장음표시 사용
131쪽
ma no seruata,vi ego interpretosicos scilicet quos vel noctu deprehenderit,uel nocte no deprehenses,per luce demit inuestigauerit. Et hoc est quamobrem de selis furibus, effractorious,& incendiariis cognoscat. nam no alis magis per noctem delinquunt,& ciuitatis velut quietem conturbant.Hos Praesectos hodie
in Italia Barisellos in Gallia Subuigerios de Subui carios appellant. DE OFFIC. PDO CONUI ET LEGT . X v I. fCRIPSERUNT multi ex veteribus Iutis cons.libros,de oss. Procons& Recto tum Prouinciarii.Ex his compositus est hic& sequens tractatus, qui de os scio Praesidis inscribitur. Sunt & alij duo in primo Codicis libro:alter, leolficio Procostilis,& legati: alte de officio Rectotis prouinciς &,ut nulli patric* sui administratio sine speciali permissii Principis permittatur.Hos qui bene &diligeter legerit,ac memoriς madauerit, utilitate vel maxima capiet a pleraq; in uniuersum ad regedas & administradas prouincias pertinetia,sub his tit.c prehesa sunt. Alia insuper valde utilia & scitu digna cogessit Imperator in sit gularem costitutione,qua inscripsit.Praecepta Praesiaum, quς inter nouellas sanctiones habetur. Si quis tame adhuc etia plura desiderauerit,is Epistola Cice.l sat ea,qua scripsit ad Q. Fratre,Asia Procosule tuc obtinente. Multa enim copiose, ut c tera, sisterit Cice in ea Epistola,quibus obseruatis,ingedam prouinciarii peritissimi effici poterimus. Deligi cosiueuisse ex colu latibus Proconsules, eosq; in prouincias illas mitti,quam cura Senatui relicta esset. Ab Imperatori- 16 bus aute in prouincias illas,quaru sibi cura suscepissent, Pr sides vel legatos destinatos esse,interdu Senatori j, nonunquam inserioris ordinis viros Alciaescribit in l. ecios .de vensig. Id veru esse,& qua ratione,quoq; ordine ab Augusto primum institutu fuerit,apud Dionem legas,lib. L ii i .Historiaru.Inscribitur Rubrica hic & libro i. Codicis.De ossicioprocon ulis si legati. C .erum nouella
constitutio CXXX Dri. cui titulus est: Vt nemini iudicun liceat halere loci eruatorem.Prouinciales Magistratus in uniuersum prohibet in prouincijs sibi creditis vicarios instituere.An ergo legatos habere poteriit, quςri potest,&posse a bitror qui scilicet Procosulibus ipsis adsint,vel ab ipsis ad res geredas pro tepore destinentur. Sed no vicarios illos, quos tunc teporis usiurpata cosuetudine in
,b singulis ciuitatibus ob avaritia instituere studebat,hoc significat illa costitutio. Nec enim legitimu & antiquu adiutore adimere voluit Prisidi prouinciς Imperator,sed corruptum duntaxat more tollere,& velut inueteratu morbu sanare. L. II. MARCIA. L I B. I. I N s T I T. M N E s P Roco NsvLEs,Statimquam deme si sunt valent
iu dictione, non tamen talentiosam,sed oluntaria: it ecce manu
mitti apud eos, c. An in homines dutaxat pmuinciet suς an omnino in omnes habeat hac iurisdictione quςriturὶ Ego puto in s. arg. l.emacipari. supra de ado. Notadus est loquedi modus, statim- o quam, pro eo P stequetius dicitur,statimquum,&fortasse initio ita scriptu fuit.
