장음표시 사용
121쪽
rantiae personarum simul & erroris eoniunctim . Sed patet ex hoc quomodo distinguenda sit tolerantia PomtiCa a tolerantia Negativa. Prior sive sit personae, sive sit erroris dari plenissime potest in Imperio, . noi sautem in Ecclesia, in qua partialis tantum haberi potest, ea quippe quq person ς vocatur. Secus vero de Negativa dicendum est, quae uidem reperitur in Ecclesia ς que ac in Imperio; sed cum in ipso possit esse aliquando diuturna, exadverso in Ecclesia non potest esse
XIII. Sed quemadmodum Imperium corporaliter &publice punire solet peccata, quae societatem contu bant, ita & Ecclesia spiritualiter & publice non raro punit, ac punire potest peccata , quq turbant pacem Christianorum & fidem . Quare intolerantia errori S templa negat publice haberi ; quia negat suum p rq sta'
re alsensum ad falsum cultum , & quia neque connive re, neque tolerare ullo modo potest Ecclesia , ut haereticorum cultus, eorumque omnium, qui intra sua castra non mi litant, communis fiat cum proprio. Quamobrem Sanctus Ambrosius, & Sanctus Joannes Chrysostomus fortiter restiterunt, ne Arianis templa con cederentur . Verumtamen Imperium etiam Christianum & Catholicum, saepe saepius permittit haec omnia civili se hi Politica tolerantia: atque Ecclesia etiam si
continuo testetur eamdem execrare, ne videatur tole
rare haeresim & superstitionem, tamen to lsrat saepissime Civilem illam Imperii tolerantiam , quamobrem Civilem Potestatem neque anathemate serit, neque prius ab Imperio turbata, nititur & ipsa turbare Pacem & tranquillitatem reipublic , quae nunquam ab Ecclesia, sed tantum a se ipsa turbatur. In Imperio enim, ad quod non pertinet doctring divinitus revelatae depositum , tolerantia tum persone, tum errori S , non semper est novus error contra doctrinam, & fidem Eccle-
122쪽
et Ecesesiae. Id ergo totum est quod non semel facit, ac facere tuto potest Ecclesia Christi; tolerantem se praebere Civilis Tolerantia.
XIV. Verum Civilis Potestas ubi religionem Christianam profitetur, sine magna necessitate non potest, salva conscientia, eiusmodi tolerantiam adhibere. Nam si pravo toleret consilio, ut haeresi potius faveat, quam ut majora mala devitet, culpabilis omnino est ejusmodi tolerantia, neque connivere solet Ecclesia, sed a guere, Obsecrare , increpare in omni patientia & d ctrina . Secus vero si potestas Civilis toleret necessitate compulsa. Atque ex hoc elucet tam in Ecclesia quam in Christiano Imperio omnis constantia, omni seque moderatio . Nam quemadmodum Ecclesia Divinitus edocta indesinenter optima ratione se gerit, ita& Summus Imperans, ad quem pertinet Civilis tolerantia, in hoc potest modo bene, modo vero male se gerere, quandoque occurrunt circumstantiae, in quibus tolerare potest, vel etiam debet errores ; & rursus tempora sibi incidunt, quando dine fidei iactura,& sine scandalo pusillorum tolerare nequit omnino. Non ita se res habet si de tolerantia Ecclesiastica sermo sit. Nam Ecclesia quamquam tolerantia gladii rectissime dicitur tolerare personas, semperque revera toleret, etiam quando gladium, vim scilicet Imperii aris bitratur optime sibi esse impetrandam in ipsas, ut efficacior medicina paretur, tamen nunquam nisi negative, & ad brevissimum tempus, tolerat vel tolerare potest errores. Hinc aiebat Sanctus Ambrosius Valentiniano Augusto. Te Imperatore hoc petitur, Sc pin, , stulatur,' ut aram iubeas elevari, sumptum sacrifi-
ciis profanis dari Z Sed hoc non potest sine sacril M gio decerni. . . . Certe si aliud statuitur, episcopiis hoc aequo animo pati & dissimulare non possumus .is Licebit tibi ad Ecclesiam convenire, sed illic non in-Η a se venies
123쪽
se venies Iacerdotem, aut invenies resistentem. Alieri ni erroris focietatem suscipere non possumus I .XV. Patet ergo quaenam sit differentia inter toleranistiam Imperii, 3c tolerantiam Ecclesie, in religionis negotio. Nam Imperium, in quantum Imperium est, ex natura sua cum nullam religionem persequatur, sed omnes toleret atque tolerare possit, nisi turbent Rei publicae tranquillitatem ; maxime vero persequi nullo iure potest Catholicam, quae Divina est, quaeque uti iam demonstatum est, rempublicam perficit atque consolidat. In quantum vero Summus Imperans Christia- rus est, debet Ecclesiae Catholicet sese conformare, debet Divinum cultum promovere, unicam fovere religionem , Ecclesiam denique unam Apostolicam adju-
. Vare, non vero in miserrimam servitutem redigere.
