Commentarivs in vtramqve epistolam Pavli ad Thessalonicenses

181쪽

. Cuius Aa agi itia

ΥΠ ESSALON. ut Naudiathir, sed quia promisit ex oratia

Meritum condigni similiter multis te stimoniis scripturae euertitur. Si qui merohitur ex condigno, id fiet, uel quia patitur aliquid, uel quia facit aliquid. Iam ut Paulus dicit non sunt condignae passio nestiuius temporis ad futuram gloriam. Ita Christus ait. Cum seceritis omnia quae cunque praecepta sunt uobis dicite, inuti te serui sumus Breuiter cum nulla sit in homine dignitas, quomodo quaeso in eo reperietur meritum condiunt i Hadientis ostendimus pugnantiam E clesiae Christi Ecclesiae Papisti is doctrina legis S Euangelij, nunc accedamus ad tertiam partem doctrinae Ecclas: quae est de uero cultu Dei.

Ecclesia Christi docta scriptis Prophe ticis S Apostolicis definit cultum Dei est equodlibet opus mandatum a Deo, faetum ex fide, principaliter ut glorificetur Deus. non est enim satis opus esse mandatum,ut fiat iuxta rationem legis, sed requiritur etiam fides Euangelii, sine qua opus factum non habet rationem cultus Praeterea ut

fides

182쪽

operi erit Concurrere ergo tria debent in quolibet opere, ut sit cultu Dei, male ria, causa, finis Materia est opus manda tum a Deo in ipsius legera uerbo, causis est fides, quae cum non adsit pii mortuum est. Finis est gloria Dei quem Operans respicit quod autem haec neces ario con iunx enda sint in cultu Dei nunc monstra himUS. Qxio oporteat opusculius es eman datum, his manifestum redditur rationi-

ri Imra, Iere: In praeceptis meis ambulate di non in praeceptis Patrumue strorUm. SECUNDA, Mistra colunt me do centes doctrinas mandata hominum. omnis ἐθελ.οθiκσnt: Colos a. damnatur. Ex his rationibus firmissimam colli famus re Ulam de Opere cultus, Uide

licet , quod nihil probetur Deo , nil quod ipse instituit. tiare necesse est opus, quod erit cultus, mandatum Dei habere. Deinde fidem neccessiario in cultus a

tione

183쪽

tione requiri, ex subsectis rationiblis a rebati Paulus ROm: q. capite ast. Uic qiud non est ex fide peccatum est, hoc cistia ullum opus est Deo acceptum, nisi fides Praeluceat Persona enim placet propter fidem opus in credente persona acceptum est Hebr. Impossibile est placere

Uco sine fide. Etsi autem Ethnicorum I O litica acta acceperunt rem Unerationem, Tamen non placuerunt, ut cultus,nec pia Cucrunt per se, sed propter aliud.

Cultum praeterea respicere gloriam Dei principaliter, ex Esaiae dicto proba tur. Ita enim ait Propheta in persona Dei:

Omnem qui inuocat nomen meum, in gloriam meam, formavi eum, creati elim,

seci eum. Si ergo finis creationis est gloria Dei, profecto eundem finem omnis humana actio respiciat Paulus Omnena Ecclesiae Dei profectum ad gloriam Dei refert, semperque gratias Deo agit ob sa licem successiim in Ecclesia. tiare non dubium est,quin cli finem omnis acri ni gloriam Dei esse. Postremo si Deus fons est omnis boni Sc author, decet Pro secto ut omnia ad illum, ut finem ultimum referantur, iuxta illud, ex illo depci illum

