장음표시 사용
241쪽
χ2DE L v Dio . Eo mortalis peccati reatu adstringentes. Quemadmodum, neq; tempus sacrum id operatur, si micsst auditio non prdereatur. Neque etiam ludum esse fortuitum in causa est, ut iii letes letaliter delinquant. quando de huiusmodi ludi fortuiti permissi magis videntur, quam industrij, in quibus
plane animus potius defatigliatur, quam relax tur, & in animi relaxatio finis ludi est, ut tradunt omnes. Quibusdam vero mortiferum crimen viis
detur religiosii, clericis, cunctisque aliis, qui sacris sunt initiati,si magnam pecuniae quantitatem ludo exponant, praesertim, si de fructibus beneficiorum hoc faciunt. Quoniam in cap. Inter di-i s lectos. De excest Prqlat. & in c. a. dist. 3 s. huitio modi ab officio,& a beneficio deponendos statuitur,quae cum satis grauis poena videatur, mortale crimen praesupponere videtur. Cui sane opinioni assentire videntur Caietanus,& Adrianus, etiaquod bona patrimonialia in ludo exponerent. Si quidem huiusmodi prohibitio ordinis,& professionis illoru causa facta videtur. Indignum quippe videtur gradui,atque statui illorum eo moclo Iudere. At laicis,& secularibus sub mortalis peccati reatu legibus inhibitum non videtur,si etiami I pecunii summam aliquam ludant,tum quia promdigalitas non est de sui genere letale crimen, sed propter accidetia aliqua, uti superius expositum 58 est, tum quia humant lebes ludum damnantes
contrario usu abrogatae videntur.
Vt igitur hanc priorem considerationem a soluam, quae deludi peccato quaerebat, hoc mihi
242쪽
xos Dr L v v o summatim perstringendum videtur, Quod si s
tam naturae legem spectemus, ludus de sui gen re prauis accidentibus, atque circunstantiis denudatus peccatum non est, neque mortale, neque mentale, quia dc cum virtute elle potest. Si autem ad hominum leges asticiamus,ni in desuetudine abierint,sed in viridi sint obseruatia,veniale semper erit crimen ludere contra humanas sanctiones, no tamen mortale laicis ex vi humanae legis ludum interdicentis, Religiosis vero, & clericis mortiferum erit crimen, si magnam pecuniae sum
mam ludo exponant, ut ex sacrorum Canonum autoritate constat.
ii qui per Iustum lacrantur restituere
1 Qui per ludum acquirunt ex νi naturalis O diamtis teris non tenentur resiluere nisi in tribus casibus. 5 Trahens aliquem ad ludum si lucratur restituere tenetur, quomodo a Conuentiones in ludo sta debent esse omnino libere 3 Ludens ludo lege prohibito, hi lucratur non ten tur resiluere, nisi lex impediat transeationem domini, rei, qua ludo exponitur.3 De lege naturae quilibet potes de suo ad libitura
disponere, di fortuns committere. 6 3seretrices turpe lucrum resiluere non tenetur .
