장음표시 사용
681쪽
quia deus mundi si quia deus,quod fidei nostrae 8c spei proprium est,
Isaac,ec Iacob sit. In his enim primum deo laus est. Sequens uero praeceptum est, laudate serui dominum. Per cognitionem nominis dei ad scientiam eius profici mus Iam enim non nomen domini, sed dominum laudamus, cognoscentesqti deus coeli sit, Fur terrae deus sit, quur deus mundi, quur Abrahae, ec Isaac, Oc Ia cob stt.Haec enim primum puerilis doctrinae rudimenta transgressi, deum no iam per obedientiam subditorum, seu per immensae uirtutis suaemagnificentiam Iau damus,oc laudamus serui eius. Nem stolum serui eius nudo tantu professionis nouocabulo nimcupati, sed stantes in domo eius iam non vagi,nel erratici,sed stantium firmitate stabiliti. Nem tantummodo stantes, sed etiam in atrio domini dei nostri,internae potiushmediae domus sede suscepti.Per hunc igitur ordinem a struis oc a stantibus in domo at 3 in atrio laus inchoatur. Laudandus deus ob ia est,quia benignus est Nam ut omnipotens sit,naturae suae uirtus est: ut uero benignus sit, his necessariu est, quos corporis infirmitas re conditio originis in pec
catis detinet.Et quid sipei est humanis delictis,si benignitas dei absit c Sed dictoria ratio consideranda est. Namoe qui Iaudandus est quia benignus est,psallendu no mini eius est,qtua suaue est. Psallite nomini eius quoniam suave est. Psallite ubi
dicitur,ad corporis opera resertur,ut per organi nostri, id est,corporis multimoda opera coninans deo fiat Napta Iaudatio. Psiallere ergo nomini eius iubemur, quia suaue est. Sciaue enim est deo, corpora nostra coplacito ministerio probabi/liqij famissati,uel ipsium illud potius nomen domini suave est. Et quid suavitatis in se liabe uel nome eius,ues et psallere,continuo subiecit, dicens: Qtionia Iacob elegit sibi dominus Israel in possessione sibi. Initiu originis Iudaeoru secundum sanctificatione generis Abraham est. Ad hunc enim dei fuit sermo . Et cur potius Iacob quam Abraha dominus elegit Dehinc cli idem secundu nuncupationis ablocutione sit Israel qui oc Iacob, cur itera additur, Is aes in possessione sibi Ordo exigebat principem electionis Abraham,non eum qui iam tertius in electione est Iacob commemorari ratio quom ammonebat, ut significatus Istaei in Iacob intelligeretur: quin etiam illud accedit, quod qui Iacob est eligitur, qui Istaei posside/tur. Sed iam in exordio sermonis monuimus,illa ex rebus corporaliter gestis commemorata in psalmo esse, in quibus futuri specios tanquam in speculo reIuceret, ea quom gestis rebus coaptata Verba esse,quae cum ea quae gesta int, nunclaret, tamen intelligentiam nobis absolutiorem eorum quae spiritualiter in gestis rebus praefigurabantur ametrent. Dei nomen suave est, non uni tantum genti, at* ipsi irreligiosae, sed omnibus iam gentibus atm linguis. Iacob enim sibi elegit maiore nata suppIantantem, ementem primitias cibo & desperatione uenales, abripieti
tem benedictionem,impoenitentem post seruitutem,deinde post Iuctam deum uidentem,ec Israel nuncupatum. Ante enim Iacob est,re sic Istael. Circula biciamus ecclesiae corpus, quae per dimerentiam fidei 5c Iacob, 8c Istaes habet, echie coetus populii Iegis fide supplantat,primitias eius accipit,benedictione eius diripi secadu domini dictu dicentis: A diebus aut Ioannis regnu coeloru uim patitur,ec uim facientes diripiunt illud Iacob est ergo qui eligitur,domino dicente: Ego uos el gi, non uos me Istaei est qui possidetur in praeteritis primogenitus,ta benedicti Dibus cognitus,in seruitute multi temporis fidelis, in sacramento luetae potens, in promerendis rursum benedictionibus pertinax, in dei cognitione ec cospeetu IOrael. Nouit autem spiritus prophetiae praepotentem hanc nominis dei in congre/gandis gentibus,& postidendis fidelibus suauitatem, dicens: Quia ego nou quam magnus est dominus. Ossicio quidem oris mi propheta loquitur, sed co/gnitione sua uoxista eius est,qui ait: emo nouit Patrem nisi filius,ec cui utauo
682쪽
cπππTIM E CARRATIO 'στ srit filius retitiare.Et filius quidem patrem,si cui uolueriti uelabit. Sed magnitia cimem eius nemo cognosci propheta dicente:Cuius magnificentis non est finis.
Cognitio huius ergo infinitatis ci soli crix propria, qui secundum perfectam origirus suae plenitudinem ipse imago est infiniti. Quia ego cognoui quam magnus est dominus: ec deus nosterprae omnibus dijs.) Non praediis omnibus illis est, de quibus infra ait: Simulacra gentium.argent Lm dc aurum, Opera manuum ho minum. habent di non loquentur. Nihil enim magnum,si metallis, ec saxi eclignis comparatus praesertur. Et quia isti dii non sunt, quaerendum es quos de dixerit.Non enim deorum multitudinem ecclesia cognostit Error hic gentila est. ut coetus, ecconceptus, oc procreationes, ec si cessiones deorum aut tingat, aut credat. Nobis autem secundum Apositum unus dem ex quo omnia, oc nos in ipse, oc unuςdominus noster Iesus Christus, per quem omnia, di nos per ipsum.