Un Prince, quoique mattre so uvera in dans ses Elats, ,, quoique comptabie a Dieu se ut de l' exercice de sais pulsi ance, ne do it jam ais ni decider, ni approuver, ni e tablir l 'erreur , ni persecuter la verite sa) ,, .
Contra vero Ecclesia quum nullum toleret vel tolerare possit errorem , vel regnantem in solio, rursusque tolerantia gladii omnes homines toleret, & neminem gladio persequatur, maxime ergo tolerare debet Summum Imperantem, non modo ubi errare conspiciat
circa religionem , sed etiam quando ab ipso patitur persecutionem, qui est supremus tolerantiae gradus 3 . Ex eo itaque fit ut Ecclesia , cum non desinat verbo monere filios suos, de Imperantium errore in re religionis, ne potentiori exemplo contaminentur, re printiare simul non cessat, quamlibet subditorum rebellionem in Summos Imperantes. Orare & pati sunt arma, quae errantibus persecutoribus opponit Ecclesia Chri-
124쪽
sit , quaeque tamen essicacissima sunt apud Delim 1) .
XVI. Quemadmodum ergo Ecclesie intolerantia tota sita est in damnatione omnium errorum, & in erra tium proscriptione, qui eius spernentes auctoritatem , ab unitate doctrinae recedunt; ita & tolerantia ipsius in non damnatione consistit . Attamen per intoleran tiam quae interior est , non studet Ecelesia nisi custodire Fidei Depositum, per eam vero quae exterior est non insuper quaerit errantium sanguinem & destructionem , sed eorum salutem et neque alio unquam uti tui
medio nisi sapientia & Charitate . Igitur Ecclesia duplici damnatione utens, intolerans quidem est, sed non ducitur nisi spiritu veritatis, suavitatis, & mansuetuadinis, qui spiritus Christi est; non abutitur sua pote
1late, sed summa utitur aequitate atque moderatione Insuper Ecclesia Christi procedit etiam ulterius in ora dine ad personas. Nam ut maiora mala devitet non raro accidit, ut ea hominis tolerantia quae tota exterior
est , errantes aliquando diutissi toleret intra sua caustra , praesertim vero si agatur de Summis Imperantihus, itemque si spes aliqua affulgeat eos revocandi ad
XVII. Attamen patet errantes eiusmodi, qui interio ris charitatis & fidei vinculo carent, sub anathemate degere , ac interius ab Ecclesiae unitate seiunctos esse . Et quanquam indulgentia quadam sapientissime tolerati sint extrinsecus ab Ecclesia, tamen ipsi non ideo sunt coram Deo minus culpabiles & contumaces, quam si exteriori sua communione spoliaret Ecclesia . Et re vera quilibet Christianus veluti induratus & obcaecatus habendus est, si cum sit oneratus peccatis, tamen propter illam exteriorem sacramentorum participatio nem , confidit se esse minus peccatorem, & minus re-
125쪽
ogbellem Eeclesiae. Non enim exteriora susciunt ut quis ducatur spiritu Christi, & sit vere plenoque iure Christianus, sed necessaria insuper est Charitas de corde puro, & de fide non ficta. Quare malae consesentietes re, tus eo magis crescit, quo na agiS abutuntur potentes cul. tu & religione sacramentorum E esiae. XVIII. Ergo intolerantia Christiana quum prudemtissima sit, tamen ubique terrarum semper est eadem , semper firmissima, & nunquam minus accurata . R tio vero qua se gerunt Imperantes vel erga semetipsos, vel erga eos, qui falsam tuentur religionem, nunquam potest esse regula Ecclesiae, quae Divinitus edocta vi, nemine discit, omnesque docet. Quare tolerantia civilis eum a Societate, vel a Summo Imperante depe