S in illum omnia, ipsi gloria in secula Etsi

autem

184쪽

autem Deus, siue gloria Des finis principalis es e debet omnium operum piorum: Tamen minus principales plures possunt esse fines, ut ordinata ad ultimum Uius Pater suos liberos instituit, castigat, in olficio retinet, ut sint modesti, tractabiles

honestum nomen tueantur.Verum haec

omnia scopum habent gloriam Dei Pius dat Eleemosynam, ut subleuetur penuria laborans. Sed gloriam Dei, cuius manda to obtemperat e fide, respicit principali ter. Atque in hunc modum p plures sua rum actionum fines habere potiunt, qua omnes destinantur gloriae Dei ut fini ultimo. Haec summa sententiae Eccletiae Christi est , de uero cultu Dei, d eius par tibus. Iam uideamus quomodo his se opponat Romanus Pontifex Primum in hoc errat Papa, luda iusticiam Christianam cum cultu Dei confundat, hoc est, causam cum suo effectu. Est enim iusticia fidei causa cultus, hoc est, obedientiae erga De Um, quem Paulus uocat fructum iusticiae fidei, de Baptista fructus poenitet uiae, hoc est,conuersionis. Haec confusio horrendos errores inum it in Ecclesiam . Nam inde

factum est quod caustas iustificationis cessecta non potuerint discernere, Sed ex effectis

tot lili

185쪽

essectas causas secerint, a ex causis effecta quod quantum sit uacium nemo non in Get, qui sensu communi praeditus sit. Deinde in partibus cultus diuini abcr- rarunt foed quemadmodum nuncire uiter declarabimuS. Materiam cultus diuini non statuerunt sola illa opera quae Deus nobis mandauit sed priorem locum dederunt suis traditio nibus utilina Pharisaei secerunt , quos seuerissime Christus reprehendit, ad dia cens in medium Omnium prophetaruinconsentientia suffragia: Frustra inquit, iuni me Praec ris hominum. Hinc enim est,qudian uocationem sinctorum tanquam praecipuam cultus Dei Partem urgent, d puniunt eos qui suo impio decreto non obtemperant Scriptura dicit,Dominum Deum tuum adorabis de illum solum coles Papa autem coni a

inuocabis sanctos ut te Proteoant, tucan

tur c conseruciat, ut sint tui Duocati de tibi suffragentur. S c Haec blasphei ianon est ut parua Praetereunda Nam ho notem Christo debitum sacrilege ei detrahit, S sanctis eum attribuit, contra man

datum Dei, me promissionibus diuinis,

186쪽

in Ecclesia Dei extiterunt seducti partim spectris, partim alijs illusionibus diabo licis, partim quoque exemplis Ethnico rum,qui infinitos Deos inuocarunt, S sin Oulos suis quibusdam Cisich praefecerunt. Hic ergo ne Christiani in hac parte uide rentur 'prophanis ethnicis inferiores, Papa sanctorum cultus instituit, creNit templa, altaria, statuas, ut sancti illic colerentur missas tu straghs, genuflectione, thure caliis modis, sicuti adhuc sit in Papatu, de quaeda uestigia apud nos adhuc apparent. Alterum locum in cultu diuino apud

Papistas uota obtinent,quae non sunt Uni iis generis. Nam apud eos sunt uota uir initatis,caelibatuS, paUPertatiS,monacha tus, ieiuniorum, peregrinationum, certi numeri precularum, misiarum cc quae omnia ideo stulta sunt, quia Merbo Dei destituuntur,4 commune Otum Omni una Christianorum abolent, ocultus gra tia nUncupantur. An ne maxima stulticia

est quod monachi suum uotum baptismo praeferant est ne plusquam sacrilegum, quod uotis suis dirimant coniugia,de qui hus dictu est, quod Deus coniunxit homone separet. Cum igitur tanta sit impietas in stultis

187쪽

i papa

THESIALON. stultis uotis Papistarum,quis non uidet eae diametro pugnare chi doctrina aristi e Pii proinde contenti sint uoto comuni,& siquando uouere cdtingit, non cultus causa hoc faciant, sed pietatis exercendae ratia. Nec se in perpetuum obligcnt,scd ad tem

Pu tantum caueant praeterea ne quid uo

tieant,quod in ipsorum manu minimc est positum. Et si quid aliquando uouerunt 1emere,fapienter mutet, quod stulte decre- Uerunt iuXta regulam in malis promissis rescinde idem, S in turpi voto muta docretum. Nam nullum est uinculum, ubi quod homo confirmat, Deus abrogat. Praeterea nullum uotum obliga quod an

tot communi, Ut in genere non includi

cur. Id quod ex superioribus satis liquer, sed quid opus est Ionga refutatione in ta in Evangelii luce. Contulimus hactenus doctrinam E clesiae Christi de lege is Euangelio, d deiicro cultu Dei cum doctrina Papae, Ostendimus Papam se manifeste Christo Opponere, an omnibus doctrinae partibus. Vnde cocludimus quod proposuimus Papam aduersari Deo, d uereantichristu esse, Nunc aut accedemus ad secunda partem, uidelicet de sacramentis diuinis: qtuc sunt M quae

