장음표시 사용
421쪽
consereuit,quae ad cesatin usum impelluntur. Translatum vero nunc statas qui urgent GT OUus morentur morbos, ac potissimum quum laborantu se Mab L inordinato humorum oestirituum motu quodammodo irritatur.In iis mimi tum morbis consentaneum est, ut quistram in principio medicamento purga late utatur, es quod ad promptiorem tra tam redundantium humoram, motum
auxiliarium habeat quemadmodum qui praeter id quod omnino crudi sum, si biles etiamo firmi exi stan purgantium medicamentorum triatibus dissic δαν ter obediunt. Sic itaque illa quoque di iasin Quicunque ea quaphlegmρηeu υ boransatim infrincipio morborum medicamento purgante holuere conantar,' o de intensa sphlegmone obsessa parte nihil auferunt: neque enim cedit matim
o quod athuc crudum eoqua vero morbo resistunt,c salubria sunt liquefaciunt. l
Verum harum rerum consideratio, ad medendi ration flectat . teram lj6 Hippocratem appellare princi'um, uniuersum istud tempM morbi,in quo omnino crudus est morbus, iam liquet. Nam quam antea dixisse concocta medic mento purgare oportetfιbiunxit, ea quae non sunt cruda, neque in principiis: νι
principium esse nonsit,nisi crudum m contamone desiitutum morbum esse.
Hippocratem primum omnium exquisit 8 principium morborum proprium co- gnouisse, ac aliis subinde ostendisse hoc loco Galenus, ex una atque altera eiusdem sententia docet,ut scilicet hac ratione uniuersum de principio sermonem tandem ab-
PuRU'ivIn si' ' soluat . Tamen antea quam ad earundem sententiarum enarrationem veniat, quae-
S'ν R i 'ξ - μ' principio supra dicta adiicitae repetit nempe principium non ectaeqd lj in
omnibus morbis,sed in singulis proprium habere tempus acutis quidem breuiti,diuturnis vero longius. Nam prjncipium singulorum morborum proprium, est prima eorundem pars,proinde neque primus insultus, neque prima accessio dici potest, propter causas supra expositas. De eo cert principio, Thessalum,mendax D falsum hoc suum praeceptum inuenisse,supra capite quarto dictum est: oportere morbos inprincipio contrahere aut constringere,etiamsi ex adstricta sunt communitate.Quo pacto vero hoc sit intelligendum loco citato exposuimus. Animaduertendum autem hoc
quorum duces praecipui fuerunt Themison Laudiceus, Se Thessalus Trallianus, d Methodiei. speratae impudentiae te malitiae homo, nihil speciatim , sed omnia communiter unitiuersimque statuebant . Proinde omnes particulares affectus ad duos generales re- κοινmm ducebant, quas κοινοπ ας hoc est , communitates vocaverunt, adstrictam scilicet lec*φφmini in fluentem. Ad alteram igitur hic respicit Galenus adstrictam scilicet, quam ςisis nominat . Quanquam vero Hippocrates exquisite quod sit verum morbi principium demonstrauerit tamen Thessalus D eius sectatores illum, propter sermonis, quo usus est breuitatem,haud intellexerunt.Hinc sumpta occasione, Galenus una dantaxat exaphorismorum libro desumpta sententia siquidem alias sententias, nisi quis omnino deses fuerit, hanc sibi initio proponens simili modo inuenire poterit Hippocratisptu reliquit.Concocta purgante medicamento vacuare,& ca quς non sunt cruda mouere oporter,neq; in principiis,nisi turgeat.Qujbus utiq; verbis Hippocrates manifeste innuit principiu morbi no esse nisi id lepus in quo morbus crudus D concoctione
422쪽
omnino destitutus est. Concocta enim tantum purgante medicamento vacuanda, A ea quς cruda non sunt ouenda esse affrmat,& nequaquam in principii ubi scilicet morbum essicientes humores adhuc crudi,& a natura nondum euim,stabiles ac fixi adeoque ad purgationem inepti sunt Praeterea monet iis verbis Hippocrates nun- Nunquam aetequam antepe GElam concoctionem,in morbis etiam admittentibus,purgandum esse,nisi.quando humores turgent,hoc est,quum humores ab uno loco ad alium vehe- humo, enudit mentiore impetu ita mouetur,& aegrum quiescere non permittant. Nam ὀργῆν id est, M iis PMPn- turgere verbum proprie de animantibus dicitur, quae impetu quodam ad coitum rapiuntur.Tranflatum autem deinde est ad eos etiam humores morborum, qui celeriter mouentur, adeoque suo inordinato motu, ac vehementiore impetu, laborantem exagitant,irrit ni,ic quiescere non sinunt. In talibus itaque morbis consentaneum, de Hippocratis sententia,est,humores de uno loco in alium fluentes,ac hinc inde vagantes,priusquam in