장음표시 사용
161쪽
De Officio eius cui man .est iur. Tit.XXI. 163
Hoc etiam Fulgosius proba argu . I& non cognitio. & Iseq. Q si contiius, viil pub sequitur deinde Papinianus.
Huius rei fortifimum argumentum est,quod lege Iulia de etu nominatim cauetur, Ut is cui contigerit exercitatis,' u eam si proci tur,mandare: non alia
ter statue mandare poterit quam si ab e caperat, gre. Quia refertur hic lege Iulia de vi nominatim cautum suille,ut is cui contigerit exercitatio, possit eam si proficiscatur mandare,dubitari potest,an idem & de aliis omnibus lege specia- .liter tributis dici conueniat,ut si magistratus proficiscantur, ea mandare possint. Et Batque fere alij sequuntur hic&in l. imperium,poste putat, qudd&ipsei, probo ic enim & alibi,quod eadem leg Iulia de vi coprehensum erat,ne personae quaedam d testimoniis fercndu admitterentur, generaliter in aliis quoq; publicorii iudiciorum legibus receptu video . iij. 9.lege Iulia.de testib. Sane hoc de aliis specialiter tributis costitui posse arbitror,excepto meri imperij, hoc est, iuris gladii exercitio. Hoc enim nec a proficiscetibus quide magistratibus mandari potest,ut supra dixi. Nam poena legis Iuliae de vi non erat gladij animaduersio,sed publicatio bonorii cu relegatione,vcl deportatione. th.C.ad leg. Iul. iuncta glo. Inside pub iud. 9.ltem lex Iulia quae res longe mitior est,quam ultimum si applicium.arg.l quoniam. Ceo. tit.At quia senatusconsulti Syllaniani poena erat,vltimia supplicium,idcirco non repetiit Papinianus lila in fine,manio dari hanc cognitionem a proficiscente magistratu,sed simpliciter dixit,cognitionem Praetor qua ex senatusconsulto habet,madam no poterit. In hoc tamenonnihil subsisto,quia suppliciu ex illo senatusconsulto non de liberis hominisbus eddeseruis iantum si vivitur,antiquitus quidem de omnibus indistincte, uiciiq; sub illo tecto fuissent,sub quo dominus occisus esset,siue noxii essent,nue i .Hodie de nox ijs tantum,ut videtur,& de iis qui cum possent,auxilium domino no tulerunt.l cum dominus. ad Silian.qua de re plenius ad rubricam
illius tituli dicendu erit. Quod ait lex, Si proficissatur ic exauditati est,si no ita cito rediturus discedat.l j. g. si pupillus de tutet& rat. distrahen .Reliqua usq; ad finem ex his quae hactenus dicta sunt, facile intelliguntur. Sed ubi dicit: N Ur Ri us est enim. Ego legendum suspicor, merius est tamen. Qui error& multis aliis locis obrepsit,ut alias annotauimus. l.Lucius. s. i. mand.ob similitudinem quandam compendiariae utriusq; verbi seriptura: en. & tn.Quo seria 'bendi modo antiquiores utebantur, sunt igitur Papiniani verba.. v i mandatam iurisdictionem suscepit, proprium nihil habet, se eius qui
mandauit mra dictione rinitur erius est tamen,vel si mauis enim. Maioria minetur dicitionem quidem transferri, sed merum imperium quod lege datur,non motransire. Falso existimant interpretes,liis verbis idem repeti,quod sit perius dixerat, specialiter concella,non posse mandari.Nam Papinianus hic seorsim to quitur,de mero imperio,quod transire non poste dicit,nec distinguit speci o liter concessum sit,an quo alio modo. Merum imperium autem est,gladii,seu animaduertendi potestas in facinorosos homines.Ided subiungit statim,Quare nemo dicit animaduersionem legatum Proconsulis habere mandata iurisi dictione. Quia scilicet merum imperium transire non potuit, ob id non habent animaduersionem. Quod idcirco admonendum putaui , quia videntur
