장음표시 사용
51쪽
q4 CAPUT NONUM. exhibitam , trahit ad omnem partem in cumulum , qud magnes se conuerterit, etsi magnes scobem non attingat agit enim magnes ex distantia quadam intra suam, ut appellant Sphaeram activitatis;& dico sic Lunam agere Mideo terris esse citimam, ut facile agere possit tam in aquas quam in cetera omnia humore praedita, aut innumorem solubilia, sed in aquas tamen potissimum i in terram a tem tum quia in liquorem sosubilis est, non minus quam metalla. tum quia aquas admixtas habet nulla enim est terra, quin eadem sit humida et si ex intimis terrae visceribus immota hactenus eruatur ut nil dicam de lacubus, scaturiginibus subterraneis. -- IO, Magnetis Vim tractivam, etsi non tangat chali m. cx - . I, ' riri licet in bilance aequilibranteri in quarum altera lance sit ueritra M'ili hahbs, magne superne chalibi admotus, non attingens tamen ele- , uabit lancem chalibis, ct eleuatam continebit quietam . eo altius marit,ec quo magnes fuerit Virium praestantiorum hoc errim experimento σήρρη Magnetis vires ad libellam examino. Sic Luna aquas, etsi hae tel- lurem subiectam non deserant trahit tamen Meleuat in Cumulum sibi suppositum &aequilibri j terrestris unam velut lancem sibi proximam eleuat, alteram vero aequali descensu deprimit quod velim lectorem meum meminisse , usui enim erit discursui Capitis subsequentis. Sed antequam progrediar, satisfaciam cuidam dubitationi, quae est talis. Di. . Mai. 66. Si Luna trahat aqua, omnia humecta magnetice, omni 1ini in tempore Lunationis eodem modo trahet etsi enim una subindeL dimidietur aut corniculata sit lumine non tamen Corpore. Si ergo
juri pus magneticum est non est cur potentius trahat plena put noua θἰ ηὐπι quam dimidiata ergo toto anno aequales erunt aestus marini; cuius tamen contrarium lupponimus & experimur Magnes autem noctu diuque aequaliter rapit chalibes ergoi Luna aquas. os,ari, Respondeo: Quando virtutem Lunae, qua trahit aquas. ---- Oc magneticam , non id me dicere, quasi in Gnni proprietate V m se , cum Magnetismo lapidum conueniat, quos penes nos in terris ha-2. 'bemus; sed quod sit magnetismus quidam Planetariusin Caelestis. qui activitatem suam in erris exercet si Magnetismum comitetur lumen Planetae quod ipsum indiget aliqua explicatione, quam subiungo omita illo alio quem dixi Magnetismo Lunae . quo semper eandem faciem sui globi terris obuertit. Quando tamen im Magawtisinum Lunae procedere comitante lumine , ne dixeris obduc ion bibus
52쪽
DE . RSTV MARI 6 nubibus caelo , sicut lumen Lunae intercipitur , ita etiam intercipi Magnetismum a nubibus iam cisi maior vigor sit Solis si nullae sint nubes circa animalium, herbarum vigorem excitandum, aliquis tamen est etiam obnubilati Solis vigor secundarium enim Rreuerberatum Solis lumen aliquid operatur sicin una nubibus
tecta suas etsi minus vividas, retinet operationes per lumen secundarium saepius e nubibus reflexum. IO8. Dico itaque vim magneticam tractricem aquarum sic se habere ad lumen Lunae sicut vis calefactivari, storia Solis ad lumen Solis operatur 4 dico nihil hic esse peculiare Lunae eleuanti aestus ara , --
quod non sit commune Saturno procuranti frigora Marti pro se mouenti Calores. ct reliquis Planetis & Stellis quae singulae cuni u 'mine suo S ita quidem suo, ut tamen a Sole mutuatum sit Meri-uant in terram potissimas suas qualitates alterativas, quidquid ιμος dicant ali Di Dico cum rationeri authoritate potissima, ideo Solem solum lucere luce propria inter omnia sidera ideo omnium esse maximum, ut, quemadmodum loquitur Moyses apex Philosophorum praesit diei siue illustrationi Orbis uniuersi adeo ut nulli bi ullast lux inter siderat Sol absit. Quae autem quidam de mille in caelo Solibus fingunt leuiora sunt, quam ut cum hac Philosophia Moystica possint adduci in contentionem nisi vehementer allar Sed omissa contentione .sicut vis calefacti uad ustoria Solis non venit in terras a Sole nisi cum lumine , ita nec aliae siderum operativae qualitates, aut certe earum quaedam Licet enim saepe dubitauerim, deberemne radijs Solaribus dare calorificam vim , quandoquidem,'uo in altiores montes ascendo, eo frigidior est aura tamen considerans multiplicatos Solis radios, in unum locum congregatos Ope speculorum, subito augere calorem. 8c dare ignem subieci cogitationes meas. ωdixi si lumen non est calorificii , certe cum lumine propagatur i. qualitas calefactiva idemque assero de multis qualitatibus operatricibus Planetarum. Io 9. Addo argumentum non leue, quo moueor Vt dicam cum caἴδεμ . Scheinero, corpus Solis esse massam igneam ardentem lucentem: --α experior enim. quae in terris nanciscimur corpora ardentia& lucen M. L.
