장음표시 사용
141쪽
convenientem complectitur ; deinde fieri' potest ut ipsae causae facilius occurrant quam earum symbolum genuS.Itaq si ex ipsis causis definitio comna persecta erite,si ex genere,succinctior tantum. Genus, amem proNimum, non remotum, in definitione semper est ponendum : qui enim pro&imum ponit, remotiora etiam posuit : nisi proximum sorte anonymum sit e, tum enim iaquotiescunq; generis, sive anonymum sit sive . Non, paulo antes sina mentio est, abesse genus in definitione, M recte. subin elligi potest: ut in hae ipsa definitionis definitione, genus re-tum, nempe ortum argumentum ue tum etiam proNimum, nempe reale M compositum, sub- antelligitur. csam autem hic formam in definiatione appellamus; plerim differentiam vocant. Sed differentia sormae fructus est ' ianisi in rerum collatione, quae in defini tione nulla est, non apparet; M sorma ipsa est unde praecipua rerum explicatio sumitur 3 praecipuum ergo in definiatione locum habet. Atq; hoc modo definitur homo, animal rationale : nempe genere , animal, intelligimus, ut dictum est, esentiam coreoream plenam vitaeia sensus, quae materies hominis est, & pars sormae : cui si addas rationale, totam formam ho minis comprehendes. vitae, stilius, rationi inaa
Itaque perfecta definitis nihil aliud est,
quam universale Bmbolum causarum esse tiam rei naturam constituentium.
142쪽
Tales definitiones sunt artium. Grammatica st ars bene loquendi. Rhetorica bene dicendi. Logica bene ratiocinandi: Arithmetica bene numerandi. Geometria hene metiendi. Nam genere ars intelligimus praeceptorum ordine dispositorum comprehennonem, quae materies est cujusque artis x pars formae, sive forma communis, cui si addas formam cujusq; artis propri- . - quae finem quoque sub is comprehendit, ut drium est cap. 8. J habes totam artis esse tiam explicatam, quae persecta definitio
- Ad regulas consequentiae quod attinet, nempe a definitione ad definitum 3 ia contra, antimate vel negateri haec omnia reciprocatio, quae distributionis quoq; fuit, satis clare suo loco
DΕsinitiones persectae propter cinarum. α
praesertita formarum obscuritatem, dim-ciles inventu sunt: ad supplendam igitur earum raruate .ctscriptra ve aest. DFriptio est desinitio i Uerfecta, ex aliis itiam argumextis rem definiems. - ' in,'eX quibus usaliis rem quoquo modo eXplicans.
143쪽
Ubi itaque forma haberi non potest nam
genera serό notiora sunt 2 proprietas loco formaestu differentiae accipienda est: ut, angelus esssubstaηtia incorporra: eqaM est aximat hiatibile, iac. Adjuncta sive accidentia, quae vocantur
quia substantiae sola, ut inquit Aristot. l.
Metaph. c. s. Primario definiuntur, accidentia secundario tantum J propria quidem genere, subjecto, causaque proxima vel emciente, vel finali, vel utraq; definiuntur, Genuae M --jecto solo;. ut, simitas est curvitas vasti : sub jecto k essicienter, ud, tonitru es Deus fractinnabu, ob υηem oppressum; quantitaου contiaeua sadian tam corporis, ab extensioηρ materiaci fin . Ii ; ut, βυκύ est facultas naturalis in animali, ad bdicandum ae singularibus: vel utraque 3 ut, respiratio est attractio O expulsio aera reciproca Ipulmonibus futa, ad cordu refrigerationem. Ο mittitur enim saepe iubjectum in definitione pro-yriorum, quippe quod eA genere vel ex causa
intelligitur: ut, memoria es sensin illurnus han servans imagines rerum cognitarum. Non dicitur
sensus internuae animalis, addito nempe subjecto quia id mentione Rasus intelligitur. Potentiae naturales actione sua ia causa emciente definium tur: ut, risibilitas est facultas ridendi, orta ab anetina ratiosali. Habitus vel fine vel obiecto quae saepe coincidunt. definiuntur : fine ς ut Logica est ars bene ratiocinandi : objecto; ut, Physica se feleratia νεrum raturalisae. Qualitates
patibiles definiuntur subjecto k emciente: uecolor es qualitas corporis mixti, orta ex contem
peratioηρ lucidi O opaci. Actiones lare subjecto emciente M fine definiuntur. Relationes relatis inter se R iundamento sive causa: ur, putrevi in
144쪽
εβ rtiatio patris ad fili Am, ex procreatioηe
Adjuncta communia objecto, efficiente, fi Ii, veI eN his quot sunt eX usu, definiuntur: ut, albedo es color, ortus ex lucido vacvm sapιr-
Illud modo generatim in descriptionib. cavendum, ne causa pro genere habeatur: ut cum d bitatio describitur, aequalitas rationum 3 sanitas, symmetria humorum 3 dolor, solutio continui Pecclipsis lunae, inter sitio terrae : aut subjectum 3 ut, ventus eri aer motus 3 justitia est voluntas constans 3 vulnus est pars carnis dii cerata 3 peccatum originis est natura corrupta, iamilia.