162쪽
164 Anto. Vaccae Exposit.locorum obscv.
omnes fere ad hanc diem ex his verbis argumentum sumere,ut dicant merum imperium veriari,in quacunque publicitudicii quaestione exercenda, quia sculicet luperiore paragrapho de exercitatione publicorum iudiciorum Papini,nus loquutus erat,de postea statim loquitur de mero imperio. Non enim haec sententia vera est, nisi de praesenti cruciatu atque animaduersione corporalio poena criminis irroganda tractetur, quales poenae olim ex vetustis legibus. aduersus ciues Ro.exerceri prohibebantur. Publica autem iudicia multa esse, quorum neque mors,neque membri abscisso poena sit,ignotum non est, etsi . alioqui causa mortis praebeatur,ut cum deportatur quis.In his merum imperium exerceri non recte dicas,ut ego vel aduersus omnes sentio. .
ANDATA I vRIs DICTIONE A PRAESIDE, CONSILIUM
non potere exercere is cui mandatur.Constituam exercere,id propemodum significat,quod conuentus agere. Id quibus anni temporibus 5 quomodo fieret,qui homines in consilium adhiberentur, declarat Theophilus in institu. tit.quibus inae nonicet. 9.eadem lege Igitur legato proconsulis consiliu habere non licet, ut hoc oco vides.Quomodo erso poterit vindicta apud eum manumitti, quod i men fieri polle Vlpia scribit .l apud proconsulem.de manumisi vind. Siquidem manumissionem vindicta illam dici Accur.autumat,quae apud costium causa probata fit glo. Inside liberi. 5 . multis autem modis. Respondeo, vindicta m numissio proprie illa dicitur, quae apud magistratus sit,causae vero apud consilium probatio ita demum necessaria est,si minor statuto tempore sit qui manumittit,non si maior,ut nos dicimus,in Rubis de manumist.vind.Quare ii cmanumissio apud legatum feri poterit. St.apud illa non poterit:cum praebendi consilii legato non sit facultas. Non enim veram existimo eorum opinione, qui putant apud lesatum neminem omnino posse manumittere. Lij. stupra deoEconsulis. Nam ia procedit quamdiu nec proconsul prouincia ingressus est, nec legato mandata est iurisdictio,vt praediximus.Consilium exercere nec imperij videtur esse,nec iurisdictionis Sedad dignitate & decus proconsulis duntaxat pertinere,ut quae ab eo statuta fuerin firmiore iudicio perpensa esse vi- 'deantur.vg.l.custodias. infra de pub.iud non mirum ergo si hoc legat vel alteri,cui mandata sit iurisdictio,non permittitur.
L. III. IvLi A. LIB. V. DIGESTOR v M.
nem exequitur,non tamen pro imperio suo agit,sedpro eo cuius mam
dato ius dici quoties partibus eius Fungitur. Videtur hic in site a contrario sensu significare,polle aliquem mandato alterius ius dicere,ut tamen partibus eius non sungatur. Hoc nos verum existimamus in iudicibus datis,inter quos & eos quibus mandata est iurisdictio,inter Caeteraques modo annotauimus, etia hoc interesse putamus,quod qui mandatam iurisdictionem habet,veluti vicario nomine,atque ex sensu mandantis ius dicit,iudex vero datus tanquam a seipso pronuntiat. Merito ab hoc appellatur is qui eum iudicem dedit,ab illo aut em is qui supra mandantem est. l. i. infra
163쪽
De Officio eius cui man .est iuri Tit. XXI. 16s
infra quis & a quo appeti Vtile ergo hoc responsum est, ut sciamus si Prael stex delegatione cognoscens,contra nos pronuntiauerit,quis appelladus sit. Sic etiam qua loq; dubitatu vides,an praetor spcciale iudicem seipsum dare possit. l. si de in. prcto. quod ex eo sorte quaestionis captaretur utilitas,ut irritor quasi per indirectum tolleret auxilium appellationis, tum ipsemet,qui se iudice dedisset,ab sua ipsius sententia prouocaretur glo.in d l .si Quod ait, non pro imperio suo agit. Simile huic est,quod alibi scribitur. l. iudiciu soluitur. infra de luct ui maius imperium in ea iurisdictione habet. Imperium autem his locis accipiendum est, pro autoritate. io L IIII. MACER... LIB. I. DE OFFIC. PRAEsIDI s. OG Ni Tio, &c. Curui propriam iurisdictionem legatis tuis dederis, confluens es mi etiam de suspecitis tutoribus posint cognoscere.
