De summi pontificis auctoritate, de episcoporum residentia, et beneficiorum pluralitate, grauissimorum auctorum complurium opuscola ad Apostolicae Sedis dignitatem maiestatemque tuendam spectantia. Omnia nunc primum in vnum collecta, congrueque diges

461쪽

DE RE SI D.

dum ministrum,quae commendata fuerat prouidere, At in illis

arduum fortasse uidetur,rcm absoluere, uel ad conscientiae usq; satis tactionem definire. Dica ergo,quod mea pro tenuitate succurrit, non solii sine pretiudicio ueritatis,sed & sub censura , cuiusuis melioris iudicis. Considerandum est itaqiu, cum Commendar, de quibus est serino, institutae non sint iure diuino,sed ex plenitudine eccriasticae poteitatis .indubium esse debet,earu uinculum no aliunde , qex eodem fonte potassimu vim, & robur accipe,& per h'c arama ex parte Pontificis libertati subesse. Siquid ira cu ipsius aut .ritate factu sit,ut non solii ecclesiae comme deni, sed & comendari legitime possint, Liquetu, non modo ipsa commedatio, sed ipsius commendationis uis,m non paucis,ex illius uolutate depcdent,in quibus & eatenus stringit,quatenus Pontifex iudicauerit. Et licet hactenus iudicatu sit, cominendas perpetuas, baben das loco b. neficia titularis,& per hoc,& commendataru ad OiAperinde ac beneficiatus.teneri,no tame iudicatu est, ui teneat π-no,& modo cu eo .cum ille in multis astrictus sit, iure diuino , mquibus hic iure astrictus eli solius eccΠ . Et ut de residentia loquar, Plane quidem,non dubito reij cienda esse, in Pontificis uo luntatem,de qua pro arbitrio, pol mea opictione)disponere,&comendatarius,iuxta id, quod disposuerit, tuta pol conscientia obedire. Quare, sicut diceret ut sex me sibus,exepli gra,resideret non ultra sex me ses exui comendationis P ille residere tenetur.

cui diceret ut resideret duobus ,ra illis eadem rone ,residere sufficeret, Ergo di sicut diceret,satisfore,si per Vicariu probu, uel fidelem,& prudentem ministrum,eo loci persisteret,ac proximEsuperintenderet,dubiuin non esset si non fallo G u, satisfaceret.

Horum aut fundamentu est,quia licet Contendatarius,ecclis comendatae teneat prospicere,maxime, cu cura exrgit alaru , 5

potissimum si in dignitatem si epalem asti mpta salias ecctia nosoret coinedata, sed potius expilationi .aut dilapidationi exposilao nec mo teneat pro icere, sed no secus ac proprius illius minister, non segniter superintendere Si quidem exigit ius naturae, cum sit d e rone iustitiae,ut qui bonis potitur ecclesiae, di psertim q sunt ast ignata ministris, seruire teneatur eccliae, Nec mo exigitius iraturie, sed&ius si non fallorJordinationis Dei. Cu. n.lit costitutu ab eo,ut qui seruit altari,uiuat ex altari hoc test ut Apti

laterpretari uidetur j ut certum illi debeat stipendium, no secus

462쪽

ae illi, qui seruit militiae,quo plane,ut ministru decet, uiuere potsit, palam quod qui illi non seruit,seruitutis stipendium, non legiptime sumit,& ob id, haud dubium, quod contra Dei ordina.

tionem facit Licet, inquam, Commendatarius commendatae ecclesiae teneatur prospicere,non tamen in illa, tenetur simplici. ter residere,iam etsi teneri potest in peculiari casu. in quo & so te teneretur ad tempus, ut si alias funditus euerteretur fides,uel indubie praecipitarentur animae Sed in casu modo no loquimur. ablolute,& ut dicunt,communi lege.

