambiendi ars pr fixum non habeat finem, cum ad lucrum quod fine caret referatur. Ve-
125쪽
so D e C A M n i t s. runtamen si fine aliquo bono honestetur eiusmodi ars,ut pro conseruatione,atque accessione proprij status, pro Reip.commodo,atque utilitat , A tantum abest, ut vituperetur, quod etiam laud rione non parua digna sit , tanquam res commi ni hominu conuictui & conuentui summe neces.saria. Quandoquidem,licet qui pecuniam cambit, numo minime ad eum finem principalem , propriumque,ad quem primo institutus est ut tur, usum tamen alium, non alienum, & si non ita principalem habet . Quemadmodum enim naturalia,atq; artificialia duas functiones, tuom; usus habent, alterum primarium,alterum secundarium, sicut per exemplum frumenti, vinique
primarius usus est, ut unum comedatur alterum
Dibatur, Vsus etiam vestis indumetum ipsum est,
attamen frumentum, vinumque commutari in
res alias possi int, sicut etiam vestis, vendi,& in pugnus dari,& ad alia assumi exercitia, quod est secundario uti. Hoc idem pariter in numo contingit, quo sane uti valemus, non solum, tanquam generali praetio in rebus omnibus pro humano victu commutandis, huius enim gratia prima intentione inuenti uit unde ob hoc principis imagine insignitur,ut illum communem venalium res rum mensuram esse declaretur, verum etiam ad secundarium usum referri potest, ut si unam pro
altera nobis commodiore pecunia comulemiis. Quoniam cum una alteram valore excedat, ad equandum monetq valorem cum re, quae minoriemitur praetio necelle est alteram a vendente emptori
126쪽
ptori rependi,quq minorii sit extimationis,atque' valoris. Quapropter scite dixit Arist. inpra:all.loco lib.polit. lucriim in pecuniae Commutatione casu contigisse. Contigit quippe monetam in uno loco pluris , quam alicubi extimari, ac per hoc cum plus aliquid eo loci, reciperetur , moduexcogitauit humana in itistria , monetam cum S alia commutando lucrari. Ars itaque cambiendi aliud prosecto non est, qu1m negociatio permmutandi pecuniam cum pectinia. Qua plane P
cunia utitur cambium,non ut materia auri,argeris ti,vel eris,sic enim perspicuum est vendi posse, sccontractari, sed quatenus pecunia, & numi sunt, non ad primarium, sed ad secundarium usum , iuxta Arist. doctrinam, quam& D. Thom. prombat libro secundo de reg. princ. cap. I . Atque hoc maximum Caietano censetur sundamentum ad iustitiam cambiorum inuestigandam, ut inferius dicemus. Non est igitur vituperatione dignum cambium, si ad honestum finem modo
De cambio Citato quod vocant per liter M. Cap. IIII.
i Cambium per liter is traudibus expositum .di Cambii uestitati fer liter , forma, ct exemplum. 3 In cambio creditor qui dat rem itiit p ecunias,debitor vero qui accipit trahit illas . Forma literarum cambii .
127쪽
s cambio perscriptura firmato non potest in iugi.
tto conueniri ille,qui accepit,si ille cui remissumes creditum decoxit. 6 Modus usitatus ab illis, qui alienam pecuniari cambiunt. et cambiens alienam pecuniam pro se remittitist pro alio trahit.