Scripserat Praeses prouincie ad Imperatores, se iurisdictione suam legatis inadasse.Ideo quaerebat,an de suspectis tutoribus pollent cognoscere.Respondent Imperatores,Cum propriam iurisdictonem dederis,&c. hoc est,tua ipsius. Nam alioqui propriu dare idem significat, ludit perpetuo tradere. Virg. Protriamq; dicabo,& da propria Tymbraee do-inum. Et propria haec Sidona suis lent.legato aute a Procosule adimi iurisdictis quandocunq; potest,ut tamen cosulto Principe id fiata solent. 5 j.supra de offeto proconsulis. Sed an interim procosui ipse,qui iurisdictione mandauit, ius dicere possit Dubiu facere videbatur quod ubiq; sic loquuntur iurisconsulti veteres, vi hoc loco lepimus, propria a proconsule iurisdictione trafferri.Et officiti totii
iuris dicendi ad legatu transire.nic & l.j supra eo. Lj. 9.damus aure. infra de susptui. quam n i videbatur falle ubi legatus exequi mandata iurisdictionem coeperit proconsule intempestiue se immiscere posse. Res enim iam no est integra. arg l. , quia de iurisd.orniud ut de eo dicimus qui procuratore datu reuocare vult, posteaqua iudiciu accepit.Nam nonisi ex causa id iudiciu in se transferre potest l. ante. M l l .seq. de procv. Sed verius est prς id aut proconsule manda alteri a se no abdicare iurisdictione. Na vice eius, legatus delimc cognoscit.glo. D in t .sblet. te iuris i ideo arbitratu suo cognitione,aut totu,aut eius articulu que libet ad se aduocare quadocunq; posse arg.laudiciu soluitur.vbi notauimus,infra de iussi. tum tamen si tota prorsus iurisdictione,hoc est,omni u causarum in uniuersum tractandam facultate,legato suo adimere vult cosulto principe id faciat. d.l.solent. s.sicut.infra de offproconsulis quia scilicet legatos quoque approbat Princeps,ut Dion scribit,lib. Lita. Historiarum. CON sis civ frus est, u desul ectis tutoribusp int cognsere.&Jaudi & yr nuntiare.Insti. de se . tuto. in prin. na de qua re iudex cosnoueri de ea quoq; pmnuntiare debet.l. de qua re. infra de iud.Sed obstare viae ur,quod Marcellus scribit, suspecti tutoris accusationemro tribunali tantu examinati,& nussu alis
6 de huiusnodi quaestione qua praeside prouinciς pronutiare possed. j. 9.suspecti. infra ad Turp. soluit Banin ille suspecti,distinguedii esse,criminaliterne an ciuiliter agatur,ut si Oe ad sola remotione actu si possi l gatus cognoscere:& hoc cotineat rescriptu,quod hoc loco refertur.Si vero ad vindicta actu sit io
164쪽
,66 Anto. Vaccae Exposit.locorum obscur.
