Tractatus ad iustas negociationes inter homines fieri consuetas summe necessarij videlicet de venditione ad tempus, diminutione praetii, ob anticipatam solutionem, cambiis, censibus, ludo, et montibus. Autore reuerendo admodum P. Magistro Thoma Bonin

141쪽

res Du C A M 3 t E s. Postremo consideratione dignum est, ut ill rum cambiorum iustitiam intelligamus, qui a nomulto tempore,pro quibusdam insuetis locis fieri c*perunt, ut per Bisahilum,per Placentiam, reper alia,quaquam hic multis iam annis , Ianuensibus fuit inuectus, cum ob bella, 1 Lugdunensi commercio fuerunt exclusi, in quibus locis nullare vera est negociatio, sed mercatores, ex Ianua, Mediolano, Florentia, cqterismi elocis recedentes illo accedunt, supputationesque faciunt cam- hientes pro singulis nundinis eo modo,quo Ludduni fit. Est igitur satis ad intelligendum difficiale , quomodo possint cambij praptium iuste conitituero. Nam Lugduni, cqterisque locis ubi perpetua sunt mercium negocia, amplitudo, tauctitudo, ut sic loquar pecuniae, qu ex negociorum, institorumque copia, & raritate pro-ncis tr in causa est, ut cambis valor plus minusque augeatur , & decrescat, quo sine sit clamento sublato cambium nullum erit legitiu

Haec sunt, quae usum hunc,cambiendique m dum perdissicilem reddunt, atque obscure m. Sed priusquam de illis iudicium seratur, quosque veritatis concludant inspiciamus,opere pretium est praefati cambij iustitiam fundaro. Quo facto omnium solutio, ta claritas facile pateb t.

142쪽

De luctitia carnbj per liter M.

I cambium non est coutractus mutui . et Campsores non exercent cambium ad vitandum damnum, sed ad lucrandum. 3 2 lan licet erigere teloneum ad fenus exercendit. In cabio non operatur distatia temporis,sed loci. 'cambium non es locatio operarum. 6 Pecuuia cambio exposita traiectitia nucupatur. 2 Cambium contractus emptionis et venditronis. 8 2vum mi e T vendi possunt P Pecunia ex pecunia non nascitur. Io Permutatio est rei prese itis non futuet. II Cambium ad permutationem referri putest. Ia In emptione prytium rei equari debet. 13 Merces absentes vilius valent quam p sentes. I Camb, iustitie fundamentum est copia, ct raritas pecunie. Is Cambium fieri debetsecundu Utatu fori cursum.16 Longitudo, di breuitas tempori praetium cam-bij non debet minuere, rq Iustum lucrum in recambis.18 In cabio emitur valor immobilis alicuius monets.

SI itaque praefati cambij iustitiam inuestigare

volumus, ne per incerta euagari contingat, ad aliquam c6tractus speciem ipsum reducere opus est, hinc enim totius veritatis fundamentum pendet. Specie siquidem contractus adinventa, an in cambio

143쪽

io 8 D a C A M a I i s.cambio conditiones itistum cotrahendi modum facientes existant nec ne, facile perspicere diiudicareque poterimus. Quidam ergo doctores cambium mutui co tractum fecerunt,primo aspectu conleptati,quod

is,qui cambit dat accipienti, a quo deinceps recipit , quae sane mutui forma ipsa videtur. Cuius quidem iustitia non ab ipso mutuo proficiscitur, sed ab intereste, cui subiicitur ille, qui dat, & etiarropter suas operas, cum domum apertam ha-Deat, ministroulue alat, & ob expensas, atque i

bores . Quq opinio Scoto 1 quibusdam adscribiatur in .d. I s. q. a. ar. a. ut illi imponit Hieronymus Lucensis in suo Tractatu de Cabiis, sed meo quidem iudicio falso, quoniam eo loci nihil Sc tus de cambio meminit, sed de solo agit mutuo, ut intuenti apparere potest, & pCeter id, quod saper interesse fundatur,satis certe nutans, ac labilei fundamentum, ob incertam,& lubricam illius iustitiam, opinio tum falsa est,tum ad rem nihil co-

ferens . Nam negociatores telonearij non ex e

cent cambij artem,ut damnum vitent, seu interes a se, at lucri causa, si enim hi, qui cambium acciapiunt,ad redde dum id solum quod capiunt obligarentur solum indemnitati eorum,qui dederunt prospicientes, & nil amplius contribuentes,neminem profecto qui illis daret inuenirent. Unde luce clarius conspicitur, quod nec ob inter iae strupe iij, nec laborum ars campsoria exercetur cum ob mutuu peragedum exercendumq; telonea incillitatibus erigere nullatenus liceat, dc ministros patiter

