Joannis Miltoni Angli Artis logicae plenior institutio, ad Petri Rami methodum concinnata, adiecta est Praxis annalytica & Petri Rami vita. Libris duobus

61쪽

Dissentan in s quod dissentit a re quam aris

guit. Ab altero nempe sui generis ac nominis dissentaneo. Nam in hoc genere argumentorum, argumenta inter se affecta eodem nomine , ideoq; Plurali numero enunciantur, eademq; definitione ia doctrina eXplicantur. Sunt autem dissentanea inter se .eqste manissa alterumq; ab altero aequaliter arga itur 3 tametsi sua dissensione clarius elucescant. Hae duae sunt proprietates dissentaneorum communes. Primum n. in consentaneis causae effectis, subiecta adjunctis, priora, notiora, firmiora, praestantiora suerunt : in dissentaneis alterum altero neq; prius neq; notius ; sed natura simul, i i illa nempe dissensione, M seque nota, aeque firma inter se sunt: id quod necesse est cum eodem nomine ac definitione tractentur. Secunda quae proprietas, quam Aristotelas contrariis alligat, dissentaneorum est omnium com munis 3 nempe Da dissensione clarius elucescere. quod nisi fieret, argumentum dissentaneorum nullius usus esset. Debet enim Omne argumentum affectum esse ad aliquid arguendum Millu- nrandum. Quorum autem haec est proprietas ut aeque nota ignota sint, corum alterum ab altero argui aut illus siri non potest. Priori igitur proprietati tecunda haec subvehit: quamvis enim dissentanea sint inter se aeque manifesta, ita ut unum ab altero tanquam notiori argui non queat, ex dissensione tamen sua, sive, ut alii loquuntur, juxta se posita, clarius elucescunt. Sic bonae valetudinis commoda adversae valetudinis incommodis manifestiora fiunt 3 virtutum laudeS contrariorum vituperatione vitiorum illustrantur. utiles.

62쪽

Utiles itaq; sunt hi loci dissentaneorum, teste etiam Aristotele, Top. 3. 4. non solum ad arguendum illustrandum, verum etiam ad impellendum ac refutandum: ut enim consentaneorum . loci valent maYime ad arguendum, probandum confirmandum, sic loci disientaneorum ad redarguendum, impellendum resutandum : ut qui consentaneo argumento doceri non vult, dissentanei absurda consecutione eo redigatur, ut nolens etiam non possit veritati non assentiri. Hinc Aristot. Rhet. 3. I . rUutantia demonstrativis anteponit.

Dissentanea sunt diversa vel opposita.

Dixersa sunt dissentanea, quae sola ration8 diρ sentiunt. Nomen hoc videtur aptissimum ad hanc levissiman discnsionem sinificandam: hac enim voce ea significantur quae cum consensionem quandam inter se habere videantur, possintq; per se suaq; natura eidem subjecto simul conve- . nire, tamen nec idem sunt, necet subjecto competunt cujus ratione dissentire dicuntur : quae autem distentium in eodem tertio; dissentiunt etiam inter se. . Sola igitur ratione dissentiunt, quia non per se suaq; natura dissentiunt, sed solummodo ratione attributionis, i. e. ratione ac respectu alicujus subjecti, cui simul non attribuuntur. Distributio itaq; dissentaneorum pro ratione dissen, sonis recte instituta est : nam ut consensio alia arctior est M absoluta, alia remissior ia imperfecta Oinde consentanea divisa sunt in ea quae absolute vel modo quodam consentiunt ita disesensio omnis vel remissior est, ut in distinctionesve