1 ssit legatus pronuntiare, sed solus Praeses. Nam putat suspecti crimen tam
ciuiliter quam criminaliter intendi poste. l. j. Ede suspectis tui. Eius rei etiam argumentum esse,quod procurator aliquando in causa suspecti interuenire
seseat. l.non solum. sina de procuratoribus Sed ego ut verum non negauerim, quibus casibus tutor vltra remotionem cum insemia, etiam atrociter puniri debet,non poste legatum proconsulis in eum statuere,quia ius coercendi non habet Sic falsum existimo,suspecti crimen dupliciter intendi posse, cum hoc nusquam legerim,nec usquam ciuiliter agi memoratum sit. Nec mouet me quod procurator nonnunquam interueniat. Nam procuratoris usus tam in criminalibus usque ad poenam relegationis,quam in ciuilibus negotiis in- rodisserenter permittitur.l j.an per alium cau .appel.red post .vbi sto. Sed nec veram esse puto rationem qua utitur Bartolus, quod interdum sic agi possit, Vt
nihil aliud quis petat,nisi priuatum commodum & utilitatem pupilli. Nihilo
minus enim infamiam sequi puto,quamuis actor expresse prositeatur nolle infamem fieri, si tutor uti suspectus remotus suetit.l.enim. de suspere tuto. Quin etsi iudex cupiat efiicere, id non potest,ut sic remotum, infamia no sequatur, cum facti quidem quaestio in potestate iudicantis sit: iuris vero autoritas,in potestate legis l. j. 5.j ad Turpiu.ordine.ad muni.Verius ergo arbitro suspecti postulationem, atque accusationem nam plerunque sic appellatur in istam quandam naturam obtinere,ut de inossiciosi querela dicimus glo. in l. Papinianus. Loin prin.de inofficit.& in zmae.extra de procur. Nam & priuatum pupilli commodum respicit.Idcircoque & vindictae publicae exequutionem temper uniformem eam esse,cum haec duo semper respicrit. Quotiens vero tutor Romae ad Praesectum puniendus remittitur,ut l.j. 9. Item solent.de ossic.praefectivit, toties in prouinciis Praesisses, per seipses id exequi debere.d. s. uspecti. non
ideo tamen actionis naturam immutari,quamuis grauior interdum vindicta. immineat.ldeo nec inscriptionem unquam necessariam esse non magis cluam
in querela inossiciosi,ut diximus,insti. eod. tit. in prin.& l. fi.de pri.deli. sane hoc restrietum refertur etia ab Vlpiano,inl.j.de suspeet. tui.Sed Vlpianus dubium olim filisse resere, an mandata iurisdictione,legatus cognostere posset de suspe- ,Δcto tutore. Id dubium,ut coniicio,oriebatur,aut quia quibusdam legibus seri pium erat, dari hanc cognitionem praesidibus & praetori argu. d. g. damus. &s suspecti.& per hoc videbatur specialiter eis concessa esse, quare nec ab ipsis transferri Pollie,propter generale iuris regulam,quae specialiter madata trans. ferri impediti j. praeod. vel quia non putabant per generale mandatum iurissionis transferri ea quae misti imperii sinat, hoc cit, quae magis imperio quam iurisdictione exili cantur,qualem hanc accusationem esse non inepte existimabant. propterea quod cognoscentis iudicis sententia tutor & remoue tur simul & abstinere iubetur a tutela. igitur rescriptum fuit,ut hic vides. Vlpianus autem hoc rescriptum quod de legatis proconsulum loquebatur, etiam ad 4 olegatos praetorios extendit, propter generale scilicet iuris regulam.l.de his.se prade offri squa Pr sides de Urbani magistratus aequiparatur. cito aute quodamodo,cum ait,quia totii ossicium iuris dicendi ad eum transit: a iuris comunis
165쪽
De Ossicio eius cui man. est iur. Tit. XI. 167
di positione alienum non fuisse hoc rescriptu significat: quasi & haec ipsa cognitio transire potuerit, vel quod iurisdictionis magis quam imperij fuille eam
credit, vel eis Dagis imperii sit, venire tamen debuisse in mandato generali. Nullo autem modo intelligi oportere,cam specialiter tributam fuisse his in sistratibus, qua iis nominatim illis legibus Praetor, vel praeses prouinciae receni seretur.Vlpiniani sententiae coueniunt rescripti verba: Cum dederis mra , λα- ni Zonsequens est, nis. Sed legis nostrae autor Macer,non putat obtinere potuisse illam sententiam,sine adiumento rescripti,propter tot difficultates, quae
obstabant,maxime vero propter illam,quod in generali maesto iurisdictionis, io non putM venire haec quae magis imperij sunt, quam iurisdictionis,qualem ege cistimat hac accusationem. Idcirco ait,ob utilitate pupillorum hoc costitutunisse. Illa aute quaestio nunquam ab antiquis decisa legitur,an in generali mandato iurisdictionis ea transserantur,quae sunt misti imperi j. Ego quod sentio di
V et posi sio bonorum detur, etsi cui damniinfectii non caueat si ut is risi
dise iubeatur,aut eutris nomine inpos filonem mulier, elis cui legatum est,tegatorum seruandorum causa inposse Donem mittatur, mandaripotest. Ita legenda est, ut Augustinus doce lib. r.emed.c. i X.quicquid Haloander mutauerit, qui non boni Codicis autoritatem sequutus cst. H c autem omnia intellige ad lite
zo ram, prout iacent de omnibus bonorum possessionibus indistiniste. Accursio erroris causam in interpretatione huius loci prςbui quod legerat, per libellum expediti non poste,quae cauta cognitione desiderant.l.nec quicqua. s. j.supra de ossProcons. Nam antiquiores crediderant libellum appellari eum ipsum iudicem vel legatu, cui iuris lustio mandata esset Quo quia absurdius dici,aut au diri potuiti hodie inter omnes constat longissime eam intertretatione a vero
abesse idia nihil obstat quo minus' hoc responsum indistincte de omnibus bi
ANDATAM lv RIs DICTIONEM MANDARE ALTERI
uou positi manifes tum est. Hic quoque clarissime docemur,
iudicem datum,iurisdictionem non nabere ed notionem tantiit n. lait praetor.de re iud.ut& superius ostendimus.ltigatus.