tia speculo cauo obiecta in foco speculi colligere quidem lumem ... . calorem sed posse tamen colligere calorem solum . si contingat abesse lucem ab eodem calido subiecto. Itaque Dico, si magna lata massa terrea candens ab igne tali speculo obijciatur , calorem
53쪽
d lucem colligi. facie exceptum rellerberationis calorem pereipi: quod si lux ferri alid evanescat nihilominus Dico adhuc percipi
calorem eodem modo, quo luce praesente reuerberabatur a speculo. Et fornace ferri laminis aut ex fictilibus cacabis composita , et ardente intus flamma ignita non sit fornax ad obiectum tamen speculum cauum ad ira aut Eo passus inde colligi calorem ct obducto velo inter fornacemi speculum in eodem obductionis momento. intercipi soci specularis calorem , eodem modo . quo occultando luminosum calidum . foci actio impeditur. Quae experientia luculentum dat indicium a corporibus calidis independenter a luminis propagatione quas in instanti Minstar luminis calorem radiari:&cum Sol caletaciat Murat in foco speculi non minus quam producat insigne lumen utramque calori si lucis radiationem simul a Sole procedere non autem calorem a lumine produci et si defacto qualitates hae duae dum a Sole procedunt simul ambulent. soli Uiea IIO. t ut citra disputationem tusiorem non huius loci simileuris dem videtur mihi Solis vis calorifica cilluminatio uniuersalis scis, , si habere ad peculiares insuentias singulorum siderum sicut se ha ---μου a. et Solis lumen ad colorem omnium rerum non lucentium: sicutsi W i ' enim illud ipsum lumen quo video Solem , facit ut omnem it lium, ι ι colorem videam . quem ad ijs suis illustra id attingit &icut una
cum lumine a re colorata illuminata repercutitur necies quaedam, quam vocant intentionalem clua oculus utitur ad visionem colorati sid Solare lumen cum Solis calore illustrans sidera tacit ut sidera, videantur a nobis .icolores suos nobis exhibeant.' in nos mittant suos calores, influentias activas adeo ut Solari lumine calore omnis eorum activitas praecipua, velut vehiculo quodam viatur. Qua nullam non desunt Stellisi Planetis rebusque omnibus alia quarundam qualitatum radiationes a lumine independentes
sympaticet antipatice Malijs varijs modis operantes sed his misi scillud unum Dico cum lumine' calore Solari Magnetismum Lunae xvirtutem calorificam dc magneticam radiari: it. Quod si quis mihi obi jciat, lumen Solis quod in rebus aris s.l Sole illuminatis videmus aut videre nos arbitramur, non magistbr in pariete quam colorem facie meae aut lucem Solis in pecu-ziaquba. o si quandi me plum aut Solem sic resex contemplo in vitro; - id nec enim in speculari vitro quidpiam est faciei aut Solis . sed ope 'μψ vitri video id, quod est alibi, verum obiectum. Inanis ergo, inquies. est
54쪽
DE asTU NARIS est ille comitatus luminis. cum non sit lumen in re illuminata. Iret. Respondeo etsi existimem hanc doctrinam plane Aristo rasib
telicam esse,in esse e naturalibus , quas per experientiam ct ratio παπnem habemus, unam prae caeteris euidentem; R licet dicam ut ter Mid quia. minis scholatum utar, lumen, speciem intentionalem colorum rnunquam videri, id quod sed dumtaxat ut id quo , quo nimirum tab . utitur oculus ut videat alius nihilominus nunquam dixero lumen. quo videmus nihil esse reale, quod ab oculo videntis recipiatur, Ra quo oculi organum informetur de re foris existente. Haec enim sibi non contradicunt In pariete idustrato a sis non videri candorem, aut plendorem luminis , Ied tandorem di splendorem Solis dii-hilominus videre me Solem ope alicuius qualitatis a Sole ad me de-taudiae, quam communi& recepto Ore voco lumen Solis δε si proprie deberet appellari species