243쪽
DE: L v Do. Eos et Nimius appetito in ludo non inducit obligationem restituendi. 8 Illiberalito non est sua natura mortale peccatu.s Libera ab initio conuentio, si posea psnitentia sequitur non invalidat conuelitionem. et o Intellectaes legis Alearum C. de religiolis, dic.i 1 Civiles leges, ct ecclesiastice de resitutione rerum , qus per ludum acquiruntur non disso
1 a sui in ludo perdunt non repetunt, neque iuris
is Lex poenalis alitesententiam iudicis non obligat poenam soluere.1 Restitutionis poena a ludo tolli potest per contrarium usum,
is consuetudo peccatum inducens non valet.AD secundam modo considerationem ludi
transitum faciens, dicendum est,an qui ludo lucrantur,& acquirunt restituere debeant. Pro cuius diligenti indagatione, duq ponuntur pr(cipi qac resoluis conclusiones. Prior est. Si solam legem naturalem,atque diuinam attedamus,qui per ludum acquirunt restituere non tenentur,nisi in tribus casibus a D.Th. positis in E L. q. 3 2.ar. . ad a. Primus est, si cum illis ludunt. qui rerum domi nium non habent,ut sunt filij familias, famuli, se chores,ministri,&: uniuersaliter, qui alienam rem ludo exponunt,aut si domini sunt, liberam bono. ru suorum administratione non habent,ut minores, pupilli, mulieres,nupt*, amentes, & similes . O Se-
244쪽
Secundus casus est, si fraude,ac dolo lude do quili uteretur, hoc nanque iustitaq aduersatur. Te tius est qui aberu lucri cupiditate ad ludum trahit, quod non de simplici prouocatione ad ludu, uae inter ingenuos homines fieri solet accipienum est , sed quemadmodum exponunt Caiet nus, Nauarrus, & Couarruvias in s. t o.super re gula peccatum, cum alter ab altero per improbitatem,quasi coactus, pr ter suam voluntatem co- pellitur, sicuti contingit usuras soluentibus qui sane inuite hoc agunt, atque idcirco dominium in alterum non transfertur, Ac quidem rationi valde consentaneum est, inquit Caietanus, ut conuentiones, que in ludo fiunt, cum sint suapte natura turpes, ni ad animi relaxationem fierent, ut, valore habeant, omni libertate, ac spontanea voluntate fiant. Secunda conclusio. Quantum ex lege positiva pendet, qui extra praelatos casus lude do lucratur restituere minime tenetur,etiam
si ludus lege interdicatur, ni forte lex translationem dominij rei, quam quis in ludo lucratur noimpediret. Nam ii ita disponeret lex, quod qui ex ludo acquirit dominium no adipiscitur, absq; alia sententia restituere debet, sicut de qui usuras accipit. At si lex dominii translationem non impedit, tantum autem disponit, ut qui perdit ab eo qui vicit repetere queat, ante huiusmodi repetitionem,& priusquam restitutionis sententia sequatur, qui acquisiuit legitii me retinere potest ,
. nec restituere tenetur. Ratio quidem in promptu est. Quoniam qui sponte ludunt, libere inter
245쪽
se contrahunt, ut qui vincit suum sit id quod lucratur, atque ideo ex vi huius libere conuentionis, qui lucratur restituere non tenetur,cum sit ex
I tali pactione acquisitum, ita lege natura: perini tente, ut de re sua possit quilibet pro suo arbitratu disponere,& in omnem fortunae euentum exponere, dummodo alterius praeiudicium non si quatur,& iniustitia absit. Igitur quantum ex hac parte pendet, qui ludendo acquirit restitutioni non est obnoxius. Huiusmodi nanque obligatio ex lucri turpitudine oriri non potest, si quidem