deat , est ubique varia & mutabilis et Christiani vero quin potius iudices sese constituere audeant sui Phinc,
pis , vel contra Dei mandatum turbare praesumant CLvilem Societatem , aut unum Violare ossicium aequitatis, tenentur in re in huiusmodi honorem & obedientiam Summo exhibere Imperanti, rursusque cavere a fermento ipsius malitiae, & firmissime inhaerere regulis Ecclesiae in iis omnibus, quae religionem & cultum respiciunt sive interiorem, sive ςxteriorem. Quare
docuit ipse Dupinius, quod Ecclesia non debet legibus principum parere, cum in destructionem legis Dei conseditae sunt I .
XIX. Luculentissima exempla tradiderunt nobis primitivi Christiani, qui quum separati essent constantissime a cunctis infidelibus, in iis omnibus quae religionem respiciebant, pacifice tamen vitam suam degebant eum ipsis, in ordine ad ea omnia quae Civilia dicuntur : itemque iura societatis & ossicia prae oculis habentes , reipublics inserviebant in iis omnibus, quae
temporalia sunt, neque pertinere arbitrabantur ad re-
126쪽
ligionem . Suapropter christiani bonis moribus o obseroatione legum s ait li reticus homo Joannes Cleri eus , quae quidem religioni suae non adversantur, Maagistratuum protectionem demereri opus habent I . Attamen tolerandi personas plures solent esse cauΘ quq patent ex dictis, magisque patebunt ex infra dicendis;
tolerandi autem errores nullam caussam habet, vel habere potest Ecclesia, ut superius diximus; plures vero saepissime solet habere Imperium. - XX. Quamobrem tam longe est, ut ex printipatus natura intolerantia consequatur in religionis negotio, ut e contrario Imperium, in quantum Imperium est uti diximus, quamlibet religionem toleret, quq non turbet reipublicae tranquillitatem: Rursusque religio, si vera religio est, ex sui natura nullo iure pertinet ad in spectionem vel iurisdictionem Imperii, ac proinde falsissimum est Imperium ex natura sua expellere debere , vel exterminare dissidentes in Religione . Inanis ergo Τicinensis contentio, quae in medio spatio frangi . tur & corruit. Quid enim tolerantiam a permissione tam sollicite distinguere curat, qui saepe saepius confundere solet tolerantiam Imperii, cum tolerantia Fc. clesiae P Si enim verum est, quod ipse assirmat pag. 6o.
Tolerari quae mala sunt, o illicita; Ecclesiam plura
licite posse o debere tolerare mala, non poterat assetere nisi vel callide, vel imperite quae pag. S. ita leguntur. ,, Nec ideo putandum est tolerantiae fines esse, , solum Legislatoris silentium super aliqua re vel a- ctione , quasi lex quaelibet, quae a potestatibus fiat,
is tolerantiam in permissionem convertat, ac bonum,
se vel saltem indifferens illud reddat quod malum est. ,, Habet Tolerantia leges suas, quibus & legislatoris
M voluntas declaratur, & tolerantiae fines praescribun - , , tur. Nolo de variis modis disserere, quibus vel le.