intentionalis Solis. Id autem quod videtur in speculo, proprie non deberet vocari lumen , sed SOL, aut facies. Et eodem modo illud illustred candidum. quod Sole splendente apparet in pariete Sol est Philosophico rigore sed quando sic apparet Sol ut figura ipsius ob minutias fracti speculi non appareat, appellamus vulgo illam apparentiam lumen non autem Solem sed de nominibus parum sollicitus sum modo rem teneam US. I a 3. Neque illud hic disputo nec determino, An virtus calorifica cum Solis lumines siue specie intentionali emanans . sit distincta ab ipso lumine realiter 3 neque illud ran Magnetismus Lunae trahens aquas realiter differat a specie intentionali Lunae, quae cum reflexo Solis lumine ad nos derivatur siue enim hae causae redisserant, siue sola virtute activa duplici parum interest, modo adsit virtus, quae praestet ilectum. Et quamuis ut ante dixi calida non liminosa radient calorem . de Sole tamen hactenus experimentum non habemus quod calefecerit in loco speculari, nisi colligendo sinus lumen in foco.
et a 4. Ut tamen quid de hac re sentiam dicam obiter Existimo 2M . M- quam parciiIi mea Natura multiplicari rem Phue sicam virtutem autem ad ipsam usque prodigalitatem xco copiosius in re una , quod disii
ipsa res iuerit periectior nobiliorque.Deus enim qui res est simpli tale, sed -- curima ct maxime una virtute aequi ualet rebus omnibus ' sine u mero pluribus. Sic species intentionalis rerum . qua mediante videmus. quae per lumen excitatur plura alia operari potest, quam xt solam visionem excitet wradiatio jmpatica plura alia potis.
55쪽
48 A UT NON M. quam solam amicitiamet mutuam conseruationem operari forsan enim haec radiatio est qua Angelus in tenebris cognoscit, videt Omnia, quae sunt in domo non illuminata licet illa qualitas sit improportionata ut oculum corporeum humanum moueat, in tene--ὰρ bris ad videndum , saltem ordinarie ordinari inquam , nam eX- με . traordinario cognoscendi modo utuntur illa animalia, quae dicun-2-- -- tu noctu viderect cognoscere omnia obiecta intuitu oculari. obie-Dtentia , csto non illuminato ego certe, ut quod in me expertus sum referam, sub annum aetatis meae 3 3. .36 nulla morbida alteratione nullo Catarrho affectus diuerus noctibus semel iterumque ac tertio , post peractam concoctionem ventriculi euigilans, miratus sum primum videri a me manum meam: deinde, dum circumspicerem , intueri
me omnem Mathematicam supellectilem varijs locis cubiculi suspensam . libros caeteraque uniuersa Merat tamen intra cubiculum atra nox, auferam enim pridie fenestras valuis, quibus probe coeuntibus arcere consueueram meridianum Solem , si quando alicui arridebat spectare in tenebris species visuas rerum foris existentium , quamuis admirans multa mecum disputarem unde mihi
illa videndi claritas sinequmine , nihil tamen potui deprehendere nisi quod non viderem eo modo , quo de die videri solent res sub
suis coloribus , imbrii sed aduertebam tamen videre me rerum situm ordinem magnitudinem, & formam. Vnum doleo non incidisse mihi varia cogitanti. Miam hoc iam illud, ex ijs quae videbam, manu apprehendenti, ut apprehenderem etiam unum ex ijs quae varia aderant speculis Minio oculos meos intuerer δε explorarem. an fors radiarent . . essent emissi iij luminis aut quo modo praeter morem dispositi ion quasi putem radiasse oculos, sed ut af irmatius dicere possem non radi iss e non apparuisse illustres quo magis constaret aliam ab obiecto non luminosam vim excitasse potentiam visivam. Sed de his satis; nam etiam in hanc rem sumit ostendisse, quo modo Luna, siue per Solis lumen siue cum illo radians, Magnetismum suum agat in aquas aque Corpora.
