장음표시 사용
51쪽
omnia praecepta in pri mis uera esse debent, secudo utilia,tense iactis principijs cosentientia ac cosequetia.ex his trihus enim legitimu praeceptum diiudices. riani si unu ex dictis praece l Pto desit,statim nec 3 praeceptu id dici merebitur. l cum artes nam F ex praeceptis,&his no quibuslit hei constentissed primu multitudine quandam col Prehesionum esse oporteatideinde-ad aliquodi conducibile pertinere: propterea omne praece ptum uerum esse re utile oc consecutionem quandam non solum ad praemissa principia, sed etiam
adreliqua praecepta habere necesse est.Quatenus
enim sub coprehensionem quodlibet preceptum
cadit, ea ratione iterum esse opus est: falsi nam*compreheso nulla estiquatenus autem ad finem aliquem uitae commodum pertinet, eo singulum Praeceptum utile esse assirmandum est. coprehensionum autem collectionem ad praeceptorum inter se,occum subie sto principio consensum quaerere opus est .at quoniam quemadmodusiib uno principe subditorum multitudo mete cocipitur, scae praeceptum ad ante laetum principiu reser i turi ob id omne praeceptum uerum utile conse
i quens. esse necessario dicendii. Quare si tribust ijs omne artificiosum praeceptum censetur,liquial dum est: & medica prscepta ijsdem esse dijudican da itur quadoquidem uerum quale nam sir, dcl quomodo sstimetur,no semper in conspicuo es , t neque utile neque consequens facile deprehendit Possunt,notas horum aliquas iudicandi , instru
menta in primis tradere necesse fuerit. II 2 Verusane ex orationis curebus cocordia
aestimabit. at reru aliquae sensiti euidentcs sunt,aliquae sensiim latentes : euidentiu aliquae per se in lnotesciit,ut albus ateri color, aliae no per se, sedi ab alijs claritate adipisi untur,ut quae signis deprePATAVINO INTERPRETE.
su dijudicantur,ut albumWatrimi. quare medicit
illi iure sunt deridendi,qui de rebus sesisti euident tibus sententiani non sensorijs,sed demonstratio lne aliqua ferre conatituriquemadmodu oc Asclet
multa corpora inciderit,eas no uidisse:cu ipsi lice iret ad sensiti euidentis rei scrutatione,ut decebat laccedet de re postea ferre sententia,et non fatuis opinionibus credere. Ita γ rersi sensit euidentia, quaecun F per se deprehendi ualent,iudices sunt, ut supra retuli,ipsa n ria. Sed euidentium qui deni sensu non per se autem cognitorum iudex est obseruatio,eorum dico, quae per signa percipiuntur Iterum sinsui abstrusarum rerum sicut pila
res sunt differentiscita Sc diuersa iudicandi instrumeta: abstrusis autem sensu aliquaintellectui perspicua sunt,ut hoc,fieri no posse, ut ide homo Athenis simul at tin Aeopto sit: aliqua per de
monstratione cognoscunt. de perspicuis intelle Rui iudicia ex comuni cminium hominum coce ptione habeturiat quae demonsiratione percipiti tu Per consensum cu his,quae ab omnibus conce lduntur,dijudicantur. rursus concessi dijudicatio lin plura diuiditur.aut enim ex consensit cum sense lsui apparentibus,aut cum perspicuis intellectu laut cum demonstratis concessum discernitur. lattur quomodo uerum & ad iudicium ueri ducentia iudicari oporteat, plicauimus.
III 3 Deinceps de utili praecepto disseremus.
Vtile praeceptis cu ad artis finem refert,dignosci tur.Oportet aut mim primum quidem compre
hendi possvisi haec enim desit conditio, ut hippo
centauri fel attonitis medetur,quoniam Comprehendi nequit,propterea inutile praeceptum redda ltu Deinde ipsius apprehensione no conuenest cauulgaribus esse communem,sed artificum propri lam:idcirco nam p eos falses esse nos dicimus, quil sensui euidentia artis initium esse opinantur.nem li enim ex sensiti euidentibus ars consstituitur,ne F li per sensiti euidentia fit eius traditio : quandoqui lo dem nemo sensui nota tradit,sed ea quae ex sensili hendulucrursum rerum sensui abditarum aliquae notis praecepta oriuntur,quae plane sensui subie intellectui perspicuaere sunt, ec dicuntur, ut his D ct a non sent. Haec igitur artis principium esse nolduo quatuor costituunt,aliae per demonstrationei l ab re quispiam dixerit. praecepta dico ex evideli l α tibus sensui nata principium tradendae ab sensui cognoscunt,ut iriquo bene uti licet, eode 8c ab luci,ae quae sequuntur.Oportet autem semper seri monem ac praeceptum ad speciem propositae rei,
i de qua sermo est at praeceptum, referre, ac si det re aliqua sensui euidentisit,ad illam accommoda ire:sin uero de re sensui occulta, considerandum, i num alicui occultarum rerum sit consentiens. I l dicia autem de rebus sensui euidentibus atque oci cultis differunt. Quaecun ue enim sensui eviden
tium rerum per se de seipsis notitiam pariunt, seni Galen.
euidentibus artis evadunt. Quod si quis nota sensui principiu esse artis affirmet,se inter arte rear tis ignorantiam nullum ponere discrimen igno rat etenim si sensui patentium deprehensio eadein artificeat F imperito fuerit,esarum est huiuscei rei causa nihil artificem imperito praestare: quin neo iam artifex erit,siquide artifici atin inscio eorundem eadem inest cognitio. Quamobrem sen sui nota praeceptoru inuentionis vrincipium esse
52쪽
DE OPTIMiure dicentur,artis ueroprincipium minime.nam Gquemadmodu leporis uestina inuentedi leporis principiu non iniuria quispiam dixerit,leporis autem esse principiu nullus mente constans assirmaueritniem enim lepus ex uestigijs coponitur: ita nota sensui prςceptorum inuentionis principium rei te dixeris,quod ab his prosed i artis inuetores ipsam costituunt,artis uero principium no item. Principia namque in eius qualitatem , cuius si intPrincipia referre innuenitdiaque& artis princia
pia uulgo ignota esse debent. neque enim ars Ul l la ipsi nota est. praeterea artium principia tradun tur,euidentia uero sensui non tradutur.quo fit,ut
nemo rationabiliter sensui subiecta artis esse principia contendat.
Praecepta nam* aut in sensiti notis, aut in il his quae ex alus percipiuntur,aut in his quae priust demostrata fuere,aut in manifestis in tessee ui col sistunt.in hunc sane modum in euidentibus qui l dem sensiti sic: Quida plures intuitus sauciato Corde morientes,mortis causam scrutatus est:cosiderans igit inuenit neo ob facultatis deliqum,ne propter materiar medicinalis penuriam, sed pro Pter necessarium membri illius usum istos interiare. quare cognosces abis membri huius actione,
utilitate. ab ipse corpori subministrata animal
sugeresse non posse,rationec, ea quae in sensui manifestis inuenit,colligens,hoc prsceptu costitust, quicunc, in corde lauciatur,morietur. Quod igitex manifestorum sensui consequentia ac consen si per rationem inuentu est, & in iniuersum pro liatum,praeceptum dicitur. quin potius in manife ly stis sentui praeceptu cosisti ut a sensiit euidelibus li in phlegmone:si quis phlegmone assicitur, ille tu li morem habet durum,renitentem,pulsativum do li Iorem inferentem. sunt itach nota sensui praeceptos Fum inuentionis primordia: at praecepta ex sensui
euidentium consensis reperta constituendae artis
sitiit principia.& a sensiti euidentibus ad hunc sa her modum praeceptum conflatur. Ab his aut quae
ex alijs percipiuntur,hoc modo praeceptum cotiligitur:siquidem hi casus infestant, hic sanguims
copia laboraticui hsc euenisi illi iecur,aut rene' aut id genus aliquod assicitur. his autem quae prius demonsi rata sun hoc modo coficitur: si ante demonstratii fuerit,quod sit concoctio, ex quae , Concoquuntur,fundiWeliquari, ato ita mox di stribui,ct aegrotantes non multo labore confici
endis cibis indigere, ab his huiusnodi praeceptui hascitur liquidi cibi omnes febricitantibus benet faciun Sed ex manifestis ita praeceptum oritur: l quicquid est multum,naturae aduersatur.5 illud, non saturitas,non fames, neque aliud quicquam thonum est,quod naturae fines egreditur: re illud,
ubi saturitas morbos creat, euacuatio medetur. lnam cum per se constet,in illis quidem, si faculta ltem Uincentia,in hoc uero,si essiciens causa repet Iasiur,quod fiebat,non futurum esse , die a praece lpta fuere composita.