LONGE maior se offert ambiguitas, si cari bium illud iustifica e voluerit hiis, quod a
te, & negocio exercetur, cuius plane usus apud ' omnes inoleuit, etiam apud e , qui non sunt negociatores, dum absque ullo contractandarum mercium fine pecunias suas in cambiis continuo versant, in diuersa fora illas transmittentes, dc per alia recambia redire facientes. Quod sane cambis genus,praetor id quod ad honestum negociationis finem referri non videtur, ac propterea nullam communi hominum societati utilitatem afferre, uti de superius explicato cambio deci ratu est, quam plurimis substat ambiguitatibus, i ob fraudes, ac dolos, qui de facili in eis incidere possunt, in quo sane auaritiam , cupiditatemque ad summum venisse liquido constat. Sed prius, quam ad huiusmodi difficultates accedamus, opere pr*tium duxi sorinam, atque exemplar ob oculos proponere, quo cambia istiusmodi celebrantur, a plerisque cambia per literas nuncupata , a quibusdam cambia sicca, a nonnullis etiam a scriptoribus non plene intellecta. Vt igitur modu
128쪽
formamque illorum accipiamus,sciendum est in huius cambis celebratione, quandoque personas plures concurrere, aliqua lo vero pauciores, quae quide licet actu sint pauciores,virtute tamen plures si int, quoniam sqpenumero contingit, ut eidedetur ad cabium , cui tractu fuit, eo quod utraq; fungitur persona,nam simili transmittit pro se pacumam alteri datam,& pro alio trahit debitum .i Cogimur si pius uti hisce terminis duas actiones
explicantibus, nempe remittere, dc trahere, prumus actus ad creditorem, secundus ad debitorem, qui cambium recipit alibi reddendum spectat. Fingamus igitur per exemplum casum huiusmodi. Ioannes mercator habens pecuniam propriam, vel alienam , cum mandato , quod eam cambiat, pro nundinis proximis Lugdunensibus, dat Francisco marchas decem ad cambium , pr tio scutorum aureorum quinquagintaseptem pro qualibet marcha,quia tantum valuit in communi soro, soluens vere, Sc re ipsa scuta quinquaginta septem. Remittitque creditum hoc Lugdunum Leonardo commissario, & respondenti suo. At Franciscus debitum hoc Lugdunum pariter Petro commissario suo trahit, recipiens Petrus literas cambij ab ipso Francisco factas, & a Ioanne ad Leonardum directas, atque transmissas , quae quidem literq huius tenoris esse solent. Solvite in his proximis nundinis Augusti per has primas cambij Leonardo ma chas decem pro valore hic a Ioanne, ela ponite ad
meam rationem, hoc est facite me debitorem .
129쪽
loannes autem scripturas in suo libro accommodat, faciens Leonardum, cui creditum remisit debitorem tali forma . Leonardus Lugduni, meta nomine tenetur dare scuta sexcenta & quinqua, ginta pro valore marcharum decem de auro, quuilli remissa fuerunt in proximis nundinis Augustia Petro iuxta valorem hic ad rationem scutorum quinquagintaseptem pro marcha ad Fraciscum, quae sane i uta ad morem Italicum sunt quingenta ,& septuaginta, sed ad morem, & usum marcharum sunt sexcenta & quinquaginta. Ex aduerso autem huius partis scripturae facit creditorem banchum,quod pro illo soluit, aut capsam penes quemcumque sit, si ad numeratum soluerit. Sic& Lugduni Leonardus pecunia recepta eadem
forma creditorem ponit Ioannem,scutorum sex-
cetorum,& quinquaginta de marchis, si quidem rationem habet non valoris hic ubi facta est soluritio, sed valoris Lugduni. Significat preterea per alias literas Ioanes Leonardo, illique demandat, ut detractis prouisionibus sitis easdem dece ma
chas Florentiam iuxta communem cursum fori Luredunensis remittat. Franciscus pariter, qui cambium acceperat Petro cui debitum traxerat mandat, ut easdem decem marchas Florentiam sibi trahat. Leonardus igitur iuxta mandatum Ioannis, dat dictas decem marchas ad cambium Antonio, remittitque Ioanni,& Antonius Florentiam Federigo trahit, ut soluat Ioanni marchas decem ad rationem scutorum quinquaginta octo
pro marcha, eo quod tanti valuit Lugduni per
130쪽
Florentiam. Lucratur itaque Ioannes in huiuC modi cambio scutum unum pro marcha. Et ubi prius Leonardus creditorem fecerat Ioannem in suo libro, qui creditum antea illi remiserat, cum
illi postmodum remittit debitorem illum constituit. Et Ioannes quoque cum solutionem recipit creditorem illum ponit. Petrus etiam,cui decem
marchv tract* fuerunt a Francisco,nempe, a Phia lippo accipit ad cambium, trahitque Florentiam qidem Francisco a quo prius illi tractum fuerat, sicque disponit utiliter de debito sibi a Francisco
tracto. Et hic est animaduertendum,quod in casu proposito contingere potest, Leonardum dare praedictas marchas, Sidem Petro, cui Franciscus traxerat,ita quod in recambio postmodum 1 Leonardo Florentiae facto ab qodem Francisco Ioannes solutionem marcharum acciperet, cui ante dederat ad cambium. Nam iidem sint, an non iidem hi quibus in secundo cambio dentur,nat ram cambij minime variat. Cuius ratio est,quoniam iam primum cambium inter Ioannem, &Franciscum peractum, quorum unus remiserat, alter vero traxerat perfectum, atque absolutum
fuit,ex quo Lugduni scriptura firmatam est, hoc est,quia Leonardus Ioannis mandatarius solutionem 1 Petro Fracisci commissario accepit,ex quo cambij literas acceptavit. Alterum vero substaquens nouum est cambium, in quo Ioannes, qui ad cambium dedit, nihil amplius comune haset cum Francisco,cui dederat, cum ab ipso soluti nem acceperit vigore literarum cambij. Vnde si .