Vnus ex uno deus ex deo est.Non recipit alterum innascibilis ut duo sint,nec ad mittit quod est unus unigenitus ne deus sit . Non siliit duo innas cibiIes, non int , duo unigeniti.In eo autem unusquiis quod est,unus ea,dum parem nec unigeni ditus habet,nec innascibilis admittit nem unigenitus demexalioquim in stibili deo subsistit. Videndum est autem, prae quibus omnibus diis deus noster sit unuς nio deos dici per prophetam ita : Deus stetit incongregatione deorum, in medio autem deos discernit.Et hoc quidem tuideturambigu necessitatis absolutae nun/ciare quos deus sigilificet, sed dominus in Evangelus errore nos nuncupationis huius liberauit, diems: Ego dixi, dii estis,ct sit 3 excelsi omnes. Et adiecit: Si er/go illos dixit deos, ad quos uerba dei facta sunt, re non potest stitii scriptu/ta; indissescibilis dei sermo est, homines deos nuncupantis. Inuenio re Mosem deum nunc pari,cum ei dicitur Deum te posui Pharaoni. Sed θc Apostolus do/cuit dici alios deos cum ait: Nam p res sunt dii qui dicuntur siue in coelo, siue intciri,sicut sunt dii multi, oc domini multi,sed nobis deus pater est, ex quo omnia, re unus dominus nosterissus Christus, per quem omnia. Vnus quidem deus no his est,& unus dominus,sed multi dij sunt qui uocant irin coelo ec interra.Et quidem si hoc deorum nomen hominibus secundum sententiam dei competit,mult magis,angelis,archangelis, thronis, dominationibus, mincipatibus, potestatibus dignum, quos Apostolus deos in coelo nuncupari demonstrat. Dii ergo simi qui uocantur,sed prae omnibus deus noster est,non comparatione, qui incomparabis lis praecellit,sed potestate prae caeteris est.Et quomodo prae caeteris si mox ostenaedit dicens: Omnia quae uoluit secit in coelo re in terra,in mari,ec in abyss. Sol ideo congruit omnia facere quae uelit. Sola enim persecta uirtus in nullo im peditur,quo minus quod uelit ec faciat,ic ei ex quo omnia sunt, iuhil difficultatis Occurrat.Inserioris ab eo naturae est,ne totum quod uelit oc faciatiDum enim atqse debet,caret omnipotentie uirtut quia in idipsum quod subsisti habeat alium autorem. Et qui non se sibi debet, non omnia potest um a potiore siubsistit. Sed uideamus quid sit illud quod omnipotentia dei secundum uoIuntatem suam secerit in coelo 8c in terra,in mari, ec in abyssis. Et quidem magnum est, si cotueamur indemutabilem coeli firmitatem, solem annuis cursibus indefessisin moderatum, uices , anni definitis limitibus temperantem, perennes quom lunae uicissitudines , - ei imperturbatos ortus,lapsus conuersionesis signorum. Iam uerotei' opes, ecfoecundos eius seu stus in tutam hominum,uoIucrum,pecudum bestiarum: plena deinde incolis suis mariare spirantiu intra fluctus piscium uitam: tum porro quia Plurali genere maria Graecitas eloquuta est, Oceani inaestimabiles uices ec capa/ cis abyssi imperspicabilem naturam, qua refusus in terram aestus resbrbetur. Sed
cum haec secundd humanam opinionem pladamissilis sint, x de ipsisdicimeri φ
683쪽
mus quae omnia sint quae uoluit Sc secit Educens nubes ab extremo terrae, fulgora in pluviam fecit,qui producit uentos de thesauris suis. Praeterito thronoru,do mi iisnum,Principatuum potestatum, cherubin ec Seraphin, angelorum ocarchangelorum,coeli, terr maris,inyssi,miraculo in his omnia deuS quae uoluit fecit,in coelo ec in terra,in mari ec abysso. Educens nubes ab extremo terr tul ura in pluviam fecit, qui producit uentos de thesauris suis. An haec tantu per festae in deo uoluntatis omnipotentia est, tetram exhalare nubes c coruscare Plu s imminentibus fulgura alternatis spiritibus flare uentos c Sed arguunt hanc opinione nostram uirtutes herbarii, naturs gemmara. Educes,inqui nubeS ab extremo terrae. Quid em sibi uult quod nubes deducunt ec educunt ab extrem terrae Exhalant quidem ualles uiridae nebulas,sed nem ualles mirema terr suns,
neo quisquam nebulam id ipsum existimauit esse quod nubem. Dehinc fulgura Destruit in pluviam fecit .Qtiae hic humani sensusintelligentia est Fulgura nonnunqua hil orioi sine plui sis videmus,ec pluuias saepe eme sine fulgure . Non pluuiae fulgura aste
runt,net rursum sulgura pluuias defundunt. Sequitur quo Qui procliicit emtos de illesauris suis.Qus hic humani sensius intelligentia est. Anne in cocauo aliquo ec comunito thesaurorum Ioco conditos esse uentos existimabimus, eta quiehus uenti soleant tanquam preciosissima thesauri portio produci: B cu selent mutationes uentorum Kequente Wincertae saepe reconuariaecomoueri, totiem Negociostis ad haec deus ipsbs istos ut demutentur, ut dissideanto secreto diuitiarusuarum producit Sed haec a me uolenti inmitem re rationem dictorum ostende re ta commemorata sint, ut nihilo minus inuisibilis re omnipotentis uirtutis esse inrelligatur amari,quod est alis extremo tors, nubes educto inter pluuias sit u .ra coruscare, re uentos ex occultis