Non tenetur inquam residere simpliciter, quippe quod nee exigit ius natur nec si non fallor ordinatio Dei. Non quidem

ius naturae,quoniam illi sat est si eousque creditae prouideatur ecelesiae ut rite quidem,tum seruari tum promoueri possit. Et si ad episcopum Cardinalem factum sermonem restringimus, forte quod non minus legi sat fieret naturali, si in profectuin ecclesiae uniuersialis,resideret Romet, cum suggerat non modo parti pre . ferendum totum,sed & cum opus est, partem exponendam pro eo. Verum quia non semper fit,ut Cardinalis adeo oportunus sit saluti totius ecclesiae,ut eam ob rationem,possit sibi peculiariter creditae penitus obli uisci,ideo opus modo non est illo consun gere,sed sufficit Cardinalem per superinte dentiam ac sollicitam Prouisionem, naturae legibus satis tacere,cum nec aliud communi curse,ut iam dictum est , uideantur requirere. Non exigit ius diuinum,praesertim a quouis ministro, tametsi exigat a Pastore, ac sponso .sicut ex praecedentibus manifestum est. Ergo cum episcopus Cardinalis factus suae ecclesiae,amplius non sit pastor, uel sponsus sed ad ministrator tantum & Commendatarius, de quo& diuinum ius, nihil in particulari constituit, sed solum in iure ministris commune comprshendit, haud dubium quod diuina lege. ad residendum simpliciter,non obligatur. Quare cum neutro ex iure,ad residendum simpliciter,Commendat iussit altrictus palam quod tute in summi Pontificis uoluntatem reiicitur,quomodo residere debeat. Unde& c meo iudicio o non aliam ob rationem factum est,ut episcopales ecclesiae, in titulum non ,retinean

tura Cardinalibus, sed in commendatioe deposits sint apud eos, ut non perseuerantes pastores,uel sponsi, non subsint oneri residentis,sed dispositioni potestatis Papae,& sic officio cardinatatus libere fungi,quod est summo Pastora frequenter asmitere, &in grauioribus ecclesiae uniuersalis negociis , perinde ac Consi-

463쪽

liaria, imo & praecipua eius membra semper adesse possint. An autem hoc pacto, ecclesias& maxime si curatε sint, tradi

commends,illasq; ob id pastoribus, proprijsq: sponsis destitui,

conducat e celesiae Dei, praesentis no est instituti,sed ad opus per tinet reformationis,Quemadmodii nec oneris est istius tractatus, qua ratione, eodem pro rius stipendio potiri ualeat Commendatarius,quo rite potitur sponsus de pastor, qui sus adhaerescit ecclesiae .Euperem tamen. sicut & cupiunt multi,ut aliter prisuideretur Cardinalibus, quod&forsan non esset dissicile.Sed nete Prouidentia & Pietati relinquenda sunt silmmi Pontificis, cui peculiariter oues christi sunt creditae, & summa cum plenitudine, claues caelestis regni commissae.

Verum illud praeterire non debeo. Quid nam de Cardinalibus sentiendum sit qui suarum sunt ecclesi rum episcopi, pastores responsi .ut Ostiensis, Portuensis,& similes qui ecclesias habent in titulum, ac illis prς sident,ut ordinar ij. Vtergo & hoc breuibus e

plicetur, maxime ponderanda sunt duo. Alterum est, Pillorum ecclesiae non longe absunt a Roma,imo & censentur suburbia, Mueluti eius uici, Propter quod, csi quae parum distant, ut dicunt, non censentur distare palam quod si Romae resederint, in suis

cententur rc sidere eccic*s, Et praesertim, si quae illis accidune liciti sint agnoscere, ac oportune prospicere, imo di illas aliis quando uisitare & cum grauioribus non urgentur negocijs, uel ad breue tempus consistere. Reliquum est,quod cum aeedem ecaclesis, non sint tantae pristantiae,imo nec tantae frequentiar,& hae potissimum tempestate, in qua sunt ex magna parte destructae,ut

sitis meritis, nactae sint cathedram episcopalem , sed fatis superq; illis prospectum esse uideretur, si inferioribus forent alligatae paestoribus, haud dubium,quod istud dignitatis, non aliunde sunt assequutl,quam in gratiam Vrbis, S commodum Romani pontificis, ut eo pacto & illi non dc sint proximi suflraganei. quando nec desunt longe inferioribus patriarchis, imo nec quibus uolueris archiepiscopis . adere & factum est, ut & fulgeant splendore Cardina latus,sicut& praestantiam decet Romans ecclesiae. Ergo si licet multis ex episcopis qui longe absunt ab Vrbe,

