장음표시 사용
191쪽
Propositio est prior pars antecedentis, qua qu vis saltem, coceqκρυ cum ainga rato dissoni
Saltam 3 quia nonnunquam tota quasio, cum. argumento in propostione disponitur, ut in patebit. Proposito vulgo major dicitur ; vel quia majorem vim habet f est enim argumentationis quasi basis la fundamentum ) vel. quia major terminus, i. e. consequens quaestionis in. propost
AVDmptio est secunda pars. araecerintis, qN a se retiar e propositio M. Assumitur enim inde vel tertium argumentum vel tota assumptio, ut infra perspicietur. Hinc itaq; argumentum. tertium, sive medius termi-nns, dimoscitur, quod bis ponitur ante conclusonem. Assumptio vulgo minor propositio dixi tur, Vel quia minorem Vim 'Obtinet, eX. Propo. sitione videlicet deductam ; vel quia minor ter minuS, i. e. antecedens qua clionis, in ea saepe disponi soleat, non semper, ut infra intesig
DLogismi autem tars cossessilens est, qM cominpleotitur partes quaestionis, ιυq; concludit. uade complexio 8t conclusia dicitur. Hinc sequitur, conclusionem M verbis u terminorum ordiae, eandem plane esse cum proposita
192쪽
fita quaestione oportere; alioqui syllogismi fidem claudicare, M quasi depositum non reddere. Secundo hinc intelligitur illa regula , tertium argumeηtum sive medius terminus nunquam iureditur conclusionem. Ratio est, quia medium mni est id quod concluditur, neq; de quo quicquam 3 sed id, quo adhibito, quaestio concluditur, Vel duo ejus termini inter se consentire aut disse tire judicantur. Vedius itaq; terminus aut ulla
pars ejus in conclusione s sit, stilogitam vitionum facit ε, id facillime deprehenditur, si non solum quaestio proposita, sed praeterea aliquid quod bis erat in praemissis repetitum, conclusionem intrat. Cum autem in omni syllogismo, ut ex ejus d finitione constat, quaestio cum argumento ita disponatur, ut posito antecedente, i. e. Concessis praemissis, necessario concludatur: quae -- cessitas non consequentis, sed consequentiae, non
materiar, sed formae est. hinc intelligitur, nul- Iam in syllogismi se a differentiam esse' contingentis necessarii, sed syllogismum omnem necessario concludere, teste etiam, Ariston Priori 1. 333 eam; necessitatem ex legitima dispositione quaesti is cum testtio argument non m necessaria paritum. in antecedente dispositarum veritate pendere. Unde M illi redarguuntur, qui vulgo dividunt syllogismum in dialecticum M apodieticum, prohabilem scilice C M. demonstrativum, sive necessarium cum M illa distinctio axiomatum sit, M syllogismi consequentia tam in contingenti, immo in falso necessaria sit , quam in vero x necessario ; immo ex falsig praemissis conclusio nunc vera nunc salta. necessario sequatur . ' ut, omηis leo ut quadrupes r
193쪽
Socrates est leo e, ergo Socrates s quadrupes. In quo simile quiddam habet syllogismus axiomati connexo, ia sortasse originem ab eo ducit: nam ut connexum necessarium esse potest ex .falsis partibus, modo ipsa connexio sit vera t, ut, si leo est quadrupes, O Socrates leo, Socrates necessario Ut quadrupes e, sic syllogismus necessario concludit Ex veris quidem partibus nil nisi verum
ex falsis falsum M verum, modo ipsa dispositio fit legitima. quod autem Aristotelici stilogismum dividunt
in verum M salsum sive apparentem , Verum, cujus materia vera est, in dialecticum sue probabilem, cujus materia contingens est, M apo- dicticum sive demonstrativum ac necessarium,
Cumq; vel persectum, quae vocatur Mon sive a priori, quo accidens de subjecto per causam vel emcientem vel finalem positam quidem ammatur, remotam vero negatur 3 ia in imperfectum ruae vocatur του οπ sve a posteriori, quo acciens de subjecto per effectum probatur, haec quidem diviso, qualiscunq; est, Him axiomatis
sit, A vel ad formam syllogismi ut into M apodictico, vel omnino ad artem, ut in falso sive sophistico nihil pertineat, melius rejicitur.
