장음표시 사용
41쪽
VLLV est, qui ignoret Principem in urbe Veneta personam regis, ac spe ciem regiae gubernationis praeseserre. ideo non absq; ratione, postquam is a nobis conuentus ciuium est descriptus, qui populi sormam habeat, si non satis pro rei ipsius dignitate, pro tenuitate tamen nostra non indiligenter sequitur ut explicare agrediamur, qua ratione ducti maiores nosti , optimi atque sapientissimi homines, Principem num rei publicae preesse voluerunt, tum veris, quibus temporibus ac qualis fuerit huius Principis praeficiendi origo. Neminem puto latere, id quod a nobis sepius hoc toto opere est repetendum, ciuitatem ciuilem quandam societatem esse,qu: per se sufficiat ad bene beateq; vivendum. Omnem vero societatem unitate quadam contineri, ut 'ambi rati contra autem distractione solui. Quo effectum
es, ut discordia ciuili itie dissidio, maximaeo opulentissima: civitates breui corruerint,sunditusque euersae sint. unitas vero commode contineri non potest, niti ab uno, qui multitudini ciuium ac niuersis magistratibus, quibus certae qua dam functiones sint demandatae, praesiit, at-Que multitudinem quodammodo diffluentem colligat, di atquc
42쪽
atque in unum conciliet quod philosophi summi ac praecipui naturae indagatores, cum in uniuersi constitutione, tum etiam in microcosmo hoc, id est animali, animaduertere. Nam perspexerunt in hac rerum uniuersitate multos ac disserines motus, prout scilicet uniuscuiusque natura fert, ab uno coelesti, ac diuturno contineri: omnes etiacausas ab una prima omnium causa: demum in uno animali plurima ac longe diuersa membra, quorum stinctiones variae dissermesq; sint, una tamen amici unico membro, corde scilicet, comprehendi, atque in unitatem quandam colligi pari propemodum ratione multitudo ciuiunt ita fuerit legibus instituta, ut unum quempiam praeside velit, cui bonum commune omniti, ac unionis ei uilis conseruandae cura praecipue incumbat, qud uniuscuiusque ciuis, tum priuati, tum magistratu fungentis. actiones, tanquam ad ultimum finem&praecipuum referri debent; nimirum diutius non poterit conseruari, sed in diuersas partes distracta decidet quod ut nullius ciuis culpa aut iniuria contingat, ex singulorum quidem sedulitate circa proprium, priuatumq; munus accidere necesse erit, cum commune bonii nulli praecipue sit demandatum .age rem spectemus in rei frumentariae praesectis hi potissimum in hae curam incumbent, ut opera sua magna frumenti copia ex omnibus partibus inuehatur in urbem, sitq; tritici annona vilis Athoc fortasse publicis vectigalibus ossiciet. Naualis quoque rei presides, quod pulcherrimum habemus non dissimili ratione maxime studebunt, ut quamplurimas triremes aedificent, omnibusq. bellicis&nauticis instrumentis exornent egregie,atque pecunias publicas undique coactas in eum usum expendanti ex qua sorsitanis dulitatς
43쪽
dulitate reliqui redditus publicis, ,eficiendis arcium oppidorum moenibus, iustodibus regionum satis esse non poterunt quamobrem solutis compagibus Resph blica distracsta dilabitur, non vitio, sed studio ciuium, duquisque perquam egregie munus suu obire studet quddsi hisce incommodis erui videtur, ut operaepretium sit boni communis curam alicui praecipue demadare, cuius nullum sit certum quoddam officium, sed solum moderetur,&dirigat cuiusque functionem ad commune bonum, ad reipublica unionem pluribus aeque hoc negotium comitti non reor expedire ciuitati. Etenim id, quod pariter plures curant, omnes pariter negligunt, ut inquit Aristoteles, neque sit quid perperam agatur culpa potest in nuquendam prae aliis conserri ut interim omittam a mulationem ac simultates, quae inter pares plerunq; esse solet. sin vero unus huic rei praeficiatur, qui temporaneum huc
ma istratum gerat, utputa annuu aut semestrem, non au
tem quoad vixerit hic nimirum bene secum agi putabit, si tantisper Respublica feliciter agat, donec defunctus fuerit mauistratu, securus quid postmodum sit euenturum acquIre casura sit. Quare contigit, ut male plerunque res cedat. Id quod certissimo experimento compertum