qui & suis eccles)s in illarum frugem & gratiam potissimum assignati sunt, cum commodo esse possunt ecclesiae uniuersali, sine iniuria, non modo diuinae legis, sedccclesia ruin sitarum, ab illis

abesse do iuxta Pontificis summi praescriptutu, etiam ad tempus

464쪽

non modicum toti ecclesiς superintendere, cur non licebit Episcopis,qui senti ornae tam proximi, quiq: illis eccle*s sunt deputati non tantum pro illarum fruge, sed & maxime pro como do summi Pontificis & utilitate uniuersitis ecclesis sine praeiudicio sui muneris, apud Pontificem maximum commorari Sunacum illo ecclasiae totius mundi prospicem 'Θ Et licet quos diuina lex indubitanter astringit non nisi certis eximantur casibus,licet di fas,omnibus no sit, legem exponere,aut pro arbitrio diurnam uoluntatem excutere,Si tamen sacerdotis est legem cullo dire, si scientia priditus esse debet, ut illam ualeat interpraetari, sicut Dominus docet, auanto magis,hic summo congruun Sacerdotiiumnaoq; ecclesiae uniuersalis Antistiti λErgo si penes ethnicum Principem, potestas est munere c ut uocant Epichiae moderari ethnicam legem,illamq; ccrtis in casibus aliquem non alligare, ipso iure decernere, Cur penes summum non solum sacerdotem, sed& maximum christianoru Principem munere maximi pontificatus, supraeuaeq; potestatis sibi co cessae a Deo,in quo di plusquam heroica residet Epic hia, fac ut . tas non est Dei legem interpraetari , acquibusdam in casibus , liget uel non liget,iure optimo definire 3 Quare ,his omnibus ponderatis,forte dubium non est,quid& hoc postremo casu dicendum sit,facile animaduertere. Hactenus de residentia praesulum,& per hoc suo ordine θ & Palloria omnium in seriorum. Ad Dei ςloriam,dc episcopi animarum nostrarum Christi Iesu. Amen.

465쪽

ARTICULUS PRIMV . Utrum institutio epistopalis dignitatis sit dae iure diuino.

DE RESIDENTIA in AESTION Ea, Christi,

466쪽

Christi .sed Petri est,eiusq; successioris. Unde vox illa ipsius in prirna eiu S cano. P. s. Pascite, tui in vobis est, grcgem,non diu uia. sed humana, nempe Petri praeceptio apparet. In contrarium

eit illud Pauli Actuum vigesimo; Attendite vobis & uniuerso gregi, in quo vos Spiritus sanctus posuit episcopos, regere ecclesii Dei,quam acquisiuit sanguine suo. Cous Ti Tu TvM quidem supra reliquimus , dignitatem epilcopalem ab Apo: tolorum seculo a sacerdotio propria dignitate & muneribus suille secretam. Desideratur autem quam maxime ad rei praesentis elucidationem. noIle quo fuerit iure instituta. Nam cuin pape sit episcopos eligere, ur eius inlli tutio. Id. quod ad perluadedam ipsorum residentiani tant I resert scire, ut inde sint praecipua argumenta petenda. Et qui cauit Iari eludereque rationes pertendunt,quibus saluberrimum illud ac diuinum re fidentiae ius fulcitur, non alio se protegunt aeneo clypeo, quam quod aiunt non a Deo immediate ted a pontifice episcopos fieri . Sic enim quidam coarmauit sese indefensionem, ut ipse arbitratus est,episcoporum,videlicet ut eos a iure diuino residendi liberarer . vi paulo inserius', fusius luculentiusq; patebit. Quemadmodum enim inquit episcopus iure diuino residere teneatur ,

cum nullus a Deo immediate fiat episcopus sed a Potifice I psius enim est diuidere dioeceses N particularia ovilia.& imponere curam. Multaq; alia id genus subdit, quae illic amplius disseremus.. Hic ergo more nostro duet sunt conclusiones asserendae, & it roborandae, utpote quae basis futurae sunt ac fundamentum illius disputationis. Duobus enim modis comminisci quis potest episcopatus particulares, nempe summo inferiores non esse de iure diuino. Uno, quod dignitas ipsa non suerit a Deo ipio initituta, veluti sunt sacramenta ,sed a papa,ut est quadragesimalis ab itinetia,particulariumq; obseruatio festorum, S annualis consessio .

