장음표시 사용
731쪽
τα- D. N I L A R I I Npotius quatri urinitur,ciam tamen id quod sumat uratur, deinde cum coruscant Dbus coruscationibus dissipantur potius lillucesciant: tum quod cinissas sagittis conturbantur magis Q configuntur, non sine maxima ratione spiritualis intelliflgenti ita dicitur.Et quide iam ec alius psalmus his paria significat cum ait: Praeparans montes in uirtute tua accinctus potentia. Aduentu enim domiim coitactaec obtrita diaboli potestas est ,cum fidei sanctorum hominum subiectiis est. Non quod non adhuc potentiae suae maximas habeat uires, sed per id quod iit cudi subiectus est,praesentis subiectionis coditione ultioni di poenae legitime prsparatur. Vt nunc per hanc eandem subiectionem uirtute dei tactus sumet, licet nondum totus uratur,sed per id quod interim sumare potuit,& uri posse noscedus est. Hitur non ille tantum, sed omnes eius. Non uni tantum praeparatus hic ignis est domino docente: Abite in ignem aeternum, quem praeparauit pater meus diaboris N angelis eius.Hi ergo montes tacti a domino fumabul. Dissipabuntur etiam per coruscatas coruscationes,lumen scilicet eorum,de quibus dictu est: Vos estis lumen mundi,non serentes . Domini nanin aduentus,tanquam fulgor ab oriente uis in occidentem apparens intelligetur. Sed interim coruscationes multae sunt, id est, apostolicae praedicationes, oc splendor doctrinae dei quae condensam illam ec conspiraram daemonum uirtutem coruscationis Iuce disperget. Sagittae enim emissae coturbabunt eos. Meminit eadem quom prophetia, ec loco alio harum sagittarum: Sagittae,inquit,paritulorum factae sunt plagae eoru. Paruulom, ut Apostolus ait,malicia non sensu. Horum igitur,id est,fidelium ad innocentiam renatorum uerba tanquam sagittae emissae illos sumantes montes conturbabunt,cum regni coelestis beatitudo ec aetem1tas praedicetur e cum honor sieculi cota mnatur, o Christi gloria speretur:cum luxus re ebrietas relinquatur,& corpus ieiuniis puragetur:cum auaritia uincatur,& largitio exerceatur:cum uirgines corpus suis oderint,cum uiduae fuisse uirgines maluissent: cum conses res uitam suam detestentur,cum mori martyribus si optabile. Et hoc totu fiagittae istae, id est,doctrinae ecorationum uerba praestiterint,quae emistae eos, qui his aduersabatur conturbant: cum cessante regno eorum Christi regni expectatio praedicatur. Sed ex alto ma nus domini emittitur. Manum autem dei dominum nostrum Iesum Christum si
ςnificari in sipiritu non obsicura doctrina est. per eum enim facta sunt omnia. Et Κriptum legimus: Manus enim, inquit,mea auxiliabitur ei. Quia per silium dei homo assi impius Iaqueis mortis, di a iudicio iniquae damnationis per gloriam resurrectionis eripitur.Sequitur enim: Eripe me de aquis multis. Aquas populos dici usitata cognitio est,ut etiam per Esaiam dicentem docemur: Propter hoc ecce dominus inducet super uos aquam fluuii ualidam ec multa ec regem Asiseriorum. Quorum uirtus a P utra in abolendu finem exemplo aquae transfluen/tis elabitur. Vt hic idem propheta ait:Perierunt sicuti aquae praeterfluentes, quia
natura eoru cessante incremento maris, in qtiod scrutur, eximitur. Et de manu
iniqua filioru alienorum.) Dei enim este destiterant, de quibus dictum est: Filii alieni inueterauerui.Et quibus dictu est: Vos de diabolo patre estis.Sed no solum filii alieni sunt,dominu suum no recipiendo sed etiam id quod sequitur: Quo rum os locuta est uanitatem. Vanitas oris re costisionis suit illa, qua dictu est:
Nos no habemus regem,nisi Cesarem. Regem enim seculi, id est,uanitatis populus in regna aeternu electus elegit. Et dextera eoru dextera iniquitatis. Iniqua dextera est cum paImis caedit,cum uirgis laniat, u calamo collidit, cum coronam spineam coarctat , cum clauo manus ac pedes figit, cum fel aceto admiscet: cum omnia iniquitatis opera cosummat Post quae potenter a domino gesta atq; persecta nouo nobis gloriosae uictoriae erit cantico cocinxndu. Ait enim: Deus cari
732쪽
cπLIII. PSALΜvN ENARRATIO τι sticum nouum cantabo tibi, psalterio decacliordo psallam tibi. Et quod hoc no/uum canticum sit contuendum est. Plures autem nouu canticum cantantes piat Dii reperitantur Nonagesimus enim quintus psalmus,ita coepit:Cantate domino canticum nouum,cantate domino omnis terra. Et rursum: Annunciate inter gen/tes gloria eius, in omni populo mirabilia eius. Et rursiam: Commoueatur a facie eius omnis terra,dicite in nationibus dominus regnabit. Hoc canticu nouu,quod omnis terra cantat,quod iam non intra Iudsae Iimbos at sines cognitio eius,qui omnia creauit esse celebratur:qubd iam inter gentes gloria dei inuisibilis nuncia tur:qubdoinnes patriae gentium laudationem honoris debiti colitentur, quod in m τια nationibus deus regnaturus ostenditur.Nouum hoc inter tot errores seculi canti