6 meretricum lucrum longe turpius est, attamen eas restituere non teneri communis omnium doctorum sententia videtur,qiloniam &si turpiter accipit,vi sit meretrix ,non iniuste accipit cum sit meretrix. Ita sonare videntur verba legis Idem si ob stuprum. H. de cond. ob turp. causa m. No item ex fortuna proficisci potest, quoniam ut dictum est, eflectus lucri fortuitus in Deum refertur, quir omnia ut vult disponit. Neque etiam ex nimio lucri appetitu contingit, quoniam huiusmodi cupiditas restitue si obligationem non inducit,cum auaritia haec iustiti non aduersetur, sed liberalit tali. Vnde illiberalitas potius dicenda est,quq sane ut plurimum letale peccatum non iudicatur, ni ab operibus bonis saluti necessariis non retraheret. Quemadmodum neque prodigalitas est suo genere mortale crimen, ut os esum est, ni per illam necesIaria pro alenda familia subtrahantur, aut quae ad Dei, proximique dilectionem spe.ctant praetermittantur. Quapropter qui tam ar-O a . denti
246쪽
DE L v D o. denti auaritiae siti ludunt, cupiditatis huiusce culpam,&agnoscere & detestari habent,ac restitue-
1e non tenentur. Sic aiunt celeberrimi doctores
Nec etiam affirmari potest, restitutionis. obligationem ex eo oriri, quod qui perdit egro animo,' & minus libenter soluit. Nam quotiescumque ab initia, libera extat conuentio , si postmodum poenitentia sequitur, priorem conuentionem utique non inualidam reddit. Quemadmodum Scilli contingit, qui cum alteri promiserit, licet postea promissis stare pigeat, non ob hoc, qui rem sibi pollicitam recipit restituere tenetur. Cum igitur ex praedictis causis restituendi obligatio non oriatur, videre operepr*tium est, si ex legibus id accidat,ita ut lex aliqua positiva ludum adeo inhibeat, quae domini j transsationem impediat, seu lex communis sit, siue municipalis, nihil refert Et quo ad communes leges pertinet, dubitation oo ingerit lex Alearum C. de Religiosis,&c. Vbi postquam alearum ludus, & per consequens taxillorum etiam & cartaru prohibet: sic habet textus Si contra actum fuerit nulla sequatur condemnatio , nempe ut qui perdit soluere teneatur, sed solutum reddatur. Si itaque res ituendum eth dominium utique non transseretur Nihilominus Imperator se ipsum exponens, statim subiungit, O actionibus competentibus repetatur ab iis, qui dederunt. In quibus plane verbis manifestatur non prius restitutioni locum esse, quam iudicialiter petitio fiat. Antea ergo nulla est restitutio, nis odligatio. Igitur lex dominii translationem minb
247쪽
DE L o, tr minime prohibet. Neque quicquam aliud in i gibus tam ciuilibus, quam ecclesiasticis de restitutione huiusmodi aliter dispositum inuenitur,
Neque s. Interdicimus in Auten. de Sanctissimis Episcopis, neque L solent. E. de Aleat. neque C.clerici it 1. de Vit. & hon. Cler. neque c. Episcopus dis . so. quicquam aliud statuunt. Quin aliqui volunt canones huiusmodi, ne dii per non usum, sed per contrarium fuiste abrogatos, quemadmot 1 dum, & praecitata lex Alearum, cum hodie certo certius constet, eos qui in ludo iacturam faciunt,
neque repetere, neque iure, aut actione ulla uti. Sed si alicubi lex extaret peculiaris, aut municipalis, quae quidem dominij translationem impediret, nolens vincentem dominium eius,quod lucratur acquirere, aut repetitionem concederet,
aut ipso facto lucro,illum priuarer,si huiusmodi
lex in viridi esset obseruantia, dubium certe non est, si in priori casu dominij translationem impedit, qui lucratur restitutionem nulla expectata sententia facere tenetur, qua loquidem, id quod neque suum est, neque filii possideret. Sed in duobus aliis casibus ante declaratoriam sententiam restituere non cogitur, cum lex poenalis ante it is dicis sententiam poenam soluere non liget. Haec est doctrina a probatissimis doctoribus communiter recepta,nempe a Petro Paludano in . d. t s, ab Adriano in Tractatu de Res . cap. Quia in suo perioribus, Ioanne a Medina in Codice de Rest. cap. 22. Di laco a Couar. in Regula peccatunu . a. Alphonso de Castro, de potest. legis pcen. o 3 cap.