194쪽
Et rectum quidem index est sui & o α A liqui, di veritatis doctrina flecte tradita, errorem omnem ipsa per se indicat atq; etiam redarguit. Verum cum non sit ea cujusq; h minis perspicacia me ingenii felicitas, ux vὰ --nes technas adversarii animadvertere ex ipsis regulis. Vel omnem artis regulas inmoria tenore semper questii, MIenum non erit do praecipuis tionibus quae commitimae in hanc generaem
inlisi doctrinam solstnn, seorsis lud aliquid
o -sisIogismi doctrinae gonorati docea. mur, triae dumRXan argumentae sine treis torminos: in syllogismo disponit Ohorrete. hinc facile perspicuum est, peccare omnem hiso simum innanc doctrinami generalem, in quo termini vesplures ternis disponantur, vel pauciores: termini autem non tam sunt verba, quam verborum sensus M significationes. Peccatur 'utem terminis pluribus, Vel apertius vel tectius. Apertius, ut puerilia de accentu , fpura dictionis plurium, quae dicitur interrogationum, M senilia omittam 9 cum tres termini distincte numerantur in propositione rur, quia est bonus ct dialecticidis, is ebi bonis diam Ii ε 3 cleaxther es bonus O dialeιIi- , mrgo,
195쪽
est bonus dialecticus Hac fallacia empstionudicitur ; quia divisa male componit. Contra; qui est bonus dialecticus, is es bonus O dialecticum ; Cleanthes iac. Haec fallacia est divi sionis ;quia composita male dividit ; vel quia comyosita proponit, divisa concludit. Idcm committitur etiam sine c9njunctione: ut, senus citharoedus 4ὶ bonM ; Nero est boηus citharoedus ; ergo, bonus. bonus duplici significatione cum citharoedo disponitur, in propositione ; quatuor ergo termini. Sic etiam cum non iisdem verbis aliud plane proponitur, aliud assumitur: ut, dextρra Dei ἔβubilia, humanitas Christi sedet ad dextram Dii ;ergo, humaηitas. Christi est ubiq;.
Tectius vero peccatur, vel hamoυma, Vesamphibolia. Homonymia sive aquivocatio est. primo, chm simplicis vocis seu termini unius, significatiis d. ex ponitur: ut, leo est bestiaA leo s. Papa ;ergo, Papa est bestia. Secundo, cum arfimentum in una parte proprie,, in altera tropice ponitur; vel in. unx parte pro . reipsa, in altexa, pro artificialii aliqua notione roi. Hujusinodi sunt artium vosabulλ: ut, paten s. partici ori, rex s. potens 3 ergo, ram, eg parti ipium. . Animal. sgenus 3 homo est. animal. . exdo, homo ess ges .
