장음표시 사용
171쪽
tiones, quas etiam eXcipit Ramus, ut, Argumentum est artificiale aut inartificiale , axiomate simplici enuntiari possunt, ut infra docebitur: ponunt ει diversa, quae excipi uti alii, si sic enuntias, Aliquis facundus non est formosus: Acontraria ; ut, virtus non est vitium, ine. Axioma simplex est ἔρηerale aut δρriale. Hare distributio est smplicis axiomatis ex adjuncta quantitate, quae modos, non species conssiluit. In axiomate autem composito, quantitatis nulla racio habetur, sed tantum vinculi, ut infra dicemuS. Axioma ξρηerale β, quaηdo commune coηρ- qaeus attribuitur generaliter commulli antecedenti. vulgo etiam vocatur universale. Gae taliter autem consequens antecedenti Sttribuitur, qvando omni totiqi sive universo antecedenti attribuitur, omnibu' iis, quae sub ejus fgnificatione
continentur. Ad axioma igitur generale, tria haec requiruntur e consequens. M antecedens generale, M generalis attributio. Neq; enim ex nota sve figno universali definiendum fuitaXioma generale , cum M saepissime non adsit nota, M cum adest, non causa sed signum tantummodo sit axioma esse generale. Indefinita igitur, quae vulgo vocant, etsi notam non habent generalem. generalia tamen 'sunt; ut definitiones ia reliqua artium praecepta, quae nemo gemneralia esse insciabitur 3, nec notam tamen generalem prafixam habent. Notae axiomatis generalis tam ammati quam negati hae iunt: om
172쪽
Atq; hie eontradictio non semper diridie verum σ falsum; sed contingentium utraq pari se a potest esse : ut,
Omnis in urbe locus balis praelucet amaenis. NuIIusta urbe locus balis p lucet amoenis. Item non contingentium. Ut, omne animal est rationale ; nullum animal est rationale. Haec enim non Contingentia sunt, sed potius absurda 3 Auia consequens speciale antecedenti generali ianeraliter attribuitur. Falsa igitur pars utraq; generalis contradictionis .esse potest, vera esse non potest 3 salsitas quippe mutipleX, veritas una est.
Ax Eva I eciale est, quando consequens
non omni antecedenti attribuitur. Speciale dicitur, quia de specie aliqua enuntiatur. Atq; ut in generali aX.mate consequens generaliter, sive omni si universo antecedenti; ita in speciali specialiter, sive non omni attri
In hoc axismate eontradictis semper ἀ- vidit verum a Disp.
Id est specialis contradictionis pars una semis per Vera, pars altera semper est falsa.
Axioma speciale est particulare aut pro
pium. Particulare, quando eonsequens 'commuis ne antecedenti particulariter attribuitur.
173쪽
Est axioma speciale quia de specie aliqua,
' licet ea quidem incerta indefinita, enuntiatur: particulariter autem consequens attribuitur, quando non universo antecedentii sesterus alicui parti attribuitur. Attributionis autem pamticularis notae sive signa sunt, quidam, aliqliis, aliqllando , alicubilia negationes generalium,' noηηulli, nonnunquam, non semper, non omnis, Rc. quae particulari aequipollent. Commune autem consequens debet esse ρ, ex illa regula, Consequens nunquam minus est antecedente, sed semper vel majus eo vel saltem aequale. Unde Aristoteles, prior. I. 28, negat siuglare de . alio
Sequitur nunc contradictio particularium.
' Huic autem axiomati generaliter contra dieitur. Aliquid υηoscendum es ; nihil ignosceηdams : aliqua clementia non est laudanda ; omηis clementia s laudanda. Hic particulari ammato , generale negatum 3 particulari negato, generale ammatum opponitur. Quodsi utraque pars pasticularis est, non modo nulla est axio matum contrarctio, sed ne oppositio quidem. iut, Quidam homo est doctus, quidam homo non est doctus. Non enim eidem subjecto attribuuntur , quae te si est oppositorum. Pars igit . utraq; vera esse potest ; sicuti etiam cum utraq; rmata est vel negata: ut, omnis homo est rationalis, quidam homo est rationalis : nullus homo est irrationalis, quidam homo. non est irrationalis. In his non modo contradictio nulla, sed consensio summa est, generis nempe M spe- cici.