cum est,ec errantibus antea gentibus inopinatus hic hymnus, per quem deus in uisibilis,incorporeus,aeternus, ec rusti iudicii iudex, & beatae haereditatis rex esse cantatur.Est & nonagesimus septimus psalmus canticum nouum cantans: Can late domino canticum nouum, quia mirabilia fecit dominus. Sed nescio an idcir co sit canticum cantandum, quia mirabilia deus fecerit. Olim coelum pulcherri naum at immobile manet. Olim in eo astra indefessis officiorum suorum cursi hus perseuerat. im tempora alterno ec indemutabili recursu temperatur. Olim terra annuis fructibus diues est. im homo maxime mirabile opus dei nascitur. Et si nihil postea deus mirabile quum haec creauit adiecit,quaer0 quod nouu camtictim ob mirabilia facta cantandum sit.Et no diu nos psalmus patitur crrare.Ob quae enim mirabilia nouum canticum cantaret ostendit dicens: Liberauit eum dextera eius,ec brachium sanctum eius. tum secit dominus salutare suum an te conspectum gentium.) Hoc nouum canticum est,hoc mirabisse dei est,quod Itherauit eum dextera eius,quod sibi ipsi salutem uirtus sua tribuit.Potestatem, in quit,habeo animam meam ponendi,&potestatersi s eo anima meam resumendi.Nam externo eguit unigenitus dei filius ad saluandum hominem,in quo nasci uoluit, auxilio,*in gloria patems maiestatis manes sua in se usus es potestate, Per quam resurrectionis gloriam salutare situm notum gentibus secit, cum in eo naturae tete carnem in aeternae salutis substantiam transformata esse cognoscunt Cantat*centesimus quadragesimus nonus psalmus canticum nouum. Et cur sit hoc canticum nouum mox propheta subiecit,dicens:Exaltabit mansuetos intem Exultabunt sancti in gloria,laetabuntur in cubilibus sitiis. Et exultationes dei in gutture eorum, digladii bis acuti in manibus eorum. Ad faciedam uindictam in nationibu increpationes in populis. Ad alligandos reges eorum in manicis o compedibus,ec nobiles eorum in uincuIis serreis. Vt iaciant in his iudicium con/scriptum,gloria haec est omnibus sanctis eius. Hoc canticum nouum est dei fanyctos iudicq aeterni sumere potestatem. Sancti enim secundum Apostolum mun dum iudicabul.Hoc igitur nouum cantatur a nobis,ultio in nasiones, arguitio in
popuIos,manicae & compedes regum re nobilium uincula serrea,ta con ripti in eos iudicii sententia.Qtiod etia in huius psalmi nouo cantico simile cantatur: Deus cantionem nouam cantabo tibi,in psalterio decachordo psellam tibi. Qiu classalutem regibus.In decachordo igitur psalterio, id est, ueI quod dece chordarum illud psalterium sit, uel quod decem uerboru organo at in gestis cantio noua ista cantatur:ueI quod Iaomo ipse decem quibusdam chordis manibus ac pedibus ex tentu persectus spiritualium operum suorum gestu motuc, sic psallat,ut cantio nem nouam hanc cantet. Qui das salutem remus. Regissius quibus dictum est: Venite benedicti patris mei,possidete praeparatum uobis regnum a constitu tione mundi.Qui nobiles ligabunt, qui reges manicis re compedibus costringet, qui iudicabunt,arguent,uindicabunt. Et quomodo salus regibus detur ostendit.
733쪽
Qui,inquit, liberas David serim tuum.) Eum nempe David,de quo hic idem liber ex persona dei patris alio psalmo prophetat: Postii adiutorium super poten tem,Sc exaltavi electLim de plebe mea. Inueni David seruum meum, oleo sancto
meo unxi eum.Manus enim mea auxiliabitur ei.Ipse inuocata pater meus es tu
deus meus,ec susceptor salutis meae. Et ego primogenitu ponam eum excelsum super omnes reges terrae.Et sedes eius siccit ibi in cospectu meo, & sicut luna per secta in aeternum,di testis in coelo fidelis. Et rursum in psalmo eodem ex persina eius ad patre: Sicut iurasti David in ueritate tua, memor esto domine opprobruserui tui,quod continui in sinu meo multarum gentium. Ouod exprobraueri incinimici tui domine,quod exprobrauerunt comutationem Christi tui. probria multarum gentium in sinum suum Dauid hic unus excepit.Ipse enim peccata nostra suscepit, et infirmitates nostras portauit,liuore eius nos sanati sumus.lta dum hic Dauid liberatur,'Iegi mortis eximitur, salus quoque regibus datur.Ipse est enim primogenitus ex mortuis. Et ut in Adam omnes morimur, ita & in Christo
omnes resurgemus. Liberatio ergo eius saltus regum est. Regnabunt enim consorines gloriae sitiae per assumptam ab eo naturae notas conditionem, rursum omnes in nature eias communione mansuri. ipitur ergo hic Dauid de gladio malignorum Spiritum enim Iesus posuit cum Voluit, nec expectauit,ut animam impresse sum uulncis emitteret Ius anims eius manus irreIigiosa non habuit. Ait enim De gladio maligno erue me. Quanqua enim exanimi iam corporis latus miles traiis foderit usus ministerio saeuitiae,caeterum potestas spiritus emittendi,causam uio landae in se animae non reliquit Conimmat deinde cantionem nouam nous confessionis hymno terrena iudicia dc secularium bonoru gaudia falsa condemnans, eum ait: Quorum os locutum est uanitatem,&dextera eorum dextera iniqui