Amphibolia sive ambiguitas vel in hyntaXi est vel in ipsa re. In syntaXi , ut, pecunia qMessc esaris, vssiderar a Caesare ; haec pec ia est Oe Dris 3 e go, possidetur a Casare. Ambiguitas in
ipsa re, quae ia pratan expositio vocatur, fit, cum affectio rei non eadem anumitur quae proponitur; mutata autem adictione, mutatur argumentum; ur, vas carηes emisti, comedisti; crudas emissis
ero , crudim comedisti. Ηis. propositio Mi de
196쪽
carnibus Ω de substantia carnium loquitur 3 aD sumptio, de qualitate earum : dicendum ergo erat, qliales carnes emi ii, Scc. Eadem est ia lacia cum id quod in abstracto, quod aiunt,propo-
ΓΠtur , in concreto assumitur : ut, candidum est
disgregativum visus 3 paries est candidus ergo, paries est disgregativum vi re . Etiam cum in ipsa copula quartus terminus latet : ut, fortitEdonon est clementia ; principis s fortitudo ; ergo, principis non est clementia. Hic verbum s in majore use ,/in mi Dore habere significat; casu-
Umq; mutationem rectorum in obliquos inducit;
qui quatuor esse terminos declarant. Nullas pκerdiu vixit l, Nestor fuit puer ; ergo. Vestor non diu vietit. Hic major de eo qui est, minor de eo qui fuit puer loquitur qui duo termini sunt. matuor deniq; sunt termini cum plus est incomclusione quam in praemissis. Pauciores autem termini sunt ternis, cum tertium argumentum deest. Hoc fit quoties vel idem sensu vel aeque obscurum pro arguis mento sumitur ὁ idem enim non est tertium; aeque obscurum non est argumentum quae petitio principii, vel, ejus quod erat in principio
nominatur quia postulatur ipsa quaestio ut gratis, i. e. sine argumento concedatur: ut, ensis est aclitus 3 gladius est ensis 3 ergo, gladius est achius. Vel, quod omnis homo est, id singuli homines sunt , omnis homo est 3ψm ergo, Meuli homines sunt justi. Huc reser jactatum illud,
quae non amisisti habes, cornua non amisisti, ergo cornua habeS. Habere M amittere pruvantia sunt M quidem sine medio quatenus talia, ergo non amittere M habere sunt idem, nullus
itaq; hic est medius terminus, sed perinde ac si
197쪽
diceres e, Quae habes, habes, cornua habeS, ergo habes. Hujus generis est, cum tertium argumentum non integrum e propositione assumitur: ut,mnes apostoli sunt duodecim ,Petrus O Joannes sunt apostoli ergo,Petm sit Joannes sunt duodecim. Hic omηes collective sumptum, pars est tertii argumenti, quod totum erat in assiumptione assumendum. Ad hoc sophisma referendae sunt deniq; Omnes conversioneS enuntiationum 3 quoties rem dubiam non argumento sue medio termino, sed conversione sola probare contendunt: de qua supra monuimus. Atq; his sere modis informam syllogismi generalem peccatur. Valeria syllogismi vitiosa est, quoties antecedentis parS vel altera vel utraq; est falsa: id fit tot modis, quot sunt argumentorum genera. Quorum cum veritas tum falsitas quanquam in axiomate judicatur, propterea tamen quod argumenta tela in syllogismo disponuntur, qui modi praeci me nominantur Dialecticis vel materia sola, vel partim materia, partim forma vitios, eos hic breviter attingemuS. Primus est materiae solius: diciturq; non causeat causae. Causae autem nomen hic usurpatur pro quovis argumento' etiam non effecti ut effecit, non subjecti ut subjecti, ia sic deinceps. Hanc captionem singulorum argumentorum definitiones facile refellunt. Secundus est quae vocatur sallacia accidentis, 'sive, quod idem est, a dicto secundum quid addictum simpliciter: vel contri, a dicto simpliciter ad dictum secundum quid ; quoties id quod adjuncti est , subjecto attribuitur aut contra quod subjecti, adjuncto : ut, quae ηon restitueηda
198쪽
arma non multuenda sunt domiro furioso ergo, non domino e vel contra : quae restitilenda sun t domino , etiam domino lurioso ; arma domino ;ergo, Zomino. 'rioso. In his propositio semper falsa est. Tertius est levaratio plexibi ; elexibus autem est redargutio quaelibez sive vera sive salsa J cum