A P v D Legatum mero Proconsula nemo manumittere potest. inione Rogle-rij probo,ut quς hic dictitur,intelligamus secundum superiora, videlicet quandiu Proconsul in prouincia no peruenerit. Ratio est in promptu: quia nec ante potest Pro sui legato madare iurisdictione.Cum vero in prouincia peruetum
132쪽
134 Anto. Vaccae Exposit. locorum obseu . .
est, & legato mandata fuerit iuris dictio, tunc & manumitti posse, atque ad piario legis actionem apud legatum esse arbitror.l.apud Proconsulem .de manumissis vindicta.arg. l.pen infra eo. Eandcm sicilicet quae apud ipsum Proconsulem in iuris dicendi munere,quamuis sion eodem modo. Nam Proconsuli quidem propria est legis actio & iurisdictio,iegato autem aliena & quas precaria Non solet tamen Proconsul inconsulto principe adimere legato suo iurisdictionem. l.solent. J.infra eo.qua de re plenius modo dicturi sumus in l. l
res seos habere potest, sed mice eorum milites inprouinciis funguntur.Statores recte legi arbitror,no,stratores. Itaque etiam legem dum titulum,lib. XI i. dicis. De statoribus, ut idem Haloander emendauit,quod & Alciatus videtur existimasse, in ania rationibus ad dictum titulu.Statores autem intelligendos puto, quos alibi milites stationarios appellari vidimus. l.j. 9.quies quoque popularita supra de ossi. praesect.urb. a stationibus in quibus manentes,Priadibus praesto essent,ad v, ria officia potissimum tamen ad edicta,& epistolas perserendas:ut cognoscitur ex Cicerone lib. t i. Epistolarum Familiarium. Literas tuas mihi stator tuus reddidit,&c. Hodie Florentiae Tabulatinos non absimili ratione vocant. Romae ro Cursores,& Mandatarios.Sensus est, non debere Proconsulem hos eligere, de numero suorum,sed stationariis militibus, ad haec officia sibi destinatis uti.Nee repugna ut Accursius existimavit,qudd lus de publico,certa merces constituta sit.d.l.j.C de stator.Hic enim nihil aliud agitur,nisi ut admoneamur, no debere Proconsulem habere statores proprios, & velut priuatos, dum sorte vii vult domesticis,aut familiaribus suis ad haec ministeria, sed publicis personis huic muneri vacare assuetis,uti debere. Hoc intuitu scriptum est a Paulo,praesidis prouinciae ossiciales perpetuos esse.De talibus enim quibusdam Paulus loquituta. praesidis. si cer. pet.Sic inseriores magistratus, secum ducere no possitiat Cancellarios & domesticos,ac nec assessores quidem,ut apparet: verum his uti sodebent, qui sibi praepositi sint a Decurionibus ciuitatum. l. nullus. Q de assess. Quin ea potissimum huius prohibitionis ratio esse videtur,quia publico salario hi omnes fruuntur ne minus idoneos quandoque proponerent, Rectores ipsi,alicuius affectionis, aut priuati commodi cauti, quod & insta plenius at
OLENT,&c. SED HOC GENUS MANDATI EXTRAOR-
dinarium est. Accursius interpretatur speciale.Ego utilitatis causa receptu potius,quam stricto iure agnitu,intelli velim. Eodesensu & proximo cap .accipicdu puto, extra ordine ius dicere,& sso ubicunq; extraordinaria animaduersione,aut poena imponi legimus t fi .de fur. ciis. Sic etia accipiendii quod dicitu in exercitatione publicoruiudicioru hodie extraordine probari crimina d.ordo.infra de pub.iu. Id est enim,' ut ego interpretor,omissis antiquis solenibus,et superstitiosis vetem iudiciorum scrup
133쪽
scrupulositatibus Iudicia denique omnia hodie extraordinaria esse, non alio intuitu dictum puto. Inside inter s. s. sina. Nam ut legatus proconsulis causas criminales audire possit, hoc magis cuc Imperatoris benigna concessonem ii . bet, quam stricto iure ciuili. l.j.Cco.tit. Nac Eu potest quis gludi, potesate bi datam, mel alterius coertionis ad adium Mansferre. Ego indistincte accipio, quomodocunque potestas data sit, hoc est,sive generaliter,sive specialiter,sue lege,seu qua alia iuris parte. Sed Qt etsi commissi magistratus autoritate ac iure icta principis delegatione genera-li,vel speciali competat, idem dicendum puto. Ac nec la proficistatur quidem, Proconsul,aut Praeses,licere eis exercitationem iuris gladij mandare arbitror, quamuis legis Iuliae exercitatio a proficiscente mandari possit. Nam poena illius legis no est gladij animaduertio ut plenius mox dicemus,in l.j. de of eius.