esse potest, a plerisque rebuspublicis sumpto, quae hoc gubernationis genere nostris temporibus usae sunt. Ideo a nosti ciuitate sapientissime institutum fuit,ut in hac republica constitueretur quaedam species regiae gubernationis, adeo legibus temperata, ut quouis incommodo ac periculo, quae reipublicae imi ninere possent, amoris, Villitate vero&commodo, quod regia gubernatio habere solet, ascito: nihil relictum esse videretur, quod esset deiide
44쪽
randum, ac simul rempublicam libelrim arra,®em praesidem haberemus. Vnus ergo Princeps eligitur, qui etiahabet Ducis nomen is quoad vixerit, reipublicce praeest: praecipue curam boni communis habet; quo maxime ciuitates contineri superius a nobis cis caci ratione probatum esse reor. Huius nulla certistinctio tamen si in universa Republica, cuius expers esse debeat hic cum vnula quemque priuatum, tum etiam quoscunque magistratus ita debctinossicio contincre, atqueca rationemCderari, vi vcluti quadam harmonia omnia consonent communi
bono, atque ad niCnem ciuilem, cfcrantur ne qua scilicet functio aut nimia sedulitate magis quam opus sit inteta, aut negligemia remissa utilitati communi Ctriciat. hoc ignur est Principis munus, ut tanquam in quadam reipublicae specula positus conspicetur, quid unusquisque reruagat, eorum piose tim qui pii blica auctoritate ornati su rint ac si quem perspiciar, qui ci scio suo desit, accersitu coram niuerso collegio verbis primum castiget, ac si esita tulerat, adhibitis Ad uocatoribus, seu, virumpnes istis, mandet culpam eius dignosci, ac de consilii sentcntia puniri. Ipse quoque Dux si velit, tum Ad uocatoris, tum praefecti decem virum auctoritate uti potest, atque decua usque crimine,&de mulcta infli enda ad consilium referre. Id quo more fieri soleat, infra docebimus, quum
de iudiciis craminum agemus Eam enim Princeps obtinet potestatem, ut in quo uisci uimia colligio sese adiungere collegam possim agistratui praesidi parq; cum aliis pnescctis ius habeat ut hac potissimum ratione omnibus consulere queat verum potestas haec adeo est legibus cotracta, ut nihil solus possit, aliis magistratibus adiunctus
45쪽
non amplius auctoritatis obtineat, quam qui Ui, ni Deorum, qui eo magistratu sunguntur Quiri etiam mugistis tuum ius adeo modicum est, ut nullusquamuis summus sit, quidquam statuere possit, quod ali cilius nomenti ha beri debeat, nisi de consilii sentcntia scit de his suo loco luculenter dicetur. In quo uis piar terea consilio Princeps unius tantum suffragii tanquam unus ex illis ius hal ct in magno item consilio in conuentu omnium ciuium dum comitia magistratuum fiunt, neque gentili, neque conianguineo competitori suffragari potest, verum eodem parique iure cum omnibus utitur. Ex his igitur puto quemcunque facile intellccturum, Venetorum P nci:, On nem ademptam esse facultatem Principatu abutendi, δίpro tyranno se gerendi. Quae res diuturna, vetusti si ma-que consuetudine, primis originibus urbis ad hec usque tempora perducta, adeo in Oleuit, ac confirmata est, ut nihil minus urbi Vcneice timcndum sit, quam Principem rei publica libertati ullum unquam negotium facessere posse. Verum enam uero, cum maximOS labores, atque in-o entem sollicitudinem animi ni aliqua tanquam merces adderetur, uniuersi reiceturi essent, potestatis dispendium Principi repensum est, adhibitis honore, dignitate, ac specie regia . Nam Ornatus corporis regi u Scit, purpurea C-nim veste aut aurea semper utitur. Capite gestat velamen
linteum pro regio Diademate id iupra gesta capitium
purpurcum,limbo aureo Ornatum, cuiu par S,NU:x Occi-put tegit, in cornu formam assurgit sedem in suggestu habet veluti regiam. Omnes ciues tum priuati, tum magistratum gerenteS, detecto capit ac stantes, sedentem P an Cl-Dem alloquuntur, honoris hac tempestate praecipuum signum.