IIII Omne autem praeceptum commune est,
firmum.Quamobrem errant illi, qui eo artemi s Ec TA. coniectricem aiunt,quod coniectoriis praeceptis
continetur.non enim a praeceptis coniectrix de nominatu haec nano perpetua sunt:sed ab actione-medentium opera,haec enim incertum eue tum habens coniectricem artem reddit nam omisnium artium praecepta aeque perpetua sint a ternaruerum quoniam non omnium artium sinis
semper attingi potest:eost,ut ipsarum nonnullae coniectrices appellentur, qu incertum ancipiat Φ,ut dixi,euetum habent ciserum quoniam utile dijudicandum esse dicebamus,si ad finem referretur,artis fine proponerenecesse fuerit, ut eo patefacto perspicuum fiat,adquid refctetem uti
te aestimare oporteat.1 Artium igitur aliquae ea quae non simi, essici' unt,ut nauiu structoria:nonnullae quae facta sunt,
conseruant, ut nauium gubernatoria: nonnullae
utrunque praestant,ut aedificatoria. in facientibus artibus,aut seruantibus unus est consequendi si nis modus:propterea in hissimplex est utilis aestimatio,sed in his,quae iuxta faciunt & conseruant, non facile est dijudicarcinon enim tanquam in ille resutandum est, quod ad conseruationem noeonducit:sed diligenter perquirendum,nu quippiam ad eius,quod non est, productionem con ferat. Ars itaque medica inter eas est, quae faciunt S conseruant:non idcirco tamen geminum esse artis finem credere oportet,ec quod non est, facere,utpote,sanitatem:ec eam,quae est, conseruare: Per eade enim praecepta, ut aiut, sanitatem creas, eandem p conseruans geminum habere finem uideatur. profecto nisi euidenter eadem essent prae cepta ad utrunm finem ducentia, differentibus e tiam finibus diuerta uti essent artes, re duae me dicativae:at quonia eade cum sint praecepta, pro Posita euariant,una ars differetia habebit propo sita.sed me hercule ignorant artis unum esse pro
possitum sanitate scilice*finemΦ unum, qui est
Im cosecutio,modos autem consecutioms multi
Plices.non uariat igitur propositum,necvsvis se cundu uarium habedae sanitatis modu: siquidem nobis apta ossicere cognoscentes,modo ipsa no centia summouentes sanitate acquirimus, modo ea deuitates ipsam praesente conseruamus. Mare utile in medicina recte aestimabimus nonunqua, si ad sanitatem accersendam,nonunquam,si ad ea retinendam confert,nobiscum reputantes. V. 6 Consecutionemautem praeceptoru nonulli ex eo,quod ima sint,iudicanda censen multa simul esse ignorantes,inter quae nulla consec
tio esse dignoscitur,quemadmodum rediem esse, ec simul respirationem fieri dicimus, inter quaeitamen nulla intercedit consecutio.non igitur cose
cutionem ex eo, , simul sint,dijudicare oportet: sed quo sublato necessario quippiam aufertur, posito ponitur, id ei consequens consectatummiure putadum est, ait in uniuersum quae mutuo
inter se dependentia colligatur per appellata ep crisim a Graecis,anostris adiudicatio dici potest, iudicada sunt:in quibus sener consequentem epi crisim facere opus fueriti ad quarudam ergo ora
53쪽
tionum epici Is1na,necessario quaerendus est con- Asensius& consecutio.an uero re ad medic1nalium Praeceptorum 1udicatione ea coducat, Drsan ditit quiret aliquisme enim medicinale praeceptu utile uerum c. sit, cognoscere fatis fuerit: sed nihilo secius ipsium cum aliis cohaerere consentire
VI. 7 Quandoquide igitomis oratio omne lyraeceptum tribus hisce perpenditur, tres uero in medicina see ae celebres sunt, rationalis, empiri ca,& methodica, ut Graecis utar nominibus: agere hisce iudicandi rationibus usi istas singulas di
ligentius contemplemur: ut syncerae ac salutari csteris posthabitis adhaereamus in primis aut quid inter eas conueniat, quid cuiusch proprium sit, exi Ponere necesse est: deinde his pera stis singulas Bad examen redigemus.Trium itam sed arum proliatares in hisce consentiunt:qubd euidentia praelcepta utilia sunt,analogismus, obseruatio, hist o lxia,adsimile transitus, quod historia sine iudicio non admittenda, instrumenta , applicandorum remediorum modus : quod ex alns alia depre lhenduntur: ψ ηsdem praesentibus malis eademi sunt facieda:m adie Rionibus, re si tractionibus lsanitas seruat,dc morbi fugatur, quod ad sanitate retinenda re morbos tollendos nocentium usiis lfugiendus est,quod ad materiae adhibendae noti- triam experientia potens at 3 utilis est:qus nutrivit enim Sc quae no nutriunt, purgatia, & mortifera,
Experientia omnia comperta sunt.' S Sub hoc comum empirici subsistat,non tu Cfacultates,sed etiacoserentia obseruatione fuisse inuenta testates. At uocati methodici ultra id co
mune die u quid da ab empiricis diuersium adiiciunt: aiunt enim antet adhibendorum remedio
rum uires quis didiceri nihil aliud utile ab expe
rietia proueniremullum enim coserens ex obse
uatione accipi posse,cum simpliciter conferentia ex quibusdam sensui apparentibus colligantur. Rationales uero medici inter hos medii ingrediu lturiNem enim omnia utilia ex obseruatione alist deprehendi, quemadmodum declarat empirici: no tame ex indicatione inueniri, ueluti uolebant methodici sed nonulla ex obseruatione deprehedi,ut mortifera,& uenenum morsu fundentia: nonulla ex indicatione, ea uidelicet, quorum cauta Preperiuntur.Inter methodicos igitur ato rationales eatenus conuenit, quatenus utrissi ex indica tione utile percipi arbitratur:quatenus Uero a dia Hersis accipiunt, eatenus dissentiunsiquidem me
thodici ex sensiti euidelibus quibusdam utilia putat indicari Sc accipi. at rationales ab huiusmodi
quidem minime,sed ab occultis . nam cum a causis indicationes fieri censeat, cauta uero ut cauta lsensiti euidentes non sint:iam costat, apud eos ab isensui notis indicationes non fieri,sed ista esse prs suta 8c ueluti manuducere ad eorum,qus indicaret Possunt,notitiam asserunt.In hoc1tat rursum em lpiricirationalibus cosentiunt,a nullo sensui appalrente utilis indicatione proficisci Hoc uero aliud j commune est 5c ab omnibus medicis concessum,
l sensui nota uidelicet usui esse: ut alunt empirici,