Altero vero,quod eorum electio,quae per pontificem fit, non sit diuina.hoc est de iure diuino,quorum vimq; est aperte falsum. Sit ergo prior conclusio: Episcopalis ordo, hoc est gradusac dignitas,institutio prorsus diuina eli,quam Christiis ore suo proprio fecit; haec iam satis in superioribus cst dei nostratae Christus enim ipse Apostolos elegit, cui muneri annex ac st episcopalis dignitas,puta, Christianum gregem pascendi. Illam autem dignitatem, praeter spiritum propheticum quo illos imbuit, non in tempus instituit, sed ut perpetuo in Ecclesia perduraret, ergo episco

467쪽

pal Is dignitas,& gradus qualis nunc in ecclesia perseuerat, ipsissima est Christi institutio. Posterior quidem praemissa nemini in

dubium venire potest; quandoquidem Christus ecclesiam fundauit perpetuo duraturam, perpetuoq; pastu gubernationisq; adminiculo indigentem, cui adeo in singulis prouincijs fides moru-que norma Perpetuo esset elucidanda. Non ergo in tempus, sed in perpetuum hanc instituit dignitatem Huc secundo accedit testimonium Paulinum ad Ephesios 4. Et ipse dedit quosdam Apostolos, quosdam autem Prophetas,alios vero Euangelistas, alios autem Pastores, & Doctores, ad cusium mationem sanctorum in opus minister ij, in aedificationem corporis Christi, donec Occurramus omnes in unitatem fidei,& agnitionis filij Dei. Pastorum autem nomine episcopi potissimum t dictum est, censentur,ergo illi necessaria sunt iii aedificationem corporis Christi, atque adeo a Christo instituti sunt ut quantum Ecclesia, tantum essent duraturi. Tertio. Sacerdotium Euangelicum praestantius est Mosaico, plusq; adeo necessarium, illud autem in pontificem, &sacerdotes diuisum pro toto legis tempore diuinitus institutum est, ergo & nostrum cacerdotium, in quo episcopi sacerdotibus prε feruntur, a Christo est usque ad finem mundi institutum. Id quod Paulus ad Hebraeos contestatur,dicens: Translato sacerdotio, necesse est ut & legis translatio fiat. Nisi quod cum sub illa lege unus dutaxat populus unaq; tantum synagoga degeret, uno prscise opus erat pontifice, ecclesiae uero Euangelicat in totum Orbem late patenti quam plurimis. Id etiam quarto ratione patet; Christus fuit solus eccIess sundator. Vbi enim ait Paulus, sundamentum neminem posse aliud ponere quam quod positum est, quod est Christus Iesius, non solum personam designat,verum & eius leges,& politiam.Vnde ad Petrum ipse ait: Super hanc petram aedificabo ecclesiam meam. Ad fundationem autem ecclesis non solum necesse erat fide sperandarum rerum, quo ceu in sicopum tendendum nobis erat, docere,& leges illuc ducentes condere, verum, & naagistratus instituere, qui ecclesiam secundum easdem leges gubernarent. Qui quidem non alij fiunt quam episcopi, qui secundum uerbum Α gustin. pro patribus Apostolis nati sunt nobis filii; ergo episcopalis sunctio institutio Christi est, alias non satis firmiter fundasset ecclesi ΠΠ. Quinto; Sacram era& quae illis necesiaria sunt, Christus ipse per se instituit, ac perinde sacramentorum ministros, quare