tatis. Quorum fit 3 sicut nouella plantatio stabilita in iuuentute sua. Filiae eorum
compositae circum ornatae quomodo similitudo templi Et promptuaria eoru ple na eructantia ex hoc in illud. Oves eorum sectosae abundantes in egressibiis sitis, boues eorum crastis.Non est ruina maceri non transitus; ne ν clamor in plateis eorum.Beatum dixerunt populu cui haec sunt, alus populus cuius dominus deus eius. Et haec sunt, quantum arbitror,huius seculi hona comuni uniuersorum beata iudicio,res seculi loqui atm agere rapere aut emere honores,sub precio sese se ditescere, oriari in adultae aetatis liberis, quorum efflorestentes anni noiresiae' exultationis firmitate c5sidant,optare speciosi corporis filias, ait eas in modum templi damno inutili pecuniae ingetis ornare, multiplicatis horrea se uelibus rumpere, quς congestas opes in promptuaria alia angustis his quae in se coduntur eructuent geminatis quoque oues stetibus uelle,quas egressas nullus serae occursus imminuat,delectati boum torum sagina, circumsepta etiam domoru firma prae here, ne transeundi per ea ciliquam sit potestas,non flere,non lugere, no gemere,
sed prospero felicitatis suae cursu nulla aduersae calamitatis molestia impediti. Be atum hunc populum cui haec essent dixerunt, sed propheta scit falsam esse huius Matitudinis opinionem. Quid enim haec tot oc tanta seculi bona ad uitam, quae
morte intercipienda esset adquirerent c Et ideo qui populus heatus esset ostendie dicens: Beatus popuIus cuius dominus deus eius.Deus ille dominus,qui cum i periora haec terrena praestiterit,aeternitatem tamen illis qui Iais recti e utuntur im pertiet, qui cohaeredes nos filii siti in ipso ante costitutionem secuIi elegit, qui erit deus omnia in omnibus,ipsi gloria, laus,honor, uirius, imperium patri in ullo,si
lio in patre ec in spiritu sancto, ec nunc ec semper re in omnia secula seculorum.
734쪽
Psalmus c x Lii 11. Laudatio ipsi David.
Xaltabo te deus meus rex meus,& benedicam nomen tuum in se
culum & in seculum secuti,di reliqua. Absolutus est psalmus dei
tantum laudibus occupatus. Sed ec titulus ipsis solam contineri in psalmo praedicationem dei edocet. Adiecto autem secundum Graecitatis consuetudinem nunc quoque ut in caeteris aliis pronomine
ostendit illum Dauid isto Iaudante laudati. Et quis hic sit quem psalmus hic sau
det clamant omnium temporum omnes prophetiae, Ut hic ipse propheta tape de eo ita contestatus est:Sedes tua deus in seculum sieculi, uirga aequisatis, uirga re gni tui.Dilexisti iustitiam ec odisti iniquitatem, propterea unxit te deus deus tu us. Et rursum: Et adorabat eum omnes reges di omnes gentes seruient ei. Erit nomen eius benedietum in secula, ante Qtem permanet nomen eius. Et benedicen tur in eo omnes tribus terrae,omnes gentes magnificabut eum. Huius igitur laus cantatur hoc psalmo,ex cuius persona dictum meminimus, Ego autem constitu tres sum rex ab eo super Sion montem sanctum eius.Dominus dixit ad me: Filius meus es tu, ego hodie genui te. Posce a me, re dabo tibi gentes hiseditate tuam,oc possessionem tua terminos terrae. Reges eos in uirga serrea. Cuius regni perrennitatem Daniel ita contestatus est dicens:Et in diebus regum illorum excitabit deus coeli regnum aliud quod i quam corrumpetur us p in secula, regnumc, at teri populo non reIinquetur,cominuet 8c uentilabit Omnia regna,&hoc regnum in aeternum.Et rursum:Et ecce cum nubibus coeli,sicut filius hominis ueniens,&us 3 ad uetustum dierum peruenit, ec oblatus est ei datus est ei principatus echonor & regnum, oc omnes populi tribus Zc linguae seruiet ei,& potestas eius potestas perpetua,quae nunquam transibit,re regnum eius no corrumpetur Hic igitur rex laudatur per ista quae psalmo cotinentur: Exaltabo te deus meus ec rex meus,& per illud, Sancti tui confitebuntur tibi, oriam regni tui dicent,di potentiam tuam loquentur.Notam faciant filiis hominum potentiam tuam di gloriam magnificentiae regni tui. eMum tuum regnum omnium seculorum,dc dominatio tua in omni generatione di progenie.) Et quanquam hic ob aeterni regni gloriam,quia sanctis coregnantibus ipse regnabit,laus deo prophetae cofessione cara . tetur,tamen ita laudationis ipsius ratio oc ordo dispositus est, ut ea quae de eo di cta sunt ex sensti communis intelligentiae praedicetur, ut in quantum humani sermonis coietudo permittit,de immensa illa Θc incomprehensibili dei natura licet
non ad persectam cognitionis ueritate, tamen ad admirationem nos ingentis illi us eius uirtutis instituat Possumus enim eum maxime qiuantum in nobis est ad bmirari,cognosci autem a nobis,quantus ipse est non potest. Verum cum nomen