ad obseruada ea, quae ex ipsis utilia colligutur, cal obseruatio in eoru aliquibus sit: ut rationales ue ro, quod ex ipsis indicare potentia deprehendari tutiui methodici,uelut ipti utilia sint, huiusmodit euidentia ex usu sunt rursum hoc loco inter emparicos methodicosi conuenit, occultum ex euidelibus non agnosci,ex quo coferentium indicatiol oriaturiempiricis autem at*rationalibus como li ne est,in claris sensui utilia obseruare.inter methol dicos autem&rationales, consensus est, ex sensiti cognitis utilia deprehedi. methodici na* ipsumi utile aiunt ex talibus elicerationales uero ipsa uti l le indicare potentia ex euidentibus, utile autem l nullum erui decernunt. Sed ad eos, qui eX patenti hiis causis utile quidpiam inueniri putat, ut inpat lo exempli causa, dicendum est,non ut ex perspiat cuis,sed ut ex causis,in huiusmodi utile ipsum re t periri:causa uero,ut causa est,no est sensui evides,l sed ex symptomatibus accidentibus deprehedi
i tunigitur si extremae cuti arenula paxillusue inlis res dolorem no moueat, neq; sui sensum excitet,no percipimus.causa enim alicuius no est, quodlibet faciens. quicquid enim causa est,sensui no ap lParet,Ut causa.nam quae ad aliquid se habet,iuxta lid quod ad aliquid se habet,no sunt nota sensui:ὐ lj sa uero,qus ad aliquid se habet,cdspicua sensibus li sunt,ut pater,seruus, frater, oc id genus alia: ipia li quidem singula cernutu sed ipsbrum ad alia rela l
VIL s Postquam igitur dijudicadarum ora ltionum rationes docuimus, communiac, ec pro pria sectarum perstrinximus,deinceps necessaria lssierit unamquam sectam diligeter excutere ac ld iudicare,ato ita melliorem, quae uisa fuerit, am- lfecti. empirici sane ac methodici rationalibus c5 ltradicetes inutilem esse alui rerum abditarum notitiam:nihil em ex abditis utile reperiri. Ad hoc in ltionales respodent separatim utrim se fiae. Ac primum em piricis dicat, sensit cognita no sitisesse, lut in ipsis utilia obseruatione deprehedatur: nam lloe occultis opus est,siquidem ab his coferentium lindicationes enascuntur: cuius rei testimonias est, quod uos ipsi no in omnibus sensu perceptis ob seruatione utimini,sed in quibusdam, quae quid
dam plus, quam cetera evidelia sensui, cotineant,
in quibus obseruandum est, quod non patet senis sitequod si est abdita no inutilia fuerint. nota igi tur sensui, aut ut talia ad utilium inuetionem capii untur,re omnia ad id coducent, aut no: at omnia li ad id conducere si dicamus, incredibile fuerit:
si no omnia conducibilia, necesse fuerit plus ali quid,quam euidentiam ipsa utilia cotinere, quod percipere no ad sensum,sed ad rationabilem potetiam pertinet,haec uero abdita dignoscit quare aerationabilis facultas ct res abditae no incommo dete sunt: nam si nota sensui ut nota sensui sitnt, ii, iter se non disserui:patet omnia, quantum in ipsis est,aeque ad obseruationem esse idonea. quare ecminima quae* tam praeterita quam Praesentia cose l
54쪽
in stragulis uestibus & cubili, ub1 aeger cubaue rit , at 3 id genus alius quippiam a liquis obserua
uerit inanifestum igitur est no in notis sensui, quatenus talia fiunt, obseruationem, aeque enim in o mnibus uersiaretur, sed in quodam altero, quod non apparet.si hoc uerum est,iam id ericitur, o
culta usui esse.Sed re unde, inquiunt, dignoscitur in hisce euidentibus obseruationem posse fieri, in illis uero non item haud enim facile est ab ipsis
ridentibus,quatenus ita evidentia sunt, istud ac cipere.ita enim omnes uel triuiales dignoscerent, in quibusliam euidentibus obseruandum esset,at que ita nihil uestra experientia a uulgi imperitia
distam et:qubd si non omnibus constat, quibus e uidentibus obseruatio sit adhibenda, solis autem id artificibus notum est:sequitur in sensui euisentibus,non,ut euidentia sunt,conlaxentia obserua tione deprehedi quoniam enim hoc est euidens,
in quo obseruandum est,id util non esst euidens, sed occultum:admodum autem istudnouisse ex Pedit, propterea oc occulta exusti sunt.ultra dicta etiam, quandoquidem dicant empiricimin prae xeritis & in praesentibus obseruandumesse, idcir co Sc trasacta curiose disquirut, infinita uero sunt letiam praesentia, & in infinitis obseruatio fieri no lpotest: clare sequitur eorum obseruatione ex his lesse,quae fieri non possunti l. IIII In Methodicos autem sensui perspicua coliarentium indicativa esse putantes,haec adducunt irationales. sensui nota ex seipsis percipi possunt, reuulgo igitur nota erunt.quoniam uero ec com munitates indicant,simul. cum indieatibus indicata sese offerunt,uulgaribus utique communita tes indicabunt,atque ita nihil a uulgaribus o me thodici differetis. quod ab affectibus uero conia rentium indicatio non proueniat,per haec demonstrare licet. eodem affectu, exempli gratia, phlegmone differentes corporis sedes occupante ut
oculos,aut iecur,aut stomachum, non eadem ci
ratione,sed diuersa utendum:oculo namqν inflaminato optum conuenit, stomacho autem, uel ori
uentriculi oc iecori aliud quippiam: at oleum o
calo nocet,in alns uero inflammatis partibus do lorem mitigat: ex his manifeste concluditur, ab affectibus conferentia non indicari. idem enim in omnibus eidem affectui remedium admouere turiliquidem assiectus conferentium esset indica tiuus . hoc pacto etiam methodicorum placitum demoliri possumus: eodem assiectu eundem locum uexante pro causarum differentia differen te curatione homines indigent: ut in urinae sup Pressione,si sit calculus excisorem adhibebimus
si urinae copia, fistulam demittimus; si phlegmon cataplasma superdamus.quod si ab affectibus
conferentium indicationes orirentur, Uno asse ei a proposito,una ct eadem etia curatio assume retur sed una non sumitur eiusdem affectus cura
tio,non igitur ab affectibus conferentium indica
IX io His ital summatim expositis no inuti
uatio, quomodocs ex obseruatione uxilia depre hendant: quid sit analogismus, oc qua ratione ab eo utile sumatur.Quemadmodu igitur sensiuieui dentiu aliqua per seipsa percipiunt,ut album Sc a
trumonulla adhibita obseruatione,ut ea, quae Pernotas dignoscunsista& iuuatia quidem perindi cationem patefiunt. simul enim cum indicatibus obuia flant, nulliust cogitationis ope indigent.
