장음표시 사용
61쪽
34 Apur UNDECIM M. equidem nimis accuratum computum in hac prima, quam dedi. o P. C. duplicis cursus ratione. Vide porro an non sit similis haec aquarum oppositarurn eleuatio experimento pi Medentis Capitis . quando dixi Magnetem, dum unam lancem eleuat sursum, alteram depri- tibis aren mere deorsum,in Velut verSus Anti-lunam elevare.
να-- - CAPUT UNDECIMUM.Littorum terra constitutio inducit necessario geminatos A ius Maris intra unum dem Lunarem.
M--.ψ 33 Apite praecedente contemplatus sum motu Maris sere ind. .,dis Casu metaph fico S in abstracto , inquirens quomodo se et e naberent aestus, si nusia essent littora, qualis erat acies rerum, an- zzz tequam Deus excavaret alueos maris Megestam terram coni jceretia istri. M in agros& montes radiceret mari istud lobi C. 38. Vsque huc ve- 'ρ ρ ρcede a δες , ἐπ onfringe tumentes fluctin tuos. Si itaque Terram circumdarcnt aquae undique semper sub Lunain
cum Luna totum orbem Terrarum circumambularet mons aqueus C piaecedentis Capitis simuli oppositae aquae suam haberent non quidem gibbum . sed prosunditatem usque ad subiectam latentem terram . sive maris fundum , prout Capite piaecedente est explicatum. Ponamus tamen claritatis causa, in hoc casu circumdat ma- quis Terrae nullum fieri fistum , nisi sub Luna culminante &Lunam nec cleuare Terram se versus, nec aqua elevando in cumulum, mutari centrum grauitatis nec proinde in illo casu illum fore E-stum simultaneum in opposito Hemisphaerio . Dico tamen suturum geminatum aestum ex constitutione littorum , quod sic de
m,muis 3 . Si mons ille inquam maris, Quem dixi cum Luna circum amhusare Teriam , certo quodam circuitus sui loco prohibereturis . a Lunam praeeusntem trahentem prosequi obiectis montibus xv - ναν- - geribus sine dubio mons ille aqueus trahente Luna desertus des fet neret manere mons xsubssidentibus ac desuentibus undique aquis reduc re se ad statum pristinum, redirent aquae ad locum unde sunt attractae. Atqui talem Obicem Deus posuit dari. In quem fi
62쪽
nem in apposita mapula contemplandum exposuἰ orbem consti .
tutionem aquarum maris rudi & grosiore quadam adumbratione maiorum illius partium. Sic ergo diuisus est orbis Terr-aqueus, ut dimidiam illius supellaciem propemodum obtegant aquae I Mare vero triplex est Indicum , Atlanticum in Pacificum iam maria
Mediterraneum Caspium, Germanicum , Rubrum in Persicin minora sunt quam ut in hanc uniuersalem Cori siderationem venire
possint. Ponamus itaque Lunam consistere in Meridiano medio uniuersi maris Indici in A. itaque in A est Estus summus marinus. ct cumulus aquarum. Hic porro cumulus cum Luna progrediens iuxta Caput Bbme fiet. libero passu pergit usque ad littora Americae, hic autem iubetur a littoribus conlistere non ulterius cum tumentibus suis nuctibus procederes nititur quidem Mare per angustias Fret Magallanici in si quae sunt aliae vicinae . perrumpere, sed
angustiae non susticiunt, ut tanti cumuli Lunam prosequantur me- cesse ergo est ut regrediantur ea. qua venerant via, ct relabantur in
reliquas profunditates Maris Indici in A. distat autem medium Maris Indici A medio circulo a Freto Magal l .inico B itaque post duodecim diei horas redit Estus in locum eundem Maris Indici. Atque hic est aquarum reditus in re intumescentia secunda quae Luna apud Antipodes Maris Indici Meridiante obtinetur. Prima autem detumescentia erat ante primum accessiim Lunae in A. ω ctines detumescentia erat quando Luna ex A migrabat cum aquis
I 3 q. Interea autem dum Luna per alterum Hemisphamum exst per Mare Pacificum Insulas Philippicas post, . noras a primo discessu regreditur ad Mare Indicum in A. rursus secum aduehit montes aquis rues. Ergo in Mari Indico A. in tiariue horas bis
steterunt montes cumuli aquarum. Similiter etiam bis ad B, in Freto Magallanico δε quocunque alio loco intermedii cursus etsi non ubique eodem modo nec eadem altitudine nec eadem mensura temporis in asiluendo. quo in renuendo quorum particularium .stuum causis necessarias obiter subnectori cohaerent enim cum hac uniuersali littorum4 aquarum dispositione iam , ni tallor sat explicata, citra ric mentum alicuius Anti- silenae citra magneticam non tractionem, sed insolitam magnetibus pressionem. Hoc
63쪽
America, in Inssicum. E in Atiam risum Mare.