parte aliqua firmentur, te febris caliditas augeatur, aut corporis robur di luatur, statim purgante medicamento vacuare, ut copiosius in nostris in hanc Hippocratis sententiam commentariis ostendimus. Porro no temere adiectum est in morbis eam admittentibus, quia in apoplexia,quum acutissimus sit morbus, ridiculum plan8 foret expectare concoctionem . Caeterum neque semper post completam iam concoctionem purgare oportet,quum pigrunque eo tempore,quod noxium eosionem eta est, natura per iudicationem expurget,dummodo ab incepta concoctione importu- purgandum. nis remediis non auertatur.Hinc est quod HippocrateS ditaerit. Quae iudicantur non ,., orisino. M. mouere,neque medicamentis purgantibus irritare oportet,sed sinere. Validae itaque natur uniuersum id permittendum erit.Si vero post exactam concoctione ad e '' pulsionem non satis potens natura fuerit,medici munus erit,praeterito vigore choc e- sturdo a medico nim tempore,Hippocrate autore, quiescendum D iam morbo declinant naturae defectui succurrere. Porro turgente etiam materia non semper uti purgatione licet, hocque tum propter corporum ad ipsas purgationes minus aptorum constitutionem,
tum etiam quia sanguinis misito nonnunquam abundὰ satisfacit. Altera Hippocratis sententia,ex qua omnibus palam fit principium non esse nisi id tempus in quo morbus adhuc crudus est, libri quarti de victu acui. aphorismo decimonono existit, in quo earum partium quae phlegmone laborant exemplo,docet in principio mala adhuc cruda esse. Quicunque enim,inquit,ea quae phlegmone laborant statim in prin- 'cipo,medicamento purgante soluere conantur,ij de intensa ὀt phlegmone obsessa parte nihil auserunt:rationem subiungit:quia inquit,malum quod adhuc crudum est,' non ceditaverum ea quae morbo aduersantur,it sana sunt,ea liquefaciunt.Nam quum V in ea quae noxia sunt humoribus agere,qudd scilicet cruda tatitractionique medic mentorum non obediant,non sit integrum,ut in sanas partes agant, easque liquefaciant necesse est.Quod quidem Hippocrates ipse libro primo, aphorismo trigesimo- sexto,ita isibens confirmat.Qui sano sunt corpore, per medicamenta purgati celeri
C AP VΤ X. modo igitur redeundum enim rursus eo 'unde praedicentes quaedadgressamu terminum qui 'iam ita manifesum imponetfini φ- , με augmenti, quemadmodum i principf. Ommodo vero alium,s quam si vigoris indicia consticiat s Caterum haec Hippocrates uno
qui dein seermone,hoc nimiru, referri. Circa principia σμει omnia imbeciliora se sunt,in vigore autem form .la altero vero,hoc scilicet, mi Oturpe catus est
mor 6 satim etiamsummos labores habet: Quomodo igitur hoc ipsum cora
423쪽
scimus quod nunc velamentisimus est mortas, s maximius habet acceβοηe;
si motha Si enim repente celiraterue mutabimr,quod utique in praesentiarum iudicari δε- Omm, iudicat Aprincipium,augmenti extremm termininstatuendus est. Si
vero sensim,ex accesionibus quae per circuituom animandus erit.Si e vim ci
tius fan longiori tempore durent, oe vehementiores, ut ipse dicebat, fiant, manifestam est morbum ad vigorem conscendere,atque augeri. stes vero ad
contrarium mutentur accessones,cessat atque declinat morbus. Accidit ariem nonnunquam ut duae acce tones,quae aliarum maxima sunt, inuicem autem aquales,uiram tempus circumscribant . nunquam vero una, quae omnium tum
praecedentiam,tum sequentium major fit. rerum ad tres omnino in morbis ac tis accessione vigoris tempus protrahi nonpotest.In diuturnis autem, non modo
ad totidem,sed longe plurimas. Sic quidem uniuersalia tempora, vel quum iunt, aut postquampaulo ante facta punt, cognoscere oportet
In hoc capite, ad institutum reuersus Galenus, quis sit manifestus finis ae-