de off.procons& leg Nam legatu proconsulis qui mandata terit iurisdictionem,iudices dare posse constat auegatus.& l. cum praetor. infra de iudi. At iurisdictionem in alterum transferre non potest,ut tam hoc, quam aliis responsis traditum est.Imore. 5 lcg.seq. de iur. om. iud. l. j. C. qui pro sua iu-. 6 risdi .iud da possi Ergo iudex datus, iurisdictionem non habet. Ego puto euin . quoque, cui iurisdictio ad unam tantum speciem, vel causam mandata est,' quavis eam iurisdictione alteri mandare pon possit, iudicem tamen in ea dare posse, queadmodu in omnibus dare potest,cui de omnibus iurisdictio madata est argui si duo. in sinde adm. tues. quae de totaede rei vendi. Disserenuae an vi
166쪽
,68 Anto. Vaccae Exposit. corum obscur.
iudex datu quis cognouerit,an ut mandatam iurisdictionem gerons, multae sunt. Nam hic quidem exequi sententiam suam potest,ut de mox dicam,infra titu. i id.ij.dc ta diuo Pio. de re iud. At iudex datus non exequi tun Item poterit ille iurisdictionem sibi mandatam desen Are, etiam poenali iudicio.l. 3.si quis
ius di. non obtemp.Praeterea contra contumacem quod iuri conuenit istatuereditque decernere,ut puta in xosscssionem bonorum eius mittere, latitantis bona possideri, vendi distrahique iubere,quom nihil iudici dato facere licet auth. de exhib.reis., ubi vero. Quippe iste ad hoc tantum datus est, ut sententiam dicat,qua dicta illico functus est ossicio suol.iudex. de re iussi Sententiam au tem dicere non potest,nisi apud eum lis contestata sit. d. 5 .ubi vero. Et hic est ioquasi voluntarius quidam actus partium, ultro ei se submittentium Qua de re etiam supra diximus.d. Uegatus.secundum Alciati sententiam,libro secundo
MANDATA iuri ictione priuato,etiam imperium quod non est merum, vide tur mandari, quia iurisdictiosine modica coerctione nulla est. Iurisdictio ergo .
semper particeps imperi3 est,siquidem sine imperio explicari,aut omnino esse non potest.Quod de alibi seriptum est l.j. in ii.supra eo.l. ij. insta titii l.Cum hoc ita sit quaero quid intersit inter iurisdictionem de imperium,quod no est na tum quod stilicet vocamus milli dcirco quia iurisdictio ei inest3 Respondeo, quae magis imperij sunt quam iurisdictionissa misti impersi dicuntur.l. i. g. i. io
uipra eo si ubere.de iurisd. om. iud quae vero magis ad iurisdictionem,quam ad imperium attinent, ea iurisdictionis esse dici coruueuerunt,indito utique vocabulo a potentiore parte,ut ego arbitromed horum exempla paulo post via debimus,in l.imperium. titulo. j.
DE OFFICIO EADSESSORI . . Ti T. XXII.