suorum spirituum sedibus flare. Verumquia non in his tantum omnipotentia dei est, ne* in his solum quae uoluit,fecti inccerto Zc in terra, in mari re in abyssis, re in his quae corporaliter gesta ei se mem-ωtur,spir alia significari meminimus.Demonstrandum est nunc, quid sub his diectis per utitutem prophetiae intestigere debeamus. In eo quodomnia quae uoluit fecit in coelo dc in terra, amari ec a si1s,quantum cognitioni nostrae pernuisum est,nihil amabilius deo homine est. Et subest causa, u cultate ei hoc animal sit. Mundus uerbo constitit,homo autem cum consilio emcitur,non uerbo, sed ope/recogitato: fit quom ad imaginem dei per inspirationem, S ea dei uiuens anima Persi citur legem accepit uestimati fias permiuitur,liber ab omni s mundi dominus constituitiircparadisi incola est,inuidia diaboli dignus est: post peccatum mi sericordiae reseruatur, omnis seculi huius aetate ad cognitione dei eruditur, iudex angelis praeparatur,re elationem eius creatura expectat, uanitati in spem re ipsa iubiecta, ob poenitentiam eius ex peccato angelorum in coriis maximu gaudium est. Hic ipse per sacramentum natiuitatis, secundu hominem Iesum Chrutum aD sumptus est in eum. Iam ubim irreligiosum ante os eius religione cet jam pQl hatum stupris corpus continentia purum est iam caeca quondam a cognitione dei mens, Istaei facta est. Inuidia inmutationem boni proficit, iam ebrietas in ieiunia exarsit, iam odium in amorem demutatum est, iam uitia in uirtutinnuita Perem pia sunt. Fecit ergo dominus omnia quae uoluit in coelo Ninterea, in mari Ni abyssis. Nihil enim in his omnibus charius homine suo habuit, que etiam uni genitus eius deus homo extiti di fecit ita: Educens nae ab extremo terrae.Nu hibtis clominus praecepit, ne iuper spinosam re insincundam uineam pluerem Mandabo,inquit,nubibus ne pluant super eam. Cognoui re nubem in qua locu
i s est deus: Incolumna,inquit nubisloquebatur ad eos. Et testitur miliarium
684쪽
in hae nube n5 Ium hoc quod Iegitur intestigendum,dicens:An nescitis quia patres nostri sub nube fuerunt, ec in Mose baptizati sunt: Nubem hanc ita significat doctrinam apostolicam,quae inumbris,oc a calore defendens, aestum omi .em
futuri iudicii excludit. Quod autem a nouissimis terrae sunt, audiamus Apostola dicentem:Puto autem deus nos apostolos extremos ostendit sicut abortivos.Do minus ipse cum de loco ec de dignitate inter discipulos sermo esset,a1t: 1 uoluerit in uobis esse primus, sit omnium nouissimus. Has ergo nubes deus omnia quae uult faciens, a noulissimis terrae educit, ec hanc inumbrantem doctrinam terrae humilia exhalant. Fulgura in pluuias fecit . Fulgur est uirtutis coele/stis agnitio, &hoc ipse dominus testatur dicens: Sicut enim fulgur exit ab oriem te ec patet usque ad occidentem,ita erit aduentus filii hominis. Et hoc quidem ita
in domino,qui non in locis corporalibus, sed ubissi adueniens cernitur. Caeterum in singulis hodie quicunm uirtutem dei annunciabunt, qcii cognitionem eius perdoictrinam praestabunt, fulgura inter pluuias facti sunt. Fulgura primum ipsi 1ci entia corusicantes,tum deinde uerborum imbrem pros indentes. Et huius pluuiae ex te profundendae Moses non iam spiritualiter per doctrinam, sed corporaliter per gloriam fulgens,ita meminit Attende cinium oc loquar,& audiat terra uerba ex ore meo.Expectetur sicut pluuia eloquium meum, α descisi dant sicut ros uerba mea,& sicut pluuia super gramen,& ut niues super sordium.Illa fulgura in has pluuias facta int, uerba scilicet uiuificantia, ec potantes irrigantia. Seruatus auin rem ordo est, ut post congregatas ex nouissimis tenae nubes,post sulgura constitata producat uentos de thes attris suis. os autem uentos producat, no ambiguuest,eos nempe de quibus ait: Faciens angesos suos spiritus. Sunt enim angeli par arulorum quotidie deum uidentes. Hi igitur sipiritus ad salutem humani generis emissi sunt: nem enim infirmitas nostra nisi datis ad custodia angelis, tot tantisin spiritualium coelestium nequit as obsisteret. Opus ad id suit naturae potioris auxilio,& hoe ita esse ex his dictis docemur, quibus trepidii ac patientem Mosem do minus confirmat, dicens: Ecce angelus meuS antecedet te. Hos igitur de thesauris suis uentos producit, tribuens in his auxilium humanae infirmitati, ut haec nos di uina praesidia aduersus mundi potentes harum tenebrarum in haereditanda nobis
salute tueantur. Sequitur deinde hic ordo dictorum: Qui percussit primogenista Aegypti ab homine Liscp ad pecus, Ec misit signa ec prodigia in medio tui A
