장음표시 사용
251쪽
e Trire restitutione eorii, qus per ludii acquisita sunt non est rejiciendum ad dieru diuersitatem sed personaru cu quibus luditur es habenda ratio .
EX dictis ergo de restitutione eorum,quq per
ludum acquiruntur multipliciter dubitari potest. Et primo, si non solum qui lucratur, Ve- brum etiam, & alij restituere tenentur. Secundo cui nam talis restitutio facienda sit. Tertio quantum sit id, quod restitui debet, quibus solutis ad alia dissoluenda procedemus. Et quoad primum dubium spectat , fuerunt aliqui plus nimio scrupulos, atque seueri ad restitutionem obligantes
non tantum illos, qui lus erunt, verum etiam herum redes commodantes, ve lentesque insuper aleas, taxillos,cartas,& biscas pariter, artifices preterea instrumentorum,quibus ludentes utuntur,atque etiam officiales, rectores, magistratus, & domi-pos, qui cum possint ludos huiusinodi non pro-i hibent. At huiusmodi opinio, tanquam dura nimis Socino non placet, licet ut ille resert fuerit olim D. Bernardini cociuis sui, sicut & mei. Nam qui cartas , & cqtera lusoria instrumenta, quibus, honeste liciteque uti postumus fabrefaciunt, reuera ad restitutionem eorum, quae per ludos prohibitos acquisita suerunt minime tenentur. Quans uis hqredes teneantur,& hi pariter,qui dc domu, locum ad ludi opus accomodant,& maiori r tione magistratus , & principes, qui cum possint non impediunt, sed permittunt. Ad secundum autem dubium facile respondetur. Si a non do. minis,
252쪽
D a LvD . minis, neque a non habetibus bonorum suorum administrationem quispiam per ludum acquirat, .utique non ipsis faciendam est restitutio, sed veris dominis, atque administratoribus, sicut qui I filio familias lucratur patri reddere debet, & qui ab uxore accipit, marito, & si a religioso Abbati,s seu praesidenti Monasterij. Quidam vero dicunt, re est satis probabile,quod si quis a rectore alicuius Ecclesii ludendo acquireret, cui si restitueret certo sciret eum pecuniam illa in malos usus disssipaturum, huiusmodi restitutio iudicio stiperio rum, ut Episcopi, aut ordinari j facienda ellet, si autem lucratur quis ab habetibus bonorum suorum adminis rationem, illis ipsis reddendum est, aut hcredibus,si ex hac vita decestertit, aut etiam pauperibus, si qui perdidit non repet itur, & hoe intelligendum est, si ad ludum modo superius tradito non traxerit. Et hoc firmiter tenendum est, quδd sublata prohibitione ludi ex lege positiva quoties in eo peccatum fraudis, dolique, & vnia uersaliter iniustitit non admiscetur, etiam quod c alia, vel grauissima crimina inessent, ut blasph mit, periuria,tiirpiloquia, & id genua nullum est
restitutionis vinculum, sola facinorum poenitentiam sufficit. Non enim peccatum omne contra charitatem Dei,& proximi restitutionis onus inducit, sed illa,qvie commutatiuae iustiticadue santur. Ad tertium dubium modo respondendo. Socinus eorum reiicit opinionem, dicentium tot portiones, aut postas restituendas esse,quot alter
Iudelium in sodem ludo acquiuisset etiam quod
253쪽
DE Luno. 2Is eum Godem,atque in modem loco longe & duplo plures amisisIet. Reprobat prqterea opinionem dicentium, tantum fore restituendum, quanturnuna die acquisitum fuit Iet,quantiis in alia postea die cum qodem amississet. Quam opinionem asos erit fuisse sancti Bernardini. Erat autem taec illorum ratio. Quoniam cum contra legis inhibitionem acquisierint retinere non valent, sed pauperibus quibus dispensatio facienda est iam est ius quq situm. Attamen decernit ille doctor,in haiusmodi casu ad dierum dii tersitatem non esse respiciendum, neque ad tempus, in quo luditur,sed personarum,cum quibus luditur habendam esId rationem . Ita quod, si quis cum vno lucratur, decumqodem alio postea die perdit, non amplitigrestitutioiai tenetur, quoniam inter illos compensatio locum habet. At sit cum tertio perdiderit 1 restitutione utique liber non erit, si contra leges. quae sint in viridi obseruantia luditur, modo superius exposito.
An pupillus , quiuis alius, qui no potest in
ludo exponere, nisi paruam summam, pos t cum alio ludere,qui maiorem summam exponere,, perdere pote t. C. X.