Manifestus au- gmenti, ac quomodo uniuersalia morbi tempora vel quum iam fiunt, vel ubi pall. g ς'u LM facta sunt cognoscenda sint, monstrat. Manifestum autem augmenti finem vigori, signa. non esse alium ait, quam iudicia vigoris. QSippe quum primum se vigoris signa ostendunt, certΘ hinc colligimus augmentum iam praeteriisse. Quae vero vigoris sint signa, ex duobus latenter Hippocratis aphorismis Galenus hoc loco demonstra quo- ' rum unus est sectionis secundae, aphorismus trigesimus, ubi ita inquit. Circa pri V cipia te fines omnia imbecilliora, in vigore autem vehementiora. In ea quidem se tentia quae sint vigoris indicia Hippocrates manifestissim8 declarat. Nam in vigore omnia symptomata,vigilias nimirum, ccessiones olorem, sitim,inquietudinem, &id genus alia vehementiora, in principio autem &sne morbi, mitiora esse inquit. are si omnia symptomata esse vehementissima conspicimus, certum indicium est peracutus mot- iam augmenti finem esse: Alter aphorismus est primae sectionis septimus, in quo Hi h pocrates docet,peracutum morbum statim summos labores habere. Peracutus autem est morbus bifariam. Primo exquisite, si ultra quartum non extrahatur diem. Non LGψ : exquisit4qui in septimo finitur Per labores,ut alibi etiam monstrauimus,intelligit omnia quae hominem offendunt, praesertim accessiones& symptomata. Hac itaque sentetia innuit Hippocrates peracutum morbum statim habere summos labores, hoc est, in vigore fore, in quo omnia, ut diximus, symptomata sunt summa ac maxima. Mis bis, quina, Summa igitur D Vehementissima symptomata,& maximae accessiones, certissima vi vehemetissimus. goris sunt indicia.Quare nunc reliquum est,ut sciamus quando sit vehementissimus morbus,& quando maximas habeat accessiones.Non itaque temer8 hoc loco Galenusis νωι. in haec prorumpit verba. Quomodo igitur hoc ipsum cognoscimus quod nunc vehementissimus est morbusZRespondet, si repente celeriterve id enim α'biae dictio,
quae ei opponitur quod κατἁ Graecis dicitur, significat, ut alibi demonstraui
Mutad Ausci, mu0mutabitur morbus:quod in hoc loco idem valet quod iudicabitur iudicium Nnim ut dictum est capite primo huius libri,non est nisi repentina in morbo mutativio=iles, iudiei iudicationis principium, extremus augmenti terminus statuendus est. Quum enim tio non fit nisi in optima iudicatio non fiat nisi in vigore, ut libro tertio, capite quinto fusius docebiumus, consequitur iudicationis principium, vigoris quoque esse principium, adeoque augmenti extremum finem. Augmentum enim morbi statim vigor sequitur. od si vero sensim te paulatim mutatur morbus, augmenti finis ex ipsis accessioni-
424쪽
bus quae per circuitus sunt, aestimandus est.Si enim citius fiant, hoc est,consuetam anteuertant horam, longiusque durent, D vehementiores fiant, ut Hippocrates ipse sectione prima, libri secundi EpHemiorum dixit, manifestum est morbum augeri, lead vigorem conscendere.Si vero ad contrarium mutetur, id est,si accessio posterius tatardius quam antea inuadat reuiorque &mitior fiat, morbus iam declinat ac vesuti cessat ae singula capite tertio huius libri copiosius sunt supra tradita. Caeterum quod ad vigoris finem attine sciendum duas interdum accessiones quae sunt aliarum vigoris filiis. maximae,sibi uicem autem aequales ita ut una alia nec sit longior, aut vel mentior, sed eiusdem tum longitudinis,lum vehemeritiae, vigoris tempus in se complecti ac circumscriber Interdum verduna duntaxat,quaeomniumtum praecedentiumrum sequentium accessionum maior fit, vigoris tempus circumscribit. Ad tres autem accessiones, in acutis m0rbis, vigoris tempus extrahi non potest.In diuturnis autem noti tantum ad tres,sed longῆ plures Id quod notissimum,& in consesso est omnibus. Atque in hunc modum uniuersalia Eorbi tempora quum iam fiunt,aut paulo ante facta sunt,ut comprehensiam est, cognoscere oportet . omodo autem ea quae adhuc&tura sunt agnosci qum deincςps dicetur.
dientdus manifestussa praus aliquid de alui deae hon M, ct - rieognostendacrimε dicamus oporte quemadmodum prius de excreationibus diximus Dei Z igitur optima est,mollis oe' cohaerens, m ea hora qua is etiam sano gesta. O a vero iis quae ingestasiunt proportione rest deat. Hic is quidem a consistentia, quantitate, excretronis tempore dignotione usus est. a vero inferiorem ventrem huiusmodi dei Bosanum esse dentisnfrat, inosubinferens inquit . Tali itaque existente excretione, inferior venter sanus erit. MInferiorem vero nunc ventrem dixi a thorace eam distri minans. Propterea agitur neque coloris dei bonis meminit, quo cilicet ad ventris asse tam exquisie noscendu color deiectionum nihil constrat. Ut enim probe sit contadia, prae dicta indicias iciunt,ut modis cohaereat deiectio. naturale tempus sufficiant. non anticipe nequeposterius excernatur,ocopia propcirtisne cibis restondeat. Quemadmodum veros haec assuerint, omnino concocta est, ita etiam si horam aliquid defueri non omnino cruda est.Fieri enimpotest ut venter ipse inpropriis opere iniciendo robustussit ed vel propter validum aliquem propinquarum pamtium calorem exugatur m exiccetur ea quaeprobe concocta fuerit, vel 'Uter distributionis imbecillitatem humidisma egeratur.