장음표시 사용
201쪽
est argumentum tertium', quod ab altera tanimparte dissentiat. Hujusmodi autem est homo rhomo n. non est bistia, at Socrates est homo; ergo Socrates non es bestia. Sin medius cum neutrolquastionis termino conveniat, neutrius norma
esse potest ; neq; ostendit, inter se conveniant, necne 3 neq; de omni dicit neq; de nulla ; adeoq; nec probat quicquam nec refellit. Unde illa regulae, ex utraque praemissa negata nihil concludi-tyr , Arsol. I. Prior. c. 24. ut, ηκοπι lapis sanimat: nullus homo est lapis 3 nussin igitur homo est animal. Excipitur tamen ab hac regula, si medius terminus fit negatus, vel dupleX nega-iso fit in majore : ut, quod non θη tri, ηon es aximat: planta non sentit 3 ergo planta non essaηimal. Hic enim major, quae videtur esse negata, aequipollet affirmatae 3 eademq; est acsi diceret, omne quod sentit, est animat: negatione'; istae topicae potius M infinitae, quam aXio ticae sunt, partiumq; negationes non totius aXiomatis, hoc potius modo enuntiandi, quod est non θη-tiens, est non animat: M hoc ammatum plane axioma est. Sed hac de re plura dicemus infra Cap. II. ad secundam speciem eXplic/ti. Cur autem compleXio, negata antecedentis parte altera, negata quoque esse debet, ratio est, trita illa rebula, conclusio se itur partem dibiliorem enegatumq; debilius e1t affirmato, particulare generali, contingens necessario. Regulae autem ratio est, quia conclusio est praemissarum quasi effectum : nullum autem effecium est toto genere digesus aut sortius sua canis. Fallit ergo hic
Paralogismus: qui ηοη differt a bruto, dissert A Suhronisci filio : Socrates non dissert a Sophroniscistio 3 ergo non a .rhto. Haec conclusio nin PisI quitur,
202쪽
quitur, uti debuit, assumptionem negatum, sed propositionem affirmatam : ia enim non differt abrato non propositionis totius, sed antecedentis duntaxat ejus est negatio: idemq; valet, acsiam atum sic esset ; qui idem est cum brato. Se-
quitur autem conclutio sive consequens partem antecedentis negatam non affirmatam, quia si Partes conclusonis non consentiunt in argumento tertio, non consentiunt inter se : sequitur partem specialem, non generalem, quia genuS Concludit speciem, non species genus ue juxta illud superius dictum de omni ct nasio. SILogismus simplex s ηimirum qui ex simplicibus axiomatis constat 3 est vel generalis, veι specialis, τει proprius. Generalis ε propositione in assumptioηe gelle
ratibus. Non ex generali etiam conclusione, ut Patebit in .
Specialis est ex altera tantam generali. Haec enim regula firmissima quoque est, ex atraque pi missa particulari nihil concluditur. Exigiti enim dictum de omni nulla partem antecedentis unam saltem generalem: nec non in. duabus particularibus quatuor sunt termini: cum enim individo, quae Vocant, vaga, particular Spropositiones faciunt, fit ut de alio subjecto m Jor,. de alio minor fere loquatur: ut, quoddam animal eg homo quoddam aximat s brutum ;ergo quoddam brutum est homo. staidam 'lint diavites : quidam μηt docti, ereo Padam divites. Pyaptim est ex xtraque propria. .. . Cur
203쪽
Cur autem eX utraque Propria cum non ex utraque particulari, quia nempe haec certa suntiade.eo em dicta, illa vaga, ut supra. Hinc liquet, cur ut aNioma, ita syllogismus specialis in particularem M proprium dividi non potuerit, cum syllogismus proprius don sit species syllogismi specialis. Quare autem partes Omnes non sint propriae, i. e. aXiomata propria, infra etiam apparebit. Et syllogismus quidem Proprius , etsi ab Aristotele neglectus, ab aliis rejectus sit, usum tamen frequentissimum habet. Simplex ollogismus est contractus panibus, via
Aristoteles intres figuras dividit syllogismum;
Primam secundam, M tertiam. Vertim hanc Rami dichotomiam esse commodiorem ia naturae ordini aptius respondere, res ipsa demo
Contractim olligi in est, cum exemplum pro argumento ita subjicitur partica lati quea οηri ut utram' ejus partem an recedere O assumptione Urmatum esse intelligatum
204쪽
generalibus Ω proprium non eX omnibus propriis definitur, cum in hac specie consequens siveaonclusio debeat sem Per esse particularis, gliam-s utraq; pars antecedentis generaliέ aut propria. fuerit: unde sequitur, particulares duntaXat quaestionis in hac specie concludi. Deinde eΣmplum spesale pro argumento subjicitur sive sub- Iungitur, ut constantia.