Eaeterem in his certae regulae dari non possunt. Aliquando enim ex remoto soliim con- . trario fit descriptio: ut, Virtus est vitium fugere, in sapientia prima Stκltitia cara se. - Aliquando plane arbitraria est.
Hinc etsi unica rei definitio, plures tamen descriptiones esse possunt. Ut autem definitio definito, quod supra monuimus, ita etiam descriptio descripto vicissimargui potest. Verum non affectio sollim hac mutua inter deicriptionem ς rem descriptam intercedit, sed etiam Teciprocatio 3 juxta CCmmunem illam distributionis acta definitionis re-
145쪽
regulam, sup ,' cap. et s. traditam; qua descriptio quoq; propria rei descriptae M reciproca esse d bet. Quamvis enim in descriptionibus, multa saepe congeruntur, quorum aliqua sorte latius patent, quam id quod describitur, juncta tamen aequantur deseripto, descriptionemqt, propriam reddunt i, sin minus, vitiosa atq; inutilis descriptio' censenda est. ut , iomo is animal mortale, capax disciplin.e. . Hic cum aliqua causa materia scilicet u communi sorma, quae sub genere animal continetur miscentur duae circumstantiae sive adjuncta, Aterum Commune,
scilicet mortale, alterum .proprium, capax di i-plinae. At quorsum, inquis ilfrid mortale. cum nullum animal non sit mortale Quia nemee Aristot. cujus haec descriptio est, Top. s. i. animalia quaedam ait esse immortalia, Toj. 4. a. Min eodem capite, Deum ipsum ζῶον ἀθλήον,
a. e. immortale animal. Vocat. . . e
Sed Lee succincta brevitas non s in bao specu perpetκa ; quae saepe istasti remo copiosiorem .expliςatiorem desider*t.; : Succinctae descriptiones quae persectas ammunius definitiones ,: usum hinent praecipue in
artibus tradendis ac Risputationibus. Prol,lores illae, utpote ad aures vulgi magis accommodatae, apud oratores ac poetas frequentius Oc-
S c gloria describi rur in Milonidηa: std tamen . omnibud praemitae virtu si .esset diabenda ratiommiorram, amplissimum se praemium gloriam et hanc unam, qae brevitatem viω poseritatis κι- myria consolaretur quae Hyceret, ut abstules, adessίmus 3 mortui, vetueremas: hanc denia; Ρ, crius gradibus etiam homiηes is caelum viaeantur
146쪽
ascendere. Descriptio haec gloriae constat in genere, praemro nempe virtutis , ad uncta amplitudine, eaq; aucta a minore, quod sit omnium amplissima ; quatuor deinde effecta ejus adiici
Ex t mpla tibiae maenas it fama er grbes, fama malint qao ηon aIixd vfloci, alium mobilitate viret, virem acquirit euaedo. M. Destribitur lama, I. 1 genere, malum. 2. ab adjuncta velocitate; quae illustratur a majore negato, qgst ηMr.aliud melaenis it tum duplici inino aliarum rerum dissimili, qudd. V i i
mobilitate victe, aequiris e D.
a. Ab adjuncta varietate, quae ostenditur in aliis adjunctis, quM se primo parva, sdque arguitur causa, stilicet iratu, di circumstantur temporis, primo nempe: tum subito granidior facta incremento exigui temporis incredibili. idq; ostenditur trib. effectis, quae sngaea sit jectis suis illustrantur, - mox ' se attollit in auras ri reditκrq; Iola, O caput inter xsibila eradie.