- enam mota compsecta est concoctricem actionem validam esse liquido ostendit. Simul vero distribu rionem recte fieri indicat, adhaec nudam partium quae circa ventriculum sunt phlegmone obsessam esse. Quod vero mi id verbum liuspraetermissum esse vi detum quae enim probe concocta est, ea tim etiam leuissit oportet: hic non re cte iudicat. Fieri enim non potest ut haec quae compacta est, non etiam leuis sit. Nam hanc omnibus partibus viari, veluti unam exquisite exiti reoportet. Si vero e partibus eius, hae quidem intenrae , afterae , m Δω,
425쪽
ista vero humia maqueae videtur,quomodo inuicem barani ambucratione ab imitamsoluuntur,a feraeque ac dura artes omnino separatactum Humida vero pars, tanquam aquosa, tenuis,adhuc mane neque stipsam Iselid unisugere,neque persee vitam cum iis communionem haberepotest. Haec autem ircum ens eis Undiquaque, r diffluens,inaequat simul Gr minime cohaerentem efficit deiectionem se uerique talis exini id est,mollis G tabsens, sangm-nim ventrem esse demonstrat Simul ver ut dixi,significat, nullam ex iis qua circumiacent aetibusiaborare,oe distributionem obeferi . Namsinon tepe re omnino liquida deiectis esset. Si vero etiam tempus quo sano existente e ..h ' cerei consueuitstruat: mam sume , quod neque tardam concoctionem, nequeri diu, eicthul retentricis aut excretrici acultatis aliquem errorem demonstrat. Tar ue enim quid dii M- oporter exceratin aut concoctionem apsam,au er intellina delationem rarcidusexectes. diorem indicat. Cuius autem,excerni,retentricis facultatis imbecillitatem: neqge
enim propter robur alteratricis hoc accidit,quod fieri nonpositis, laborantem,ac repraesertim morbo, bustiorem eo qui secundam naturam se habet,ventrem obtineresedabaniasatis est non multum ab eo qui secundam naturam se babetvrique cum aliquo morsu celeriter egeritur, haec ipsa ab irritatione' acciditidi neque vero robur, neque omnino imbecillitatem familiatis sendit. sed quone morsu,aut alio suodamici tomate opponuno tempore vacuar , tres ventrisfacultates alteratricem,retentricem re excretricem , robustas esse δε- mons t. Quod vero cluatuorsunt uniuersae naturales facultates in una uilis corporis nostriparte, alibi de Uratum es. Et nunc non oportet aliquid horam
incidentium demon ratione discere,priuatim enim de si sis scriptum est li
Q,η 'Muantur quum guur est ut explicemus quod ea quae vacuantur,proportione iis quae tete sua Ishi es. runtur restondere oporteat . Deiectio igitur mollis, m cohaerens, atque ea hora
quasvi consueuerans excreta, nisi comestorum peruet proportionem, quaeiam
e pars in caeco intinius,aut colo, aut in aliis tenuibus a actibus detinetur.
Non est autem haec bona, γ' visignum , ut causa . Visenum quidem, eo quod excretriceris, propulsatricem vocatamfacultatem imbecissem esse ψα-
dat causa autem, quoniam aliqua intus excrementa manent, qua potius e
cerni oportebas: Proinde deiectio quaepraedicta illa omnia ut indicia babet, certὸ infer*rem ventre anum esse demonstrat.Si vera aliquod horum defuerit, interdum aliquem ipsius ventris affectum significa nonnunquam vero distia: tionem laesam esse,aut a liquod ambientium ventriculum instrumentorum ηοημ' iis valere, aut alluod I mprema praeualere, quemadmodum de morsu dicis Πάά- UI M quisite se secundum naturam habet deiectigia amiti' nullam, neque in ventricido nes in iis quae hunc circi stant instrummis cirratum ostendit.Talis autem fuerit quae praeter id quod omnia ea quaepratissa sunt serua duo ena haec assumit, quae lege Hippocrates deinceps docuitu ciis bens uis a versissim non admodum faetida.Si enim vel θncere rufa,vdηγνσ1 m
426쪽
qua subrufa edoe ciborum colore tin fuerit, aut plurimum flauae bilis in
Penmem comere, aut nequaquampermeare significata. Horum veroprius sui-dem, per mitiast bili orem indicat morbum. Sin tempore declinat is accida rabe corpus expurgari significat. De is quidem in seqgentibM eriiseris cisti aes alta
agetur. Ada autem derectio tenuis, astera, humoris maxime expers est, ciborumque retinet qualitatem.