33. Hoc ergo fundamento uniuersalis res luxus supposito , ut cetera percipiamus In primis noli putare relapsum aquarum inchoari tum primum . quando Luna culminat in Vedio Fret Magallanici sed quando incipit basis illius aquei montis quae basis ad diametrum quadrantis teriae se extendisi tigredi ad angustias Freti quod putem ad quadrantem terrae sistus se eleuetin ad quadrantem se deprimat satis patet ex iis quae dixi Capite praecedentes, explicans si uram tertiam , hi su in mi Istus C. MD Mimia ac singuli quartam partem ambitus terrestris occupant. 36. Ex quo etiam colliges non inchoari recursum ad mare Indicum a Luna existiante in B, sed dum adhuc abest inde dimidio circuli quadrante Lirno vero similiter inchoatur Luna accedente ad Caput Bonae Dei quia etiam ibi sunt angustiae etsi non tantae quantae ad Fretum Magullanicum. I 37. Deinde velim considerari Mare Atlanticum in quod non minus equunt aquae ad Fretum Magallanicum a Luna desertae, quam in Mare Indicum jam etiam ex Atlantico Luna assumpsitri
64쪽
DE RSTu MARI 67 ct traxit aquas toto itinere a Meridiano Capitis Bona Spei , usque ad Meridianum preti procedens Litaque merito eo relabentur tanquam ad locum humiliorem iuxta regulam aquarum omnium ab Aristotele praescriptam in tibi de caelo. Ergo etiam in Mari Atlantico est res uxu SI 38. Praetereari animaduertendum est ob idem Fretum Magal natis . lanicum,aliti esse statum Maris Pacifici. quam Indici aut Atlantici: cum enim aquae prohibeantur Lunam sequi a littoribus Americanis praeter paucas illas quae per Fretum perrumpunt necessarium est illud Mare ad partes quibus Freto intericae propinquum est exiguos pati aestus , quos haberet prioribus pares m aquae toto alueo potuissent Lunam prosequi Progrediente tamen una versus limitem occidentalem C, colliguntur sensim aquae, Maestus consueti adeo ut quando reuertitur ad limitem Orientalem D ad Insulas Philippinas iterurit aestus collectis aquis ferueant. I 39. Verum hic versus adhibenda quaedam irregularitatis ob V
seruatio multitudo enim Insularum Philippinarumi quaedam ut
aiunt Nautae Infinitudo frangit xsistit allabentes aqueos tumores nis, Θ Vnde in primis oritur inter illas insulas dissicillima nauigati a prop- q' ter varietatem fluxuum varie in insulas impingentium & cursum mutantium. Deinde fractis ' repulsis retrorsum aquarUm tumo mar. --ribus necessario oritur ille suxus qui circum Chinam sub Polo Boreali circumnauigat totam Asiamin Per mare Glaciale lambit Eu
I 4O. Ex quo recursu quem nautae in mari Glaciali experti sunt o sis prorius euidens mihi euadit, posse circumnauigari Asia Septentrio morem: snalemia illa via posse penetrari in Iaponiam 'Indias relicto cursu
Circumnauigationis ad Caput Bonae per circa Artacam. Neque per nitima
suadeo mihi omne illud mare Polo subiectum esse conglaciatum , si real m. n iuxta littora & per stuaria sed altum mare Poloque vicinius nauigetur moliandi enim . quorum nauigationem intercepit oc- Currens glacies . littora radebant, non satis fidentes alto mari in littoribus autem Miluuijs astuarijs, sempc est copia glacie natanti. in alto autem minime. Et non dubito quin etiam America codem modo circumnauigabilis sit sub Polo Boreali nami in illo Occidentali Boreae angulo impetuosi sunt Estus , quod mihi signo est esse etiam illa parte communicationem maris subpolaris Borealis cum Mari Pacifico. H com