63쪽

sve discretione diversorum , Vel acrior, ut in disjunctione oppositorum : ergo dissentanea aut ratione ia modo quodam dissentiunt, ut diversa, aut re M absolute, ut opposita. Verum quod de consentaneis etiam objici potuit, speciebus

aeque communicandum est genus chas enim voces etiam communi usu citra artem vulgo intellectuS, pace methodi nonnunquam anticipare fas st) respondetur, quemadmodum consentanea absolute M modo quodam erant aeque consent

nea, sed non atque consentiebant, sic diversa Mopposita seque dissentanea sunt, sed non aeque distentiunt , in diversis tam est dissensio quam in oppositis, sed non tanta: ut in re simili 'Cic. de Fin. q. aeque coηtingit omib. fidibus, hi incontenra sint, illud non continuo, ut senue in conteηω. Diversa autem idcirco pria ore loco tractantur, quod propter levissmam issensonem videntur amnitatem quandam cum consentaneis prae se ferre. Quanquam autem diversorum doctrina ab omnibus praeter Ramam Logicis omissa est, constat tamen locum in argumentorum doctrina diversis etiam assidinandum, chm ex arguendi varia affectione argumenta distinguenda sint, affectio autem dissensionis in diversis, ut diximus, levior sit, in Oppositis acrior. Cur diversa Logici hactenus Omiserint, videtur hoc edi ; quod ad unum syllogismum omnia referunt, in quo diversa locum

non habent, ut l. a. ostendetur.

Diverstrum autem notae sunt frequentissime non hoc, sid lygd, qκanquam, tame e ut pro Pompeio 3 ηθη victoriam , sed insignia victoriae

64쪽

admodum assines sunt 3 possuntq; ac debent eidem duci competere : ad Digam autem M -υηam si spectas qui non reportata victoria triumpharunt, distentanea sunt, M. distinguuntur, alteroq; affrmato alterum negatur. die Ovid. a. de Arte.

Non formosus Erat, sed erat Iacantas ulisses.

Ηrc Priamus quanquam in media iam mortutentiar, non tamen abstinuit. Ut victoria st victoriae insignia respectu ivlia .ia Muraena, sic formosum ia facundum.respectu ulmsis, in media morte teneri nonia abstinere a convitiis ratiope Priami, diversa adeoq; disse tanea sunt. Paulo secus in Eunucho:

Sed idem est ac si dictum esset, quanquam ego

digna ; tamen tu indignus qui mihi hanc contumeliam faceres. Dignam se quidem esse contumelia Nais ammat 3 a Chaerea tamen negat. Cic. s. Tusc. ussanquam θη- torporis iudicantur, ad animum tamen referuntar. Hoc ammato, negatum intelligitur Boi d corpus. Item illa aliusmodi. Pro Ligaria : scelus tu illud vocas, Tubero Z cur ' isto n. ηοmine illa amhuc causa caruit: 4lii enim errorem appellant, estitimorem , qui durim, bstem, cupiditatem, Odigm, pertillaciam i, qui gravissime, temeritatem : ρε- lin praeter te adhuc nemo. In hoc genere eXem

plorum aliquid conceditur, ut illud vicinum possit

65쪽

possidi negari: cujusmodi ia illiud est ε, veritas, Premi potest, opprimi non potest; ia similia. Atq; hi modi quidam diversorum sunt: in

quibus plerunq; accidit, ut quae sua natura sunt Opposia, ratione tamen certi alicujus subjecti sint tantum diversae, ut in. eXemplo superiore emror , timor , spes, cupiditas, pertinacia, scelus.. Sic aurum, argentum, aes opposita sunt, ut infra liquebit: ratione tamen attributionis huic vel illi subjecto, qui unum vel aliqua horum habet, alterum vel reliqua non habet, cum habere simul possit, diversa sunt. . . .

OPpsita sunt dissentaηea, quae ratione Θ redissentiant. Opposita respondent nomine quidem iis, qua ab Aristotela αντεκώπινα dicum tur ; sed re ia significatione latius patent: nam ἀνnm-α Ariistoteli inui disparata non attigit)nihil aliud quam contraria sunt. Possunt etiam repugnantia dici; siquidem repugnare ea dicuntur, quae ejusmodi sunt, ut cohaerere nunqam possint ; quod Cic. aie in Τop. ejusmodi enim - tunt opp sita. Re autem O ratione, est non so- Iam ratione certi alicujus subjecti, cui crin tribuuntur, simul non conveniunt, verum etiam reipsa, i. e. per se ia inter se, sua ipsorum natura dissentire, etiam subjecto cuivis non attributa; cui si attribuuntur, non solum non conveniunt, sed, servata, quae sequitur, oppossitorum lege,