Ans Esso R. Es di tur iurisperiti,quos praesides inprouincias se ducunt: ut eoru consilio ius dicant,de ciuilia negotia costituant. Hi qua adsessoru officio fungantur, pr ter consiliu nihil praestant,dum praeside admonent,quid iuri Publicosetque ossicio eius conuenire videatur. Omnia vero nomine Praesidis 3nsiliarij dicuntur. l. Consiliarios.eod.tit.Eisdem nonnunquam a praesidibus proficiscentibus,causas decidendas delegari consueuisse, de tunc paedaneos proprie dictos este,Alciatus de Augustinus annotauerunt. Alciat.libro i. προγγων cap. XLI.August.l. non Blum. Frii militer. de excia tutor. Nos hac de re superius abunde diximus,in l .de ossi eius cui maniuesitur. . L. IIII PApi Ni A. Lis. IIII. REspo Nso Ru M. I E M FvNcτo. Lege textum ut Augustinus docet ex Tusto li- o bro,hoc modo. PapinLb. i. restonserum: Diem iuncto legato Casam, j salarium comitibus residuit poris. quod a teratu praemium est, Lbetur , modo si non potia comites cum aliis eodem tempore fuerunt. Relatum est
hoe responsum ctiam eodem sensit sub titulo locasti sed addes. s.fina. ut mi
167쪽
De Officio assessorum. Tit. X XII. 169
rum sit interpretes nostros hac in re tantopere laborasse. Alciatus vere lectionis rationem primus inijt.lib. iiii .disj unac. xx. praeter uam quod legatis nona legatis edidit. Nunc particula illa, A, omnem dubitationem tollit,ii qua superat.Sane comites propria significatione accipiendos puto omnes omnino, qui legatum in prouincia sequuti si int, siue assessores sint, siue cancellarij,vel domestici quilibet. Nec incongruum est sub Rubrica,de ossicio assessoris, etiam de his tractari. Nam de in Codice constitutionum idem factum est Quinimo Ru brica expressim ita inscribitur,ve assessori domesticu'c cellaridis iudicium. Praesertim vero hoc admittendum,cum eadem in his ratio virat,quae in asses-io foribus. Sane inter asses res Se alios arbitror hoc interesse,quod assessores quidem ex publico salarium accipiebant, teri autem priuatim ab ipso praeside,ut inferius declarabo.
odem riuitatis assidere non prolubetur: quia pultico alario nonfiruitur.Curatorem reipublicae falso accipit Accursus, pro rationali
principis qui procurator Caesaris appellatur supra titu.iij. de l.ij.
IEC de ossi. assesse. Verius est enim curatorem reipub. intelligi,suae quemque ciuitatis,aut municipii pecuniarum & bonorum procuratorem,quς bona abusive publica dicuntur. l.bona ciuitatis.de veri, sig. Id etiam significat
illud verbu ,eiusdem ciuitatis Nec nouit est in iure curatores hos appellari. l.curatores.l.seq. de l. si de adna .re.ad civ. peritia. l.curatoris. C., modo mul.l. ad curatoris. s. de dam in se. l. Lucius. 5. Sempronij. de adm.tu. rrasus lib. M i. Mis .c.vj. . Accur.errore otia Casl.animaduertit.Sed dissicilius esse videtur defendere haerationem, quam Papin. afferticulapiatico alario nonfuitur. Videtur enim esse
vitiosa, ne dicam inuida 3c maligna Cum non ideo prohibeatur quis in prouincia sua allidere,quod salario,aut publico aut priuato stuatur. Quid enim hoc D ad rem pertineat 3 Sed quod suspitio sitisse videatur,ne pratiosus aut faetiosus
quis inter populares suos quandoq; futurus essetarga. si C de ossi maprouin. Fuit cum existimarem Alex.Imperatorem,qui assessoribus salatia primus instituit, ut L impredius in vita eius seriptum reliquit, non ex aerario de sisto suo sed ex pecunijs ciuitatum exolui voluisse propterea prouincialibus cocellium, ut non nisi ex eorum consensu eligerent sibi praesides huius nodi consiliarios. Nam generali constitutione prohiberi Praesides animaduertebam ancellarios de domesticos in prouincias secum ducere.latullus. Ceo.tit.ubi dixi Et domesticorum appellationestia affessores contineri putabam. arg. l. . Gad leg Iul repet Sed verius est,nec prohiberi praesides,quominus assessores arbitratu suo in Q prouincias secum ducant.l. liceat. Ceo.arg. etiam l. liboli. supra eod. tit.nec salatium his a prouincialibus aut municipibus, sed ex fisto de aerario principis solui consueuisse Rubri.& l. j.C de anno.de capitatione administrantium. Quod &Alciatus probat Cur enim grauaret princeps prouinciales, ut ultra solitas pensitatione hoc quoque praestarent.Igitur rationem hanc a remotis ductam arbi-
168쪽
i o Ant. Vaccae Exposi. locorum obscv.