248쪽
xt D x L v n o .cU. 2. car. 3. & addit Couarr. quod tam & si obustam alearum,taxillorum,vel cartarum usus licitus fieri non posset,attamen per non usum restitii tionis poena tolli potest, quoniam ex lege hum na poena huiusmodi inducta est. Quemadmodum etiam ex D. Th. elicitur 22. q. a. ar. T. ad a. atque idem sentit Adrianus . Hoc idem concludit Marianus ille Socinus senior in c. Inter dilectos de Excessi prilat. num. 38. Et licet consuetudo quq peccatum inducit, Ac ad illud homine procliuem facit no valeat, attamen ut Socinus ducit,id minime efficit, ut id, quod per ludu acquiis situm fuit retineris non valeat. Nam & si me dium quo acquiritur illicitum sit,si lex que illud vetat contrario usu non fuit abrogata, dici tamen non potest ut contra iustitiam acquisitum sit, stacut nec meretrix ob turpem actum lege prohibistum non iniuste lucratur.
seu acienda sit rectitutio. Cap. VII f
i Ludo acquisita non sunt pauperibus eroganda.et Pauperes iure naturae non succedunt nis cum Aminus rei ignoratur.3 si .e in ludo acquisita resiluenda sunt, perdentiresitui debent,visti ille ad ludum traxisset. Marianus sicinus senior de ludo semper cum D.
3 Gabriel biel. O D. Antonium non ponunt nec , fitatem rectituendi ea, quae per ludum acquis sita sunt.
249쪽
v , X praediistis falsa illorum apparet opinio ax et serentium, id quod lucro acquiritur pauperibus erogandum esse, atq; restimendum. Quod enim pauperes solo iii re naturae succedant,nisi caret dominus inueniri non potest poenitus ignoro.
Si igitur restituendum est, illi qui perdidit resti-tUere oportet, nisi ut D. Thom. in praecitato locos monet ab illo acceptum millet, qui accipientem ad ludum impulisset, &quasi per quandam vim coegisset, modo superius exposito. In huiusmodi enim casti, ei qui perdidit minime restituendum est, quippe qui indignum se prestitit,sed pauperibus erogandum . Sed hoc a Socino inprq-all. num. o. probari non videtur. Vult nanque, quod si lex per usum contrarium ablata non est, qui ludo acquirit, danti restituere debet, at si lex abrogata est, non est amplius restitutioni locus.. Verum doctorem hunc D. Tho m. contrarium minime existimo. Na in hac ludi materia ne latum quidem unguem a D. Thom. doctrina recedit.
Intelligit autem doctor ille sublimis in casti, quo quis simpliciter absque ulla vi impellente, aut importunitate ad ludum pellicitur. At D. Tho m. vii superius declaratum est de violenta quadam impulsione intellexit . Neque huic sententiae obstat Gabriel, quin in A. d. i s. q. t s.coclusione 3 .cor. 2.3 haec formalia verba habet , licet ludus sit populo in praedicatione essicaciter dissuadendus, ad restitutionem tamen lucri populus no est, velut eius, quod est de necessitate salutis copellendus sic habet ille,&subdit, quia hoc esset poner-l-aim
250쪽
Et G DE L v ni o . pedibus ambulantium, & inducere certum inofatale,ubi mortale non est. Idem dicit Antonianus In a. p. Tit. 23 . cap. 3. dc . qui D. Tho m. opinionem in superioribus allegatam acceptans in
. dist. i Sc Ricardi eodem pariter loco ita habet . Non videtur de necessitate imponenda (de restitutione loq uens) ut propter hoc negetur absolutio nolenti hoc facere .
Solutio trium dubiorum, quae circa restitu tionem eorum, quae per ludum acqui
runtur emergunt. Cap. IX. I D. Servardini opinio de his qui ludo cooperantur
non approbatur a Socino. x Artifices illorum instrumentorum, quibud horie se in ludo quis uti potes non peccant, eque re siluere tenentur.3 Heredes eorum, qui per ludum inlucte acquisierunt,ct domum ad ludum commodantes,ct matgistratus tenentur resiluere. sui d non dominis, vel a non habentibus administrationem acquirunt tenentur resiluere dominis, atque habentibo administrationem.
i Si rectitutio facienda esset rectori ecclesie . de quo νerismile esset quod pecunia in malos Uus dissiparet iudicio superiorum facienda es.