gypte in Pharaonem, ec in omnes seruos eius,qui perciis sit gentes multas,ec occidit reges sortes, Seon regem Amorreorum, di Og regem Basan,& omnia regna Chanaan occidit, dedit terram eoru haereditatem Israel populo suo. Frequenter sermo diuinus eum intelligendum esse deum coeli at* terrae, ec uniuersitatis creatorem docet,qui Aegyptum percusserit, mare diuiserit, Aegyptios demerse/rit, populu tu magnis Sc mirabilibus uirtutibus edhixerit,in eremo manna altae rit, eiectis gentibus in terram repromissionis induxerit. Et quidem omnia haec magnifica praeclara opera deum esse testantur. Nem enim mediocris θc mode ratae uirtutis est tanta gesssisse, admirandus in his intelligendus est. Sed docet nos Apostolus cum ueneratione gestorum praeformationem in his doctrinis at operis spiritualis agnoscere,cu lex spiritualis est, cu gesta eius allegorumena sunt, in sub nube patres fuerunt,cum in Mosen baptizati int,cum de spirituali petra bi/herunt,cum petra Christus est, cum postremo secundia exaltati in deserto serpe iis formam exaltandus est dominus. Ergo licet illa in Aegypto corporaliter gesta sint,spiritualiter tamen nunc geruntur in nobis. Aegyptus in quo seculi serma est, uirtutibus 8c plagis dei percutitur,signis portentis. terretur, plagis dei percuti tur, cum iudicium suum audit, cum damnationem suam cognoscit, cum in ipso
685쪽
tutes cruci suae dominus confixit, locutus quom est tanquam ad uiuentem animilem p Aegyptum, ut non habentem terram inanimem p regionem, seu incolas eiu quOS rationales animales constituerat Iioquin existimaretur. Misit signare prodigia in medio tui Aegypte in Pharaonem,ec in omnes seruos eius. In me/dio tui quid est Cognoscimus ex eo quod dictum est:Deus aute deus noster ante secula operatus est salutem in medio orbis terrae. In medio ital orbis terrae loco, in quo dominus salute nobis operans passus est,signa re prodigia misit: dum cru eis sciae horis sol effugit,tremit terra,saxa rumpuntur,sepulchra panduntur, mor Tui exurgunt.Haec in medio tui Aegypte signa facta fiunt. Pharao tuus,id est,di holus aquis necatur, baptizato populo, ipse cum exercitu sito obrutus: percussae deinde gentes multae, extincti scilicet innumerabiles in nobis uitiorum incola ius, reges quoque istes perempti. Fortes plane. Seon regem Amorreorum, ec
regem Basan,& omnia regna Chanaan occidit. Et quid istud est Tot regna
eversia sunt,tot reges extineti iunt,ec horum tantum fit memoriar Fit quidem se cundum gestorum fidem paucorum memoria ex pluribus, sed hi tantum memo etantur, in quibus quamuis quidem res gesta cognosceretur, tamen per conditio nes uirtutes , nominum spiritualis in his esset conditio subtexta. Nam Seon in suctuosae arboris interpretatio est. tioci enim nobisicis arbor infinictuosa, id H traice Seon nuncupatur, Amorreus uero exacerbans.Has ergo sub horum nomi num significa ne instuctuosas in nobis exacerbantibus uirtutes deleuit, infiu/ctuosos sciIicet principes, qui nos qui exacerbabamus dominu obtinebant. Et ob id secundum dictum Euangelicum exempIo infructuosae arboris excisos. Og uein vo rex interpretatione habet maceriae siue ualli. Basa uero confusionis siue pudo/ris. Regem hunc ergo confusionis pudorischnostri extinxit, soluens secundum Apostolum maceriam,uel ualli,id est, quo ad cognitionem dei prohibebamuro, saeuium diruens. Occidit deinde omnia regna Chanaan.Maledictum Chanaan esse Genesis docet,& esse seruum fratrum suorum,ob contumeliosam eius in pa trem iniuriam.Interpretatio autem nomirus Chanaan motio est. Quae igitur nostri uitia Sc in maledictam impietatem commouebant,aim in nos ut sita ac potesta te regnabant, dominus extinxit. Quod autem per uarias uirtutes quae in filiis obedientiae operantur, haec regnant peccata in nobis, Apostolii audiamus dicentem: Non regnet amplius in mortali corpore aestro peccatum. egna ergo haec occisa simi.Iam enim non dominantur in nobis.Sed occisis his,quid consequitur Dedit terram eoru haereditatem IstaeI populo suo. Data quidem terra est re gum regentium superius memoratarst, sed amissa rursum est.Hodie a gentibus incolitur,Isiaci ubi , exul est.Et quomodo terra quae data est haereditas est MMnet ergo ide ordo,ut sub his qus corporaliter gesta sunt, ea ques spistitualiter essent gerenda,prsscripta sint. Data igitur corporu nostroru terra in haereditate est,quae antea erat in Chanaan maledicta, in uitia mobissis,in Basan confusionis pudoriso plena, n Amorreo exacerbans ec tritans,quam possidebat in in insidesitatis ma ceria,quam occupauerat in Seon arbor inlauctuosa. Haec igitur terra, seluto inii, delitatis uallo,re excisa ex ea arbore infiuctuosa data est haereditas, & data est Is/rael populo suo. Quae autem haec haereditatis terra sit, re qui sit hic Isiaes, audia mus apostolum Paulum dicentem: Sicut portauimus imaginem terrestris,portomus imaginem coelestis. Haec est Israes, cui terrae beatae huius eontinget haeredi/tas, cui conglorificati in domino, terreni corporis sui erit aeterna possessio . Hoc Christianis est proprium, qui hoc in se nomen in Iume per coelestis imaginem
iisque ad finem retinuerint. rus ita ait: Domine nomen tuum in seculum.