468쪽

n p I s C p. i. 229 quare ipse sacerdotes ordinauit. Episcopi autem soli proprio

nomine habent quaedam sacramenta administrare, nempe ordines, & confirmationem. Haud ergo dubium est ultu, quin Christus, non solum Papatum, verum , & dignitatem episcopalem, quae latissime ad omnes Antistites patet, instituit. Se xto: Dignitas episcopalis, ut in praecedentibus mostratum reliquimus, eiusdem generis est in omnibus episcopis', nasola iurisdictionis latitudine inteisse distant, ergo quatenus Papae, di reliquis episcopis cois est, eodem autore Christo instituta est. Septimo: Episcopalis dignitas inter charismata numeratur, quibus Chri stus spontam suam ecclesiam dotauit. De quibus nimiru ait Paulus prima ad Corinthios xij. Diuisiones gratiarum sunt, ide aut spiritus,& diuisiones ministrationum sunt, idem aut Dominus,&diuisiones operum sunt, idem uero Deus, qui operatur omnia in omnibus . Ergo episcopalis dignitas donu Dei est per ipsum ecclesiae donatum , secundum uerbum Pauli j. ad Timo t.iiii. Noli negligere gratiam,quae in te est, quae data est per prophetia , cuimpositione manuum presbyterij. Postremo deniq; id confirmatur : Cum Papa episcopum eligit,aut confirmat, non magis

instituit episcopalem dignitatem, quam instituitur Papalis,dum Ule eligitur, sed sola persona ad eadem dignitatem applicatur.

testatur hanc ueritatem, dicens, quod episcopos Deus sibi oculos elegit. Est ergo certo certius,& sic de his, quae sunt fidei loqiiceret,luce euidentius, Christum instituisse dignitatem epalem,

quae modo in ecclesia uiget. Ecquis. n. credat tam insignem ma

gistratum in arbitrio Papat posuisse, ut ipse illum crearet' Et ita omnes Theologi tenent in ilia. dist xxiiij. omnesq; iuris canonici interpraetes.qu id ipsum confesssis limum habent. Q ua utiq; ratione, Paulus non hominis ministros, sed Dei prorsus Apostolos ac perinde eius successores epos, ac demu sacerdotes existimandos docet. Sic. n. inquit,nos existimetho, ut ministros Christi, &disipensatores mysteriorum Dei. Cum Papa peos creat, aut episacerdotes ordinant,nil aliud faciunt, si ceu Christi ministri, Dei mysteria dispensare. Hanc ergo conclusionem tam multis duximus asserenda, non ullus de illa dubitare credendus sit, sed ut per illam falsitas apertius innotcstat assertionis illorum,quo S.ῆ. citauimus, in quibus est Catharinus. qui aiunt e pales funesiones

eorumq; obligationes ad residudum ob id esse de iure duntaxat

MM M ponti

469쪽

pontificio , U Papa est,qui illos eligit applicatq; ad tuas singulo.

rum ecclesias. Cuius contraria impraesentiaru asseritur talis conclusio, Eporum electio, atq; adeo obligatio ad sua exercenda munera, est de iure diuino. At uero sunt qui hanc conctonem, qua uis ueram, non fatis ex suis principios deducunt, quorum est Torrentis ille, alioqui non poenitendus autor, quem .i .lib.Viij.cis tauimus qui sidem plus inierunt, queritas permittat. Existimat inquam ob id eiusmodi eporum electiones esse de iure diuino, fiunt a Papa, quatenus est Ecclesce minister. Quae prosecto causa ad colligendum non satis firma,neq; exemptu quod subdulta Iem habet in uniuersum efficacia.Λiut.n. ut sicut baptizatioiquia fit a ministro Dei eius ipsius nomine, e de iure diuino, sic electio episeopi, quam facit Papa. Sed possent qui contrarium dese dunt, hoc pacto rarionem hanc debilitare , Christus Papae, de Concilio non modo administrationem comisit eorum, quae ipa se instituerat, uerum, & facultatem reddit nouas codendi Ieges& ritus.Quare obseruatio quadragesimae festorumq; multorum mere sunt positivi iuris , nempe pontificij. Et idem merito censeri solet de consecrationibus Ecclesiarum , altarisq; Orname torum. Quocirca nulla est collectio haec, si in uniuersum fiat,Potifex quas Dei minister hoc aut illud facit, ergo est de iure diuino, nisi antecedenti adhibeas illa facere tanquam institutione ipsius Dei, uel qua ApIs ipse explicuit, ut ecclesiae uerbo tenus traderent. Quocirca ceu fundamentum huius posterioris coclusionis priore ante iecimus. Est aut prius nostra nobis explicada conclusio , Eporum. n. electiones esse de iure diuino, bifariam intelligit. Vnomo in genere, quod singulis eccIesis secundum echlesiasticam diuisonem sui applicent epi. Alio modo, quod hie