66쪽

Convenire non possunt. Ea lex quae eN ipsa definitione oritur, ia est oppositorum omnium communiS, non ut docuit Aristotples, contrariorum propria, haec est,' Opposita eidem attribat, secundum idem, ad idem, O eodem tempore non possunt. Eidem , i. e. eidem numero rei sive subjecto. Secundum idem, i. e. eadem parte. Ad idem, i. e. eodem respectu 3 ut, sol ct maior est terra se minor ; sed non eodem respectu ;in se quidem, major , ut nobis Videtur, minor. Extra has tres conditiones possunt eidem subjecto attribui opposita. Sic Socrates, albus crater ηοη pois secundum idem, i. e. eadem parte ε ρ ; pater O tilius ethsdem, sive ad eundem rolatus , samta se aeger eodem tempore: at albus esse

lius,sanum hodie, crin aeger.

Itay ex altero firmato alterum ne gatura EM quo facile apparet quid intersit inter di- Iersa ia opposita: in illis enim altero afrmato 3

in his ex altero asi malo alterum negatur : i. e. ex affirmatione unius, neCessario sequitur negatio alterius. Ut, sumpto ex diversis eXemplo , mon victoriam, sed insignω victoram raportarunt: hic insignia victoriae amrmantur, victoria negatur ; nois ex his amrmacis negatur illarat in oppositis, dicta lege servata, Socrates est homo, ergo non cst equus : juxta illud e, on sita se invicem tollunt.

Opposita autem sunt disparata aut con

traria.

67쪽

a L Miliom. Lib. T. Di parata sunt Opposita quorum unum

multis pariter opponitur.

Disparatorum ergo remissior videtur esse op-rsitio, contrariorum acrior. Disparata etiam Boethio nominantur, qiue tantum a se diversa favi, nulla contrarietate pugnantia, ut vestis, ignis. Apud Ciceronem tamen, Invent. I. ia Fabium, L s. c. IO. contradicentia significant. Nos verborum inopia coacti, Boethiam sequimur. Multis. nempe sine ulla certa oppositionis lege aut numero: nam k infinitae sere res hoc modo

opponi inter se possunt: sic intelligendum est verbum opponitur, juxta illud; Vocabula in artibus facultatem significant: ut vestis ignis etsi res duae, inter se tamen disparata sunt, eo qubd mukis pariter opponi pollunt. Pariter:

I. e, aeque pari ratione, eossim dissensionis modo : ut enim disparata sint, non multiS tantum, sed pariter opponi debent. Albedo op- ponitur nigredini, navedini, rubedini, ut unum Pluribus 8, non autem fingulis , ut disparatum quia non pariter: nigredini enim opponitur ut

Contrarium, caeteris rebus omnibus ut disparatum. Viride, cineraceum, rubrum media sunt

inter album k nigrum, quae singula eXt ois, Minter se disparata sunt. Sic liberalitas avaritia inter se disparantur. Sic homo, arbor, Iapis, M ejusmodi res infinitar disparantur ', nec eadem res potest este homo, arbor, lapis. Vi git. I. Ofineid. hoc argumento disputat: O quam te memorem. virgo'namg, hasid tibi Culimmortalis ; ηρο vox qminem sonat; o dea certe. CAP.