174쪽
Axioma proprium c quod alii singulare vocantJe', quaηdo consequιηs antecedenti proprio attri- baitar. Antecedens autem Logice proprium dicitur quando rem vel personam iangularem designat ; sive proprio nomine eAprimatur, sive non: qualia sunt etiam demonstrativa ; ut, hic homo. Secundo, quae per synecdochen generis dicuntur 3 ut poeta pro Homero aut Virgilio, 'Philoisphus pro Aristotele aut Platone M similia. Ad consequens autem hujus axiomatis quod a tinet. id vel commune esse potest vel propri-
Proprii contradictio ςst quando utraq; pars est propria: in quo discrepat a particulari, cujus pars altera duntatiat particularis esse debet; consentit cum generali, cujus pars utraq; generalis 3 ut, pabulla est bella: cujus negatio & contradictio est, Fabulla ηοη est bella. Atq; haec de axiomate smplici.
175쪽
AD has axiomatis simplicis affectiones addunt Aristotelici aequipollentiam ia conversio
Equipollentia definitur, eηuntiationum Gra bis discrepantium conveηientia re atq; se u : sc, aliquis homo est doctus, &, ηοη omnis homo esdootus, idem valent, & senilia, ut supra in notis est dictum. . AEquipollentia itao; cum in verbis duntaxat, non in rebus, posita sit, 'ad Gramma. ticam vel ad Rhetoricam ia verborum copiam remittenda est. . Conversio est praedicati unius enuntiationis in locum sub Eli transpositio ad probandam alteram enuntiationem, q- eX ea transposti ne sive conversione emcitur. -Εa tripleX asseris tur ε, isnplex, per Mecidens, M per contrapositionem. SimpleX ,' quae fit manente eadem enuntiationis k quantitate di qualitate: sitq; etiam tripliciter , in universali negante ; ut, sim homo es lapis, ergo nullus lapis est bom: in particulari ammante 3 ut, aliquis bomo est albin, e reo aliquod album es homor in am ante deniq; univeriali ia necessarti ut, omηis homo ast rimbilis, ergo omne risibrie est homo. Et haec est una omnium conversionum verissima, quae ia recipro- catio dicitur, proprii scilicet cum suo subjecto, definiti eum sua definitione. Converso per accidens mutat enuntiationis quantitatem , universalem scilicet ammantem. in
176쪽
in particularem: ut, omnis homo est animal, ergo quoddam animal Ut homo. Per accidens hanc dici . volunt, quia aliud prius sequitur, nempe, quidam homo es animal, ex quo hoc deinde, simplici conversione, ergo qκoddam animal est ho
Conversio per contrapositionem mutat enuntiationis qualitatem ; universa; scilicet ammmantem in negantem: vel, in qua loco subjecti eraedicati, ponitur utriusq; converi1 Contradictio: ut, omnis homo est rationalis 3 ergo quodcunqnon es rationale, non est homo: omne mortale est genitum'; ergo qxod non est geηitum, non
mortale e admittendi ad sacramenta, habent paenitentiam O sidem 3 ergo qui haec non habent, ηon sunt admittendi. Tres nosce modos conversonum eX Aristot. petunt: duos priores eX I.Prior. C. I. Tertium eX Q. Top. c. I. syllogisticae reductionis gratia, cujus inutilitas insta ostendetur,
ab ipso inventos. .. -- Conversione autem hac ne decipiamur sorte, neq; enim fidistima est, Mitiones quaedam ad-- ltiberi solent: prima, ne termini sint figurati ;ut , panis est cor Chrsi. Secunda, ne quid
mutiletur 3 ut, quidam cernit caecum, ergo caecurictrnrt qxendam: totum enim praedicatum non est caecum, sed cernit c.ecam 3 ut etiam in hac; omnis senex fuit puer ; ergo quidρm putr fuit senex; non enim pyer. sed 'it mr totum praedicatum est; convertendum ergo, quidam qui Dit puer, est θηρx. Tcrtia, ut casus obliqui a conversione facti, reddantur recti ε, ut , aliqua arbor s incero; eren aliquod quod est in agro, es arbor, non sic, erga aliqgis Μιν es in arbore. . Sed,
177쪽
Sed, omissis istis cautionibus, expeditior via est, conversionem omnem si dubia sit, tanquam sophisma petitionis principii rejicere; ut quae sine medio termino probare rem dubiam conetur: de quo sophismate infra monebimus.