L. VII. IDEM L i a. II. DE OFFIC. P Ro c O N s. l l l N ALI Q v A M, dcc. C v M PLENI ssIMAM AUTEM Iura dictionem proconsul habeat, omnium partes, qui Romae et ellua, si magi tratus, mel extra ordinem ius dicunt, ad ipsum pertinent. Extra ordinem Romae ius diceban hoc est,non tanquam magistratus, Praefectus annonae, & Praefectus vigilum, l. ij. sane Praesectus. supra de Orig.iura fin de off. praesech.vig. Suetonius quoque hoc sensu in Vespasiano sor te eligi per quos rapta bello restituerentur, quique iudicia centum viralia,qui- bus peragendis vix suffectura litisatorum aetas videbatur,extra ordinem diiu- dicarent, redigerentque ad breuissimum numerum. 4L IX. IOAM Lin. I. DE OFFIC. PRO CONS.
rium est oer libelrum id expedire vroconsul non potest. Accipi riis dum hoc pronunciatum est, de simplici libello, quem hodie
vulgo supplicationem vocant. Nam huic subscribendo,no po-- test,nec debet Proconsul ea expedire,in quibus cauis cognitio necessaria est qualia sunt decreta in alienationibus rerum minorum,dationes, vel excusationes tutorum,& similia Nec alio sensu accipiuntur tituli illi in dice constitutionum,quando libellus principi datus litis contestationem se ' ciat. Et de precibus Imperatori offerendis,sensum huius capitis hunc veru esse, etiam duobus exemplis,uno ab Imperatore, altero ab Vlpiano ipse relatis
niseste comprobatura.minorum. C de prςd.min.l.excusare.de excu.ttat. Hodie nulli fere non nota huius responsi sententia,quamuis antiquior dissicillimam eam omnium existimauerint.
D E Plano autem Proconsilia potest expedire haec De plano seri aliquid dicitur ad differetiam eius,quod fit pro tribunali,quicquid Accursus commentetur Marcellus.l j. I abolitio.ad Senatuscon.Turpil. Abolitio priuatim a Praesideo postulari & impetrari selet. Item pro tribunali,non de plano, Paulus quoquel unius. .sia.de poenis. Custodiae non solum pro tribunali,sed & de plano audiri possunt, atque damnari.Scribit Bariolus ad nouellam riderici constituti nem extrauag. ad reprimendum.in verbo,de plano,inulta huc pertinentia,
pioicq; ostendit,quet causet de plano expediri possint,quet non Reminiscendum
134쪽
6 Anto. Vaccae Exposit. locorum obscv.
etiam hoc loco causas quasdam antiquitus fuisse cognitionis, quasdam ordinari j iuris. gnitionis cito diccbantur,quae proconsul, aut princeps extra ordi nem audiret:ordinari j iuris,quae solemni iudiciorum more, statis temporibus agebantur,qua de re Alciatus scribit, lib. V I.πυε, γων. c. v.5 lib. IX. cap. XXm. Remanent hodieque huius dii serentiae vestigia in iure nostro, non pauca, ipsa tamen disserentia si ablata est Nam cum omnia iudicia facta sint ea a ordina ria videntur hodie ad cognitionis potius,quam ad iuris ordinari j speciem per tinere. Instit.de interdue fina. ab Α Ε Etiam omnium Prasidum communia sunt, debent , ab his obsima H. Ita corrigit Haloander.Sed magis placet vetus scriptura,& debent ab his obia ioseruari,a praesidibus videlicet,cum sint eis communia cum proconsilibus.