127쪽
ii, ges abeunt in desuetudinem, Vel aliqui abusus tole- ,, rari a Principe intelliguntur . . . . . Nobis satis est b, animadvertere etiam tolerantiam eorum quae mala, , sunt, posse per legem indici, nec idcirco toleran- ,, tiae naturam mutari , quia haec per legem effertur. is Notum eli omnibus libellum repudii non quidem permissum ut bonum , vel tamquam indifferentem , a lege Moysis fuisse, sed Blum toleratum ut minus,, malum . At quis ignorat legem super hanc rem latam a Moyse, modumque per legem fuisse praescriptum, quo id executioni mandaretur Leges vero se civiles & Ecclesiasticas, quae tolerantiam respiciuntis quis enumeret ,, pXXI. Falsum in primis est, Ecclesiam indicere posse leges ad toleranda quae mala sunt, ineque exemplum eiusmodi invenitur in tota Ecclesiastica historia. Sed quid tanta cura miscere studet ibidem & alibi leges Imperii, eum legibus Ecclesiae Z Quid data opera confundit i cierantiam & legislationem unius, cum tolerantia &legislatione alterius Z Quid leges Ecclesiae cum iactet pro tolerantia malorum , ne unam quidem affert, &unico allato exemplo confugit ad Moysen in veteri Testamento p Quid hoc P Nisi verissimum sit quod superius animadvertimus , Scriptorem illum inducere voluisse in legentium animum, leges Ecclesiae vim non habere obligandi hominum conscientias, nisi prius legibus Imperii firmatae sint 8 Verumtamen neminem arbitror ignorare Matrimonium in Veteri Iudaeorum foedere , quamquam actus religionis extiterit, propterea quod in Theocratica ipsorum republica, omnia ad Religionem spectabant, totumque regimen religiosum erat, tamen nonnisi rationem civilis contractus habuisse , nunquam vero sacramenti, ad cujus dignitatem sustulit Christus, nec non legem Moysis longe distasse a perfectione Evangelii. Quare Libellus re-
128쪽
pudii nihil probat pro malorum tolerantia, quam Tici nensis tribuit Ecclesiae Christi. Ceterum si de Iudaeis sermo sit, notissimum est, omnimodam Religionis intolerantiam a Deo fuisse iisdem saepissime imperatam, praesertim vero in Deuteronomio verbis huiusmodi is Si
se tibi voluerit persuadere fra er tuus aut amicus,/-quem diligis ut animam tuam , clam dicens E mus, ut serviamus diis alienis, quos ignoras tu , ἡ & patres tui .... non acquiescas ei, nec audias , ne '' que pareat ei oculus tuus, ut miserearis & occul-' tes eum , sed statim interficies . Lapidibus obrutus se necabitur Sc-M . t a . 'XXII. Prqterea ex intolerantia religionis Judaicet profluere patet non solum divisionis murum inter ipsos Sc gentes omnes, & perpetuam inimicitiam e rum cum SamaritaniS, Verum etiam poenas latas contra Sadducetos, quorum secta in medio lud sorum nectabat dogma immortalitatis animet. Quamobrem iapoenam erroris ejusmodi excludebantur ab officiis &honoribus publicis, ut animadvertit acatholicus vir, tolerantisque patronus Henricus de Cocceii sa). Denique in exordio Ecclesiς nemo non scit repugnantiam , que diutius perstitere visa est inter fideles ex Iudaismo, & fideles ex Gentibus ad Christum conversos. Quare libellus repudii in Judeorum matrimonio sub ordine illius Providentis Divinitus permissus, nonnisi minus bonum fuisse demonstratur, minusque bona in Judqorum Ecclesia fuisse Divinitus
permissa, nunquam vero quq mala revera sunt tolerata. Non me tamen latet etiam minus bona, aliquando mala vocari; quoniam cum melioribus comparatas ta Deuter. cap. 13. V. s. & seq. . t 3 Caece. Commen. ad Hugon, Crot. de poenis lib. 3. Cap. 3 o. u. Diuiitros by Corale