Prolixo hoc capite Galenus de alui dei essionibus,quq illi &Hippocrati- :
m vocantur, tractat Quu vero hae duum sint generum,qu dam enim ex ciborum aD 'fectibus fiunt, quaedam autem ex iis quae abunde in ventrem confluunt et principio de iis quae ex cibis generantur agit, eaque itidemesse duplicia docet. Vnum quidem concoctum,& quod exquisit esecundum naturam se habet.Alterum,contracrudum.NQditas autem utriusque deiectionis concinno admodum ordine ex libro prognosticoruHippocratis, ab ea quae optima est exorsus affer inquiens Deiectio optima est mollis Acohari ens&c.Est autem haec sententia ex libro secundo FbgnosticoruHippocratis i . desumpta,ubi ordine est 13.supra etiam capite septimo citata. In qua quidem a tribu oflta. aes ais rebus dignotione sumpta,Hippocrates quae sit optima deiectio monstrat. Primum a quae3 consistentia,quam συς- Graeci vocant,si scilicet mollis εἰ cohaerens -- - legi, tur Graece, quod proprii lida,compactum,&non fluxile significa a verbo r ις-i, quod cogo,com&concresco denotaosuerit,hoc est, non omnino duravi lapis, neque 'lammeliquida taquae instar defluat sed ita mollis ut nihilominus cohaereat. Secundo, a quantitat ut nimirum copia proportione ingesto ciborespondeat. Tertio,a i cpore quo vacuatur,ut scilicet aegro assuetum sit.Ηis tribus praesentibus,inseriore ven trem sanum esse coniicimus.Per inseriorem veroventrem eam cauitate corporis quae statim a thorace incipi atque in se ventriculu,be intestina coplectitur,intelligit, queaS-moda metipse Galenus hic,& in explicatione iam citatae sentetiae interpretatur.Porid coloris nulla ab coloris deiectionis nulla facta est ab Hippocrate mentio,quod hie ad ventris affectu 'g' ' exquisite: cognoscedum nihil conserat Vt enim probe sit concocta delemo praediti Triaadebeoctam cta tria inditia lassiciunt,ut mollis sit&cohaerea ut naturaletempus , id est, hora qua per sanitatem consueuit excerni,non anteuertat, aut post illam excernatu Sc ut copia proportione cibis respondeat. Quemadmodum vero deiectio cui haec tria adfuerint omnino est concocta, ita etiam haec cui aliquid horum trium defuerit, non omnino cruda est Fieri enim potest ut venter in suo opere,id est, cibi concoctione, effciendo robustus ac validus sit, tamen aut propter vehementem aliquem propinquarum pam tum, verbi gratia iecinorisaut lienis, calorem eiectio quae probὰ concocta uerit exiccetur:calore nimirum depascente ut attrahente ad se humorem:aut propter imbecillitatem distributionis humidissima egeratur. Qus enim mollis Si solida compacta
cohaerensve est, concoctricem actionem robustam esse liquido monstrati Simulaute distributionem rectὰ fieri,adhaec nullam partium quae circa ventriculum sunt phl mone obsessam indicat Si enim distributio succorum non recte fieret, non cohaeres seu solida,sed fluxibilis potius deiectio fieret Si vero phlegmone aliqua in iecore aut liene esset,no mollis, sed dura,calore phlegmones ad se trahente & depascente hum res, magis fieret.Careerum si alicui incitata nunc Hippocratis sentetia dictio leuis prς-
termissa esse videtur ,.Θd scilicet quae proia concocta est deiectio, hanc etiam leuε Dinas, Avia
esse oporteatillic non recte iudicat aut sentit.Rationem subiungit Galenus, inquiens: AE eo, mum Fieri enim non potest ut deiectio quae solida est &cohaeret,non sit etia leuis: quod scilicet hanc omnibus partibus uniri,ac veluti exquisite unam esse oporteat Neq; enim
leuis deiectio alia est,quam quae sibi continua est,&coacta, nequealiquo modo aspera
427쪽
st prominusa,aut huc D illuc compulsa,neque aliqua in parte dissolutassed instar c InN Iu &-tinui & coacti corporis exquisit8 vna.Si vero e partibus deiectionis hae quidem intem φε- gr hoe est, solidae ac suis partibus constantes, asperae et durae, illae vero liquida: ba-queae fuerint,neque cohaerens,neque leuis erit. Nam quomon copacta cohari lasve dici posset,cuius partes stinuicem solutae sunt Z Asper enim it durae partes deiectionii omnino sunt separatar,humidet verὀ,veluti aqustis ac tenues,adhuc manent, neq; seipsas solidis coniungere,neque per se ullam cum iis anquam natura diuersae, communionem habere possunt. are quum partes il humidae solidis circ fluant un-Quia g thala diquaque,& dissiuant,inaequalem ac minimὰ cohaerentem efficiunt andem Galenus mollis Steoba quid deiectio mollisit cohaerens significet breuiter repetit,inquiens. Nunque vu- ' M''N ' que talis est,hoc est,mollista cohaerens,lanum omnino ventrem esse demonstrat. S,mul ver6,ut dictum est,nullam ex iis qu circui acent partibus laborare,hoc est, pes mone aut alio morbo correptam esse,aodistributione probὰ fieri, indicat Nam nisi distributio