Heium ex Caeterum magnetica actione eleuari aquas non autem fer
'AI., mentatione , satis ostendit natura . dum quando aestus in AEquino- fieri firmis cst ijs extraordinarie sublimius eleuat i etiam eosdem in recessu hu- μορ- milius solito deprimit i quod signo est aquas in depressione solito ΚΜ qm maiore etiam copiosius esse alio avocatas ut etiam ibi constituant zzz.t eleuationem maiorem si enim tumor altior aquarum fermentatione
56쪽
DE as MARI 49 earundem erat pei ficienda . ut quid ex alia regione sugiunt aquae di solito profundi hic Fugiunt ergo , quia aliunde a Luna culminante in tortius radiante potentius trahuntur , sicut explicabὶtur a A .RAE
Polla magnetice adse eleuet aquas Maris explicandum est aquas Maris necessario etiam intum scere in Opposito Hemhphmi, a quo Luna abest.
iis in c. ni fallor praecipuum est, cuius causa necessaria, in pro pessi posita de aestubus marinis quaestione postulatur ex supposito meo videtur inexplicabilis modus si enim Luna in Me 2.2: riduano culminans attrahatad se aquas in cumulum, tanquam aget lis 'nec quomodo si ilis eleuatio aquarum haberi potest in opposito αμα Hemisphaerio meque dicat mihi aliquis has opposita eleuatione ii ,...ta Mario simultaneas pertinere ad ea, quae dixi Capite Si orsan Avi, me laboraret disputares non de lana caprina, sed proisus de non mente inuis enim vidit simulta ne eleuari maria nostrum re Anti-p'βμ stiminum simul intuitus est 61.Dultaneos hos aestus, quin tamen simul si int dubitari non potest nam ut non videam quid Luna apud nos culminante aganx aquae Antipodum his tamen video quid culminante apud Antipodes Luna agant nolita HoriZontis marix video autem agi eadem apud nos suae Luna cuia minet m Meridiano , siue m eodem deprimatur Itaque respecta nostri HariYontis danda est ratio quomodo haec sequantur ex iupposito Maonetismo lunari r nec est dubium quin similiter eadem experiantur Antipodes ad utrumque iam dictum Lutae situm cetii non e sdem nobiseum eleuationis id est non aeque altas, aut aeque detrvss is experirentur haec enim diuersitas aliunde petenda erit a
ntioribus athsique causis, ab Insulis Philippinis ali sque per Mare sparsis obicibus, ut ex cucendis pixobet
57쪽
II 8. Iam autem hoc Capite a littoribus abstraho , it clare procedam, suppono Terram esse in statu diluuij niuersitis xvndique aquis circumdari ut explorem quid in hoc statu, quantum tribui possit Maghetiimo lunari. Concipiamus ergo nos ex Arca cum ut dixi Capite primo' spectare quas super uniuersam
faciem terrae euntesin redeunt .s Mari e II9. Simon Steuinius, qui etiam tribuit Lunae Magneticam vim uim-su ad explicationem stuum , ut breuiter se expediret a dissicultate
Physica, si lapposuit concedatur a Luna in opposito Lunae puncto mi niam ii perpetim affugi aquas globi terrestris e quae quidem supponendi ratio
purictum M admitti potc in Ordine ad eruderationem seu uel irum uteXPl Ore
, misistis mus, an inquelae conue at Cum experienta desiectibus naturae: at
nari si vero ubi Ph sica causa postulatur, male postulo imaginario illi loco qui Lunae opponitur, aliquam inesse vim magneticam. Quare alij dixerunt loco illi opposito inesse aliquam Lunam inuisibilem, quam Antisilenen siue oppositam Lunam appellano quod aeque arbitrarium est,ac ut ostendam minime necessarium. Ah p.,;is, IzO. Alij dicunt quod Luna non trahat ad se aquas sed a se prea Mauriesim mendori incumbendo repellat in omnem partem ideoque oppo-
. . . . initd Jmu eleuati f. Luna Meridiante summos Estus e si .no esse