Petrus aut Paulus huic aut illi. Et quidem in hoc secundo sensu notum est, hanc huius personae electionem non esse de iure diuiano eo pacto, quo electio Matthiae ac subinde Pauli, sicuti alioruΑplarum fuit a Deo facta, sed ex humano eligentiu iudicio, aut Papq. In priori ergo sensu intelligenda est conclusionis ueritas, quae quide facile ex praecedeti sic colligit, Deus Dei minister id

quod ipse instituit ipsius iussu dispesar, actio est de iure diuino celenda, cu aut Papaepm confirmat,& consecrat,alicuiq; attribule

470쪽

administratione persi cua fit.Baptizatio nanq:.& sacramentalis absolutio de simili adicet per ministros ecclesiae immediate ut isti. Ioquutur fiat, nihilominus ob id iuris diuini sunt, quod Christus illa instituit,eiusq; nomine fieri sic ac dispensari iussit. Et hoc est, quod Paulus in priori ad Corinthios epiliola admonitu esse curauit, ubi illa sugillat diuersa symbola; Ego quide sum Pauli,ego autem Apollo,&c.Nunquid Paulus crucifixus est pro vobis aut in nomine Pauli baptietati estis' & infra cap. 3. Quid igitur elh Apollo c quid vero Paulus e ministri eius cui credidistis'; & viai cuique sicut Dominus dedit. Ego plantavi, Apollo rigavit; sed

Deus incrementum dedit. Deus ergo per ministros sacramentorum gratiam dispensat. Et pariter omnino de episcoporu electionibus censendum est; pariq; modo nos docuit Paulus loqui.

Sic enim locis supra citatis ait. Christus posuit quosdam Apostolos, alios uero pastores,& doctores &c. Et alibi. Attendite uniuerso gregi,in quo vos posuit Spiritus sanctus. Et cum Exodi vigesimo octguo, Deus Morsi iusserit,dicens. Applica ad te Aaroti filios eius, ut sacerdotio fungantur mihi; nunquid propterea,

quod per ministrum Dei illa facta fuerit applicatio,continuo fieconsequens non fuisse diuinam λ Nonne & de episcopis qui a pontifice summo creantur,assertio vera est, quod sint serui,quos Dominus constituit super familiam sitiam e Vide consecratoris verba. Ait enim inter alias benedictiones ad Deum loquens; Sit fidelis seruus & prudens,non quem ego aut papa,sed quem constituas tu Domine super familiam tuam,ut det illi cibum in tempore opportuno,& exhibeat omnem hominem persectum. Haec est enim episcopalis functio, perfectionem tum docere, tum etiam persuadere Seductorium ergo arnumentum est; Electiones Episcoporum distributiones ri ecclesiarum per pontificem fiunt,er-rigo id non est de iure diuino. Enim uero cum Christus permansurus nobiscum non esset in aetermura, ut nos exteriori functione , ut diam inter mortales agebat, gubernaret, sed Spiritus sanctus quem nobis in hoc misit, ut intima mentis tantum motione eccusiae assideret, fieri nequiunt aliud, quam ut quae Christus instituerat,ministris committeret,qui externo foro & iudicio nomine ipsius prohiberent.Vnde Paulus non sina pliciter,sed per externam cerem iam, nempe per manuum impositionem Timotheum ac Titum ordinauit. Id quod commentarijs super Isai adnotauit Hieron. inquiens,ordinationem non tantum precibus,