integre fieret omnino liquida deiectio esset.Si vero etiam tempus, quos hor adhuc existente homine excerni consueuerat,seruatmanifestum quod neque tardam concoctionem ineque retentricis aut excretricis facultatis aliquem errorem de-τardiu, excerni. monstrat.Nam tardiuS quam oportet,aut quam assueti sunt per sanitate excerni, vel concoctionem ipsam, vel per intestina delationem tardiorem indicat. Vae enim ta si de concoquuntur,eorum etiam tardiores sunt deiectiones. Et quartardius per intesti- Cluilά ' na deseruntur,ea etiam tardius deiiciuntur .Citius autem excerni, retentricis faculta. os imbecillitatem significata ut quae tantisper retinere quae assumuntur non potest, dochiestio dam' nec plene fuerint elaborata.Quod si vero quispiam instet propter robur steratrici facultatis accidere ut citissis excernant aegrotantes,iuxta hoc Hippocratis: Eorum quae' consertim it celeriter alunt,excretiones quoque celeres fiunt: illi respondendum erit, Ieri non posse ut laborans cuto praesertim morbo , de quo in prognosticis,ut supra monuimus,Hippocrates agit,robustiorem eo qui secundum naturam se habet en obtineat:quum abundὰ satis hi si non inultum ab eo qui secundum naturam se habet, absit .Porro deiectio quaecum aliquo morsu egeritur, haec ab irritatione, hoc est hu- more aliquo acri, erodente,&irritante facultatem excretricem,accidit. Neque vero robur,neque omnino imbecillitatem facultatis excretricis significat . nam ita sine morsu cxcerneretur4Sed quae sine morsu, aut alio quodam symptomate opportuno tem- Fore excernitur, tres ventris facultates robustas esse demonstrat. Fieri enim non po- test quin alteratrix facultas probe munere suo fungatur, si morsu caret deiectio.Quhadmodum retentrix&excretrix, si opportuno sit tempore. Quatuor autem in unaquauis corporis parte esse facultates in tribus libris de naturalibus secultatibus oti ter a Galeno est demonstratum. Ex iis igitur discenda erunt quae hoc loco de facultatibus attingit Galenus. Caeterum hactenus de duobus,nempe consistentia Atepore deiectionis , abunde dictum est, reliquum igitur, ut de eiusdem copia seu quatitate nucagamus,'uae proportione iis quae ingesta respondere debet. Nam nisi deiectio mollisti cohaerens;atque ea hora qua per sanitatem consueuit excreta comestorum propo tionem seruet,eius pars quaedam in caeco intestino, aut colo, aut in aliis tenuibus an- stactibus detinetur.Hoc est,si deiectio proportione iis quaeiomesta sunt non respondeat, non alia de causa fit,quam quod pars eius aliqua vel in crassioribus intestinis erbi gratia caeco, vel colo:aut in tenuibus,quae hoc loco per tenues anfractus intelligit. detinetur: quippe constat haec in multos eosque tenues anfractus esse conuoluta.AU- maduertendum autem erit Galenum suo more de caeco intestino loqui,ut qui illud int, inimalia homine,perinde atque in aliis animantibus,veluti quendam ventrem amplum it cras sum excrementis excipiendis idoneum, adeoque saccum appellatum esse,putat:quum tamen in homine omnibus aliis intestinis non tantum breuius,sed te angustius it strictiussideoque crassiori lumbrico in orbes conuoluto potiti quim sacco simile si,ut
428쪽
alibi copiosius docuimus. Porro deiectio quq comestorum proportionem non seruat mala est, D ut signum,u ut causa.Vt signum,quia excretricem Apropulsatricem facul tibis cratem,excrementa propellere M excernere non potentem, imbecilla significat Ut cau duplici ratione 'la,qudd intus maneant excrementa,quae potius excerni oportebat.Nam deleta,mo
bi alicuius, nempe abstructionis intestinorum,causa erunt. Deiectio itaque quae praedicta tria signa timul habet inseriorem ventrem certo sanum esse demonstrat.Si vero aliquod horum trium signorum defuerit,interdum aliquem ventris inferioris, ut dictum est affectum significat interdum distributionem esse laesiam, aut aliquod ventriculum circunstantium instrumentorum non recte valere ut aliquod symptoma,verbi gratia morsum,praeualere, indicat.Tandem quae sitdeiectio exquisite secundu na- Desectis eiquiaturam Galenus ostendit.Haec est,inquiens, quae nullum neque in ipso ventriculo, ne 'iucundum urque in iis quae illum ambiunt instrumentis erratum indicat.Talis aute fueri quae prς- - 'ter id quod mollis te cohaerens est,& hora consueta excernitur,copiaque comestorum proportionem seruat,duo etiam alia,quae Hippocrates libro secundo prognosticoruaphorism.1 .docuit,assumit,nempe ut subruta sit A non admodum foetida . Si enim Daeπὸ ruia. syncere rufa fuerit, plurimum flauae bilis in ventrem conssuere inferiorem monstrat. Si vero nequaquam subrufa fuerit deiectio, adeoq; ciborum potius colore tincta D cadida,nihil bilis ad intesttha, ut in morbo regio accidit,permeare significat .Et animaduertendum hoc loco idem esse εἰς γαςέρα συρ ει quod ἐις - εντεροι τυ με . Nam myὴρ In vatem mathla non ventriculum,sed ventrem potius inferiorem, adeoque intestina ipsa denotat. MinQuod monendum esse diximus,ne imperitus quispiam,Galenum hoc loco bilis alique esse in ventriculum meatum asserere putaret. Caeterumst plurimum bilis in ventrem inferiorem confluit,biliosiorem ac calidiorem esse morbum indicat, modo idipsum per initia statim morbi accidat.Si vero declinationis tempore hoc ipsum accidat, bonum potius quam malum portendit. Probe enim a biliosis humoribus qui morbum