'r' ' sub Luna sed circumcirca in Horietonte dimisissimos autem esse in locis ubi Luna culminat quae sunt conrea inductionem Capite q. propositam is communem omnium sensum , opinantium quod lummi iustus in pleno Oceano Lunam culminantem sequantur, ut M.f.ὰφ dixi Capite 2. Et in hac tamen opinione est Athanasius Kircherus. mmmerare Verum Magnetismus mererepulsuus, non autem attracbuus uti p., ι sibi qum istam , in rerum natura inuenitur, mirarer si inuentiaretur in Lunad Mari. ixi. Ali,cum ad hanc dissicultatem veniunt aut obtumescunt, aut tam improbabilia adierunt, ut nec refutationem , ne ictu Onem mereantur. Vt ergo minutum aliquod ad teram ad huius Physi a Contemplationis a Zophi Licium . prinum dicam hoc Capite necessarium esse ut in oppositis Hemisphaerijssemel simul fiat aliqua Heuatio aquarum. Deinde Capite equente dabo aliam causam, quae uisse sola sussiciet simultaneae illi eleuationi si cui non placeret priorem causam cum posteriore combinare; se posteriorem perficere priorem. In
58쪽
i 12. In hanc rem declarandam, triplicem exhibeo figuram in quar uiti qualibet sit niuersi medium A idemque A centrum caeli rici. Lunaei ac itidem globi terrae in prima secunda figura it au imis, si titiem, ut in prima figura , circum terram sphaerice circumfusa aqua set sine ulla alueorum excavatione 4 littorum eminentia prout erant '' 'scut dixi tempore Diluvi Vniuersalis. multo,pgis primo Riecundo die Creationis mundi. In secunda autem figura expressi a Lunam eleuatam aquam in cumulum elatiorem; in altero autem Hemisphaerio D. adhuc sphaerice circumfusam terrae, etsi depriuio rem quam in prima figura si enim cogitetur Terra manere immota circa centrum uniuersi A. sicut in secutida signra supponitur manere dum aquae ascenderunt ad C. cumulum, debuerunt illae, umin Hemisphaerio D. discedere in locum ab eleuatis aquis,&exE 4 F, raptis, desertum. I 23. Facta ergo hac aquarum DC F in et figura suspensione tat' & attractione magnetica per Lunam mutatum est aequilibrium Ter ---rae4 Aquae sicut monui Capite praecedente in centrum grauitatis m--- Ter aque globi quod in prima figura erat idem cum centro graui tatis aquae ct ideo stabat in centro uniuersi necessario migrauit ex ta in G mx figura in locum inter A centrum in tu rsin C eleuatae a,uae Verticem Per ea, qumn centro-bassis solent demonstra UT
59쪽
ri. Iam vero, per eadem centro-bar ea fieri non potest, ut Terra cum aquis suis quiescat, nisi centrum grauitatis utriusque G sit in si , uniuersi medio A. Igitur quod tertia figura exhibet. centrum 2 h. Hi,a molis terrae dc Aquae migrabit, centrum grauitatis G veniet ad
νει centrum uniuersi A simul cum aquis &earum cumulo . etsi enim ' Π una attraxerit aquas in cumulum , non tamen illis sustulit omnem pro rius graultationem cinclinationem ad centrum uniuersi; more eorum , quae per planum inclinatum sursum trahuntur quae
subleuantur quidem , grauitant tamen adhuc in subiectum pl. i
τὸ jam ti et q. Ampliusci non tantum hoc titulo aequilibriteleuatur Terraeua trahit, centrum exin in G, sed etiam ab eadem vi magnetica , quae eleua- n, bit aqua in cumulum C cum enim intra Terram aquae plurimum -- - lateat in ipsa Terra, sicut omnis limus, plurimum habeat humoris, non solae aquae purae C. eleuantur a Luna . sed & ipsa Terra attrahi tur aliquousque R centrum illius exin eleuatur altius quam quo iure aequilibri illud dixerim eleuari exin in G. I 23. Iam quid ad hanc eleuationem centra terrae ex Acin Gier sus Lunam ct quidem duplici ex causa aequilibri j dc tractionis magneticae imperatam consequens sit facile animaduertitur aquae enim Henai sphaeri D circum centrum Vniuersio sphaerice se componunt in formam Em F. tertiae figurae nec enim aquae ut inquit Aristoteles ad centrum tenae teruntur , sed ad centrum uniuersi. Aquis ergo terrestribus attractis in cumulum C a Lunam meridiante in Hemisphaerio superiore Letiam aquae Hemisphaeri inserioris colliguntur in cumulum D quod erat demonstrandum.