686쪽
Nunqhaid nobis optandum hoc deo est, aut aeterna uimis eget iroto nostro, ut maneat in aeternum s Vt in nobis potius maneat, optandum eit. Sicuti cum dici mus: Sanctificetur nomen tuam, adueniat regnum tuum, siat uoluntas tua sicilina coelo ec in terra. Non utique ut haec deo proueniant, Optamus, ut sianctificetur qui canetus est, ut uoluntas siua fiat, cuius faelum inuoluntate est. Nostrae haec potius rei uota sunt,ut per egregia fidei nostrae opera nomen eius sanctificetur in nobis. Ait enim: Estote sancti,quoniam ego sanctus sum it in nos regnu eius ad ueniat, & digni aeterno regno per indultam nobis aeternitatis st.bstantiam simus, quia spes uitae est, confiteri regnum eius. Et dicenti sibi latroni Domine memen to mei dum ueneris in regnum tuum, respondit: Amen dico tibi, hodie in ocumeris in paradisionit sicuti uoluntati eius in coelis ab indefessis ec coelestibus uirtu tibus paretur, ita eca nobis in terra pareatur, ne corporalis nos infirmitas ab exe quenda eius uoluntate deflectat. In coelis enim indefessis quotidie uocibus dici tur: Sanctus, sanctus,sianctus dominus deus fabaoth,pleni simi coeli oc terra giberia tua. Vt nobis quoque nihil aliud in opere sit, nisi per quod sanctificatur no men eius: nihil aliud in spe,nisi per quod etiam in nos regnum eius speramus,ni hil aliud in uoluntate, nisi per quod deo aeternae nobis laudes sunt deserendae. Profectus hic uoti nostri indigentiae res est, ut nobischim nomen eius maneat in aeternum.Dehinc sequitur: Et memoriale tutum in generationem ec generatio/nem. Non sicut saepe a seculo in seculum,neque a generationibus in generario/hes,sed in generationem Sc generationem. Et hoc no de nomine,sed de memoriali. moriale enim est memoria operum det,quae libro legis continentur .Et quia lex oc memoriale dei in generatione prema, udaeoru scilicet, uis in plenitudinem tempora mansit, sicuti plebi Sodomae oc Gomoreae uis ad plenitudinem peccati poena dilata Est, ita mensuram omnium impietatu cum prima generatio exples fet,memoriale dei, Zc omnium opera sitiorum memoria in generationem alteram rans it. In Christianos nempe, cu quibus hodie legis ueneratio est, oc prophetia, di nomen domini. Tenuit aute hunc eundem in consequentibus ordinem, dices:
Quia iudicabit dominus p ulum suum, & in seruis sitis con labitur. Di seri iudicari ec consolari,ic differt populus & seruus.In seruis autem cbsolatio,in populo uero iudicium est. Populum dei Istaei secundum carnem nuncupatu esse quis nescit Dictium autem ab Apostolo est: Qui in lege peccauerunt, per legem iudicabuntur Iudicabit ergo deus populum suum,sed in seruis suis consolabitur. Nempe illis de quibus dominus ait: ui credit in me,non iudicabitur,sed transiri
de morte in uitam:qui autem non credit,iam iudicatus est. Con labithir aute do
minus iudicato Israel in seruis suis. In omnibus enim fidelibus terra latium harhebit ex damno. Voluisset enim populum suum, quem in patribus eorum Abra ham,& Isaac,5 Iacob elegerat,non iudicari,ob quem post diuersias plagas Aegy/ptum afflixerat, ob quem in columna ignis & nubis astiterat, ob quem mare diui
serat,aquam e petra eiecerat,manna e coelo miserat,legem posuerat, ueniam tan
iis sacrilems indulserat, tot irreligiosoru regna deiecerat, prophetas miserat, uni genitum buum nasti hominem uoluerat Sed tot tanti si beneflchs popuIus 1 notus Sc colonus uineae primus electus, in ipsum dominu uineae parricidales maniis intulit, deum quantum in se est, crucifixu in homine mortificans. Sed electi simiserui quibus uinea fructum eius reddentibus traderetur. In quibus dominus it dicato populosiuo,pietatis suae damnum consolareturatam consolamur eum gentes in martyribus,ta confestaribus,& fidelibus suis, fructus ex se comissae sibi gratiae rependentes Non noua autem nec huius tantu prophetae uox ista est. Moses
in praeclaro illo Deuteronomii cantico, cum peccata populi huius, impietat LI nouissimas
687쪽
nouiLmas,8c fidem generationis alterius praedicarchait: Quoniam iudicabit dominus popula istium, ec in seruis suis consolabitur. Sanctius etiam Eleazar cum asu leor im principibus populi sui degustare ementium sacrificatum cogeretur,6oriam n argendum. tyrii sub hac eadem uoce consummat.Sciens dominum inseruis suis uoluntati metentium sit eiuS Operantibus iudicato popuIo cd Iandum,conuertitur deinde ad depellenduerifieatam errorem gentilium Prophetico sermone, ut stultas at in irreligiosas superstitiones ex ipsis superstitionum causis coarguat,dicens: Simulacra gentium argentum ec aurum, opera manuum hominum os habent re non loquentur, aures habentre non audient: nares habent di non odorabunt,manus habent oc no palpabunt: pedes habent ec non ambulabunt, nec3 est spiritus in ore eorum, non clamabunt