in psalmo simplex dei oc absoluta Iaudatio est, meminisse debemus patre in filio ec silia in patre laudari. Et cum ex substantiae similitudine ac proprietate naturae alter in altero sit ec ambo unii sint,ec qui uidet patrem, uideat re filiu, no differre quis ex duobus Iaudari existimetu cum utrum sibi intricem & uirtutis ato ope rum similitudo di indifferetis naturae ex patre deo genita,ec in filio dei nata diui nitas unli eos esse testetur. Coeptus ergo ita psalmus est: Exaltabo te deus me us,5c rex meus,&benedicam nomen tuu in seculli & insecuin seculi. Per singu/los dies benedicam te,dc Iaudabo nomen tuu in seculu 8c in seculsi seculi. Ratio Θc uirtus prophetlas magniloquentis per intenta audiendi diligentiam noscenda est. Ait enim:Exaltabo te deus meus & rex meus. Multi deu per ea quς in operi bus mundi ab eo instituti cognitioni nostrae sunt subiecta magnificant, sed pauci sunt,qui rege sibi suturu velint credere, dum aut cura negant humanoru operUm
735쪽
τLS D. H I L Α R I I IN deo esse, aut ad consolandam eorum qui impie egerunt coscientiam, praesumpta
animae & corporis abolitione, lunt diuinum in honos θc malos costitutum esse iudicium. Sed propheta hinc praedicandi dei sumit exordiu,quod sibi rex sit. Sedec nuc quidem nomen eius,qui sibi rex atm deus sit, ob expectatione regni bene. dicit,cum ait: Benedicam nomen tuu in seculum Sed quia scit se gratiam deo aio
regi suo etiam tum cum in regno eius maneat debere,quia demutata caduci
potis sui instrmitate,depulsio ι inimicae mortis imperio,regi suo conformis ocaeternus adsistat,adiecit: Zc in seculum secuti,id est,in illo secuto,quo habitu Deuκli huius exempto,iam in sieculum secuIi aeternitatis successione renovabitur seu hoc quidem seculo qui henedicens deum potest non semper in benedictionis
officio permanere,dum aut hieta impeditur,aut metu occupatur,aut aegritudinci
anxius detinetur,re aut reposcete animo,aut ingrato in benedictionibus dei mu tus est, sed perseetio prophetalis fidei ab istiusmodi infirmitatu demutationibus libera est dicens: Per singulos dies benedicam te. Nullum uacuum habet tempus re dies ei nulla est ociosa,quin semper in benedictiona consessione uersetur. bc cidit autem frequenter, ut de quibus bene loqui possumus,laudare eos non possi mus Abstinere a malo,benedictione dignum est. Sed solum malum non admitte re non habet laudem,nisi mali abstinentiam etiam gloria boni operis cosequatur. Et beneficium quidem in nos benedicere possumus,quia natura exigit, no obtre ctare nos illis, quorum beneucientia cosovemur. Sed si e callis Ditiis aspersi sum nostro quidem commodo benedicuntur, sed ueri iudicio n5 praedicantur. Perse reo autem dei nihil in se esse patitur pro parte.Nam ut benedictus ita re laudabi/Iis est, trahens re ex his, quibus beneficentia in nos utimurbenedictionis nostrae consessionem,& ex perfectarum in se uirtutum admiratione praeconiti. Ob quod
benedicturus per dies singulos propheta etia id adiecit: Et laudabo nomen tuum in seculum & in secutu seculi Cum benedictu laudat, & laudat in seculum sieculi, in nullo propheis officium infirma est,nec benedictione,nec Iaude, nec tempore. Dehinc sequitur: Magnus dominus θά laudabilis nimis, ec magnitudinis eius non est finis. Hsc dei prima re praecipua laudatio est,quod nihil in se mediocre, nihil circumscriptum,nihil emensum,& magnitudinis suae habeat ec laudis. Vir
tus eius opinione non clauditur,locis non cotinetur, nominibus non enunciatur,
temporibus no subditur,arctus ad id sensius noster est,ingenium hebes est, sermo mutus est. Finem magnificentia ipsius nescit, ec aliqua emetiendi se opinionem immensa magnitudo non patitur.Extenta ubi ,extenta semper est,hanc habens infinitatis suae Iaudem,csterum omnem intelligentiam infinitae huius in se quesi/tatis excedens .Et quia haec uel immenta magnitudinis cognitio uel laudatio operam dei, non omnium gentium est, quibus a constitutione mundi uita ct sensis sutura& esset, consequenter subiecit: Generatio re generatio Iaudabit opera tua) Non utio generationes re generationes, quae ex temporibus &gentibiis multae atm diuersae sunt, sed generatio quae ab Abraham c oepit,quae . presignia circuncisionis deputatur in legem, re generatio quae renouatur in Christo, quae ex doctrinis propheticis ad fidem euangelicae iustificationis instruitur. Ha rum igitur generationu proprium est dei opera laudare. Laudari aute opera dei non alia ratio ammonet,Φ quod omnia ab eo potenter effecta sunt, qui praeconi . um habeat non aliquid egisti, sed potenter egisse. Et ideo subiecit: Et potenti/am tuam pronunciabunt.) Sed potentia operum ea demum praedicada est, quae magnificentiam exequatur operantis, ut potentis magnificentiae potens intellis gatur operatio Ob quod conjequitur:& magnificentiam maiestatis tuae. Sed magnificentia si quod in se est tantum sibi habeat, habet admirationem non habet laudem
736쪽