Hanc enim ob causam oc animantia ratione carentia aestum,algorem,semel. omnia nocere Ua
lentia,quoad eius fieri potest,uitare conantur.SUmul uidelicet eo, quod iuuat, se offerente Pollato enim aut aliquo alio in membrum defixo nui. luscogitatione praemissa reuellit. Quare quod in apertissimis ec sine controuersia concessis reperitur, omnibus enim demostrationem transcedetitibus mens nostra propter euidentiam assentitur id nimirum 8c in perceptis ex indicatione colige xit.quaedam igitur proportio indicationi cum setisui intellectuic, manifestis intercedit.quando emcum nocentibus iuuatia pariter occurrunt, tunc
neque obseruatione, nech analogismo utendum, quandoquide ipsa nocentia,quid expediat, manifestent. At obseruatio proportioe ad ea respode quae Per notas coprehenduntur. sicut enim ea per uocatam Coobseruationem comprehedi affirma mus, ita re hic iuuantis obseruatio fieri dicitur. In quibusdam enim pleram eodem modo occurrentibus absque agentium causarum cognitionc tu uatis obseruatio essicitur:ut est in dentium stupore portulaca nessi enim contentiua causa hic quicquam demonstrat, nessi aliqua cogitatione auXi lium reperitur. In his, qui hyoscyamu epoti simi, aut quippiam id genus mortiferu assumpserunt, inter initia sane curatio a causa&loco accipitur, sed causa ignorata iam deinde obseruatior perce Ptis utimur.uomitum enim ab initio admittimus, causa huius electionem indicate, re loco modum electionis suscipiente: postea uero causam igno rantes,obseruatis uino scilicet &lacte utimur. Verum ex analogismo iuuas percipitur, quando causa quidem delitescit, nullac, obseruatio habetur, sed affectus quam simillimus ex symptomatis est. in huiusnodi ei ab indicatione profuturii colligia nequit:causa namque ignoratur. nulla. Pxsterea facta obseruatione ,hmptomatu similitudine in tuentes cogimur ad simile trasgredi.aliquis nac P R1erpente haemorrho uocato demorsus fuerisiinde sanguis largius effluat:nos causam,quare id patiatur,nescientes,neo obseruatione instructi, auxi
lijs ad sanguinis os incisionem profluuia facientihus opitulabimur. At hac ratione Cnidii medi
ci pulmones purulentos habetibus succurrere te lasant transitu adsimile utentes. quoniam enim quicquid in pulmonib. est, per tussim extruditur, linguam amouetes aliquid humoris in arteria in stillabat,quod iusium uehemente cocitare posset, ut ex symptomatis similitudine pus reqceret. analogismusitam per transitu ad simile fit, analogis
55쪽
pmci uero secusat nos huiusmodi transitu usiurva't. nam a similli transitum ab auxiliis ad auxilia, ut affectibus ad affecstus fieri avirmant. ab auxilus ad auxilia hoc modo:cum eadem adsint symptomata, quae & in alias uisis aegritudinib. aderat, ea a simili transiiss facimus, ut a Cotoneo ad mesipilum. Veru aduersis ipsos dicendum est,fieri a uo his non potest huiusmodi a simili transitus. utrum enim ratiocinatione utentes a simili ad simile trasitis,an obseruatioe si obseruatione, 0bseruatio est eius, quod fit, ec quod cognoscitur,ct non ad simile trasitus.sin ratiocinatio e, ab ipsis sciscitabimur. num omnium symptomatu similitudine spectan etes, transitu a similiis simile faciunt, an aliquora. Si omnium responderint, nihil unquam alicuius secundum omnia simile reperietur. quae enim in cer se aliqua ex parte non differunt,haec non simialia,sed eadem planer sunt. Sin alis uorsi symptom, tum similitudine se colentos ammentuterum sci scitabo nu similitudine in figura,aut in colore petitis in in duritia A mollitudine an potius secundum gustatu olfactum* similitudine aestimatis lusi secundu gustatu dixerint, aut aliud quippi l xlarissime fatebuntur iuuantia, quatenus iuuant, se deprehendere: ex quo evicit,ut ip s etia con
fiteri necesse sit,se nocentia, ut nocet dignostere. quo enim iuuantia nocentibus aduersantur, eo tul
irare dicuntur Si mespilum igitur, quoniam gusta tilem qualitatem cotonei saporis similem habe at,dysentericis exhibetur: stire oportet ipsiim gastatili qualitate prodesse.cumc, ipsam adstringere in confesta sit simul etiam contrariae qualitatis se cultati ue esse nocetia cum huius perceptioesticcurrit.qubdsi comprehensibili cauta remedia cotraria fiunt,manifeste cocludita Occulta posse defrehendi,&ad usum idonea cognosci.
ii Quomodo ita ex indicatione utile perci Pitur,suprapositum est.In praesentia uero dictora
cuiuis deseriptione explicabimus Est igitur Indi l
catio iuuatis coprehensio simul cum comprehent sone nocentis adueniens, sine obseruatione aut f
ratiocinio:Experietia uero est eius,quod frequen iter ν eodem modo uisum est, comprehensio at lmemoria. aut sic etiam deseribere potes, Indica tio est , quado rebus percipiendiS simul & quod i A confert, percipitur,abscudemonstratione & ob se haec sane argumentatio eos fateri cogit ratiotanam facultatum obseriratio comunis est, accidentium uero sympt0m tum,illorumpropria.aut em ipsam prorsus tollere,tanquam esse non possit, o Pus est: ut esse quidem posse cocedere, sed abstratione explicari non posse. Primum igitur quoact abis ratione obseruatio explicari nequeat per haec quispiam ostenderit. confitentur empirici se
non omnia euidentia sympromata seruare, nee que enim se flauitiem exempli causa auialbedine, aut simitate aduncitatem ue obseruareassirmant,
quamuis re in coloribus diserimen aliquod ani maduertant,ut in auriginosis,& in figura, ut in fracturis luxationibust, sed in antedietis minime
quemadmodum enim,ab indicatione colarentia sumi profitentes non omnia tamen indicare te stantur, methodici namin euidentium aliqua in dicare assirmat,non omnia: rationales uero abdi
torum aliqua, & non omnia: ita re empirici in quibusda symptomatis, non in omnibus obseruatio
nem ponunt oneo enim praeterita omnia, eΦ Prgsentia utilia ad obseruationem esse arbitratur. exempli causa, quispiam a rabiente cane demoresus estiaccedens empiricus id tantum satagit,ara
biente ne demorsus fuerit, aliorum antegrestarunihil explorat pariter occirca praesentia nihil la horat: net enim ut antediximus, capillos rectos crisposue considerat.Quocirca ab ipsis causa iure petenda est, quamobre nonin omnibus sympto matis,sed certis quibusdam cO ferentia obseruet: quandoquidem symptomata, quatenus senii
uidentia sunt , tam illa, in quibus fit obseruatio, scaetera inutilia nulla ex parte dissideant. Dicunto igitur quidnam utilia symptomata indicat, appa, rens ne, aut occultum si apparens esse dixerint,
quo utilia symptomata produntur, oc in quibus
obseruandum est: Inferemus iterum, hoc aPPa
res, quatenus apparet,nihil ab inutilibus sympto malis distare.quod si occultum esse utilia symptomata indicans affirment, occulta ad symptoma tum obseruationem conducere fateantur necesse est. At occulta nulla ui alia quamratione comprehendi queunt:quare si occulta utilia sunt, incon
cursibus occultorum est obseruatio :& si nihil a
liud ea, quam ratio comprehendit, apertum iam est, absque ratione obseruationem fieri non pos seruatione: at experientia esst eius, quod pius eceodem modo uisum est,obseruatio ali memoria. idem est uero obseruatio 8c experietia. Analogic lmus autem est comparatio dic perceptio causaruiuuantium per similitudines. π At deinceps propria cuiuis sectae cum eX posuerimus , adueris singulas empirica dico, di
methodicam rationes inducemus. fiant uero haec empiricorum propria: iuuantium in concursibus obseruatio,historia,a simili transitus, quemadmodumipsi faciendum praecipiunt. alio enim modoratiqnales mediciasmili trasitum usui accommodant,ut posterius differentiam ostendemus.12 Versi empiricis cotradicente duobus mo
dis in cocursibusubsermaxime accipere opus estοῦ nem in obseruando esse percommodam. Verum