65쪽
38 Ap v UNDECIMUM. Mi .r-- qI. contrariori recursus ille aquarum a Freto Magallanico eum retrorsum versus Ortum Boream usque in Europam, indicio mihi
.i, his est mare Indicum non e siluere sub Polum Australem neque haberesisti talia communi Cationem cum mari Pacifico toto alueo, sed tortassis dum-
- taxat per unum alterumque fretum alioquin si toto alueo insueret in Pacificum sicuti circum Climam usque ad Europaeos e siluit haberet Pacificum eosdem motus, quos Mare Subpolare Boreale. Sit ... o qui Sol erit L ssus Maris a Septemtrione in Austrum currentes egre ausis C di ex Mari Bartico sive Germanico eis uere enim illud permaniae μι-mah - rein Minde iuxta Belgium 8 Galliam ferri in plagas Meridiona les , nae ille multum aberrauerit a vero-similitud me: nam tantillae
.ffofum. Iretorum angus Ita non magis commouerent Oceanum Atlanticum,
quam Angustiae Fretorum Magallanici adiacentis is More susit Ciant ut mare Pacificum fiat turbulentum ab aestubus. Nam Mare Ballicum ne quidem cum Mediterraneo conferri potest mole. Huius autem nimia est paruitas quam ut aestus in se ipso magnos experiatur, quod Capite in cras ostendemus. Et tantum abest ut
Balti cum Oceano communicet suos motus, ut e contrario ab Oceano moueatur. Alius ergo est is nimirum quem dixi a Septemtrio-rἡο-, is ne S patentior aquarum asiluxus. Atque haec hactenus uniuersaliis.buidam consideratione . de gemina reciprocatione aestuum. Reliquam in .c singulis portubus varietatem expendere oportet iuxta situm litto- rum Insularum citineris longitudinem quo aquae euntes' rela. d. -- bentes incedunt,4 saepe sibi mutuo occurrunt Min quibusdam loci si occursu taciunt insolentes altitudines: si enim cursus aqua . quae Asiam circumsuit . versus Europam is alter qui a Freto Magallanico tendit ad Boream . sibi mutuo alicubi occurrant ad Angliam aut Galliam in Angust ijs alueorum , non mirabor ingentem in molem Minsolitam alijs oris emuere aquas. AlioQuin regulariter loquendo summa Estuum altitudo debet esse sub aequatore. aut in illa Zona Torridae maris regione , cui Luna in Meridiano verticalis est. Sed his aliquid luminis accedet ex Capite sequente. . - CAPUT
66쪽
CAPUT DUODECIMUM. Nonilunia, lenilunia in AEquinoctvs faciunt
pus maris insolentiores , quam in Solyitiis.
I 42. Ch o sunt explicandaci Primo F stuum insolentia in Nouia se iiiiij prae Quadraturis. Dei me ab eisdem Novilunij dc Pleniluni j maiores aestus eleuari in aequinocti j . quam in Solsti-rijs. Pleniluni maiorem vim in aquas nemo miratur quia Luna, integre temus . si uiget. Sed donec ea considerarem quae supra Capite sexto attuli Memper mihi visum est obscuritanum Lunam in , Interlunio nouam minimeque nobis splendentem plus tamen posio, quam in Quadraturis ob reuerberationem luminis ex Luna in Solem, reditus ex Sole in Terram. Atque hic obseruandum enit, csse id commune Planetis omnibus ceteris , ut en . Mercurius.