46쪽
gnlim. Nulli Princeps assurgit publicae literae omnes sub nomine ipsius prodeunt obsignanturque Oratorquiuis prarior, praesectus, aut quilibet alius, qui ad Sen
tum scribere voluerit literas, ad Principem destinat d cretorum, legum, ac Senatusconsultorum promulgationes nomine Principi fiunt. Nummi omnes tam aurei, quam argente cum nomine, atque imagine Principis eX- cuduntur. Tandem ut paucis absoluam, ubiq; regis speciem intueri possis, potestatem nusquam sapientissime hoc quidem in Republica Veneta, ut caetera Omnia, constitutum fuisse, nullus sane mentis inficiari ausit. Nam hac honoris mercede laboriosum alioquin Principis mu
nus rependitur, quod solum virtutis praemium esse vulgus pnedicat, summi Philosophi prodidere. Ex quibus Aristoteles in Ethicis inquit Quum hi qui recte
sancte magistratum gerunt, non suae sed aliorum utilitati consulant, nulla alia ratione aequum eis prosium tribui posse, praeterquam ut honore alios antecellant. Pceterea huiusce Principis dignitas inprimis facit, ut omnes ciues castigationem eius maxime vereantur,4 iniunctamunera maiori sedulitate perficiant. Adiuncti sunt Principi se Consiliarii, ex senis tribubus, in quas diuisa est,niuersa ciuitas, delecti ex singulis scilicet singuli hi octim strem magistratum gerunt, perpetuoque assident Princiapi. omnia cum Principe audiunt, nullae litem publicge-xeunt, nisi ex sententia quatuor Consiliariorum, qui etianomina sua literis ascribunt, non his tamen qua prodetit, sed illis quas scribarrcipublicae primum scripserunt, atq; post exempla edita seruant . in qua quidem re illud haudquaquam est praetereundum, hasce literas, que non exd
47쪽
ereto Consili, sed iussu Principis&Consiliariorum datae sunt ad quempiam, ut res parui momenti, modi cs esse au- cstoritatis sane illudis pius nobis repetendum est, omne ius, omnemq; potestatem consiliis esse duntaxat attributam nullum vel o magistratum per se amplam potestate
obtinere. sed de Consiliariis insta dicetur nunc ad Principem, seu Ducem, quidem oratio redeat. Hac igitur specie regia Principi adfixa, quoniam plerunque contigerat, ut priuatae opes satis non esseni ad tuendat eam dignitatem, atque ad eum locum honestandum, ex publico aer rio constituta sunt in singulos annos Duci, tria millia quingenti aureorum nummum, ac ne sortasse quisquam paulo auarior in rem familiarem, neglecta dignitate atque utilitate publica, eam pecuniae summam conuertat, iniuncta sunt illi munera quaedam, quae suis impensis obeat,
suaeq; ipsius dignitativi usui Reipublicae consulat quae sit
ut pecuniis parcat, negligat, ha:redibus adeo ingens pecuniae mulcta est imposita, vidu rei similiari augendae Princeps studere uelit,& hi redibus prodesse, magnam eius iacturam faciat, si ob avaritiam dignitati suae desit; haeredi tari am quandam praeterea ignominiam & dedecus posteris relicturus. Complures tipatores alit, inermes amersericis vestibus semper utitur domum habitat aut eis mirifice instructam supellectilis argenteae copiam habet, ceteraque id genus, quae Principi viro conueniunt. Singulis annis quater prandium parar sexaginta amplius ciuibus, laute atque opipare instructum. qua in re peruetustum Lacedaemoniorum morem atque Cretensium; quorum respublicae illustres fuere moderatum tamen, maiores nostri in hanc nostram rempublicam transtulere. Na
48쪽
quia summopere conducebat ad beneuolentiam ciuium conciliandam, conuentus ciuiu requens, conuiuia quaedam publica impensis aerarii fieri voluerunt, tum Lacedaemonii, tum Cretenses ad cpa cum ciues conuenirent,&unusquisque facile quemvis dignoscere poterat,4 neccusitudine quadam arctiori ex consuetudine illa communi inuicem vinciebantur verum cum omnes promiscue O- uenirent, necesse erat plerunque in conuiuiis illis turbas, ac tumultus excitari quumq; ii, quorum ea tu aerat, pro se quis ictu es laute excipere vellet, pecunia publicie magnam iacturam faciebant. Quapropter correctione quadam modoque adhibito vetus illud institutum etiam ad Venetos deductum est, omneq; id negocium principi d mandatum. Quater ergo singulis annis ciues a Principe adhibentur, lautis sane sed non inuidiosis epulis. nec unusquisque promiscue accedit, sed hi tantum quos princeps asciuerit, praeter Consiliarios& Advocatores, praefectos quadraginta virum, ac decem virum praesides, qui iure quodam eorum magistratuum semper conuiuiis principum intersunt caeteri ciues omnes inuitati accediit. Hac autem ratione quatuor haec conuiuia distributa sunt, ut seniores dignioresq; ciues inuitati, circa brumam die diuo Stephano protomartyri dicato summo mane conueniant inardes publicas, habitationi Principum destinatas,