144쪽

pariter habere, hoc enim esset usurariq prauitatis fomentum. Quanquam montis pietatis ministris lucrari aliquid permittitur, non tame ratione mutui, sed alia de causa,vt alias sorte dicetur. Quapropter Gotisredus & Suma Hostiensis existimates cabiu hoc mutuu es Ie ab usura illud excusare ignorat,quibus & Archiep. Florent. adherereus.

Sed qui subtiliori indagine rem ipsam intueri

voluerit,cabium mutuum minime esse,nec ex a

cipietis,nec dantis parte certo videbit. Non plandex parte capietis, quonia hic non trius dat quam accipiat,ut in mutuo cotingit,sed e cotrario prius accipit,& post restituit. Non etiam ex parte damtis,quanquam prius dat,quam recipit. Quoniam in mutuo prius datur, & postea recipitur ratione teporis,at in cambio,no propter tempus,sed pros liter loci dista iam id contingit. Siquidem in uno oco datur,ut alibi accipiatur,adeo quod per accidens tempus hic cdcurrit,cum fieri minus possit, ut statim literis cambij consectis per veredarios Lugdunum,aut alio illq transserantur, propterea distantia temporis quq iam communi mercatorum usu approbata exigitur, iuxta maiorem minoremq; locoru ad quq cabia fi ut intercapedine. Non est pariter dicedus hic contractus locationis operaru, quonia qui dat ad cambium non recipit pecunias,ut alibi eas asportare teneatur,at potius ille qui capit eas traiicere alio videtur, Unde I iuristis traiectitia pecunia dicitur. l. traiectitia.ff. des Nauti sen. & hinc forte prosectus est terminus ible trahendi a mercatoribus usitatus.

145쪽

D t C A M v I I S. Quapropter mihi permaxime illorum opinio probatur, qui cambium ad emptionis, venditionisque contractum reserunt. Qui nanque dat,tot T in archas emit,ut Lugduni a capiente,qui illas ve-dit recipiat. Nam ibi facit illas soluere. Licet enim

numi rerum omnium venalium uniuersale sint praetium, atque mensura, neque ut sic emi vendique valeant i quidem px iii non est pi lium,nec 8 regula regulae elle potest, quemadmodum inec albedo alba el se dicitur, sed est quo cetera sunt alba, attamen, quo ad secundaritam usum emi vendique possunt,uti superius ex Arist. Diuique Thom* doctrina explanatum est. Siq; num i loc tionis titulo cum lucri accessione contractari queunt, ut si ad ostentationem faciendam acco inmodentur, poterunt etiam emi, & xendi. Quod si Anibrosium proferas dicet em, pecuniam e X pecunia non nasci,hoc in mutuo intellige idum est, non in cambio,in quo emptro, venditio itie declarato modo intercedit. Quanquom non male sors an quispiam diceret, si cambio permutationis nomen,& titulum donaret. licet sutura S non pr*sens pecunia sit reddenda, at permutatio proprie non est rei pr sentis cum sutura , ut habetur l. taxo C. de rerum permul. quoniam & rerum eiusdem

speciei permutatio elle potest. Quod si ad perii mutationem cambium reseras , idem profecto suberit iustiti e fundamentum, ut in emptione,acveditione,eo quod in iustiti* commutatuiq equalitate firmatur, ut ex dicendis patebit. Hoc it one supposito, cabiendi contractum esse empti