empirici nobis refragantes inquiunt,ec utilia symptomata experientia posse deprehendi,Win alia quibus symptomatis obseruandum esse, in aliquibus uero no dii se obseruatione cognouisse. Ad hoc praesto responsio est,cum infinita sit sympto matum multitudo,in quibus non sit obseruanda, in omnibus id ipsiim obseruari non potest. in ipsis scilicet obseruationem non esse faciendam. infini lium.enim obseruari custodirii non potest. Uti mum itaque ipsis undique oppressis confugium relinquitur, ut Prte euenisse dicant in histe symptomatis obseruationem faeiam esse, in illis uero
minime. quo quid magis ridiculu fuerit c hic qui dem sermo iste finiatur,
56쪽
i 13 Quod autem concursibus obseruatim colli latio fieri cum.inomi uitane duobus qiusdem
gi nequeat per haec argumeta declarabo.Sic enim' i aegrotis,nedum pluribus omnia supra enumeratal aiunt empirici,obseruatio non in uno duobus urit i symptomata accidere similiter queat : claru est hul sed in plurimis frequenter cospectisheodem sel l iusmodi obseruationem in istis concursibus fieril modo habentibus sit interrogati igit num in ii side non posse.No posse autem praedi sta omnia in oml symptomatii generibus utilia observent: necessa j i nibus aut pluribus reperiri, ita quispiam demon l rio in iisdem se generibus obseruare assi abunt: strauerit. ironia causis,passis locis,aetate, conssiel nam si in hoc,exeplicaiisa,febris sit, aut phlegmol l tudin symptomatum acerbitate,laboratis natu i ne,in hoc biliosa per uomitu aut sedem fiat excreia ra,anni temporibus ; regionibus*dissidetia uitial tio,nequit eade esse obseruatio . Eadem igitur geri 1 gignuntur:duobus hominibus prorsum cotinge i nere symptomata satis fore neutiqua dixerint, sedi re no potest,ut simil1ter in omnibus sese habeant: l etiam numero aequalia esse oportetmam si eademi quam ob causam mcocursibus obseruatio seri ne genere symptomata fuerint, non omnia aute, aut quaquam potest.quda si duo etianullain re diffel Plura adlint,cocursus euariasiatin aliam obserua l l rentes inuenti fuerint, nessi tamen propterea ob l tionem exigit:opus est enim nsdem generibus f seruatio concedenda est, quadoquidem ipsam int aequis numeris obseruatione heri. Quomodo au i pluribus fieri opus sit. tem omnis curatio ob excessum defectumisym l l XI Caeterum quomodo vos illiinquiunt) no-l Ptomata commutabitu hinc iam cosiderandum i l strum ipsorum placitum cofirmatis,nos uero symi est Est igitur quaedam in phlegmoe obseruata cui l Ptomata et facultates obseruare posse non uultis ratio, quod si unu aliquod phlegmonae sympto ueratrum enim purgare, aliqua animalia ueneniit ma abfuerit,utpote sensus, es curatio mutadaesti l ictu infundere,obseruatione compertum est:etini nam phlegm Oetam inscirrha euasit, ne F eadem l dentium stupore causa quidem comprehensa nol curandi ratio couenit ali ita penes symptomatis i .est,sed portulaca ipsum distatui obseruatu fuit.Sici absentia curatio diuersa est. penes uero abundan- l uero ipsis respondendum est, nos quidem utilial tia ad huc moda. Si phlegmonae febris aut synco l l symptomata circumscriberes,eo quod ad propol Pa adiungitur,obsymptomatu abundantia c5curl l sita referamus, ex usu utile iudicamus. cum igituri sus differens factus est: quare & differens adhibe l l oca causis illata omnia symptomata comprehen i tur curatio. Nem selum genere eadem re numero l l derimus ut grauitatem:& a locis, ut aegre spirareri aequalia symptomata esse debent, uerum etiama i l ct a facultate, ut animo deficere: inuenimus haeci gnitudine net excellere nem deficere conuenit: l l esse utilia,reliqua uero sirperuacua. quoniam uici quandoquide ec penes symptomatu magnitudi-l ci utilia symptomata per relatione ad proposita cis
i nem permutatur curatio.ne* enim superficie te- l l cumscripsimus,quaecunt causs,loci, facultatisvel nus factas diuisiiras fuimusmecpetia ieiunio quis j j sunt symptomata,ea utilia reputamus, quae noliut piam uteturiat si profundior sit incisio, ieiunae im i l iusmodi sunt,inutilia.igitur tametsi nem morbi l peramus, uenam luimus,fibulas adhibemus,& l l ras causas, neqp perpessbs locos cognouimus,cal huiusmodi.Ne p satis est symptomata genere co-l facultatem,ut dixi,habeamus utilia symptomatat uenire,numero aequalia esse,& magnitudine simi l ab inutilibus distinguentiem, neque agentes cami lia,uerum etia tempus oportet obseruatione com l sas affectasue sedes obseruare possimus, uelut sani plecti:alia nam incipientibus morbis auxilia ad l guine infestante,non dignoscentes sanguine esset hibent,alia vigentibus: incipietibus enim si quid i morbi causem,a grauitate,quae symptoma est sim
videtur mouendi moue,uigentibus quiete agas, i sequens,causam esse rimatha grauitate ueluti ma
j praecepit Hippocrates: & phlegmonae incipienti l nuducti in ipse obseruationem facere possumus.
quidem reprimentia adhibemus, post id aute cata sic rein spiritus dissicultateud uentriculi, aut put plasmata, irruente materia dissipare ualentia. l l monis,aut iecoris,aut transuersi septi, aut alius caPraeterea ec ordinem dictis omnibus in obserua- l iuspiam affecti loci symptoma ede ignorantes, sotione adlugere opus est:uariate em ordine re co- l D Ium id locum assiectum esse scietes, perinde in ea, cursius euaria iccirco ct medendi rationem uariat at 3 in ip affecto loco obseruare poterimus. qugre necesse.aliter enim prius furentes, deinde febri l . autem neque loci,ne F cauta, nem facestatis symcitantes curamus:ct aliter febricitantes prius, de optomata si int, ea tanquam abundantia reiicimus. inde furentes:siqui de mortiferi, 8c non mortiferi, Vtile igitur at s inutile in quibus propositis obserprout habet i plomatu ordo,assiectus evadunt: uemus empiricis dicendu,nos scilicet in selis symqueadmodum euentus ostendunt.a neruora qui l Ptomatum generibus obseruar in quibus neque dem couulsione febris no selu periculo uacaque potentia,ne tempore, nessi magnitudine, ne rum re morbum propulsat: sed a febre conuulsio j ordine,nem alio quopiam opus est,ut in dentium mortalis est: permutato uero penes symptomata stupore portulacam.quid igitur prohibet,fortasse ordine concursi necessario cocedit ut ex eventi dicent,senos adhucmodum obseruare si in istis; hus patet)S medicatione permutari. Quamobre respondebimus symptomatum generibus obser caprorsus oporteat symptomata no modo gens t uatis,quemadmodum&nos modo diximus, nutre eade,numero aequalia,magnitudine similia ad Ola est controuersiarat si in reliquis etiam, ubi tem esse,sed etia idem tempus,eundem ordinem ser pus magnitudo Sc potentia requiritur,tam interuari necesse est si debeatinteam absoluta. obseri nosnon couenit. caeterum si dicant morsum hae
57쪽
hil in his obseruatismos cotra respodebimus, non in illis symptomatis, sed in externa causa nos ob
seruationem facere: symptomata uero ad externarum causarum cognitionem, in quibus obserua tionem statuimus, exploramus. causam namque ignorantes, & facultate curadi ex indicatione ca rentes, obseruationem in externis causis praesta
mus: obseruamus autem non selum in causis , sed etiain loco uno:in iecoris itam at* inlimis affe- ctu quaeda obseruauimus. si uero dixerint ista sin
gula unum symptoma comitari, dicemus nos,in terdum non unum, sed plura:multa uero curiose Persequimur,non ut in ipsis obseruationem conficiamus,sed ut id,in quo fit obseruatio, consequa mur. in iocinorosis affectum esse iecur,in quo ob seruatio statuitur, ec in aliis ad huc modum. caete rum plerumque in externa causa fit obseruatio: non enim cum dentes stupent, portulaca obseruatur,sed affectus ab acidis acerbis ue creatus .igitur cum ex flu stione aut uomitu aut secatis serrae strial dore dentes obtorpuerunt,nihil in portulaca praesidij est. prius itam causam rimat ob quam dentes stupor obsedit,deinde sic ea utimur. quae in his uel ro accipiuntur, externis causis minime aduersan tunneque enim alia cotinentibus causis adhibentur.Haec sane aduersus obseruationem in concursibus facientes afferri possunt . Interrogandi prae terea sunt empirici, quomodo administradorum
auxiliorum modus aut tempora sint obseruanda, aut quomodo ciborum tempora mensura.