in gutture suo.Similes illis stant,qui faciunt ea,ec omnes qui confidunt in eis. Frequenter & in aliis psalmis id ipsum de simulacris gentium dictum est, ctc pro phetia omnis hoc Iaborat, ut humanu errorem a stultissimis his irreligiositatu stuγdiis auenat. Addunt enim plerim his impietatibus suis autoritatem,ut preciis metallorum honorem diis quos sibi fecerint,quaerant, auro eos argentoc, formando, sed hoc tantum quod possunt largiuntur,imaginem scilicet oris,oculorum nartu, manuum Sc pedum,deos suos in forma mortui corporis adorantes,cui spiritus est
sine uoIuntate, os mutum est, oculi hebetes, aures surdae, nares inanes sunt, ma nas dissblutae, pedes rigentes omne corpus immobile est. Sed errori eoru id quod nec sperare audent,deputatur,ut eorum sint similes quos adorant,uenerantes sine in conseruo ueneratorct,ipsi simulacroru modo in emortuo corpore sine uitae sp, ritu relinquendi. Demonstrato aut errore gentili,ad doctrinae ordine propheticus
sermo se retulit,dicens: Domus Israel benedicite dominum, domus Aaron bone dicite dominum,domus Levi benedicite dominum: qui timetis dominum, he nedicite eum. In his nominum aiss officiorum distinctionibus omnem ecclesiae popuIum complexus est,sed per nuncupationum & proprietatu significationem ipsa illa officiora merita diuitii. In eo enim quod dicitur, domus Israci, ec domus Aaron,ic domus Leuhic qui timetis dominu,aliud ab alio esse discernitur, ut se cundum Apostolum ad Corinthios scribentem, quaedam sit in hominibus d:stin cito,cu uocatis sanctis, cu omnibus qui inuocant nomen domini nostri Iesu Chii
sti,ut aliud uocatos,aliud sanctos, aliud inuocantes nomen domini esie significet. Nunc autem primu Israel nuncupati videmus,secundo Aaron,tertio Levi, quar to timentes dominum .Et in Aaron sacerdotes significari non ambiguum est. Sa cerdos enim in lege primus fuit Aaron , & exinde in successione eius Scerdotum honor mansit.In Leui autem ministros ostendi absolutum est: haec enim tribus in ministerium electa est.reliquus autem populus,cui no lacerdoth, nem ministerii, sed remoris officium est, in his qui timent dominum nuncirpatur.Docet autenos Apostoliis super omnes hos esse Israes,cum ait:Et quotquot regulae huic obsecundabunt, pax super eos,& misericordia,& super Ista H.Sacerdotes & ministros ofi cii sui regala,in eo quod agunt,cotinet,sed pristat longe uoluntate magis aliquid ager quam Iege. Et optimum est per ministerii ordinem no soIum satisfacere ministerio sed per doctrinae scientiam,& fidei calorem ad cognitionem dei contem plationem . contendere.Eum ergo qui deum intelligens di uidens esset,quod est propctum IIraet,in primo benedicentium ordine collocauit, qui ossiciu in quo eo set,atiue honorem facerdotis,hac ipsia cogniti per fidem re contemplati dei uirtute Praecelleret: quia cum plures sint Aaron, id est sacerdotes, pauci tamen Israci, id est,qui cognitione mentis deum contemplaturi sin reperienturita ergo primum ad benedicendam aduocantur, caetera saliis post eos, meo quo& ipsi ellant ossi
ei o,benedicturis. Sed ec benedicunt deum, ec domus Israel, ec domus Aaron, ec
688쪽
cπππIIII PsALnVM ENARRATIO Gradomus Levi, re omnes qui timent deum, eum scilicet, qui est benedictus deus in Sion, qui habitat Hierusalem sanetum montem Sion, ec ciuitatem coelestem e ciesiam primitivorum manentium, ec striptorum in coelis in domino nostro Iesu Christoriiu est benedictus in secula seculorum. Amen. Alleluia. Palmus cxπα V
infitemini domino quoniam bonus,quoniam in secula miseescor
dia eius ecc.) Non est ociosus sermo propheticus,nem ex inanibus ac superfluis causis spiritualis loquela est.Si enim in uiris prudenti bus expediari id maxime solet, ut ea quae loquunIur, grauitate eo rum doeisinat, digna stat,omnisc, sermo no sit sortuitus & uagus,
sed ex rationabilibus causis profectius,5c expectationi audientium utilis,ec auto ri congruus disserentium,quanto magis id in coelestibus eloquiis opinandum est, ut quicquid in lais excelsum est,ciuinum,tationabile, di persectum esse existimotur. Sed plerum, imb semper uitio nostro accidit, ut quae legi in ecclesia audimus, auribus at 3 animis nostris longe ab his peregrinantibus negligamus, ut per au diendi incuriam uilescat apud nos dictorum coelestium dignitas, cum in lectionis tempore rationem supputamus,stas concipimus,iniurias cogitamus,luxus recolimus.Tunc ad lam occupatis nobis surdae aures sunt,& hebes mens est, ec si quid forte in aures nostras eorum quae Ieguntur,inciderit, uirtutem tamen dictor u ob rutus seculi curis animus non seniit: ec quoru intelligentiam non sequitur,levem existimabit autoritate Omnia aute quae in libris propheticis sunt,maximu humanae ec salutis ec doctrins prosectu in se habet,nostri , causa uniuersa scripta sint,
ut nune nobis institutionem uitae 1nnocentis amenent,nunc scientiam dei intima rent,nunc originis naturae v nostrae cognitionem tribuerent, nunc futurorum in