reor, secundum Hugonis antiqui interpretis opinionem. Is hoc sibi voluisse Papinianum interpretatus est quia publico salario non stiritur hic assessor ideo neminem aliunde facile adduci potuisse , ob id ciuibus exercere hoc ossicium permitti. Quod si ita seripsit Papinianus ut nonnunquam sus iratus sum, uia publicosalario non fruitur,ut particula illa,a,distincta sit a relativo,quo,& hoc resativum, quasi pro taxatione accipiatur, de illo videlicet assessore tantum, qui ex publico,hoc est ex fisco nam ita accipi debet illud verbum,arg.
l ira omnibus.Cde cur.pub. lib. XI i. salarium non capi iam expodita & clara erit huius capitis sententia, nec ratio ulla r Pugnare videbitur. Nam in Pandectis Florentinis unde omnes libri nostri emanauerunt , continua literarum serie omnia deseripta sunt. Quod dicit de curatore reipublicae, id & de alijs magistratibus muni nicipalibus si ne dubio intellia gendum
169쪽
ib HAEc Rubrica lib. Hi . d.inscribitur cum illa adiectione: Et deforo com petentiqudd propemodum etiam in Cod.Theodosiano factum erat. Nam ibi est,m iurisdictionea se ibi quis conuenm debeat. Sed haec posterior pars consulto amissa est,propterea quod siub alio titu.collocatur,qui est inserius. De iudi- νs 2 rubi quis agere. Dei conueniri debeat. Huius autem tractatus potissima pars in eo consumitur,ut doceamur,quis,qua de re,de ad quantam usque siu-' mam magistratus ius dicere possit, quantiis de de soro competenti nonnihil apponatur,quia scilicet comuncta haec sunt ratione personarum,inter quas ius dicitur,adeo quidem ut vix inter se distingui possint. Caeterum iurisdictionemio nos hoc modo dissinimus, quicquid Accud. oc caeteri in l.j. infra eo.tit.dicat Iurisdictio est magistratus, vel eius qui in ea re magistratus vice fungitur, notio. Cuius diffinitionis ratione paulo isest pleniusexplicabimus,inl.imperiit. Illud quoque constantissime assirmaverim,ridiculum esse quod de iuris ictione generalissima confixerunt Doct.nostri: quod verbum a iure deditione compositum existimauerut,ut summa de maxima potestas,ditio iuris appellaretur. Hoc enim verbum nusquam apud latinos ira compositum,nec hoc sensi compertum est. Sed ditionem simpliciter dici imperium de potestatem contenderim, veluti cum in ditionem Pomp.Rom.venisse Carthaginenses dicimus:& Caesiarem Gallias in ditionem PO.Rom. redegisse,ides'in potestatem.Virgilius quoque, Variabat Oprum, Netrictor ditione tenebat. Puto itaque in omnibus socis tam apud Iureconsultos nostros,quam apud caeteros latim sermonis authores, legendum esse iurisdictionem,a iuridicendo, animaduertique ad hanc diem, ubique ita accipi. Nec me mouet,quod Accur.& caeteros in errorem pellexit. glo.inael imperium.&in authen.de defiensenciuitis iurisiurandum.in glo.magna. quod scilicet Papinianus scribit in l.j. de ossi. eius.iurisdictionem suam mandabant dec. Nam hoc sibi voluit Papinianus errare magistratu qui cum ha- Q beant exercitationem publici iudicij,mandant iurisdictionem suam, hoc ipso existimantes,merum quoque imperium transferri posse,ignati non silum ii ris constitutionis,qua imperium transire prohibetur:sed in verbo etiam errat res,dum non animaduertunt aliud esse iurisdictionem,aliud imperium,separ, tamque eorum causem csse. Sed interpretes Papiniani sermonem captarunt, Σ ij
170쪽
1 r Ant. Vaccae Exposi. locorum obstu.