Iuppiter Mars, Saturnus plus possint singuli in sua peculiari activi n.
tale quando cum Sole coniunguntur, aut illi opponuntur, quam in muriuis.
Quadiaturis. Imo Coniti iustio Saturni cum Sole, siue Estate siue zz. Hieme plus retrigeriit auram . pro ea anni tempestate , quam OH iaz, -- positio icut e contrario Martis Coniunctio cum Sole plus inten μω,
di culores quod ipsum per annos integrae reuolutionis baturni ob
seruaui vi mani teste aduerti retardationes aut anticipationes calo '' rum ' rigorum annuorum plurimum ab horum duorum com Soles nodis totissimum dependere. i 3. Praeter hanc causam cur in Quadraturis Luna minus po- -ο- tenter agat in aquas, accedit ista non parui momenti, quod in Qua - . - di turis utrisque Luna sit semper Apogaea, in terris ac aquis remotissima vicissim Perigaea in Coniunctionibus opposita Onibus z-M-wrrisqued aquis multo & quod aliqui volunt, prope modum du mirepto vicinior quare quod magnetesi erro viciniores solent potentius ' '' trahet Luna aquas , ni uerium Terr-aqueum globum in Synodi sti . . cis oppositis cum Sole aspectibus,quam in utrisque Quadraturis, et folia quam dixi luminis duplicata activitas non adessi t: si tamen non displicuerit magneticam Lunae vim duplici modo in ter-H ra 3
67쪽
ras radiare, primam coniunctam cum lumine in aliam a lumine si
cut magnetes solent, separatam. Eulyearu i q. Praeterea ne ipsa reuerberatio luminis Lunae in Solem tan-
μι-pe a tum ad hunc iustuum effectum explicandum a me excogitata Sestet putetur sciendum est Faculas Solis aut omnes aut plurimas esse meras reuerberationes luminis Solaris a circumuolutis minoribus Planetis aut his similibus corporibus siue recens enatis , siue recens conglobatisd coaceruatis in Solem sicut e contrario Maculae Solis sunt luminis Solaris interceptionesci corpora enim illa, tuae plurima instar nostrat iam nubium, per aerem sublimiorem inter orbes Planetatum vagantur,4 quocum aliqua cum Sole magneticam habent sympathiam sicut nubes cum terra quando se intra nos& Solem collocant , aculam exhibent;& fieri potest ut eadem superiori sui parte qua per Solem illuminantur faciant in Sole Faculam , repercutiendo lumen in Solem nami nostiae nubes aterrimae, semper superiori facie qua caelum respiciunt illuminatissimae sunt. hinc fit non facile apparere in Sole aculas nisi adstat Faculae Me contrario non facile videri Faculas nisi adsint Maculae aut nisi proxime fuerint in Sole aut futurae sint; possunt enim aculae subinde extra limbum Solis consistere is tamen lumen in Solis discum reuerberare potest etiam ipsa acula mutari in Faculam. Sicut nubes atra mutatur in lucidissimam acced cnterarcfactione ct collecta transmissione radiorum Solis, reuerberatione luminis a nube atra inseriorem illuminata in superiorem.
Nescio enim an aliquid de Faculis ' Maculis hactenus dictum sit
quibus simile non videamus in nubibus . nam ct nubes nostrae circum certas terrae Zonafri Temperatas praesertim saepius decurrunt. quam sub aequatore i praeterea habemus quasdam uaporationes in lacubus ii scinis prorsus proximas terris ibi evanescentes ubi nascuntur quod idem de aculis de Faculis perhibent obseruatores
I s. Scio . quidem hanc opinionem grauissime displicuisse ac curatissimo acularum Contemplatori Christophoro Scheinero, dum aliquando cum eo familiariter de ea re dissererem asserebat enim se conuincere nullam csse, more nubium distantiam acula rum a Sole, sed has illi inhaerere nihilominus bona tanti viri venia mico si acula aliqua distaret a Sole viginti ct duobus milliaribus Italicis debere tamen apparere tam vicinam Soli, quam Vicinum a fiat
68쪽
ei num apparet Capiti humano id quod non distat ab glonis latitudine setae equinae Accipe breuibus huius demonstrationem cis non suo loco positam facientem tamen ad ostensonem Faculas posse fieri a distantibus a Sole aculis per plura mill saria, quam OO.