dandi ius habet. Antiquiores addiderant negationem, quia albbi legerant,a iudice iudicem datum,iudicis dandi ius non habere. l. a iudice.C de iud.Idem esse rati iudicem dare & mandares iurisdictionem,sed deceptos eos constat: cum & alibi sine nega tione haec sententia relata siticum Praetor. f.; infra de iudic. & ratio hoc su defit, ut mandata sibi iurisdictione, possit legatus iudicem daremam iurisdictio etiam dandorum iudicum licentiam continet.l.j. & l .imperium. de iurisdictio. Gom. iud. Adde quod nec in Pandectis Florentinis reperiri negationem testatur Augustinus lib. j. Emend. p. iii .Igitur sciendum est,aliud significare, iudi in dare, aliud, iurisdictionemrnandare .luris dictionern porro & ius dicendi, verbum,proprie ad ciuilia,non ad criminalia pertinere, ut ex Cicerone & P diano Asconio tertia in verrem actione cognosci potest,quq inscribitur, de iurisdictione.Et quidem mandare iurisdictionem, est quasi vicarium ossici j sui disceptan diis e diiudicandis ciuilibus causis stubstituere. Quod cum facere olebat Prae tor, vel Pr ses arbitratu suo deligere eu m,cui iurisdictionem mandaret Plemimque autem mandabat legato suo,Vt dicam in interpretatione sequentis capitis. Et quanquam vel ad unam causam tantum,atque inter certos litigatores, pu- ιοta Lucium & Saetum mandari possi iurisdictio is olet. l. Praetor. insta de iurisdi. om. iud.stequentius tamen obseruatum videtur,Vt generaliter in omnes causas,aut in plures quasdam eiusdem generis personas mandaretur. Credo quod ea res minus afferre pollet suspitionis. At iudices inter certas personas,& ad ce tu controuersias ciuiles scilicet M pecuniarias,constituta etiam plerunque, de deducta ad certum statum atque articulum causa,nominatim ciabantur vlpura inter Lucium & Caium iudicio finium regundorum, vel iuris disceptationi, vel nudae etiam facti cognitioni:vt nisi hoc,aut illud sectum esset,quaereretur: quod iudicium in haec,aut in illa verba,dare,vel constituere dicitur. Hi & iudice, dedisceptatores dati dicebantur.l. placeta, . C. de ped.iud.Pedanaei quoque appellantur, Ut mox recensebimus, in l.j. de oscius. Legebantque inito statim
magistratu, pr tores magnum numerum eorum quos iudices litipantibus,pr ut quibusque causis expedire arbitrarentur, larent, ut Aulus Gellius signincat, lib. t i. p. XI ii i. Ho. dc Atti . Addit Corasius lib. I ii . Miscet. cap. xi ii. ctiam ex
135쪽
De Officio proconsu.& lega. Tit. XVI. 13 7
centum viris, quibus praeerant Praetores iudices saepenumero dari consueuille, quod de verum puto. Hi tamen iudices non praetoris arbitratu,sed vel sortitio ne antiquo ritu de quo Asconius Paedianus de Seruius in illum locum Virgith, Euaestor minus C am mouet, dec. Plinius quoque in Panegirico ad Traianum, multa scribunt vel ipsarum partita litigantium approbatione atque unanimi petitione dabantur.arg.l. ij. I. I. dc l.Oblcruandum.de iud.l. ex consensu. de appelivionibus.Hac ego causam csse puto,quamobrem in iure nostro hi Iudices nonnunquam appellantur arbitri .l.j.C.de ped.iudi si arbitrer datus. Cde senten. l. s.intra de iudi.