excitarunt corpus expurgari monstrat. Atque hactenus de ea quae concocta est deie- Deiectiomio ctione diximus. Altera autem deiectio ex ciborum affectionibus facta cruda est,adeb-que priori plane contraria,nempe tenuis,hoc est,minime cohaerens & compacta, adeoque aspera,& humoris maxime expers,id est,jura & exiccata, ciborumque retinet qualitatem Nam quae talis est, quum alteratricis imbecillitatem facultatis portendat: ciborum enim si elaborati satis fuissen qualitatem non prς se ferret: cruda sit necesse
Tertiumpraeter haec deiectionumgenus,quod non fit ex ciborum inectus
ex zz Pa e toto corpore In ventrem confluant excrementis, aliquid demonstrare
potest,veluti ea quae θncere rufacti paulo ante dicebamus.Sed haec quidem a
cidit quando amarae bilis humor sincerus O plurimis in ventrem conmit. Pal rida Iida autem aeruginosae bilis indicium e cuti nigra, aut nigrae bilis, aut alicuius ποῦ. sanguinis illic a fati Si vero velati liuidum quoddam in derectione apparea nul- lo tali comesto,refrigerationem aliquam, en mortificationem insignem internar
partium indicat.Ωsemadmodum fingue, nullo pingui comem,colli quattonis es nota Quinetiam lenta nisi etiam hoc e natura cibi tali fueri colliquat is est signum Sed quodpingue spinguedine colliquaton quod vero lentu biseci um-ve, i iram solidam est animantis partisi colliquamentum, troinde multo hi rius.Et quae vehementer faetida est deiectio, nisi etiam hoc ciba rationsat, haud exiguamputrefa tionem sendit. Vt autem summatam dicam, in omnabuaerite monita nisi in cibo qualitas fuerit,ita lenam ipsum considerare oportet. Pro
429쪽
inde etiamsi alicubi non dicitur, tamen inaudire ipsium oportet.Et omnia pa ab
Hippocrate inproPsicorum libra dicta sunt. vi comprehensis est, manifesta
erunt, nos id quod propter aliud*, non propter morbum, semper difloxerimus.Restat ut de ridente, oestumofvim varia deiectione dicamus.Strides quidem a seno sui in excretione fit, nominata est.Indicat autem id quod excretum est, cum tenui humiditate famosum esse.Infrumenta vero ipsa coacta, ac veluti confracta, in angustam redacta.Spumosa autem fit, quemadmodum etiam in externis eueni quam vel aliquid quo eruet, vel tasusiritus cum humida
pugnat.Prius quide immodici caloris corpas colliquantis, alterum uero inaequalis perturbationis est effectu Varia vero deiectio,varus correptam esse corpgs afforibus demonstra propterea igitur cy' diuturna mali a. Multi enim afectu longiora etiam tempore ad concoctionem indigent, spericulum multitudini
aequale asserunt. Namsi lex assectus facilius cocoquitur, c minus eo qui mali formis spericuloseta.Sic quidem de deiectionibus est iudicandam.
Hactenus duo genera deiectionum ρος ex ciborum affectibus generantur,Galenus aetὶ recensuit.Nunc itaque tertium genus deiectionum quod fit ex iis quae t toto corpore in ventrem confluunt excrementis,aggreditur,le quid illud demonsirat, docet. In hoc vero genere est syncere rufa, quae plurimum bilis syncerae ad ventrem, ut dictu est,confluere significat. Pallida quoque deiectio ex hoc genere est, ac aeruginosae bilis vocatae indicium est. Huius itaque plurimum in ventriculo cotineri talis deiectio sibgnificat.Pallidam autem vocavimus quam Galenus dixit. Haec enim vox, ut sipra etiam est annotatu,Graecis medicis, Hippocrati praesertim et Galeno ide quod, hoc est, pallidum denotat,ut testis est libro primo praesag commentario decimo, Mibro secundo,uict,acui. commentario vicesimosecundρ, 8ζ multis aliis locis. Huius etiam generis est nigra deiectio,quae atram bilem,aut sanguinem vehementer ustum portendit. Liuida quoque deiectio eiusdem generis existes, si nullo tali com sto,appareat,internarum partium vel refrigerationem aliquam, vel insignem mortiuficationem indicat.Pinguis vero,nullo pingui cibo ingesto, colli quacionis est nota.. QEppe calorem ignitum pinguedinem consumentem significat.Porro lenta seu glutinosa deiectio, nisi qualitas comestorum talem reddiderit, colli quationis signum est. Distat tamen