146쪽

nis,& venditionis, illius iustitiaic facile depr*hendere poterimus, si iustq emptionis, venditionisq;

veras intuebimur conditiones. Exigit autem iusta emptio ac venditio (vt omnes plane sciunt quod prqtium emptq rei equale existat, quand quide comutatiua iustitia stiper equalitate rei ad' i re constituitur ex quinto Ethico u. Et quemalmodu merces longe absentes viliori prstio quam si praesentes essent emuntur,ob impensas, incommoda discriminaque, quibus in illis traducendis subiiciuntur, ita pariter iuxta Caietanum, & Siluestrum Florentiae dari possimi quinquaginta dcocto,ut Lugduni quinquaginta & nouem habeatur. Et quemadmodum in cambio temporibus ante actis consueto, cum quis pecuniam campsori dabat, ut Lugduni, ut alibi sibi numerare saceret pro instituendis mercibus, siue pro alio commodo , iusto titulo campsor lucrari poterat, eo quod illo pecuniam traducebat, ita pariter lucr ri valebit, si hic det, ut Lugduni suam recipiat pecuniam. Nec obstat, si quis dixerit,Lugduni campsorem ministru habere, aut socium respondentem,qui numos in promptu habet, pro solutione paratos, aut quia aliis de causis proposuerat pecuniam suam illuc transmittere. Sunt enim liqc a

cidentia,qciae neque naturam contractus Variant,

neque iustitiae equalitatem vitiant. Quapropter si sua industria,cui pecuniam det inuenerit,iametsi Lugduni transferre illam constituerat, etiam quod Lugduni respondentes habeat commissarios , nihil iustitiae cambij officit. Atque hic est

modus

147쪽

ita DE C A M 3 i I s mbdus untis saluandi iustiti q equalitarem in cambio. Qui sane cambio illi primo loco exposito,

quo antiquitus uta iolebant omnes, quique re

lissimus habetur optime congruit,& egregie corisonat. Quoniam in illo, qui pecuniam accipit, transferre illam eo loci, quo illi qui dedit placetise se obligat. At in huiusmodi cambri genere, lequo nobis sermo, non ita stabile firmumque fundamentum hoc videtur. Si enim in uniuersum verum ellet, sequeretur, quod ille qui Florentiae dat emitque marcha n, ob iustitiae equalitatem seruandam, semper lucrari haberet, eo quod pecunia absens ut dictum est minus valet, attamen

hoc non semper contingit, potest si quidem este in nundinis Lugdunensibus tanta pecuni copia, atque amplitudo, quod qui ibi pecuniam transmittit, parum, aut nihil lucrabitur. Nihilominus pro defensione illius fundamenti, quod a doctil-simis affertur,obiectioni huic,qui est Soti responderi potest. Quoniam sicut si quis minus abiem tes merces emendo, quam si praesentes essent, propter variationem, quibus merces ipsiqsubduntur damnum incurrere potest, ita quoque dicere possumus, quod & si Lugduni valebit marcha minoris quam Florentiae empta fuit, hoc per accidens est,unde praedietiam fundamentum non destruit, nempe absentem pecuniam minus quam pr*fem

tem valete .

Longe tamen verius, solidiusque iustiti* cam-bij fundamentum illud mihi videtur,quod a Soto assignatur,a quo neq; Caietanus discedit, hoc

autem

148쪽

Da C A M a I g s . o autem est, abundantia, & caritas, amplitudo, de atistitudo pecuniae, unde contingit, quod quemdiadmodum in iis locis,in quibu3 magna est copia

frumenti,vini,pann Ortim,atqile aliarum merciu,& pecuniae paucitas,atque ideo vendentes quam plurimi, ementes autem rari, valor praetiumque minuitur. Vbi autem e contra, inopia est praedianarum mercium, pecuniae vero ingens est copia ac plures sunt emptores augetur pr*tium,ita quoque in foris, aut in nundinis, in quibus cambia 'unt, quado est pecuniae copia,multique adsunt, qui suas transmittere pecunias desiderant, in iis locis, per quq cambia fiunt, minoris extimaturma cha. E contra vero ubi est inopia, & caritas, multique reperiuntur pecuniam traiicere volentes, cariores,atque prStiosiores sunt numi, ac propterea pauciores pro marcha emenda dantur. Hoc certe solidius mihi videtur fundamentum

pro iustitia stabilieda in huiusmodi cambio, quo

omnes fere utuntur. Exigit quippe iustitia, ut tantumdem sit datum,atque acceptum. Cum igitur quinquaginta octo sint Florentiae data, ubi ob pecuniae raritatem no ampliori praetio cambium celebratum est, Lugduni postmodum, ubi maior est adhuc pecuniae raritas quinquaginta nouem valent, aut plus, erit igitur iustum lucrum unius

scuti pro marcha .