4. A causa procreante, inast terra parers, -- mater stilicet gigantum, & emciendi modo, consilio nempe sive impetu naturali, ira irritata deorum, qui gigantes occiderant 3 causa autem Procreans communis illustrata tempore adjuncto,ia communi testimonio,
147쪽
extremam, ut 3 Ibent, caeo Enceladuq sororem progenait e, rursus illustratam ab adjunctis, pedibus cilarem, O perllicibus alis, monstrum horrendum, tuens. Deinde a partibus corporis P membris, iisq; paribus,
tot vigiles oculi subter, mirabile dictu, tot liuu totidem ora sonant,to subrint avrest m ab effectis nocturnis, iismi partim assim malis quae subjectis locis illustrantur, ηθcte volat eaeli medio, ter ni per ambrati '' strideηs, partim negatis, nee dulci diutinat Ia-
rim diurnis, eaq; illustrantur ae subjectis I eis, Si adjuncto sin sedendi,
Abadjunctis denique paribus . tam ficti praviqe, terra quam xantia veri. Tales sunt deseriptiones plantarum, animalia. um m Physicis 3 item fluminum, montium, us Num apud Geographos M Historicos , per2-rum deniq; apud Poetas x oratores.
148쪽
Argumentum inartificiale est quia non sua natura, sed assumpta artificialis aliac in argu=oti vi arguit ηο ' Testimonium dicitar. Nempe
se suaqueeatura artis hujus assum tibi, -- πηςydi 'FUrs sit. Potest etiam L,-dJςΤ, qu*d Issumpta vi arguit, Non
ltantis ammatio aut negatio. Res autem
' , propter ammationem sunt, neq; propt2 ationem non sunt: teitimonium igitur ex se tuaqh natura 'ost arguit sed a17 ampla artificialis
. Auctoritas autem variis in argumentis
149쪽
cap. 32. artis Letica. hi Bagicum exquisita rerum verisas sive natura subtilius exquiritur, perexiguam probationis vim testimonium habet.
In civilibus autem re Γumanis rebis ubi de octo queritur,. plerumq. hoc aetu' mentum praecipuam fidem e moribus arguem iis emit, si prudentia, probitas ct benevolentia assuerint. Horum unum aliquod si deest, vel per imprudentiam testis, vel propter improbitatem, vel inimicitetarum deniq; aut nimiae gratiae causa, falsum saepe pro testimonio dicitur.
Et recte quidem in species emcientibus suis causis distinctas dividitur. Ab emcientibus enim maxime testimonium suas vires assumit. Effectum itaq; est, si ad testem spectas ; testimonium, si ad rem testatam 'Perexiguam autem vim probationis in exquisita veritate Mnatura rerum pervestiganda communiter tribui testimonio quod tam ad divinum quam ad humanum pertinere videatur, id cur quempiam Offendat, non video : testimonium enim sive divinum sit sive humanum, persitq; Vim Omnem ab authore, nullam in se habet. Et divinumqeidem instimonium amrmat vel negat rem ita
150쪽
esse, facitq; ut credam ; non probat, non docet, non facit ut sciam aut intelligam cur ita sit, nisi rationes quoq; adhibeat. I simoniam divinum est quod Deam habet auo
In Asinis testimoniis numerantur musolum deorum oracula, sed etiam respοημvatum ct fatissicorum.
Vera haec snt an ficta, veri numinis an lalsi, Logicus non Ia rat, sed quam modo vis arguendi unumquodq; habeat. Itaq; in civili, etiam ia humanis rebus testimonium divinum perinde vim probationis habet, ut ejus author verus est aut talius Deus. Huiusmodi sunt ista catilia. 3. Nam ut ruamittam , visas nocturηο tempore ab. occidextefaces , ardoremq; coeli ut fumillam iactus , ut terrae motus, caeteraD, quae ita multa , .nobis et ulnita, facta μηt , ut haec, quae ηxyc stullt, centrι dii immortalis viderentAr.