U.M.L.M. Sed duo tamen sunt adhuc explicanda antequam manum talisbi, de tabula primum enim quaeret aliquis quare tota Terra magne- tr , tor' tice tratiatur a Luna, superius nimirum .inferius Hemii phamum
Teriar. non tota aqua triusque Hemisphaeri y
aum Anti I 27. Respondeo : Terram totam trahi quia solide partibus interr se colligatis cohet et hinc etsi solum Hemisphaerium superius illuminetur a Lunad patiatur vim magneticam raetoriam, tamen etiam inferius Hemisphaeium simul rapitur, quia superiori cohaeret. Aquae autem Henui phaeri yinferioris non trahuntur sed sua libertati relinquuntur , quia nec illuminantur magnetice . nec cohaerent indissolubiliter illum .ili S. I 28. Secundo quaeret aliquis i Quantum necessest eleuari ter
60쪽
ran extra centrum suum a Luna, ut utriusque Hemispham simul tanei Eltus sint aeque alti I 29. Respondeo si in hanc solam causam refundendi essent Ε-stus non considerando causam Capitis sequentis aquae cumulus Q ἡ-ia
deberet duplo altius attrahi. quam reae centrum G. extra Centrum
Vniuersi , eleuetur. Si enim cumulus C. tertia figurae eleuetur: ea
clo pedibus vltra situm aquarum C, primae figurae; etiamsi ceratrum . . A G, eleuetur ex A, χο pedibus erit etiam cumulus C Hrio pedibus quam
eleuatus super terram intromisit enim se terra in dimidiam altitudinem aquatum relicta ergo etiam est in opposito Hemisphaerio a Terra altitudo DI 2 pedum occupanda a conglomerato in sphaeram cumulo aquarum Hemisphaeri inferioris. JO. Quod si vi rius quis me interroget An aequum sit dici a mimme Terram ad dimidiam altitudinem dumtaxat eleuationi aqua
Respondebo esse aequissimum animaduerte enim , obse ro ad- mirabilem Naturae cum hiac , quam trado , doctrina collusionem. Varijsi accuratis experimentis compertum habeo proportionem grauitatis Terrae ad grauitatem Q quae eiusdem molis . esse 'tri ad 2. Terrae dico non aquis permixtae sed siccaei depuratae. Iam vero intra Terram multum aquae latet non tantum cumulatim in lacubus ct scaturiginibus subterraneis sed permixtim in gleba ut non multum exerrem . si dixero, spectatis aquis permixtis, in duplo dumtaxat ponderosiorem aquis eiusdem molis merito ergo magnes Lu-Ma corpus natura sua ponderosius duplo non nisi dimidiata eleuat altitudine. Quod mire congruit cum prima regula motuum quam Aristoteles 8 primi Commentatores ponunt libro 7 Physicorum capite ultimo . in hunc len suis: Si qua virtus moueat aliquod mobile Pris ripium per aliquod spatium in aliquo tempore Leadem virtus mouebit medieta zz tem issim mobitu per duplum 'atium in eodem tempore. Merito ergo lunatas virtus duplo leuius Aquae elementum duplo altius eleuatintrahit quam duplo grauius. Duplo inquam leuiorem non in niuerso molis pondere. sed in capacitate naturaei intrinseca grauitatis forma uuae duplo leuior est.
13a ostendimus ergo aquas 'misphaeri tam ad cnith,
quam ad adi spectantes simul me aeque alte eleuari qua in re tamen multa minuta neglexi ad ducere in considerationem . quia
sequens Ciput dabit aliam causam duplici aestus, qui perturbaret