Hujus autem syllogismi dispositio specisis haec esse intelligitur, si contractum explicamus bain
etsi nunquam sere nisi contractus in usu occurrit ut exemplum sive argumentum tertium, primo utramqt, partem quaestionis in praemissis, quod aiunt, antecedat, sive praemissae utriusq; subjectum sit.
Hic autem argumeηtum μι exemplum utramq; artem quaestionis alliιcederι istelligitur, quia quaestionis pars utraq; argumento sive me pio a tribuitur, i. e. de eo vel ammatur vel negatur ;perinde quasi explicath diceretur, constantiam esse virtutem, O esse coodentiam 3 ergo qEandam confidentiam ese virtutem. Item, alida iam non 'esse virtutem, is tamen esse eo dentiam ; ideoq; Aandam consideηtiam ηοη ese virtutem. EXem Plum ergo sive argumentnm tertium incontracto, H pquaestioni subjicitur, tamen si contractum explicas, & propositionis assumptionis antecedens sive subjectum esse reperitur. Est autem Contractus enthymematis quaedam species, vae,ctim eXplicatur, in peculiarum quandam syllogismi sormam resolvitur, ideoq; erat specialiter docenda. . Secundo, postulat hujus syllogitai dispositio, ut assumptio semper amr hetur. Cum enim rertium argumentum speciale exemplumst, adeoque specie. antecedentis sve minoris
205쪽
termini quaestionis qui in assumptione semper disponitur, atq; ita antecedens sit tertii argu menti genus 3 necesse est, genus de specie semper astu mari. s. 'Atriste i ta expositio gruestionis νιν exemplum quod subjicitur principium syllogismi partibuιρ lieati ab Aristo t. I. pr. 6, Uc. egicitur, tan- qaam per se pleno θίueisini igdicio clarior ct iliaustrior. - Prior ergo est ordine syllogismus contractus eXplicato, . cum quia clarior, tum quia simplici- . Or : est aute ita clarus ut mens eum. scuti est Contractus, ante percipiat, quam partibus explicari possit; ideoq; usus disserendi contracta haeforma contentus, formam eXplicarum rarissime solet adhibere. Claritas autem ejus eRimia vel hinc per icitur quod cum duo duntaxat hujus. speciei sint sophismata, eorum inanitatem contracta hujus syllogismi forma facilius detegit quam eXplicata, uti infra obtendetur. Ad tollendum itaq; dubitationem, non hic supplendae syllogismi partes, ut in enthymemate, sed contrahendae ; contractum quippe explicato hie est explicativs, M ab judicio syllogismi ad axiomatis clarius judicium hic est quasi
provocandum ia regredieradum. Quod ad modos attinet hujus speciei, si contractam tantummodo formam spectamuS, pluribus non est Ogus vim duobus uno ammato, altero negato : 'quia non refert, utrum eXmplum subalterna sit species an specialissima. SineXplicatam hanc speciem spectamus, plures habet modbs quam species reliquae: quatuor autem sunt amrmati, totidem negati ; quorum duo sunt generales, quatuor speciales, duo proprii: qua-