Iaudem. Et ociosa altis est potentis operatio, nisi per operantis sanctitatem usum aliquem ex se illis qui laudabunt ec admirabutur impertiet. Ex quo competenter hoc sequiti ir: Et sane itatem tua loquentur.) Et sanctitas quide iam bona est,ne tantum sibi proficit, nem hoc quod ex se est,intra usum c5modi proprii consumit Nam etiam ad prouocandum in se aliorum beneficentiam sanctitatis ossi
ces sese ipse commendat. Sed nihil de se dignum admiratione praestabit, si sibi so/la sit. At uero hoc proprium est re mirabile sanetitatis, cum hoc quod in se est in
usum aliorum,quibus est sancta,concedat, ipsa aliquo non egens,nisi sorte per heneuolentam eo tantum ut se alius utatur. Ad id ergo quod dictum est:Et sanctitatem tuam loquentur,merito subiecit: Et mirabilia tua narrabunt.) Et mirabile quidem est sanctitatem nihil sibi proficientem in usum alienae beatitudinis exu herare , sed mirabilius est sanctitatem plenam esse erroris, nisi non indiscretam se utentibus aut abundantibus praestet, dum honis ac malis promilcua,5 tanquam ex naturae necessitate se prsbens,admirationem non habeat sanctitatis.Et idcirco mox subdidit: Et uirtutem terribilium tuoru dicent: Vt sanctitatem loquen tes,ec mirabilia narrantes,clicant qaom terribilium uirtutem,media admiratione inter sanctitatem att3 terrorem,dum re terror suauis, oc terribilis suauitas,admi rabilem iacit re terrore mauem & terribilem suauitate. Ob quod ingentem hanc admirandae temperationis magnitudinem propheta intelligens subiecit: Et magnitudinem tuam narrabunt.) Magnitudinis enim insinitae est in deo quod ter κribile est siuaue esse,ec quod laue est esse terribile. Magnitudo autem non habet modJ,ne si moderata sit,iam magnitudo no sit per id quod modo no caret. Vt erago propriae admiratio sanctitatis arm terroris in magnitudinis suae infinitate consistat,mensura est,ec semper abundans,nec tempore definita nec copia. Et idcit co conexuit: Memoria abundantiae suauitatis tuae eructabunt. Quia nec memoria obliuione intercipitur, nec abundantia per inopiam detrahitur. Tenuit autem ordinem propheta rationis,ut memoriam ec abundantiam suauitatis con ditione re moderatae di conseruatae magnitudinis temperaret dicens: Et iusti/tiam tuam exultabunt.) Infinita quidem est memoria abundantia suauitatis, quia neqaaquam deus aut obliuiscitur,aut suavis esse desinit, sed infinitatem memoriae ato abundantiae iustitia interiecta moderariir. Moderatur autem non prshendi modo, sed utendi, dum quod per abundantiam ec memoriam dei semper aequus omnibus patet,id ab iniquis utendi indignitate non capitur. Sanctitas deriter populo suo diuisio maci praebuit, sed eadem sanctitas di terribilis suit uirtus, cum ingressis in ipsum iter impris,ubi fuerat salus religiosorum, ibi poena consti tit impiorum. Circunstant alios firmitate muri solidatae undae, alios relata ipsae illae, quae constiterant absorbent. Ad istos peIagus naturam suam nescit, hos per
naturam suam punit Ad istos ex mari terra est,istis quod erat mare es Horum salus sane stas est,horum mors terror est. At cum tribus pueris in camino cantanti bus circumstantes flammis,quas illi non sentiunt,aduruntur,illis in roris humore ignis temperatur, hos exaestuans ignis amburit. Ipss intus extra flammae sicini, quarum pro diuersitate meritor E, ec desecit a se natura,nec deficit.Nam quod est manet erga eos 1gnis esse quos urit, ec quod necesse est in his esse,quibus ros est.
At in ita magnitudine memoriae & sanctitatis dei iustitia Pla moderat, cum per iustitia dei ad iniquos atm iustos,ec terrore sanetitas, re terror temperet sinetita e .Et iustitia quide recta atm utilis est, sed tamen eade ipse aliquando praedura est,ita ut sibi uti bonitate no liceat, dum pro diuersitate iudicii decernendo quod iusta est,st seuera Sed dei iustitia iustitiae no coaequatur humanae.Nem enim naeturae legi subdita est,per qua est lex statuta naturae, ut necessitate no habeat bonae
737쪽
3o D. HILARII IN non esse cum iusta sit Habet dei iustitia miscitandi uoluntate nem tamen rem serandi uoluntatem ita a se erit demutata ne iustitia sit.Humana autem iustitia scitet in 1d deuenire ne misericors sit, ec misericordia ita se praestare ne iusta inomia enim non erit, si miselabiliter inopi calumnianti ius opulentioris it uide/as,si foeminae lachrymis uiri praeferas contumelias, si caeci conuitia non putes ar/guenda. At uero econtratio misericordia iustitia non tenebitii furem unius nummi,ut furem ingesis thesauri plectas,cum tamen in uno nummo thesauru habue/rit qui amisit: ut adolescentem in uno tantu re eodem infami aduIterio irretitum, pari in morte ut plurium adulteriorum artificem poena, non quaestione uexabis cum tamen crimen sit mortis in utro . Haec ita. istiusmodi impe sectam faciut& misericordiam & iustitiam humanam,dei autem iustitiam misericordem prae stat criminosorum poenis indulta patientia.Qui cum contra morem humanae impatientiae non festinat punire,miseratus est tenens iustitiam in poena, post misericord1am