leges oppositionis non observantur eidem numero. , secundum idem, ad idem, ia eodem tempore : .ut, caeci vident e, qui 'carent visu, sunt cieti ;ergo , qui careης visu, vident. Propositio distinguenda est e, nempe, qui fuerunt caeci, nunc vident. . Siciis qui Von vadet, cecus 62 ; dorae i-ers non videt ; est ergo caecus. Ad idem non est: propositio enim de potentia, assumptio de actu videndi loquitur 3 vel quatuor sunt termini, uprava expositio dici potest. Aliis ignoratio elenchi est, cum vel plane mutatur ia torquetur natus controversae, vel conclusio adversarii non directe opponiter nostrae thesi secundum canones legitimae oppositionis. Quartus est fallacia consequentis, sive comparatorum, quae e contrariis quidem sunt orta, sed
Parium collatione tractata, cum disputatur, contraria esse contrariorum consequentia: quam regulam esse sallacem, I. I. c. I 8. copiose ostenditur: ut, quae eidem aequalia, inter se aequalia 3
ergo, quae eidem sunt inaequalia, inter D sunt insae, qualia. Ut, a. et 2. sunt tua qua es ad s 3 ergo sunt inter se inaequales. Duo latera quadrati symmetra non stat diagonio ; ergo non sunt inter
199쪽
ut syllogitiit sorma generalis erat dispositio quaestionis cum argumento, ita specialis quaeq;dsipolitio quaestionis cum argumento cujusq; spe etei Prma est.Εx gr. rimo est .aηmahSocrates e th rearo' drares s Hi al.sinc facile perspicitur, squisi isteminita major non disponatur an postricte majore, .minor in minore, syllogistium ladn es legitimum. Quod si aliquando usu venit, ni antecinens quaestionis in propositione n e sequens in assumptione disponi videatur, intestigere debemus syllogitai partes inverti: ut, Socrati s 'simo: Eoaeo s Cnimal q, ergo So-
arimnam modos, i in partium, i. e. aXlom tim affect one oriuntur.
'rmatis. Negatus ex negata antecedentis parte altera ram complexione. Non ex omnib. negatis, ut affirmatus ex omnibus ammatis; nisi enim argumentum terrium cum altera parte quastonis
200쪽
Ut autem syllogismorum tota ratio intelligatur quod hoc loco fieri commodissime posse
arbitror θ sciendum est eam duab. praecipue legibus fundari ; altera parium, altera generis ex loco petita. EX parium loco ; qsiae conveniunt in lino aliquo tertio, con niunt inter se Pocontra, quae non in uno tertio, non inter se. Ex Ioco generis ', quod generi generaliter attribuitlir, id omηib. etiam attribuitur theciebus quae sab eo
gellere continentur. Haec regula vocatur in scholis,
dictum de omni O nul . Illa a Geometris primum sensu praeeunte facilius inventa est; MPraecipitur Aristo t. I. Prior. c. I. Ut enim illic noma, si duab. lineis aeque conveniat, eas lineas demonstrat convenire inter se, sive ete aequales; codem plane modo medius terminus si duob.
conclusionis terminis conveniat, velut norma
demonstrat, convenire duos illos inter se; iacontra. Itaq; si quaestio ammanda est, quaerendum est per omnes inventiones locos argumentum quod utriq; parti quaestionis conveniat: si neganda est, quaerendum quod uni parti conveniat , ab altera dissentiat; nam si ab utraq; parte dissentit, tertium argumentum esse non Poterit, nihil. n. probabit. EX. gr. quaeritur an Socrates sit animal l Si ammanda est haec quaestio, ad illa duo argumenta quae in quaestione sunt,
Socrates M animal, quaerendum aliquod tertium argumentum cst, quod' cum utraq; parte quaestionis consentiat. Eiusmodi autem est homo: nam homo convenit cum animali, ut species Cum suo genere; cum Socrate; ut gonus cum sua spercie; ergo Socrates M animal conveniunt inter
se; adeoq Soerates ρ' animat. Sin neganda est quaestio, ut, Socrates non es bestia, quaerendum