ac solenni pompa domo Principem deducant in edem diui Marci simulque ibi sacris intersint, quibus peractis ad aedes suas Principem reducant, ibiq; simul epulentur. prili etiam mense die Marci Euangelistae, cuius numen encti praecipuum habent,&quem patronum sibi asciuerunt, posteaquam corporis eius reliquiae ex Alexandria,
49쪽
illustri urbe Aegypti,Venetias delatae sunt, ciues aetatem
dionitate minores inuitati a Principe, codem more ac popa celebratis sacris, ad Principis prandium se conlarunt. Ascensionis quoque die festo, quo die nundinae Venetias fiunt, adhibentur a Principe hi, qui virilem aetatcinatis gerunt. Hi item summo mane deducunt domo Duc Vna-Que cum eo nauem conscendu quam ornatistim ad hos usus constructa, quam Veneti Bucentaurum vocant poli quam vero uaria sunt egressi, cum primum liberum apertumque mare intueri licet, antiquorum Pontificu beneficio, qui hanc rem publicam pro rebus quam plurimisso liter de re e gestis contra communes nomine Enristiani hoites honestare voluerunt, Princeps iacto anulo aureo in mare, inquit totidem sere verbis , se in ignum veri perpetuique imperii eo anulo mare des pCn lare . iis adduntur ab urbis praesule caerimoniae quaedam, quibus peractis descendunt in aedem diuo Nicolao dic atam, vetustam sane, & quae in littore condita est, quod mare ab a stuariis disterminat . ibi sacra mysteria celebrantur, quibus te peractis, consensa rursus naui, Venetia reuerti, Principem domum reductit, simul l conuiuantur. Quarto epulae pertinent adiuuenes ciues, qui duC decim OUM lendas Iulias die dicata Viro&Modesto Martyribus, solenni pompa cum Principe ad eorum Templum accediit, ouod quidem Templum ultra riuum magnum, qui Urbe mediam diuidit, est stum, qui hidcm riuus ponte iungi tu supra triremesa: dificato pro cmp Oi S ratione, ne Immenso ere circuitu iter illud conficiendum sit Tena lui itur inuisunt, sacris intersunt, ac demum a Principe domum rcducto lauto sane cxcipiuntur conululo. Atq, G
50쪽
nas epulas frequenter adhibentur saltatores, minalicant tore egregii, qui conuiuas oblectent intermiscentur interdum ludi nonnulli, quibus mirifice spectatoreStenentur sic igitur vetus illud inititutum in Venetam rempublicam concellit, moderatum tamen. nam hac ratione cuiuscunque fere ordinis ciues,pares tamen cum paribus, ad epulas accersuntu cq. cum dignitati Principis, tum etiam axime conciliandis inuicem ciuibus egregre consultum
esse videtur Geterum, quoniam civ I patricii sinoulo quoque anno hisce epulis honestari non queunt, ne ullus
praeteritus videatur, veteri instituto ac lege constitutu est,
ut hyeme unicuique ciui, qui in maiori consilio sussea an-dmus habeat, Principe mittantur quinque marinae te' veluti conuiuii quaedam publici portio, quod etiam
potest hisce impe sis insumitur magna pecunia pars, quς ex aerata Pr Incipi quotannis numeratur. Quo fit, ut etiἱ si propter auaritiam velit, nequeat tam cia Dux vllis auar tue sordibus foedare dignitatem, atque amplitudinem loci quem tenet. Hoc loco quoniam fere omniSpotestas, atque auctoritas Principis est a nobis explicata, referre Operaepretium cst, quo initio quibVSve temporibus Ducis huiusce creandi Venetiis consilium initum suerit cicdemum, quaenam sit ratio comitiorum in Duce eliciendo
ter O, atauio ac plerisque aliis urbibus amplissimis at pulentissim Hunnorum impetu euersis, qui reo Attila Duce maximam tali e cladem attulere, in ea estuaria maris Adriatici si uenissent, in quibus postea Veneta urbs