non proficiente pauentia,habens misericordiam in poena, post patienti, am exercendo iustitiam. Non enim deus rapit humanora criminum occasiones,nem tan* infirmitatis nostrae naturaew nescius ipsum illud ad poenam erroris repeccati nostri tempus invadit,sed dissimulat 5 differt,& patientiae solatium dila/tione ultionis expectat,suavem se omnibus praestans,dum per misericordis re iastitiae modum temperandae seueritatis indulgentiae se reservat. Hoc in deo praeci Puum,hoc in potente Iaudandum,non coelum fecisse,quia potens est, non terram fandasse,quia uirtus est, non annum astriis temerasse,quia sapiens est,non hominem animasse,quia uita est,non mare in acceiuis ac decessiis mouisse, quia spiri/tus est,sed misericordem esse,qui iustus est,sed miserante esse,qui rex est, sed disesimulantem esse,qui deus est. Ad id enim quod dilatum est:Iustitiam tuam exultabunt,tan. necessa tum sequitur: Miserator 8c misericors dominus, patiens ecmulis mitericordis.Suavis dominus uniuersis,ec miserationes eius super omnia opera eius. Qtiod enim potens est naturae suae uirtus est, quod aute misericors
est,salutis nostrae profectus est.Et plus est no suis uti, sed aliis praestitisse quae sua sunt. At p ideo prsstat csteris dei operibus misericordia,quia magnifica eius operatio uirtutis sus res est,misericordia uero eius ustis alienus est ob quod tan* in apice ipso diuinarii ob misericordiam Iaadu propheta cosistens debitu deo honorem ueluti publicae cofessionis ostendit dicens: Confiteatur tibi domine omnia opera tua,& sancti tui cofiteantur tibi. Gloria regni tui dicent,ec potentia tuam loquentur. Vt nota faciant sil hs hominu potentia tuam, ec gloriam magnificen tiae regni tui.Regnu tuum omnium secutor inre dominatio tua in omni generati one re progenie. Dignus propheticae magnilloquetiae ordo,ut dictu est: opera deum cofitentur Φ magnificus enim sit Veru & creaturς magnificentia coisilentur.Sed cofitentur re sancti,quibus rex eue dignatur. Gloria regni eloquutur, ne ignorata non desideretur uiris.Magnificentia quo P gloriae regni dei nunciant, ne desperetur aeterna. Dominatus etia in generationem ec generatione ostendi tur, ut se dominatui ibiiciant coaeterno. Ato ita cognitio dei in operibus est,sanctorum officiu in doctrina est, prophetiae usus in praedicatione est, regni gloria in
aeremitate dominatus est.Dominatus aeternitas eos necesse est habeat,in quos a
gatur aetemus. At in ad id spebus fidelibus expetendit, adhortatio prophetae con tinuo subiecta est: Fidelis diis in uestis suis ec sanctus in operibus suis.) Vera horum fides sortb nutaret, nisi sanctitas operibus esset admixta. Atm ita sanctitas in operibus fide cofirmat in uerbis,ut de sancti fide insmissis no ambigas, cuius sanissitate utaris in rebus. Si enim sanctu esse deu intelligimus per id quod nascis mur, uiuimus,alimur, re cophs omnibus humanae naturae congruis abundamus, sanctitas
738쪽
CXLIlII. ps ALNVM ENARRATIO τ 31 sanctitax ita esse non potest infidelis in dictis.Scit propheta esse dc aliud sanctita. tis dei opus in eo quod sequituro Suffulcit dominus omnes qui ruunt erigit omnes elisos. Adest omnibus dei sanctitas, δέ humanis auxiliis non subtrahit. Sed seruat etiam nunc iustitiae re misericordiae prophetatione. Suffulcit enim dominus non collapsos,sed cadentes. Quos sc si trahat pronus naturae lapsus in ca sum, poenitentia tamen qape autor est desinendi,ne penitus iam ceciderit,st stet inlapsu, mulcit. uere enim no ruisse,potest in id confirmatum esse ne ruerit. Sedec eriguntur allisi. Differt autem ui exteriore collidi, ec ruisse suo casu. Alliditurnant ille, quem per diaboli instinctum calens aetas praecipitauit in casium, quem ignoratio compulit in errorem,quem fraudulentis usia blandiciis naturae infirmitas egit in crimen.Hic potius eliditur Φ ille qui uoluntate permanserit,quem ui/ Forte' uosus oblectiet, quem no poeniteat admissi: habet enim ueniam re apud deum so/ asus latium poenituisse de gestis Nec temperamento seueritatis indignu est,quod per admissi dolorem affectam profitetur inuiti. Et cur cadetes suffulciat θc allisos corrigat coasieqaetatibus docet dicens: Oculi omnium in te sperant domine i θc tu das escam illorum in tempore oporthmo. Aperies tu manum tuam,& implis Oin nem animam benedictione. Totis ita in deum allisi re cadentes oculis aspe ctant,nein quisqua ita de se confidat, ut no semper cadere, semper se uereatur aI lidi. Ab illo speradum,ne casu periclitemur,ne allidamur infirmitate naturae. Omnia autem nobis uitae Libsidia ex ipso sunt, cum opportunitate fructuum indultis cibis uiuimus, cum manum aperiendo animas nostras donis spiritualibus replet, 8c cum ex uirtutis suae fonte copia in nos eorum quae sibi beneplacita sunt exuberet. Quod utrunoe in his quae consim turdiscernit ita: Iustus dominus in omnibus uiis suis,& sanctus in omnibus operibus suis.) Iustus in uris est,cum infir mitatem nostram in aeternum regnum suum confirmata donorum spiritualium communione deducit. Sanctus autem in operibus suis, cum uniuersis si iacius in temporum oportunitate suppeditat. Sanctitatem suam in omnium alimonia do/cens,iustitiam uero in replendis beneplacito animis conueruans. Post haec sequi/tur: Prope est dominus inuocantibus eum. Non longe abest,qui per naturae