68쪽

De Relatu.

uni tantum opponitur. Intelligitur autem unum uni in eodem genere opponi contrariorum, ut relatorum unum unitantum, sic in reliquis: nam in diversis speciebus contrariorum, plura possunt ut contraria, uni eidem , rei opponi ; .ut videηti, non videπs, O caecus , motui , motin coηtrarius, O quies e, servo, dominus O liber. Quae Aristoteles ἀνnsu. α ia αντωμ ένα, tacitero in ripicis quem Ramus sequitur J contraria appellat : quaS etiam in species quatuor Aristoteles in easdem Cicero contra ria distribuit. , . Prius autem quain ad contrariorum distributionem in species accedimus, inserenda est distinctio quaedam non inutilis, M ad ea quae diXimus capite superiore clarius intest genda, ad cas, quae secundo libro dicentur, disiunctiones necessarias a contingentibus dijudicandas. Dictum est si periore capite , viride, 'cineraceum, . rubrum media esse inter album nigrum, quae singula extremis inter se disparata sunt. Sci- endum itaq; est contraria, quasi eXtrema qua dam habere alia medium, alia medio carere: medium vel est negationis vel participationis ὁ

69쪽

negationis est quicquid inter duo contraria dici potest, quod sit neutrum eorum: ut inter piaeceptorem discipulum, is qui neq; est praeceptor ncq; discipulus. Nedium ' participationis est, quod utriusq; eXtremi naturam participat; ut viride inter album nigrum, tepidum inter calidum M stigidum. Contrariorum igitur quae medium habent, non est necesse alterutrum affirmari ; potest enim amrmari medium: quae

autem medio carent, eorum at rerum necesse est ammari. Quaenam autem contraria medium habeant aut non habeant, eX eo dignoscitur quodia Gellim tradit l. I s. Noct. Att. c. 8. Contraria quorum contradicentia, cum attribuuntur ei subiecto cui proprie pogunt attribui, sunt etiam

inter se contraria, ea medium non habent. S num aegrum contraria iunt: corum Contradicentia, hon sanum non seprum, si animali attribuas cus soli possunt attribui, contraria etiam reperies: non sanum enim , est agrum , non aegrum , sanum ε, sanum ergo M agrum medio. carent: sic noX dies, non nox ia non dies, aeque sunt inter se contraria ; non noX enim, est dies e, non dies, nos ε, medio igitur carent : sic Vitu praeditPm, caecum esse, ii hcmini tribuis. Quorum vero contradicentia non sunt Contraria, ea medium habent ; ut praeceytor discipulus :non praec pior enim, non est discipulus ; neq; i non discipulus , est praeceptor; etenim potest alteruter aliquid esse tertium sive mcdium. Sic album nigrum: namq; non album ia non nigrum de quovis colore medio dici possunt Nunc ad distributionem contrariorum veniamus'

Contraria sunt affirmantia ast negantia.

70쪽

Asrmantia, quorum utrumq; asrmat. Scili cet rem, sive veram sive fictam 3 vel quornm VOX utraq; rem certam ponit atq; significat ;quorumq; unum alteri ut res rei opponitur ;sit pater filio, calor frigori. Contraria itaq; aifirmantia, quod hic notandum cst d si inguendum, sunt quCrVm utriimq; affirmat rem, non affirmatur de re sive subjecto eodem, id enim supradictae oppositorum regulae, qua eX altero affirmato alterum Πegatur, plane repugnaret. Quae igitur anirmat rem aut negat, topica affirmatio aut negatio dicitur; qua res de auo animatur aut negatur axiomatica, de qua lib. 2.

Contraria agirmantia ,sunt relata aut ad Hersa. Relata sunt, quorum alte m cosat ex mutua alterius lectione.

Atq; ita quidem ut ex eorum illa mutua affe- 'ctione, contrarietas ipsae nascatur, ut infra demonstrabitur. Quid ergo i num idcirco relata nunc consentanea nunc distentanea sunt ὶ Nequaquam, ut relata quidem : sed ea tamen quae relata sunt, aliis atq; aliis argumentorum generibus possunt subiici ; ipsa interim argumentorum genera inconfusa ia distincta manent. Sic Causa Sc cffcctum, quae arguendo inter se rctata sunt, adeoq; disicntanea ia seque manifesta, suam tamen Vim propriam arguendi retinent, qua MConsentanea .iunt, ia causa prior notiorque eLfecto. Relata ei e contraria ex definivone consectariis contrariorum liquet ; sunt enim Op-Posita, quorum unum uni tantum Opponitur,