pinguis a lenta,qudd haec solidarum animantis partium: illa vero pi guedinis colli quationis signum est.Foetida vero deiectio, nisi foetorem hunc e cibis ingestis contraxerit,putredinis haud exiguς indicium est. Hinc est quod Hippocrates in prognosticis ita scriptum reliquerit. Deiectio lenta seu glutinosa, mala est. Et mox subiungit His vero exitiosior est nigra, aut pinguis,aut liuida,aut aeruginosa, aut se V tida,In omnibus autem iam dictis deiectionibus ad hunc modum ahetum corporis cognoscemus,nisi in cibo praua qualitas deiectione inficiens fuerit.Proinde elisi alicubi qualitatis ciborum mentio non fiat amen hanc inaudire oportet.Et quidem omnia quq ab Hippocrate in libro secundo prognosticorum dicta sunt manifesta runt,si semper distinxerimus id quod propter aliud , nempe cibu, fit, A minim8propter morbum,& corporis affectum: c d enim cibi ratione fit alum non es quod
autem propter morbum accidit, malo haud caret.Reliqua iam est ut alias etiam dei ctiones,quarum in prognosticis Hippo .metionem facit,percurramus . Harum prima est stridens, τρύζον α Graeci nominant sono qui inter egerenda excitatur sic dicta,
quae flatuosi spiritus in eo quod egestum est copiam cum tenui aliqua humiditate, ic
430쪽
instrumentorum angustiam significatHinc est quod Hippocrates dixerit. Natum G Lmonii sine strepitu & crepitu exire optimum est. Altera est spumosa deiectio, quae sit, quum vel aliquid quod feruet,vel flatuosus spiritus cum humiditate pugna quemadmodum etiam in externis accidit. Nam ut testis est, sectione septima aphorism. commentario
tricesimo,Galenus,in iis quae elixantur apparet spumasen mari etiam violenter aven- , Spuma nquit,consistit in mari quidem ex violento ventoru asgam, in multas tenues 'paries attrita aqua.In iis vero quae elixantur,prq copia caliditatis. In externis itaq; vi- si demus manifeste spumam generari vel calore,vel flatuoso spiritu cum humiditate pu Spumae genera gnante A Iuctante,igitur eadem etiam ratione,interna spumosa redduntur, quodH- v lis exemplo,Galenus libro tertio vict.acui. commentario decim quarto ita scribens,
ostendit.Bilis,ait,igitur ipsa spumam 'pius accipit quidem alione ea qua D in iis quet D vehementer igne calefiunt spuma exurgit.Saepenumero vero de in iis quae a spiritu fla- Diuve concutiuntur et agitantur humidis.Prius itaque immodici caloris thic testatur BGalenus, corpus colliquantis: alterum autem inaequalis perturbationis A coquassationis effectus est.Et hoc quide loco Gr cus Aldinus codex mal8 -μο ου nis is, pro Codri Galatii αν--λου Ῥα legit. Qeod antiquus etiam interpres abunde testatur,qui loca huc ita conuertiuis inaequali comotione te agitatione. Ultima deiectio est,quam-ύλον, C a. id est,uariam appellat.Η c quidem variis affectibus corpus esse correptum demostra & iis quidem diuturnis & malignis.Nam multi affectas longiori ad concoctione tempore indigent,& periculum etiam minantur.Contra simplex affectus secilius acciri concoquitur,ac minus eo qui multiplex periculosus est. QBod Hippocrates etiam in prognosticis iis confirmat verbis,Delemo verΘ, ait,varia,diuturnior quidem, sed nihilominus pemitiosa. Hare ramentosa lebiliosa erit, cruenta, porracea, & nigra: quae Dnonnunquam simul,interdum particulatim exeunt.Atque in eum que diximus moia in dum edeiectionibus iudicandum erit.
CAPUT XLI. ceps de urinis dicemus.Optima igitur oebi quae sanorum uria 'nissimissima est. cunque vero talis non est, aut simpliciter cruda,vel ad haec etiam perniciosa existit. Cruda itaque cir concocta nomine quidem, veluti etiagenere, una est, urimum Nero in eo quod mamo minus disserunt.Terminos igitur hic manifestos flatuere teremus, quibus uniuerseum quod in medio est discernetur. Y utique optime cococta est,hac
in iis qui exqui His sani seunt contemplari oportet. His vera vi subrufa simulo sabflaua,magisque subrufa quam subflaua.Statim vero haec crafine medio
cris erit. Quae enim ea tenuior aut crassor fuerat,imperfecta contactione signi
cat.Haec enim nondum in liquoris naturam abait, altera vero adhuc perturbata est.Disces vero ex iis quae tenues e purae excernuntur,post haec autem vel manent semper tenues e aulo post perturbantum quὸd utraque quidem cruda sit. Di perunt autem eo,quod illa quidem nondum coepta est concoqui: c vero, quoniam perturbatiis quaedamstatuo sirituspermixta ess qualis etiam in vinis nouis adhucferuescentibus fit.Nam quam in exsisturbidarum urinarum disse- Get gremia,aut enim tales mi paulolvi subfidem uise persimilis manet, aut
pura quidem excernuntur,postea vero perturbantur. Praua quid ex iam dictis te πιι ona veronim in medio autem ambarct ecunda stib enim Eati ab