telligentiam no spe tantu, sed ratione praestarent, nunc causias uniuersitatis huius onust, proferret, Sc humanum sensum tantarum rerum intelligentiae incapacem ad capiendum horum cognitionem uar is dodrinae genetibus distenderent Partihus enim quibusdam di diuisionibus opus fuit, per quas sensim sub usu exercita tionis assiduo opinio saltem incomprehensibilis nobis huius intelligentiae posset irrepere. Plures prophetae sunt, ingenua eorum copiosiach dicta. Pliures euam psalmi sunt,& in singulis multa oc uaria cogesta sunt.Et quanquam omnes unam ais eandem in se doct inae formam complectantu diuersis tame institutis in eandem nos scientiae uiam dirigunt, non omnia in unum congerentes, incapaces enim omnium sumus, sed partes partibus explicantes, ut per id quod singula co gnoscantur, proficiatur ad multa. In hoc autem psalmo, quia singulis eiusdem rei argumenta diuersa sunt id cotinetur,ut causam uniuersitatis huius, id est,cur coe Iam,cur terra, cur homines, cur caetera sint, ex bonitate oc misericordia dei prose clam intelligamus, per id quod dicitur: Confitemini domino quoniam bonus, quoniam in leculil misericordia eius. Ae minii in eo quod ita coeptu est,confistemini domino,duplicis intelligentis significatio descit, ut aut de in confessione laudemus quia bonus,quia misericordia eius in secula sit aut pectata nostra coisveamur,& ab eo indulgenda, quia bonus est, occulus indeficiens misericordia sit. Vtrunm enim nature nostre est couenies, ut oceu ad cuius cognitione nascimur laudemus,lcei qui bonus est 5c cuius misericordia in secula sit,cofiteamur peccata sub agnitione peccati. No enim necessaria est cofessio deo qui nihil ignoret,ut ea qus gesseris colitearis .Quia porro cosessione istae deus no eget,cuius agnitio ni nihil occultu est,cuius auditui nihil invium est,cuius uirtuti nihil reliquu extraque locus nullus est.sed confessio est rei eius qui ignorabat Prosessa cogniti m
689쪽
I L A 'κ I L EN alterius iudicri Opinione in alterius intelligentie proficiens sententiam iit illa enim. hi ae iocundum quis in esse ante existimatierat ,rapere,cadere, furari, superbire, potare,lluxuriari. sed ubi haec omnia aeternae damnationi obnoxia esse cognouit, cognitis his confitetur errorem. Confessio autem erroris, professio est desinendi Desinendum ergo a peccato est ,ob quod peccati coepta consessio est.Caeterm tra ueniam es,qui peccatu cognouit,nec cognita confitetur.Confitendit aut semper est, non quod peccandu semper sic, ut semper sit confitendis, s quia peccati deteris Sc antiqui utilis sit indefessa confessio Docet aute spiritus sanctis semper confitenda,cum ait per prophetam: Iustus ipse sibi accusator est in primo sermo/ne suo Iustus non se ex praesentibus,sed ex praeteritis accuset Cui enim adest prς sentium accusatio, iusti nomen aufertur. Et audiamus se Apostolum Paulum ex praeteritis arguentem,cuim ait: Quia non sim dignus uocari Apostesus, ea prop/ter quod persecutus sitimecclesiam dei.Gratia autem dei sum,quod sum. Haec est illa iusti uiri uera consessio, qui iustitiam praesentem ex praeteritorum conscientia confessione commendat. Ad quam ec alibi per prophetam monemur: Confiter inquit, peccata tua prior,ut iustificeris. Ad hanc ergo confessionem in psalmqvocamur: Quoniam deus bonus est, quoniam in secula misericordia eius. n 'festionis nostrae hunc impensiore maximae sidei fiducia inuocantes,quia cui con vitemur ec bonus est, ec nescit misericors esse desinere. Confitemini deo Moisi quoniam in seculum misericordia eius. Vt in Evangeliis resiponsione domini Miadducaeos docemur, no est deus mortuom, sed uiuorum, per quem ec dictu est: Ego dixi d i estis,ae filii excelsi omnes. Non dignatur deus comi ptibiliu Sc mor vallum deus esse, sed eorum qui in coelestem gloriam transbo Udi exuti uetem homine terreno,nouum eum qui in coelis est induerunt,qui consormes erunt cor pori cniae dei.Et deos hos effici licet fidei eorum meritum exigat,tamen ea ma xime caiisa est quoniam in seculum misericordia eius. No ille eguit deorum deus nuneupari sed bonitatis ec misericordiae suae est,ut deos faciat,honorem nominis sit ex affectu misericordiae bonitatis impertiens. Confitemini dominodo minori; m,quoniam in secula misericordia eius.) Deos plures nuncupati, siue in collo, siue in terra, Apostolus docuit,ut non solum humanae naturae istud,sed spiri uali competere uideatur cum ait: Sed re si int dij qui nominantur in coelo, α in terra, per coeli Sc terrae significationem utri naturae nomen hoc competens esie demonstraris. Idem quom Apostolus deum dominum dominorti esse significat, cum ait: ex regum ec dominus dominantium .Dominatus in uiles redegeneres indimus deo est. Rex ille regum est, ec dominus dominorum, ut est deus deor Et deos quidem quos significet non ambiguum est,de quibus dixit Deus stetit in synagoga deorum. Reges autem idem Apostolus absolute ostendit dicens: Iam sine nobis regnatis, ec utinam regnaretis. Reges sunt in quos non regnat peccaκ tum, qui dominantur corporibus iis, quibus est huius subditae S subiectae sta carnis imperium. Hi ergo reges sicini,& horum deus rex est: hi etiam domini sunt, ' qui non erunt serui peccati, quia qui facit peccatum seruus est peccati. Dominam 'dum ergo est peccato non seruiendum Dominiautem sunt qui haec peccati cor 'pora dominationi suae per subiectionem uitiorum suoru peccat 0rumi, siubdunt. Nossit se esse Apostolus corporis sui dominum,cum ait: dubiicio enim mihi coratus meum,di in seruitutem redigo. Qui in seruitutem redigit, domini necesse est