suae uirtute,& ipse ubim semper est,& totus semper ubii est,secundu illud Apostoli: Quia in ipse sumus,& in ipso uiuimus ac movemur. Prope est ergo inuo cantibus,cum nihil sit quod sine eo sit. Sed quibus inuocantibus prope sit ex su
tectis docet: Omnibus inuocantibus eum in uetitate. Non ex octo inuocan/tibus,nem ex infidelis ambiguitatis incerto,sed uerum deum fideli inuocantibus ueritate.Et cum prope adsit,quid inuocantibus se in uetitate tribuat, demonstrat dicens: Voluntatem timentium se iaciet. Non turbidorum uoluntate, nem uitio forum cupiditates deus faciet,sed timentium se.Per metum innocetes, per fidem
honestas,per reuerentia uerecundas ec uoluntates non ociosis, cp mutas, ne sperare aliquid a se quoda cotemptu silentii dedignantes,sed quas eloquatur or, ii quas preces continentur Et ideo subiecit: Et oratione eorum exaudiet. V luntas ergo ea a deo si quae uoce orationis audit. Sed quae uoluntas fiet oranti sic Et saluos,inquit,faciet eos hoc uolunt timentes deum, hoc ut audiantur orant, ut non dominetur eoru aeterna mors, non in interitum perpetui iudicη deputentur,
sed sub eustodia dei tuti sint. Sequitur enim. Custodit dominus ligentes ip
sim.) Salvos ergo faciet eos custodiendo,id est,stemi regni participes reisua do, sed eos qui ec timebunt precabuntur ec diligent.Dehinc sequitur: Et omnes precatores disperdet.) Qui nec ut homines timuerint, nec ut subditi orati rint,nec ut donati uita mimdoch dilexerint. Conclusit aute propheta honoris de
biti consessione dicens: Laudatione domini loquetur os meu ) Laudasse non
739쪽
V3Σ D. H I L A R I I I msuffici nisi 5c laudare non desinat.Laudabit enim adhuc utri iam tamen laudes. Sed eum ille Iaudet,omne quom ad benedictionem dei humanum genus adhor tatur: Et benedicat omnis caro nomen sanctu eius. Per officia sui ec fidei constantiam semper quidem ille laudabilis: Sed propheta haec curat,ut omnes deum benedicant,re optat.Non emis ait benedicet tanqtiam certus sit id futurum, sed ex uoti affectu ait, nedicant,ut illud potius intelligeretur optare quam confide/re sic fiat urit. Deinde benedictionem no temporariam esse postulat,sed aeternam in seculum ec in seculum seculi. Nobis potius optandum, ut in aeternum henedi
camus aeternum, quia in aeternum benedicens aeterno ille necesse est maneat co
aeternus, domino lassicet nostro unigenito oc primogenito dei filio Iesu Christo, qui est benedictus in secula seculorum. Amen.
Psalmus C x L v. Psalmus David Alleluia Aggaei de Zachatiae
Auda anima mea dominRIaudabo deum in uita mea, psallam de meo quam diu ero, reliqua. Etiam huic psalmo addere aliquid translatoribus uisum est.Nam cum Hebraeis solae allelitiae sit praelata confessio , illis placuit Aggaeum Θc Zachariam in titulo anteis
re. Hoc eo, ut psalmum esse propheticum nosceremus, quia per hos Prophetas sub quibus aedificata rurim Hierusale est,ipse illa tum tempore aeter. nae Hierusalem aedificatio praedicatur, etiam euangelio testante, cum ingressuro templum domino,& nummularioru mensias, ec ementium ac uendentium n octa subuersuro,ita seriptum est: Hoc autem laetu est, ut impleretur quod dictum est per Zachariam prophetam dicentem:Dicite filiae Sion, ecce rex tuus uenitti hi mansuetus,sedens per asinam re pullum nouella subiugalem. Et ut arbitror huius Hierusalem potius 8c Sion regem psalmus ostedit, qui ita coepit: Lauda anima mea dominum, Iaudabo dominu in uita mea, psallam deo meo quam diu ero.) Scienter 8c de prophetae doctrina dictorum ordinem tenuit.Primum enim eam hortatur ad Iaudem, quae in hanc est constituta naturam, ut maneat aeterna, tum deinde quia per donum resurrectionis glorificato corpore totum se ei memanerit coaeternum,tan* de suturo confidens ait: Laudabo dominum in uita mea. Non enim ea uita quae nunc est per infirmitates corporis sua est. Ab Adam nan ita coepi non cum Adam inchoata est.Quam non uitam, sed mortem esse Apo stolus nouit dicens: Miser ego homo, quis me liberabit de corpore monis huius In hac ergo uita sua deum,qualis primum in homine est costituta Iaudabit. Tum tertio ne in hoc podem nuc corpore irreligiosus existimaretur, adiecit: Psallam deo meo quam diu ero. In omni autem hoc psalmoram libro in psallere religio/sas operationes corporis innificari meminimus apta re consona corporei motus uarietate placituri.Pinch stultas hominum opiniones, & inanes in regum nomi nibus religiones, quos sibi deos