188쪽

E UI II. A quaedam aspectabiles conciones Euange iri, ac primum summam sententiae uerae Ecclesiae proponemus. Deinde etiam quan tum in hac re peccet Papa hostis Dei apo

Ecclesia Christi nullum agnoscit sacra mentum quod diuinitus in nouo testamento institutum non sit. Nam deuet rabus sacramentis in politia Mosaica, non opus est ut hic aliquid dicamus. Quoniam agitur Baptismus 3 coena Domini, c non plura in nouo testamento diuinitus nobiS sacramenta sunt commen data, Ecclesia Christi Baptismum cco Dam sacramenta agnoscit sola de non

Definit enim Ecclesia ex uerbo Dei a cramentum eremoniam diuinitus insti

missionem gratiae is requirentem promisisionis fideria, sine qua sacramenta inania sunt, ut uerbum sine fide auditum. Requiruntur proinde quatuor ad tegram vationem sacramenti, uidelicet, institutio diuina, res caeterna, Verbum promissionis,

de fides in uerbum promissionis respiciens. Vt in baptismo est institutio diuina. Name Iohannes e mandato Dei baptizare cepit,

189쪽

THESSALO cepit, is Chrassitus amandans discipuI in uniuei sum mundum lusisti do strinae baptismum adiungerent. Deinde inhaintismo est res externa aqua, cum immersio ne hominis, is pronunciatione Uerboim m.

Praeterea est promissio , nam baptizatis promittitur vita salus propter Christum. Postremo quia omnis diuina pro missa requirit fidem, necesse est etiam, ut haec fides promissioni respondeat. Ideo dictum est: qui crediderit c baptizatus fuerit saluus erit. Qui uero non crediderit condemnabitur. Absente igitur fide erarernum baptisma non est edicax Deliae Mris hic non loquimur Qui habent promis sionem Quae est in eis efficax, tametsi de Giosoruna fide quomodo in eis existat nihil certi statuere vossumus. Sed fide illis quo ptribuit Christus, Matth. 18. Cum inquit: Qui scandalizauerit unum de pusillis istis, qui IN ME RED UNT c. Ad cuniadem modum in coena Domini est uerbum mandati. Vnde P ulus quod accepi a Domino,hoc S uobis tradidi βαδ Christus, hoc facite in mei commemoratio nem. Deinde res externa, est panis citanum,Praeterea totum spectaculum sit promissionis quaedam significatio, quae criam M a diserte

190쪽

diserte exprimitur in coenae institutione. De pane enim dicit, hoc est corpus meum, quod dabitur pro uobis, S de uino, hic est sanguis noui testamenti qui effunditur pro uobis, de pro multis in remis sionem peccatorum. Postremo haec pro missio requirit fidem Euangelia, hoc est promissionis additae in ipsa coena. Hanc fidem qui non adfert impuro suo rostro corpus&sanguinem Domini contaminat sibi in certum iudicium nisi resipiscat. Haec ita se habere facile intelligit,qui sacramenta conciones Euangeli esse nouit. Nam ut Baptismus concionatur de ablu O tione nostri per sanguinem Christi , ita coena concionatur quod Christus sit crodentibus cibus di potus, quo cibo ct quo potu anima alitur de recreatur ad uitam aeternam. Hoc pulcherrime symbolis significatur. Habent enim signa sacramentalia semper comparationem quandam ad

res quae sacramentis extatbentur Augustinus enim dicit: Si Sacramenta quandam similitudinem earum rerum quarum se cramenta sunt non haberent, omnino Dcramenta non essent. Hanc ob rem signa sacramentali symbola non inepte dicun

tur, Est enim quaedam analogia rei πι