iure inseruitutem eum qui seruiturus est redigat. Horum ergo taIliam domino rum deus dominus est, uocans eos per spem aeternitatis, iit domini sint, ut in his
dominis deus dominus sit. Et hoc non ob aliam causam nisi id qfila in se Ia miseric dia eius, domans imbis per aeternaenusericQrdide siuae benianitatem, M.t
690쪽
esse stis nobis dominis digni simus quoru ipse sit dominus. Qui fecit mirabilia:
magna solus. In plurimis quidem humanorum operum gestis multa magna ecmirabilia extiterunt.Sed quicquid in his gestum est, ad eum refertur cuius uirtus illa gessit. Multa mirabilia Moses in Aegypto egit,sed testimonium magi incan latores p perhibent,quia in operibus illis digitus dei est, sicut scriptum est: Dixe runt ergo incantatores Pliaraoni:Digitus dei est hoc.Ex quo ostenditur uirtutem dei per Moysen operatam suisse, cuius tum illa ministerio gerebantur. Magi quoque miraculi illud fuit, tum cum dicente Iesu Naue sol stetit contra Gabaon, α Iuna contra itallem Hason. Nescio quid hoc mirabilius estici possit cum inberbo hominis sol ec Iuna in diei unius moram excursus sui lege detenti sunt.Sed uirtutis huius autorem scripturam, addidit, dicens: Non fuit dies neque priustaeque postea, ut sic exaudiret deus hominem,quia dominus pugnauit pro Israel In eo enim quod Iesus exauditus est, di pugnabat deus in Israel,uirtus eius in granis, qui re pugnabat, re exaudiuit ostenditur. Qin fecit coelos in intellectu,quo
niam in seculum misericordia eius.) Faciendorum coelorum siola misericordia suae causa est, neque enim eguit ut fierent. Sed qui bonus est, in id imi uersa secit, ut plures honitatis suae copiis uterentur.Fecit autem coelos in intellectu non irra/tionabiles, neque infirmes, neque confusos ec inordinatos. Sed cum regionem cognitionis suae qui infinitus est collocaret,coelo superiore atque primo eodem in orbem collocato terminum quendam uirtutibus, quae primum ad cognoscenμ dum se gignerentur inclusit. Neque enim gignendae creationes uirtutem incon spicabilis dei serre potuissent, nisi naturae temperatioris obiectu sedem hanc moder tae ad infirmitatem habitationis incoleret. Aquis etenim eleuatis illam ipsam primi coeli naturam temperauit, quae superni dei accensa uirtute nequaquam ab sufetioribus esset patienda naturis.Coelum uero inserius non uniforme, sed multi Plex tetendit: quod totum firmamentum nuncupans, ualida ad sustentationem aquarum superioriam temperationem* aeris nostri firmitate solidavit. Et idcir/co plures coelos doctrina prophetica prodidit, quia necessarium naturae nostraefuit,per momenta quNam,ec profectus rationabilium moderationum regionem hanc indulti nobis ad praesens habitacuIi temperari. e numero item coelorum nihil sibi humanae doctrinae temeritas praesumat. Apostolus usque ad tertium lan λtum coelum sese raptum intelligit.Plures quidem thronos,dominatus, potestate principatus connumera quibus necesse est, proprias sedes habitationis congrue deputari.Sed & aliquorum cognitionem futuris temporibus promittit esse,quoa significat cum ait: Et super omne nomen quod nominatur,non istum in hoc seculo, sed etiam in futuro. Sed de numero Apostolus nihil docuit,& nescio an tacue/rit an ignorauerit. Nunc enim re professus est, se ex parte cognouisse, ec tamen cum raptuS ad coelum est, audisse te quae non sint loquenda testatu . Nobis suis sicit plures coelos sic ire esse, quippe cum S coeli coelorum,dc aquae quae super cinIossunt laudent deum. Sub inferiore autem superioris circuli coelo, quod firma, mentum nimcupauit, terram inferius collocavit: quam mediam suspendens, ecconfirmans,ita manendi sede moderatus est, ut paribus undit mensuris ponderihus , librata,& substrata consisteret,ut is qui infinitus est deus primo illi iperio,
ris coeli circulo circunsuse supereminens aequalibus ex omni transfusione sua spacijsomnia uirtutis suae, spiritu in usum ac naturam animantium temperato, ea quae crearentur attingeret. Apostolus enim ait: Quia in ipso uiuimus, re moti mur, ec sumus, per quod ostenditur terram in spiritu eius tanqua in transfusi spi/ritus ambitu constitisse, cum in deo omnes Θc uiuamus,& moueamur, &simus.
Quod autem sn omnia temperationis spiritu trans lassis ec penetrans sit, id docet propheta