206쪽
quatuor autem sunt in hac specie speciales modi, cum in reliquis bini tantum sint ; quia in hac specie propositio potest esse vel generalis vel pa
ticularis, in reliquis vero nunquam particularis est. Exempla haec sunt. Primus modus est amrmatus generalis: ut, eo santia es virtus : constantia es coodentia ;πgo qu edam crasidentia est virtus: Secundus est negatus generalis: ut, audacia non est virtus: aadacia est coodentia ergo q dam considentia non est virtus. Amrmatus specialis duplex est; tertius laquartus. Tertius, cujus propositio est partic
laris : ut, quidam sapiens est dives: Omnis sapieηss laudabilis Pereo qhidam laadabilis is dives. Quartus, cujus propositio est generalis : ut,
em stis sapiens s laudabilis, quidam sapiιηs s pau-ptr e, ergo quidam passer est laudabilis. 'Negatus item specialis est duplex quintus di sextus. Quintus, cujus propositio est pa ticularis : ut, quidam stultus non est fortunatus romias stultus est eontemptus , ergo quidam coll- temptus non s fortunarus. SeXtus, cujus propositio est generalis r ut, 'altus non est beatua e quidam stultus s fortuη tW ; ergo quidam fortunatvi non es blatM. . Reliqui duo proprii fimi, ctim exemplum est species specialissima sive individuum. Amrmatus est, Socrates est Philoseph M : Socrates s homo ergo quidam homo s P il ορb M. Negatus est, Thrstes non est Philoso=hus Nnestis est homo; ergo qaidam homo ηοη s Philosophus. ' Comracti syllogismi duo vitia sue sophismata sunt, quae definitione precaventur. Unum, si quaestio
207쪽
quaestio sive conclusio particuIaris non sit: ut, omnis homo ρ' rationalis: omnis homo es animal ; ergo omne animal est ratioηale, ratio est, quia id quod non generaliter attribuitur in assumptiones non enim omne animaI est homo non potest esse generale subjectum conclusionis. Alterum est, cum assumptio est negata : ut, homo es animat: homo non est bestia; bpstia non Ut animal. Quae duo sophismata in contracta hujusqnlogismi forma, facilius, ut supra dixi, deteguntur, M primo statim intuitu ridentur: ut, omηρ aηimal est rationale, ut boreo : qu.edam bestia non est aηima , Vt homo.
Yllogismus explicatus praeter ipsum nomen aliam definitionem non desiderat. Dicitur explicatus, non quod semper omnibus occurrat partibus 'evplicatus , sic enim vix millesimus qui'; syllogismus occurrit, sed quod partes non modo In forma integra, verum etiam in enthymemate semper distinctas habet. e
In syllogismo explieato propositis est ge' .neralia avt propria ; ct conclusis sim si antecedenti aut parti debiliori.
Similis, nempe k qualitate k quantitate : aη- tecidenti, utriq; scilices ejus parti, propositioni
208쪽
R assumptioni, si ipsi inter se miles sunt, sueamrmatae sive generales sive propriar ; sin dis-- similes, parti debiliori, ut supra.