129쪽
ta, mala revera videntur . Nam eu'ne non est bεne , ait Sanctus Augustinus, si melius esse potest . Iuare si nobis potest bene esse cum ina veritate, male sumus eum quolibet vestigio Ceritatis Iὶ .XXIII. Sed danda opera est, ut Scriptoris Titanen, ss perpendamus asserta. Facilius enim ad propositum deveniemus . Asserit ergo cap. I. q. q. pag. q. ii Iud certum ego non permitti nisi quod licitum est A. At utrumque a tonum permissarum genus res Vel bonas , Qel sultem natura sua in merentes respitit, quae ob eam causam permissae dicuntur . aluare quod malκ est, non permittitur, sed toleratur . Quemadmodum ergo, ipso iudice, omnia que permittuntur, licita & bo. na sunt , ita quq tolerantur non sunt nisi illicita & mala . Priora dicuntur permitti comparatione aliorum , quq cum sint magis bona, precipiuntur; posteriora vero quq tolerantur per essectum patientia pag. 2. non possunt esse secundum spiritum Christi, neque secundum spiritum Ecclesis . Equidem Ecclesia fidi sesima Christi sponsa cum tota pulcra sit, non habens
neque maculam neque rugam , nunquam datis legibus tolerat, vel tolerare potest, qui Scriptor ille ad tolerantiam pertinere affrmat. Quare tota malorum tolerantia pertinet ad Imperium , non ad Ecclesiam , in qua non alia Tolerantia reperitur, vel reperiri potest , preter tolerantiam personarum , tolerantiam negativam , & illam quq recte dici potest Tolerantia Civilis Τolerantie. Ceterum in Ecclesia castigate loquendo, etiam iuxta Ticinensis principia, non habetur ni s Permissio; quoniam Ecclesia cum optima queque cupiat, non potest assentiri nisi honis & veris, conniventiam vero iis prqbere, quς mala non sunt, sed probabiliter bona, aut saltem minus bona, facta com
stis Assust, de Uer. Relig. citi med.
130쪽
123 paratione aliorum ρος sunt meliora . Quet autem falsitatem pr6eserunt, & mala revera sunt, ab Ecclesia continuo reprobantur.
XXIV. Clarissima est S. Augustini doctrina superhoe dicentis . ,, Carnales autem suo3 viventes, aut ,, sentientes carnaliter, tanquam paleas tolerat Ec- clesia , quibus in area pro voluntate quisque vel, , palea, vel frumentum est, tandiu sustinetur pec-M catum aut error cujuslibet, donec aut accusatoremis inveniat, aut pravam opinionem pertinaci animosi- , late defendat I . Priterea omne malum, eodem.
S. Doctore iudice , cum sit inordinatus assectus, quo creaturae potius, quam creatori servitur sa); Ecclesia evero catholica mater sit christianorum .erissima 3), neque possit facere , aut docere malum, sed damnet continuo, mores hominum qui mali sunt, O continuo
malos filios corrigere studeat ); hinc est quod tandiu tolerat errantes etiamsi mali sint, quandiu sperat eos revocare ad bonam frugem . Quanto magis ergo potuit vel debuit Ecclesia tolerare Cyprianum errantem circa Baptismum, & Massilienses circa initium Fidei, aliosque aliter aberrantes a veritate , qui non mali sed optimi ac sanctissimi viri erant 8 Attamen Ecclesia nunquam tacuit super ipsorum errores, ac proin
inde falsissimum est quod Ticinensis exemplo eorum temere proponit cap. q. q. q. pag. q9. errorem licite posse , imo O debere aliquando ab Ecclesia tolerari. XXV. Augustinum praecesserat in eadem verissima doctrina Sanctus Pacianus se Vides ergo aiebat Sym- proniano non poenitentibus dictum, sed de iis, ' qui