AU. 14 Verum enim uero ipseru historia inanem esse,nem confici posse in psssentia patefacta. t Vlunt sane empirici historia eam ob causam: se quenter morbi quida exoriunt, ad quos nultu at
milium ab ipsis obseruatu est. ut igitur & hac in dis
ficultate aliquibus remedijs abudare possint, chfortuitum euentu expectet, historia usi stat: ne thac tantum de causa,verum etiam ut breuior esseti traditio:non potest enim nouus medicins disin ulus omnibus symptomatis obuia fieri, ato in om l nibus obseruationem facere. ne quis igitur omne uitae curriculum discendo consumat, sed aliqua eo arte utatur, idcirco ad medicandum utilem historiam eo asseruerunt conficitur aute aut praesentium historia ut illud carmen, Ferro homines caediat, ignis late omnia uastat, aut praeteritorum,ut illud,
Curetes pugnam simul, Aetoli , ciebant:
sed futurorum neutiquam:illud enim, Ille dies aderit,quo procidet Ilios alta:
non historia, sed potius diuinatio dicenda est. Em
l Pirici praeteritorum historia seequentius usi sunt,l sic enim eam diffiniunt. Historia est rerum tapius circa eadem probatarum narratio. Sed contra ip- ses ita dicendum:si omnia in hiilaria narrata uerat esse affirmant, aliquem profecto iudicem habere debuerunt,qui recte historia institutam essetudial Caret:uerum cum non ita res habeat, aliquod dijul dicandae historiae instrumentum reperiedum est,
i quo uera a falsis discreturi simus. etein circa,idem non solum misci dissident,smmo Be cotrarsa opinantur. bricitates enim adeo nonulli inedia macerabant, ut ne aquam quidem concederent: nonnulli ab initio cremore hordei propinabat, non nulli summopere cauebant, ne unquam hordea Ceo uictu laboras uteretur. Petronas aute 5c statalas carnes assatas exhibens oc uinum nigrum me
racius,ad Romitum compellebat, & frigida adlata horantis arbitrium potui dabat. Apollonius vero' at Dexippus Hippocratis auditores nessi aquat propinabat,nedum uinum:praeparauerat aut se Phos quosdam cereos numero duodecim, ut ecsent singuli heminae sexta pars, ex his duos tres uealternis diebus aegrotantibus dabant. tanta igitur cum sit inter medicos controuersia, cur d ludica dae historiae instrumentum aliquod comparari nodebuit quare cum ipsbs fateri coegerimus neque
inutile esse historiam admittere sic enim superuacuam esse historiam declarabimus ) percune abramur experientia ne an ratione historiam iudicet ratione quidem, nequeunt, cum ipsam extermi nent etiam alias, qua singula haec percipiuntur ac iudicanturiat experientia,quae iuuans, deprehen
sa fuisse praedicant. experientia igitur etiam iudi cari necesse est: quemadmodum enim in alijs, itaec hoc loco res sese habet. Quidam in historia, ni uem refiigerare,tradidit,si de historia sententia ferenda est,eodem instrumento utendum est, quo scriptor ille rem hanc deprehendit.Rationalis sa ne medicus per causam dijudicare historiam poterit. quodam enim in historia scribente, hominem distenta vascula re oppressa grauitate habentem languinis profluuium superuenies ab instante nol xa liberauit,8 a mauitate.Hanc historiam examinat,num uera sit, in causam symptomata infere t rem respiciens, considerans ,num sanguinis profusio potes sit causae resistere:inueniem ergo ν
uitatem distentionem. a plenitudine prouenste, 5c finguinis effusione plenitudinem inaniti, historiam ueram esse cognoscit, nulla i re alia ad hane dijudicationem indiget: ubi uero causam nanci scinon possumus, historiae iudicium experientiae committimus. si quis enim historiae tradidisse ui sis fuerit,portulacam dentium stuporem discutere,huic rei iudicandae experientiam adhibebit.adi hunc ita modum empiricti necesse fuerit de hi storia per experientiam iudicium facere. quod si experientia historiam iudicat, efficitur, si*eru
cuamat v inutilem esse historiam. terum non nulli empiricorum dicunt,nos autoritati scriben
tium fidem habentes,historiam iudicamus:nobis uero interrogatibus quomodo ipserunt autoritatem aestimatis, cum ipsbrum alii in aliis fallantur, re recte sentiantcrespodent, cum seriptor aliquis non ob inanem gloriam, nem decretorum amore lcompulsus, ne ν altercandi studio irritatus qui quam scribit,tunc uera ipsum scriptis madare censemus. hoc eorum dictum in primis facile refelli potest. cotingit enim primu ob nullam ex antedi
diis causis, sia proprio errore ductum scriptorem
quempiam historiam condere : num igitur , q
58쪽
i quicquid e1us scriptis continetur, uerum esse d1- lcendum est secundo cum historiae autorem sa- lPientem medicum esse autumant, a iudicanda hiali storia discedentes uirum sapientem iudicant: sed lo huiusmodi iudicium ad philosephos non ad me ldicos pertinet. praeterea unde iudicium illud ac lcipi potest, eum ness gloriae comparanda neque sectae suae tuendae,ne φ rixadi causa scribendi pro luinciam sitscepisse alterius dum conantur,quo a ignoscedasit scriptoris autoritas,declarare,ins ru- lmento ab ipsismet repudiato utuntur.dicentes O lnim eum non gloria, non concertandi causa scrita there,causas exponunt,ob quas scriptori fides adis lhibenda sit . quare si non ob aliud quicquam, ob lid saltem causarli uestigatio perutilis fuerit, nosq; letiam nihil plus quaerimus, sed quaeque res pro lpter quid facta sit,curiose explorandum esse con ltendimus.quod saner & ipsi in historia dijudican- li da facere uidenturinos uero propter quid quod F ll sit,uestigare consuevimus, alm in totum causa adlxei naturam diludicadam utimur, empirici autem lad mores scribentis dignoscendos: mores autem
aestimareno medicorum, sed philo phorum os lficium es amplius re hoc aiunt empirici,n5 opusi esse historiam experientia iudicare, Mi ita pro i hanQquemadmoduuos Cretam insillam esse quil humam scribentibus, Cretam esse insulam cognoi uistis,quamuis proprηs oculis ipsam nunquam a
spexistiscita 8c nos multis de hsde eadem statientibus experientia ad historiam iudicandam no e t gemus,sed multorum opinioni accedimus. Nosi uero istoru rationi occurrimus iam dicentes,Cre tam esse his uerisimilibus argumentis moti credi Is dimus:quoniam inde huc aliquis, iterum*hinc listuc nauigat, quoniam . nonnulli Cretenses hieli nostri amici sunt,aut isthic, ad quos etialiteras da lmus,&a quibus accipimus. praeterea quOma omines homines de ipsa licet inimicissimi idem res
t runt.de medicinalibus autem rebus nihil fere intal ter medicos conuenit:cum praesertim respectu adi omes homines exiguus sit medicorum numerus,l nein lum dissentiunt, sed &pugnantissima, uti Paulo ante monstrauimus,opinantur.quocirca a
s liquo instrumento opus est ad dijudicandam me
l dicinalem historiam. Caeterum cum dicant empiat rici,quar comprehenduntur,aliqua sensu compreti hendi,ut ruborem, alia per reminiscentiam, ut eat quae notis quibusdam ac signis in memoria reuo l cantur,per indicationem autem nihil dignosci,aci neutro ab ipsis probato modo Cretam esse insu Iam comprehendunt:nihil dubium est, aut ipserit Cretam esse insulam, non comprehendisse, aut si
comprehenderunt, tertium quendam alium comi Prehesionis modum reperiri.haec dixisse ad ostendendum adeo ab ipsis concelebratam historiam lsuperuacuam esse,abunde sit. lis taeterum nullius iuuantis notitiam ex hi