1 Paritas ludentium quomodo fit intelligenda . et Habens exiguam pecuniam potest cum alio, qui . ampliorem habet ludere. NON
254쪽
NONNvLLA quoque dubia consideratu digna soluenda restant. Atque imprimis, si pupillus, minor, seu quiuis alius non habens propriorum bonorum aciministrationem,quibus t men aliquid pecuniae a tutoribus, aut curatoribus,ut de illa ad libitum disponere valeant, conceditur , possint licite ludere cum his, qui mai rem summam perdere possitnt. Soto quidem n satiua pars probatur, quoniam in ludo utriusque ludentis conditio par esIe debet, qui igitur no potest,nisi unum,duo, aut tria scuta perdere, neque x etiam plura lucrari poterit. Sed doctori Nauarro eius sententia, tanquam omnibus contraria non placet. Et re vera nulla,neque ratione,neque autoritate firmatur, paritas enim,quae in ludo reteriri debet,ad hoc exigitur, ut uterque ludentia sorti se ex exponat, quodque alter,altero non sit melioris conditionis, & quilibet ludere sciat, dedi quid agat recte animaduertere. Quod autem qui exiguam habet pecuniarii cum alio,qui amplioriabundat ludere nequeat, profecto ratione nulla
An is qui credita fide Iudens perdit siluere
I Vsura iuramento promis soluende sunt. a Si lex contractum non inualidat obligatio tenet. 3 Ludens si perdit non tenetur soluere, si lex concedit repetitionem. cui datur actio eide copetitreceptio, rerepetitio.
255쪽
D x L v D O .s sui ludo prohibito vincit aute traditionem illi stam nultu ius acquirit , sed poct traditionem,rei, qua expoliari no pol ante iudicis declaratione.
EA etiam dubitatio scitu digna esse debet, si
qui data fide, pecunia non exposita ludit,lia perdit soluere vincenti teneatur. In quo sane dubio dissidentes reperio doctores. Nam Ioannes , Medina, que sequitur Alphonsus de Castro opia natur,teneri utique in conscientia soluere, hac ratione diristus . Quoniam rei licitq promissio se uanda est, eoq; magis si iuramento firmetur,si igitur inter huiusmodi credito ludentes promissio intercedit, qui perdit soluere utique debet. Nec obstat quod in tali casu repetitio perdenti concei ditur.Nam etiam qui pecunias sub usuris accipiti usuras ipsas iuramento pollicitas soluere obligatur, prout habetur in cap. debitores, de Iure Iun& tamen illi repetio datur. a Praeterea ubi lex contra mim no inualidat obligatio tenet,claru est aut nullam lege illu cotractu invalidum reddere, sed solu cocedere actione r petendi illud, quod datu est, si huiusmodi legis beneficio uti vult,igitur ante sentetia qui perdit soluere tenebitur.Existimauit Soto, sit qui perdit simpliciter soluere promisit, neq; legis beneficio repe ite di renunciauit, soluere non adstringitur,cu licet si soluat repetere queat, sed si legis beneficio renuciare pollicetur, soluere tenetur, eo magis, si hoc iurameto promiserat: nisi ta magna fecisset iacti ra. ut iure dispensatione iuramenti petere possit.
256쪽
xxx DE L v d o. Subdit ulterius, quod si lex non tantum exemtionem promissionis, atque obligationis prohiberi verum etiam huiusmodi promissiones inualidas elIe disponeret, in tali casu nullum dominium in vincentem transfertur, perinde ac, si cum pupillo actum fui siet. Quapropter soluere non tenetur,& si soluisset illi restituendum ellet, & hoc nulla sequuta repetitione, renunciatione legis beneficio facta non obstante. Quandoquidem leges illud non solum in fauorem perdentis disponunt, sed etiam ob publicum beneficium. Post et bene, inquit ille, fieri donatio, ni in fraudem facta prq
Mihi videtur hac in re resolutius, ac veritati 3 conformius loqui Adrianus, &post ipsum C uarr. in praecitatis locis, qui sane simpliciter enunciant solutioni minime teneri. Nam si leges in poenam repetitionem perdenti concedunt, si pe
dens, id quod soluistet petere potest, igitur absq; eo quod soluat sibi retinere potest. Vt quid enim dare debet, si statim repetere potest 3 Hoc idem
Coiiarr. Ostendit. Quoniam cum leges vincenti nullam dent actionem, perdenti autem repetionem Concedant, vincentem utique in habilem,a
que incapacem ad petendum faciunt, atque ideo nulla condemnatio a iudice expectanda est, atq;idcirco, qui perdit retinere qnod amisit potest, nec soluere tenetur. Confirmat praeterea idem ex i uris regula sic dicente. Cui datur actio, qidem
competere exceptionem, ac repetitionem. l. Inuia. ivs F, cui datur st de reg. iur. C. Ad agendum de
257쪽
D a L v d o . at reg. rur. lib. 6. Igitur si qui promisit actionem repetendi habet quod soluit, si non soluit, exceptionem , ac retentionem certe habebit. Priterea silex actionem petendi denegat, possidenti autem repetitionem concedit, igitur postesIor iusteretispere poterit, tanquam lex possessionem approbans. Non obstat quod in fili fauorem affert M dina, te iuramento promissorio usuras soluendi.