aut Oo Italica non quas nec IIucio omnis reuerberatio luminis in
Solem tactata culam . sed quod ea reflexio in hanc rem sui sit, quaesit a vicinioribus circum ambulonibus . qui radios renex ino' in omnem Solem . sed in unam illius positionem collectim remit.
i 46. Di ameter itaque Solis ad Diametrum terrae iuxta Ptolo D m. maeum , est circiter ut ij ad Σ appareret enim diameter terrae ex MSOle propemodum sexta pars diametri Solaris nobis in terra appa rentis Digitur cum Terrae Di ameter ut aliunde suppono si italii corum 8ooo Solis Di ameter erit Italicorum 4ooo Iam ero bic: Iz
mille setae equinae quoad latitudinem iuxta inuicem positae multo maiorem conficiunt longitudinem, quam sit longissima humana acies iamra oo setae pedis communis lonsitudinem exaequant itaque si fiat sicut latitudo 1 ooo setarum ad latitudinem unius fetae. sic latitudo Solis 4 ooo Italicorum ad aliud, prouenient 22. Italica Igitur si ad apparentem pedalem latitudinem Solis aliquid accedat ex distantia Σ1. Italicorum id nobis apparebit sic Sol . in Cumbere, sicut id . quod distat a capite hominis latitudine setae id quod ad ducenta Italica distat sicut id quod distat decem setarum latitudine quae tantillae etsi tot milliariorum distantiolae non possunt a nobis ex terra vilis instrumentis animaduerti. I nunc iacta conuinci ratione & experientia aculas Soli inhaerere Faculas esse Solis incendia Non ideo tamen negarim Sodem esse massam igneam instar candentis ferri. I 7. At enim, inquies, habemus aliud euincens indicium a Amriisviculas Soli inhaerere: si enim ad limbum Solis in exortu suae circum πιο - uolutionis, aut in occasu consistant, spparent minores χOnglO ιζ.ί bate. quae in medio disco Solari se explican id ab inuicem recedunt. .um Ergo haec omnia inhaerent globo Solari si enim in globo pingantur maculaevi globus in se ipsum torno circumuoluatur, aculet exorientes in torno sensim ascendentes ac visui se obuertentes id prorsus exhibebunt quod in Maculis experimur inhaerent crgo
i 8. Respondeo : eadem omnia experimur in nostri s nubibus -
69쪽
sollem f. ibrilem infra mensam suspensum agitant.&expressum continuo ventulum dirigunt per dispositum fixumque canaliculum innammam lampadis ad cuius egredientis radi ictum sinistra obibciunt extremitatem bacilli vitrei , dextra vero liquescentem particulam stilod forcipulis efformant ut lubet. Experire, si placet similis cui nimpetu egredientis flammae vim 'disce opposita manu,
quanto potentius . quam uniuersa lampadis lamma oratonicus
ille laterat radiolus. Numquid hoc plum est quod dixi potentius agere securim acutissimam si accedat impetus imo potentius uno ictu findet lignum quam si duplum ponderis imposuerita securi illius quod pon)erat is , cui securim vibrat. Omnia denique metalla fabros & tutores testor vliquefiunt funduntur facilius . sillammam follibus animaueris Meiaculeris in metallum. Ventus omnis concitat incendia. μι- rari . Demus etiam frigefactionis familiare exemplum fabellis ιιι artiuna Cnim frigidus aer in faciem agitatus frigefacit amplius quam im- se g* motus, ct aqua ex urna in manum per temporis spacium effluens
refrigerat amplius , quam si per eandem moram manus in eadem frigida detineatur. Et denique vini lagena ut in aqua glacie permixta prope glacies euadat nullo alio potentiore medio est opus. quam timer glaciemin aquam bacillo commoueat, ct circum lagenam agitet i sicut enim ventus Aquilonaris hieme scindere dicitur, ita in omni motu rei frigidae penetrabilefrigus adurit atque adeo non est verum motu calorem excitari ostendi enim etiam frigus motu intendi, quod si calor in frigidis motu excitetur, id vix siet nisi calida lateant inter cineres sopitos sed de his non ago. Similiter si intra aquam calidam frigida moueantur aut circum frigida moueantur bacillo aquae citius vehementiusque calefient.