antiquitas confinxit, redat it dicens: Nolite considere in principibus,in silijs hominum,in quibus no est salus. Exibit spiritus eorum,& reuertentur in terram suam n illa die peribunt omnes cogitationes eo rum. Cofidere uetuit in regibus.Et quibus regibus: Subiecit, re in siIns,in it, hominum.Et quibus filiis hominu quibus non est fatus Et cur salus non sit ostendit:Exibit spiritus eorum,dc reuertetur in terram. Et reuersuris in terra quid eriae In illa die peribui cogitationes eoru. Corruptae ipsi scilicet originis, quia esse filii hominu perstiterui, nec filii dei esse uoluerunNullius quom salutis, quia exeun/te spiritu,& in terram corporibus di lutis,cogitationes eoru corporeae atm ter renae cum terreno corpore interibunt. Sed ut ita in istiusmodi reges fiducia non conseras, in quem sperandum esset ostendit: Beatus cuius deus Iacob adiutor eius
740쪽
eius,spes eius in domino deo ipsius qui secit coeIum 8c terra, mare ec omnia quae in eis sunt. Qui custodit ueritatem in seculum,facit iudiciu lus qui patiuntur iniu/riam.) Non est caduca cogitatio in rege istiusmodi sperare,& spes illa no interit
quae in creatorem coeli oc terrae Oc maris ec omnis uniuersitatis huius extenditur. Hic sperandus adiutor est,in quo dolus no est. Nam cum secundu prophetia Om nis homo mendax sit, ueritate in secula solus ille custodit,A custodiens ueritatem iudicium facit ob eos qui patiuntur iniuria. Beatus ilIe est quem adiuuando ex Ia cob faciet Iirael.Spes eius aeterna est, qui in creatore coeli Sc terrae maris. cofidit. Creator autem horum omnes hic re uerus ec iudex est, Θc ueritatem custodiendo
ec faciendo iudiciv.Nem selum iudicium facit sed etiam id quod sequitur: Dat
escam esurientibus.) dominus soluit peditos, minus sapientificat caecos,do/minus eligit elisos, minus diligitiustos. Dominus custodit proselytu pupillum ec uidua su cipiet,ec uiam peccatora exterminabit. c quidem α corporaliter
intelligere no ociosium est.Sed altius nescio quid re maius sermo coplectitur:Dat, inquit, escaesurientibus. Videamus qua escam,ec quibus esurientibus.Ethς equidem escae corporales no tamen semper praebentur adeo cum esuritur a nisis. Annuum nanin hoc earum munus est, ec ideo intra tepus praebentur ut intra tempus
ne quis esuriat.Est igitur alia est tritio,& sunt aliter esurientes,quibus esurientibus esca praebetur. Scriptu naiam est in Amos prophetartare induco famem super terram,non famem panis,nem sitim aquae,sed famem ut audiatur uerbum dei. Hanc igitur escam predicationis esurientibus dominus impertit, quae in in cibum fuerit assiimpia,uincula diaboli reitatiuntur. Ligauit enim secundum euangelia decem re octo annis Abrahae filiam. mpedes quom aua Miae,libidinis, ebrietatis cibus talis absoluiq& absolutis compedibus caecis sapientia praestat. Si de corporalibus donis propheta loqueretur,comemorasset potius caecis lumen indultum. Sed quia per cibum uerbi esturitione depulsa,soluebantur c pedes seculi, etia caecitas seculi lapientiae impertione depellitur. Alimur enim post ingente famem diutinae cogni/tionis sipiritualibus cibis,& compedibus quibus currere ad aeterna no sinimur ab selutis,discussa per indultam sapienuam caecitate creatorem nostrum oculis intela ligentis contuemur. Desinit ergo fames longa,compedes graues,caecitas stulta,&id quod sequitur succedit: Allisi eriguntur,iusti diliguntur, aduenae siue proselyti custodiuntur,pupillus ec uidua suscipitur,& uia peccatoru disperditur. Quisquis
ille est qui modo dei est, & si non uniforme tamen proprium habet munus, ut alii sus licet sit,nunc esuriat,si nunc compeditus ec stultus sit, tamen erigi possit ne ia/ceat in aeternum,ut iustus ob iusticiam diligatur, ut aduena 8c si non tanquam tu stus diligitur,tame uel ob hoc,quia aduenerit reseruetur.Vt pupillus,quia patrem sita diabolum adiurauerat, exemplo Apostolorum no orphanus relinquatur, Ut Uidua suscipiatur in sponsem posteaquam sibi in Christo confixus hic mundus est. Omnem enim credentiu fidem cui per adimpletione temporu Iex tana uir primus emortuus sit,uidua Apostolus nuncupauit. Sed no solum uidua suscipitur,sed euam uia peccatoru terminat. Quibus in interitu demersis Hierusale senetiissius regis ciuitas incolet.Non ista utim,quς desolata 5c subuersa prophani parricidii luit poenas. Coclusit cinita: Regnabit dominus in aeterna, iis tuus Sio in generatione ecgeneratione. Ubi illa Sion est in qua regnaturus est minus, nisi sorte in ea quaerphetas occidit Zc Iapidat eos qui ad se missi sunt Haec utim hodie iam no est.Et quomodo dominus in aeternum regnabit regni suis e thuersa Sed regnabit in ea quae mater coelestis est,quae uiuis ex lapidibus extrireta re sanctis ciuius plena,per generationem legis & generationem fidei frequentabit, a domesticis dei di domini nostri Iesu Christi, qui est benedictus in seciva seculor v. Amen.