l stori habe,i possenon magno quisnegocio pro li baueritiquandoquidem enim obsaxuatio, ut supe A s EeTA' 'λύ rius tradidi; non solam in symptomatium generet re numero facienda est,sed etiam in magnitudinere tempore ordine:hec autem describi sine propositis scopisnequeut:manifeste sequitur historial dari non posse: penes magnitudines aute&tem Pora,& ordines medendi conditione disterre prol hatum est.Verum reper quae conclusimus inco
cursibus obseruationem fieri non posse, per eadet efficitur,necp historia posse condi. neo enim ob l seruationem seri non posse, posse uero non obsert uata describi,quispiam dixerint πIII 15 Deinceps de trasitvadsimile disput i dum est indiguerut aut trastvad simile empiricit hac de causa: cu plurima re pene infinita e hini quibus obseruationes erant faciedae,& ope ferent tia essent quom infinita,ac nemo posset, in omni
l husaut plurimis obseruare:id fuitin causa ut histol riatrasitu ad simile egeret empiricuadhuc quo i Diam rationales medici ipsis obiicientes aiunGnia li hilarque artifices,ac facilitate in artibus copiami
Praestare discupiunt.atuos unu in uno obseruates infiniti in curationibus eritis, aut plura in eodem obseruare coacti, nunquam arte utemini, sed alia
qua semper notabitis. Hanc ipsi obiectione ita diluunnos trasitu ad simile utimur,ex quo nobis is i cultas copia suppetit. uertigino em in humu lprocidente, tinguine. ob casum effuse, atmita lmorbo eo liberato:nos id notantes in altero uena lsecabimus.Sed primu eos quispia sciscitabitur, ura lde ipsi certiores facti sunt,ex sangilinis profusioe l l re non ex ipse casu uerti nosum fuisse sanatum. lSed nondum aduersus eos quippia afferre tepus lest,priusqua,quot modis transitu ad simile utant, li ostendero.Dicunt itam se trasitu ad simile uti,no li nun* ab auxilijs ad auxilia, non inst a locis ad lo li cos,n5nunqua ab affectib. ad affectus:ab auxiliis quide adauxilia,ut quando mespitu uice cotonest clysmtericis exhibentis locis autem ad locos, Uε li quando ea,qus in musculosis aut neruosis mebris li obseruarsit, talibus etiam applicuerur, queadmo li dum exempli causa a femore ad humerum trans. li ferimus: ab affectibus uero ad affectus ita trans, li unt,ueluti cu remedia ad sanguinis effluuiu pro j hata ad haemorrhoi morsum accipimus . tot saneti modis transitu adsimile utuntur empirici. 1 Verum ipses libeter interrogem primu de auxilijs, quomodo ipsis utant, num facultatis aut laccidentiu inhaerentisi similitudineattendent e lueluti cum mespsssi pro cotoneo assumui, mima- lstrictione similia putates accipiut, an quia rotunda ambo, colore, tactu . similia cospiciunt si em l facultate adstrictione dico)attedentes se transitu liacereas et,se caussis adstrictiois,per quas iuua- ltia prosunt,explorare latebunt:simul aut cum im luantium facultate oc nocentium facultas addiscia leunquinetiare plus quidda eos perscrutari opor j tet,non selum Q mespilum adstringat: compIura em m eadem ui praedita sunt, quae propterea noni idem praestant,ut aeris squamma adstringens par tes etiam consumitinam si piper calefaciedo iuua li re cognitu sit,iam Pro certo habet ,quod in prγ l
59쪽
a nocet stagiditate ossicere. si1 1 aute acciden thum ssimil1tudinem spe stantes similia se deligere profiteanturiatru dicemus, ut si omnia accidentia similia sint ita similitudo attenditur at id prorsiis no potest,ut aliquoru omnia accidentia simi l Ita sint:sic em eadem essent,no similia.certu igitur est eos aliquora accidetium similitudine inspeeia transitum se facere dieturos. aut igitur plura di cemus nos aut to iidem,aut pauciora accidentia spectantes transibitis. si pauciora,ferme omnia sit milia fuerint, in aliquo enim omnia cocordant: lsi totide aut plura, cur in sanguinis effluuio dice mus)queadmodum porri coma usi estis, no item 8 allai cti cepae comam adhibuistis: haec enim in plurimis similia sunt.& in pernionib. pariter, quare queadmodum rapa, no item dc raphano ei malo siccurritis praeterea Sc stomacho imbecillis quare absinthio carentes, non 8 marrubii si iccomedemini ferer enim hae duae herbae non differsit ite aqua inter cute suffusis qua ob causam plexu pilice raphani rapam non exhibent at 3 in uniuer sam considerandum est aliquod obseruatis simile contrarias tamen uires habere: ipsos , percontari opus est, propter similitudinem ne'sdem morbis remedia coducat similitudo uero sit sensibus ut ipsi reputant)iudicanda hoc idem argumen tum aliquis in reliqua ipserit decreta colorquereleoterit nam protinus ipsis ostendendum esst,ne a symptomatis ad symptomata,nech ab assiectibus ad asse Rus eos transire possiemunquid enim dicemus)sympto matu similitudine in facultate atteditis hoc uero negabat non enim facultate symptomatum,sed sensui manifestam similitudinem ex Plorant. utrum igitur plurium symptomatum an totidem similitudinem at phlegmone scirrhus in plurimis sunt persimiles, sed nihilominus fer me contraria nihil , consentiente curationem postulant sic etiam cedema Sc ramex,struma, 8c me liceris magna similitudine inter se coueniunt, sed medendi ratio maxime distat prs terea exuens rup tura sanguine reri cietes omia fermer symptoma ta illis quamsimillima habent, que sanguinem oberosionem aut apertionem spuetibus instini: non tamen iccirco eadem medicatio omnibus idonea est. At ea ferer, quibus empiricoru ad simile trant situs confutatur, persecuti sumUS. XIII1 18 Nunc uero declarandu superest, quot modo rationales transita ad simile ustirpare uale i antiquod at η no ad simile trasita, sed analogisimul nominare cosiueueruima ad simile transitu perti nere ad empiricos asserui:modu aut illi proximul analogisinu uocat, que rationalib.familiare esse tet fiant. Versi nos aduersias nomina mutantes mini t me pugnamus, sed rem ipsam proponemus, cui quis siuo iure nome imponat. itaq; symptomatui aliqua causas,aliqua palos locos, aliqua faculta tes,aliqua egrotates ipses subsequi statuimus. hsci irationalis sinia disi ingui nosciti,ubi obseruari ldum sit nec ne q, alia uero adsint,aut absint, no Iali horat: cu nihil ad medela conferant. cum. c5cur sius in aliquo inutili symptomate uariare uide
turiliaud secius ijsdem utit,ac gi penitus ass1milisco cursus esseCAt empiricus quia cofusum ex omnibus4 aceruatum concursum obseruat, faculta te discernendi symptomata carens, quOCtan ex illis deficiente,abudanteue,perinde atin cocursaeuariate diuersa quo J curadi ratione uti debet,i gnorans in nonnullis sympto matu defectu afflu- XUUe cocursum reuera permutari, ut in phlegmone, scirrho,indemate, ato ramice in non ullis aut minime nain's, qui a prioxe parte covellunt Goc in iis, quia post eriore, quos Graeci em prostho tonicos, re opisthotonicos uocant, differre quidecocursus uidetur:sed quonia patientis symptoma est,non cauismon loci,no facultatis,ideo non fit diuersa curatio.id quo O ignorat empiricus, non nunΦ similem esse concursum, non tam e iccirco
eadem curatione esse utendum.Ecce enim totide
similia . symptomata in sanguine reiectante e .