Nos ibi quoque ad hunc modum simus interpretatL Illud praeterea animata ueni,verbum,Dictio,hoc ylus,quam imperiit signiscare,quod certos quidem magistratus imperium tribere recte dicimus,ut proconsules & Praesides prouinciarum,ditionc vero habere eos nemo dicit. Quoniam hoc verbum, ditio ollpopulo imperanti,ut pop.Rom aut Carthaginensi couenit, aut Regi,vel Imperatori,aut cuilibet principi, qui per se alioqui sit liber, & a nemine pendeat. Sic Iustinianus in procem.Inst.utitur, Sitionis no aselinis. Sic Virgil exemplo superius relato. Sic alij alijs in locis. Nam quod ait Vlpiantis,in t .si in aliquam. in fin.de ossi proconscum plenam iurisdictionem proconsul habeat, omnium partes qui Romae,vel quasi magistratus,vel extra ordinem ius dicunt,ad ipsium in pertinere:subi jciturque ex alio eiusdem Vlpiani libro, Et ideo malit impretum
in ea prouincia habet omnibus, post principem. Id etsi vulgarem opinionem adiuuare videtur,me tamen haud quaquam mouet. Non enim verisimile est iureconsultum suisse ita dicturum, si ipse sua verba continuasset; ut inferret,quia habet plenissimam iurisdictionem: ided habet imperium,cum nihil commune habeat ut dixi,iurisdictio cum imperio. Postremo vel aliter legendu initio eius capitis existimauerim,ad hunc modum, Et idem maius imperium et c.Vel certe no ex eo infert,quod dixit,quia habet iurisdictionem plenissimam sed ex eo quod dixerat,omnium partes,qui Romae ius dicunt,procosialem sustinere,hoc modo .Quia sustinet partes omnium,qui Romae ius dicunt, ideo habet maius io 'imperium &c. Idem enim qui Romae ius dicebant,plerunque etia in causis capitalibus iudicabant,ut praetores & praesecti praetorio,& si qui alij alio tempore:qua de re abunde superius disseruimus iij de orig tur 3 deinde. de lallicitas.s qui uniuersas de ossi. praes Ad hoc tamen Vlpiani responsum, vulgares do .ctores non animaduerterunt. Rursus non mouet me Papiniani pronunciatum,l .inter tutores, de administra tuto quo diuisionem tutelae non iuris,sed iurisdictionis esse scribit.Nam ibi ad loca,in quibus unusquisque tutor pro parte
sua agat,aut conueniatur, respexit,non ad imperium. Sententiam autem nostram confirmat etiam iureconsul. in l. ait praetor.de re iudic.in princ.iuncta te notionem.de verb. signis in princip cum iurisdictionis Verbum ceu minus ple sonum reprehendit in edicto praetoris:quod proculdubio facere non debuisset, si iurisdictionis verbum, in genere accipi potuisset, secundum vulgatam ori nionem. Quare his quoque capitibus euidenter apparet,iurisdictionem dici illam ipsim iurisdicendi potestatem,quemadmodum & ius dicere tantunam do de ciuilibus disceptationibus usurpatum est apud autores latinos, excepto Pomponio nostro apud quem legimus, in l. Necessarium itaquc. g.& quia,ut diximus de capite ciuis Romani.U-de orig.tur. Non permissum fuisse constilibus iniussit populi de capite Ciuis ius dicere,pro eo quod est, iudicare: improprie ut ego arbitror cum apud alios hoc sensu nusquam inueniatur.Et fortasse initio scripserat Pomponius piudicare,& verba eius per compilatorum transsa. Ptiones mutata sunt. Cicero Verrina tertia de lege Cornelia loquens,quae prinscriptum iuuari vetabat. Lex est,poena est,quid ad eum qui ius dicit 3 Quo loco Pedianus Asinius qui ius dici inquit, factorum iudex est, non futurorum, duntaxat in ciuilibus causis.