Quapropter cambium hoc iustitia fulciri concludere post imus duabus tamen extantibus con ditionibus, ut Caietanus obseruat, altera ut detur secundum usitatum fori cursum, in quo ex pr H dent um

149쪽

Dx CAMBiis. dentium extimatione pretium statuitur. Alter vero,quod neque temporis longitudo,aut breui tas, pr tium curres augeat,vel diminuat,ut si pro nundinis proximis dentur quinquaginta &oecto, ob temporis lonsioris concessionem quinquaginta septem,aut minus dari non debent. Et hoc rata

quam solidissimilio principium obseruadum est.

vicam bis iustitiam conseruemus, nempe, ne temporis ratio,sed loci tantum habeatur, distantia vero temporis tanta capiatur,quanta pro literis mittendis, proque compulis inter mercatores habendis, ratiociniisque conficiendis sat est, & non ob aliud, alioqui ab usu rq labe vindicare canibbnix, minime poterimus. Confirmatur autem p rqter rationes dictas hoc cambiendi genus autoritate complurium non so-

tum Theologorum abselutissimorum,ut Caiet rhi,Siluestri,Soti,aliorumque,verum etiam pluria morum insignium canonistari, ut Baldi in Rub

de Constitui. Archi d. s . q. s. c. I. Salic. in aut

ad hic C. de usura. Ioan . de Ana n. c. Nauiganti demur.Cald cons. ti. de Usuri Alex. de Imol. consigi. vol. 1. Iason de Maino super t. i. C. te summa Trin. 1 fide cat. & commupiter ab omnibus approbatur.

Ex quibus apparet solutio ad principalem obie. chionem in principio factam. Si etenim cambium pro Lugduno Floxentiae celebratum licitum est,ticebit pariter dc illud,quod de mandato illius,qui Lugdunum pecuniam transmiserat ibi per Flor etiam, aux per alium locum peractum est. Nam

150쪽

Da C A M B I i s. iis quemadmodum Floretiq cambium ad rationem scutorum quinquaginta octo iuxta communem fori cursum sactum fuit, ita quoque Lugduni ad rationem scutorum quinquaginta & nouem celebratum est, Vtrumque profecto cambium qai idem qualitatem habet,& sormam. Quod autem; Lugduni marcha scutum unum amplius valuerit iin causa fuit pecuniq maior raritas. Neque putan dum est, Cambium, quod Florentiae fit noti pe Trsici antequam ibidem pecunia redeat, nam Lug- te uni completur, statim ac solutio facta est ab eo qui traxit, quique hic accepit. Quamobrem solutione ipsa facta & per scripturam firmata,ille qui

Florentiae cambium dedit, nihil commune habet amplius cum illo,cui dedit, sed cum eo,cui creditum suum transmisit i ac de illa pecunia pro sua voluntate disponere valet, madando suis respondentibus, ut Hispaniam, Florentiam , atque alio transmittant, aut quod merces instituat, siue quidvis aliud. Quod autem illi mandat,ut per recam-' bium iuxta communem fori cursum Florentiam transmittat, si contingat Lugduni pluria alere, quam Florentiae in primo cambio valuerit iuste

lucratur

Verum ad maiorum eorum,quq dicta sunt euidentiam, obseruandam est, quod in cambus, quae

3 8 per Lugdunum fiunt,ille qui dat ad cambiu emit

valorem illius marchq,cuius valor immobilis permanet,quia semper est scutorum sexagintaquirisque illius monetq, atque ideo pro illa comparanda studet,& nititur minus dare, ille vero,qui acci