Hoc enim speciale est ob iusiurandi religionem , di ipsi quoque repetitio conceditur. Non obstat s pariter, quod adducit. Nam itis illud quod vincens acquirit tunc acquirit, cum ab eo qui perdidit illi tradita est res, quam per ludum lucratus fuit, quo sane iure nisi per i qdicis sententiam spoliari non potest, antea vero quam res illi daretur nullum certe ius acquisierat, quin iure exigendi absque ulla declaratione priuatur, & per consem.quens retentionem rei,quam perdidit ille qui it sit leges approbant. Concluditur igitur, tum propter rationes supra positas, tum tantorum doctorum autoritate, quod qui in ludis prohibistis perdit, vincenti in contaentia soluere non tenetur
in ludo locum habeat compensatio.
I compensatio locum non habet nisi ubi exuere que parte debitum clarum,atque liquidum iam
258쪽
lx DE L v n o T, thie ludentes non habet locum compensatio. 3 Qui ludo perdit de rebus Pincentis capere non
Lex non applicat lucrum perdenti ante iudicia
3 sui perdidit nullum tua habet, nisi repetendi, quod νincitori dedit ante sententiam iudicis.
UBITARI quoque potest,an in ludo com-
pensatio locum habeat. Quod si unus perdit,& est alias debitor vincenti sibi retinere debita valeat non soluendo illa,& ulterius si propria potestate absque iudicis sententia, de bonis illius, cum quo perdidit capere potest. Respondet Meadina hoc fieri non poste, eo quod compensatio locum non habet, nisi ubi ex utraq; parte debitum clarum , atque liquidum iam contractiim est. Si ergo is qui acquisiuit restituere non adstringitur ante sententiam,ille vero,qui perdidit alio qiii de titulo liquido, atque iusto, soluere vincenti debet debitum secum antea contractum, profecto coma pensatio admittenda non est. Per idem alteri interrogato respondetur. Non enim sibi ipsi ius dias cere potest, quare neque de rebus vincentis captare valet. Aliter in hoc Adrianus sentit, qui sane liuiusmodi compensationem probat,eo quod lex lucrum perdenti applieat. Sed res podet Medina, huiusmodi applicationem ante iudicis sententia, non fieri, ante quam, qui perdidit nullum illiud s liis habet,nisi repetendi id quod vinceti dedisIet . Idcirco iudicis sententia indiget. Hoc certe Me-
259쪽
Dt L v D o. DIdint placitum rationi magis consentaneum videtur, quod Soto probatur.
Ancum ludentes non fiunt parilis conditionis, qui lucratur rectiisere tenetur.
r Ludens qui alterum excedit st ylacit tenetur rectituere
a Si ludentes ambo ignorant conditiones alterius durante tali uctoraulia, qui lucratis es retinere sibi potes.s To quam alterio ludentis corum itio melior declaratur, qui acquisiuit restituere debet. EXT AT praeterea non spernenda dubitatio. An si ludentes paris conditionis non sunt, si 'qui potior est in ludo, dc vincit alteri, qui inferioris est conditionis restiuere debet, si ab illo
per ludum extorqueat. Respondet Medina quod utique tenetur: eo quod, qui melius in ludo habet in tuto positus est, atque ideo etiam ante i dicis sententiam restituere tenetur, ni forte qui inferior est, sua propria voluntate ludere vellet, etiam quod inferiorem se agnosceret, tunc enim suum donare, ac iactare praestitnuur, & hoc gis in ludo industrio , quam sortuito procedit. Sed quid dicendum erit, quando uterque ludemtium ignorat excessiim, ac superioritatem ait rius in ludendo, si postquam alter rescierit; si lu- P cratus
260쪽
cratus fuerit restituere tenebitur 3 Respondecide doctor,quod huiusmodi ignorantia durante, qui acquisiuit iuste retinet, quoniam ambo sponte pecuniam ludo exposuerunt. Si vero conue tum inter illos se istet, ut alterius detecta superioritate effectium suum ludus non haberet, in tali casu,qui acquirit retinere no potest. Quod si quis opponat ludentium'conditiones ex parte ludi quas non esse,cum altet in ludo superior existat. Respondet, istud minime operari,quod sit locus restitutioni,quoniam illorum intentio fuit pecunias suas de communi consensu ludo exponere. Sed hic opinio mihi non placet. Nam quod aliquis voluntate propria cum illo ludere velit, qyi ludendi artem plus callet, ac proinde in ludo su
periores partes tenet, chrte priesumendu non est.
Qua de re,ego sic arbitrarer,quod postquam alterius melior conditio aperitur, qui acquirit restia tuere debeat. Vnde doctor ille restitutionem consulit, cum ignorantia ludo causam dederit.
n qui in ludo cartarum adeo Aperior est in pune tis,quod in tuto manet posset totam pecuni ummam ludo ipsi exponere, is in sortem mittere. Cap. XIII f.
a Qui in ludo in tuto manet habens punctumsummum, potes totam pecuniam ludo ostierre di