178쪽
De Axismate copulato. Mona tompositum est quod villegio collahiniis
o nis continetur. Hoc genus aXiomatis Aristoteles totum praetem misit. Vulgo propositio Dpothetica vocatur; i. e. conditionalis anguste uimis cum ea voX compositis non omni b. conveniat, ut suo loco satebit. compositam autem dicitur, quia sententia est multiplex, quae in plures resolvi simplices Potest: Mec tamen dicendum est, ex simplicib. axiomatis comeoni, sed eΚ argumentis, quae conjunctionis vinculo composita, multiplicem sententiam emciunt: idcirco autem aRima com- Ponitur, quia argumenta in eo conjuncta comxentiunt A compositionem arietunt. Nulla autem hic ratio habetur quantitatis, generale sitan speciale, sed tantum compositionis. Ut autem verbum fuit vinculum simplicis, ita conjunctio est axiomatis compositi, ejusq; proinde forma ia quasi anima est. Itaq; e collaunctione alfirmata vel negata, affirmatur vel negatxr. Conjunctione non negata, negatum axioma non erit, etinns partes omnes erunt negatae.
contradiιIioniri; pars vera est, pars falsa. De qua vulgus Logicorum siet. . - Enuxtiuum compostam est pro sua conia η Iiοηe Muregavivum aut segregativm.
179쪽
Couregativum est catus partes taxqaam simul Teme, conjunctione sua congregantur. Conjunctione videlicet non solum illa Grammatica venimetiam .sententiarum quavis relatione. Cum autem relatio ista, sue Grammatica sive Logica, multiplex sit, essentiae, consequentiae sive causa quantitatis , qualitatis , temporis, loci, relatio
quidem essentiae ccujus notae sunt is qui , id quod & loci cujus notae sunt ubi. ibi ad simplicia
aXiomata reserenda est e, de reliquis suo loco. Congregativum enuηtiat omnia consentanea a firmando, omnia dissentanea neganssio. Hoc est, si unum consentaneorum subjecto attribuatur, alterum quoq; attribuitur 3 ia contra, uno negato, alterum negatur: si unum dissentaneorum de subjecto at natur , alterum negatur; MContra. Ita semper consentanea simul hic as. firmanda vel neganda sunt, dissentanea non simul. Couregativum vero est catulatum aut creηex um.' Copulatum, cuius coriunctio est copulativi. at aeneid. I.
Ηic igitur negatio erit ia contradictio, negata conjunci ione ; non una Eurάβ; 'misi Α, ruunt Rc. Socrates se doctus erat O formosus: Socrates ηon O doctus erat se formosus. Quodsi hoc modo negaretur, Socrates ne doctus erat nec Iormoseus qui modus contradi fionis est a Bibendus cum omnes partes sunt fata b contrila dictio non esset aXiomatica; non enim vininium negaretur, sed partes: copulario enim significae
180쪽
utrumq; simul verum esse, ejus negatio non utrumque 3 at haec negatio neutrum: acs dictum esset, Socrates O non doctus O no η formosud erat: deinde, in axiomate composito contradictionis Pars una vera, altera est salsa ; hic autem utraq;: hoc ergo aXioma, Socrates nec a octin erat ηec formojus, est potius axioma copulatum amrmatum, Cujus partes negantur. Copulati autem
inegatio per aXioma etiam discretum fieri potest, cum partes non omnes salsa; sunt ε, ut intra intelligitur. Conjunctio deniq; hic sape non ad- est, sed intelligitur. Verum autem enuntiati copulati Iudicium pendit ex omnium partium veritat/ 3 falsum , ex ulla baltem parte salsa. Hoc est aXioma copulatum judicatur esse verum, si omnes partes simul verirae sunt ; falsum, si vel una pars erit faIsa. Ι-dem tradit Gellius, I. I 6. c. 8. In copulato enim aXiomate , veritas omnium partium spectatu quia partes omnes absolute enuntiantur tanquam simul verae.
Ηuie ξρη eri agine esὶ enuntiatum relat e qualitatis , cuires coniunctio Logica potius cst quam Grammatica, nempe ipsa relatio. Relata autem qualitas est plena smilitudo :ut notae ipsae testantur i, qualis, talu, quίmadmo-dsim, sic. Eclog. 3. . .
rate illum carmen ηobis, divine poet4, quale sopor fessis in gramine. --
Hla copulatum judicium est tanquam dicere- tur.' Sopor est sessis gratus, M sic tuum carmen nobis gratum est : cujus negatio, Non tale tuum carmen, quale sopor, oc.