Ma .isis I33. Scio hanc vim refrigerante motui rei frigidae posse impum 4 tari non tamen tam impetui, quam : quae aut aeri trigido.qui se un-ς dum alias frigidas partes applicatur lagenae verbi causa, quam re-ET frigerat, de per celeritatem applicationis nouarum frigidarum pareat μιι-οι tum impegiri . quo minus aliqua pars frigidae aquae haereat diutiuso, et circum lagenam ct a lagena tepida tepesiat ac consequenter minus resfigeret Haec inquam dici possuntet bene nihilominus bene dico refrigerationem uari ab impetu quia per impetum fit ista celerrima nouarum refrigerantium partium applicatio. Et idem eodem modo dici potestae quibusdam alafactionibus ira enim tablici ii is
70쪽
DE As TV MARI 6squis aquam seruentem stringa fortiter pressa eiaculatur, solitus illa Vret manum quam si eadem manus parte eodem tempore, eandem aquam quiescentem contingam nam illa pars contingens immota sensim trigefit a contactu manus frigidae Impetus ergo bene prpellari potest vehiculum, adiutorium caloris' frigoris ac lumen Solare vehiculum multarum influentiarum caeli. Ι34. Aristoteles videtur non ignorasse experimentum paulo ante numero I o. allatum de cuspidata flammula AB eX-suinata b).M..is. in Objectum combustibilem nam l. 3. Phys textu 69. disputans an igni debeat dari figura sphaerica an pyramidalis' pro traque par te adducit argumentum i Sphaera inquit videtur ei conuenire tum ob mobilitatem ignis tum ob vim stivam, anguli enim, ut iμηt, moximi exurunt iis calefaciuat sph/ra autem tota est anguluae Dein
de pro pyramide sic loquitur puramidum ei anguli sunt acutissimi-Sed nammula nostra tam potenter agit non quia in angulum curaum extenditur sedinia cum sit acuta , cum percussione insuper admouetur. Acumen autem nunquam operatur quia acumen est, ira quia agit per vim collectam . nam acuta securis , acuta acie. - ,
cultri scindi id diuidit melius & promptius quia obtusa acies cum Νη--timpetu in lignum impacta incurrit in lignum iremit in illo de-Cuplo plures partes , quam acies instar pili tenuissima nil ergo mirum quod idem impetus unam inueniens resistentiam, pluSino x a .---. quam inueniens sextuplam aut decuplam. Sic speculum storium a. um Dei mille radios colligit in angustum locum telut in acumen coni aut θες pyramidis, Mibi urit non quia acumen aliquid operetur , sed quia plures radi simul agunt in paruum resistens. Si ad hos radios sic o isti collectos adhuc accederet impetus multis amplius operaretur.
I Denique nec Sacrae Litterae hanc Philosophiam ignorant: Ez: '
viam Capite ultimo Ionae sic loquuntur cum ortus fuisset Sol, prα ς' . e DI pit Domini vento calido renti re percussit Sol super caput Ionae percussit inquit quia ventus plenus calidis evaporationibus ex me ridie aduectis calidissimum itidem aeremis vaporem allidebat in Ionami velut percutiebat eum multo ut dixi, vehementius, quam si immoto calido aere quietus mansisset. J6. Haec hactenus pro actione Lunae in Novilunijs 8c adiutorio 2' '' a Sola assistente petito, iam de Equinoclijs: Dico ergo in aequino AIT .ctiali Novilunio vim Lunae maxime eluceres; quia tunc Sol transit unis e re
directe supra potissimas Oceani partes, tam in mari Atlantico quam ' Eg