uenae ruptura, eX apertio ne ex erosione reperrantur, esto etiam tussis in singulo istorum eade, reproiecti sanguinis copia sit aequalis, alia. etiam sint cosimilia, nihilominus tamen differenS curatio adhibebit.Quamobre rationalis medicus uti Iia symptomata ab inutilibus distinguens, saepius dissimili apud multos apparete concursu eadem medicameta se statur:ueluti quidam em prostho tonici,id est in priorem partem disteti, Sc opisthotonici,id es in dorsiim disteti,& tetanici, id est a qualiter in utran parte couulsi dicuntur , isti di uersum cocursum habere uident. At rationalis intelligens sanguinis si ita forte euenerit) copia in causa esse,musculora , esse uitia, re eundem esse morbu phlegmone enim ) eade medendi uia in cedet. sola enim praedicta symptomata notat: sea patietis symptoma tanΦ inutile repudiat. nam in Priorem,aut in posteriorem,aut aequabiliter in v transsi parte covelli patietis symptoma est, quos obseruarum nihil in curando utilitatis affer que admoda net Iachrymari.contra nonnun* similiaPParente cocursu, idem medicus rationalis pones diuersam causam differenti curatione utit, ut in illis qui ob erossionem,aut uenae ruptura cruenta peros reiiciunt. partiensem symptomata rationalis, ad utile indicantia resipiciens,aissi utilia tan tum symptomata deligens,auxiljs . aduersus ea pugnare ualentibus utens, pleirunt diuerso apparente cocursu, eodem ipse modo curabit:aut contra,simili apparente, diuersam curatione adhibe lhit. curatio nano remedia causis symptomata generantibus aduersari ualentia admouet. Rationa
Iis ital unumquodi auxilia morbiferis causis ad luersarium comprehendit,& cui symptomati resi istere ualeat, non ignorat: eo Q concursum, ut iam ldiximus, partitus est. At empiricus in cofuse acer luato , concursit iuuantia obseruans, quid cui resi istere aptu sit,discernere nequitiid ignorans ue O ltransitu ad simile uti no potest:secundiurn quid enim iuuans prosit ipse se ignorare fatetur. 19 Caetera quomodo dicet aliquis utilia sym lptomata a vanis distinguit rationalis ad indican tia proposita xeferendo, respondeas. cum enim j quaedam l
60쪽
manifestantia, quaedam uero id non praestantia co Mouerit,utilia sane adnotat,inania et stuperuacua dimitti ex huiusmodi uero utilium symptomatui Perceptione transitus ad simile facultas exoritur: l quando Φ autem non integram curationem , sedi aliquam eius particula transponiti queadmodum t enim concuris, ita εἴ curandi ratione distinguit: i atm in primis perspicuum habet,quaenam curationis auxilia symptomatis a causis illatis aduersa tur,quae symptomatis a loco, facultateue produ- ctis. sciens nanque hoc a causis symptoma en schisi ad a locis,id uero a facultate, a causa Prael
l rea auxilii genus indicari,a loco utendi modum,afacultate ut ita nuncitatuam)mensura, siquidemi eadem causa sit,& causam prodentia signa appa j reant,sed net locus idem sit, ne piacultas,idem l utim remedii genus ab ipse accipietur, sed utendi ratio re mensura mutabitur: contra, si causa plane diuersa fuerit,sed locusec facultas si 't 1jdem, non idem auxilij genus,sed utendi ratio timensura eadem seruabitur.postquam igitur rationalis medi l cus Sc concursus 8c curationes metiri est idoneus,l potest secundum concursitum similitudines, alial quas curationis partes,prout ipsi uidebitur,com l m utare. At empiricus ne P causam, nem causaru, aut loci, aut facultatis proditoria symptomata ri matus id neutiquam facere poterit. quocirca ne que transitum ad simile in curando rite usurpaue xit, quandoquidem quomodo inter se concursus sint similes,turpissime ignorat.ideo nem medica rionem partiri ualet, neque remedium praesenti symptomati occurrere potens adhibere . quod si id se poste facere assirmat, ut scilicet 8c concursimum symptomata, curationem partiarur,quid mnum quodque prodest atque ossicit dignoscens, se abditarum causarum contemplatorem esse fatet hit quod si hoc,& ab indicatione se remedia post te capere confirmabit. zo Quamobre cum ea,quibus Empiricorum j seeta insignitur,ati informatur, frustratoria sint, at* esse non possint, obseruatio scilicet, historia,
ad simile transitus, obseruationem quidem ratione carentem inutilem prorsus ac per se subsistere nequeuntem ostendimus.inutilem, quia ratio nis usus exigitur,quibus symptomatis curatio s1t adhibenda declarantis. neo enim in omnibus aut iam praeteritis, aut aegrum in praesentia uexanti hus,obseruationem faciendam autuman id ueroessici non potest, ut plura cum sint, omnia pro sus adesse,quo idem concursus emergat, reperiantur, genus inquam symptomatum, oc numerum eundem,S magnitudinem,&ordinem, temporis opportunitatem.8c id genus alia. historiam ue
ro per haec abudare probauimus, quod experien ll tia quae scribit,dijudicat, id. rese facere non ua l let.magnitudines enim symptomatum atque tem pora adscribi nequeunx sine quibus prosperi me li dicamenti nulla est comprehensio. ad simile amitem transitum eo argumeto sustulimus, quod ip- sum necessario in salutarium, perniciosarum. f
ς cultarum inquisitionem dirigere oporteat. πV 21 Caeterii postqua hactenus Empirico
rum decreta ueluti per summam refutauimUS,modo superest ultima acies cum methodicis depugnanda. uerum aduersiis eos depugnaturus Om nium sectarum communes sententias cocedat necesse est, quod autem illis controuersum est oppugnet at*conuellat. Empirici igitur ab indicatio ne remedia sumi non posse aduersus methodicos astruere conabuntu Nos uero ab indicatione re media sumi posse cocedimus, sed ab euidentibus indicationem enasci non itidem ipsis condonabi mus,adhuc illud methodicis assentimus, neo ab uno symptomat'neque a pluribus indicacionem Produci: rursiis uero illud negabimus, inutilia in j totum esse symptomata.nobis enim symptomata plerunt ea significare uidentur, quae salutare auxilium patefacere ualeant,sed ad docendam indiacationem penitus ignaua 5 superuacua symptomata arbitramur.Huiusinodi uero sunt methodiacorum instituta,cum eadem symptomata sunt,affectus autem quibus haec inhaereant, differunt,noeadem medendi ratione utendum est: exemplum
de phrenitide afferunt, oc ea quae sub astricto, ecea,quae sub fluxo genere collocatur. item si iidem sint affectus,symptomata differant,eadem,inqui unt, curatione utemur ut in costaru cerebri* phlegmonrisi utram sub astrictionis genere uitia sint. quadoquidem igitur eade symptomata cum sint, dissidente tamen ratioe in medendo utimur, cuic illa differiat, eodem nonnunqua modo curam , ideo prorsus inutilia ad curadum symptomata es se aiebant. sublatis enim affectibus simul& sym Ptomata pereunt,positis Scipsa perdurant hac de causa utiles esse auctus aiunt,qui haec exorientes Producuheuanescetes interimul, at symptomata inepta oc uana,quae nulla ui praedita simi. quod si quicquam symptomata indicat,aiunt, utile nihil, sed potius noxium perniciosum , indicant, que admodum febris refrigerationem indicat, aut medius fidius potionem dandam, uel uini cupiditas aut balnei,uinum exhibenda,&in balneum duce dum esse declarantiquapropter cum symptomata nihil,aut saltem nihil utile,sed potius laedens detrametosumi ostendant,iccirco symptomata reiicia lin mus,inquiunt,morbos autem utpote utile indicare ualentes admittimus.Interrogant praeterea limiusmodi quasdam ratiunculas,ut a iuuantiis numero symptomata excludeda esse costmentiSi idem contraria no indicat, qui uero astrictione fluxu affli stantur, contraria ope indigent, profecto si flictatio coferentium indicationem non generat.
sed in ipses haec ratio facile reflectitur, per quami neque morbus quicquam indicare probabitur ini hunc sane modu:Si corpus frigore corruptione. astrictum diuersa medicamentarequirit, idem uel ro diuersorum esse indicatiuu nequit,igitur asa j ctio conferens no ostendit. Alia etiam uia metho dici interrogant: si differentia idem non indicant, febricitantes uero ac tussientes idem quandoquel indicant: a febri igitur ac tum conserentis non sit