Prima, ubi argumentum semper sequitar,
negatum in altera parte. Haec prima species explicati, figura secaηda ab Arso tele dicitur. Prior autem haec species incitur, quia dispositio ejus est smplicior, ut
ex altera specie collata comperiemus. Sequitur autem semper argumentum partem diramq; quat-nionis, consequentem in propostione, antecedentem in assumptione: unde ab Aristot. pr. I. s. prae icatam de ambabin dicitur. Negatum autem dicitur argumentum in altera parte, quia. Pars altera, vel propositio nempe vel assumptio semper est negata. Unde cum negata etiam Conclusio semper necessario sit, sequitur, hujus ciet modos omnes negatoS esse, M negatas duntaXat quaestiones hac specie concludi, quae emnis in resutationibus est posita. Nodi hujus stilogismi lex sunt M omnes quidem , ut diximus, negati , duo generales, duo speciales, duo proprii. - . ' . Generalis primus, cujus propositio negatur: rbatvi non bene utitur ratione : sapiens beηestitur ratioηe ; sapiens igitur non est tarbatus. Hoc exemplum in sua crIpsi sic apud Cicero xere est 3 oscia. memadmodum oculus conturbatus ηοη s probὸ ψεctus ad basim munus Vendum, in reliquae partes totάmq; corpus I flatu cum . smato, des ossicio suo ac maneri ; sic conturbatus aηinno non est probe a ectus ad exequendum mianu
209쪽
saum. Munus statem animi est ratione alia Osapientis animus ita semper a sectus est, ut ratioηevitae viatar nunquam igitur est perturbatus. Crypsis hic unica redundantia est: nam ordo Partium rectus est, nec ulla hars deest : prost logismus unus est propositionis ; illustratur enim piopositio smilitudine plena, cujus redditio est ipsius propositionis sententia. Generalis secundus, cujus assumptio negaturris mortalis est composita: animus ηοn s compos rus 3 animuw igitur non est mortalis. Hic syli gifinus crypsi involutus est apud Cic. I. Tuscat. quo is juclicat animum inmortalem esse. μ imi autem coeηitione , inquit, dubitare non
m semin, nisi fortὸ in F, sicis plumbei sumus, quin
nihil sit animis admixtum, ηihil concretam, nihil coagmeηtatum, nisil duplex. Puod cκm ita sit, teris nec sieteres, nec dividi, nec discerpi , nec distrahi pals , nec intexire igitur: es enim interitus. quasi discessua se secretio ac dirempti
ιarum partium grue arte interitum iunctione at quatruebantur. In hoc exemplo partium ordo in- Vertitur di nam postremo in loco propositionis sententia ponitur, interitum epe scilicet' rerum compositarum: assumptio occurrit prima in animi autem cogηitione xc. Et ornatur synonymis : conclusio media est atque . . a causa illustratur, ergo nec secerni Oc , ηec laterire
. Specialis primus est, cujus proposuio negatur: lividus non est magnanimus: Maximim igitur nons lividus. Hoc judicio Ovidius 3. de poni. eleg. concludit.
210쪽
. L , iners vitium, mores non exit in altos ;utq; lateη3 ima viperaserpit hsimo. Mens tua sublimis supra ἐρηus eminet ipsum. Graηdius iuenio ηρe tibi ποκρη inest. Eeto, alii noceaηt, miseris, optentq; timri, tiηἰIdque mordaci isticula felle gerant.. ,.At tua Dpplicibus domus es assueta iuvandis ;ia quorum numero me precor isse velis.
- Hujus etiam exempli crypsis redundantia sola est: propositio suos habet pro*llogismos, Alivor pro livido ponitur, adjuncium pro subjecto illustratur a contrario abjecto isq; a simili, vipera: assumptio, i. e. Maximi magnanimitas, illustratur partim a minori totius gen ris magnanjmitate, partim a notatione nominis ejus, i. e. Maximi,cujus parem esse animi malanitudinem demonstrat: conclusio negat Marimam esse lividum , partim quia dissimilis sienvidorum, quos describit ab effectis, ergo alii ceavi Ac , partim, quia ipse faciat quae magnanimus consuςvit, qui disparatus a livido est 3 artur supplicibus &C. is Specialis secundus est, cujus assumptio negatur : Saltator est luxuriosus : Maraena non est laxariosus ; Muraena igitur non est saltator. Cic. PCO- η. Nemo exim fere saltat sobrius, nisi forte iη saxet: neque in solitudine ηel; in eonvivio moderato atqhonso. Intempsivr convivii amoeni loci, multaris deliciarum cstmrs est extrema saltatio. Tu mihi arripis id quod nec 1se essemyiam vitiorum esse postremum relinquis ilia quibus seolis, hoc vitiam omniηo esse ηοη potest exulum turpe convivium, non amor. non come Eatio, non libido, non sumptus sexiit : m