& quod coram cis agitur,non minus arbitrium , quam i, iudiciu dicitur.Nam de Cicero hos ipsos arbitros honorarios appellat, hoc est, a praetore datos. Quorum, inquit,controuersiam solebat tanquam honorarius arbiter iudicare carneades.Tum alio loco, Arbiter Holanis δ: Neapolitanis desinibus agri a senatu datus. Sed δc in oratione pro Murena Iuriscosultis obiicit, quod nunquam statuere potuerint,iudicemiae, an arbitrorum dici oporteretio: Asconius Paedianus, arbitrium suscepiste eum dici scribi qui iudicis partes suscepit.Sortitionis quoque,seu conuentionis,& consensionis huiusce intuitu in oratione pro Cluentio ita scridit Cicero. Maiores nostri nemine voluerunt in ne pecuniaria quidem de re minima esse iudice,nisi qui inter aduersirios con- uenisset Iudices igitur velut nudo interuetu praetoris a partibus ipsis,vel coue- ici nietibus,vel sortientibus,taqua arbitri ex copromisto sumi videbantur,dc utrique ab arbitrando dicebantur,seu certe quod totius rei arbitrium de faculta tem recepissent,quae res a litis contestatione originem sumebat,ut Imperatorseribit,auth.de exhib. reis. g.ubi vero. Nam litis contestatio rursus tacita quaedam conuentio erat litigatorum quod iudicium in haec,aut in illa verba acci perent promittentium iudicis sententiae acquiessere.Multum tamen inter a bitros,de Iudices datos intereste apparet. Illud potissimum quod ex sententia arbitri compromissorij actio hoc iure nulla oritur.l.j.C de arbi. At ex sententalia huiusce iudicis dati oritur.Vtrique tamen Hue notionem duntaxat habere dicuntur.l.ait Praetor in princ.de re iudi. non enim iudex datus iurisdictionem,o habet,sed notionem tantum,exemplo arbitri ut ego sentio. a .d. l.ait Praemia. notionem de res iuriquod dc Alciatus proba lib. I I .parad. . iii I.dc nos aliis . argumentis in rius confirmabimus.l. sn .in princ.de ossi .eius. delegatus vero
iudex quem nunc vocamus, is videlicet,cui vel generaliter,uel specialiter mandata est iurisdictio iurisdictionem utique habere intelligitur, quamuis Alciatus lib. M .parad.c. I. infin.inter hunc cui ad unam causim mandata est de iurisdictio de iudicem datum nihil omnino intereste putet: hanc enim opinionem salsam esse ratio euincit.Qui haec quae hactenus diximus,recte teneat, poteritis,ut arbitror,intelligere loca iuris nostri quaedam,hactenus,ut videtur,non sitis cognita. d. l.ait Praeto in princ. dc l. a diuo Pio,de re iud. totum titulum, qui
o de a quibus appellandum sit.l.notionem deverb. signi. l. j.C de ped.iud. Nos ea suo quaeque loco annotabimus. Dixi sine iudicem dari consueti ille in causis ciuilibus de pecuniariis duntaxat, propterea quod crimini cognoscendo Ac publice vindicando iudicem datum nunquam inuenimus. Quamuis mandatam ad id quandoque iurisdictionem legamus. Nam iudices,quos antiquitus sor-
136쪽
1se Anto. Vaccae Exposit .locorum obscv.
tiebatur Praetor,iudex quaestionis criminalis,non iudices dati, sed in consilium adhibiti dicebantur. Apparet hoc in iure nostro,ubicunque iudicis dati mentio fit. Est enim semper de ciuilibus causis,non de criminalibus. Idem significat& Plinius ad Arianum lib. ii. epistolarum.& lib. Ira i .ad Vrsinum epistolaix. uicquid Budaeus aliter sentire videatur,in l. vltima.de senatoribus.circa me
ium. Ita enim loquitur Plinius in illis epistolis, quasi iudices proprie aesti-
.mandis litibus darentur, etiam si damnum,aut pecuniaria poena cx crimianibus peteretur.' Senatus autem cognitionem retineret, ubicunque grauius
aliquid in reum statuendum esset. Nunc in proposito haud mirum videri debet,li Proconstulis legatus,cui stilicet iurisdictio iam mandata est, iudicem iodare potest,quamuis mandatam iurisdictionem minime in alium transferre possit.Lfin.in princ. de ossic. eius.l. more maiorum. de iurisdiet. om. iudi. Non enim iudicem dando, iurisdictionem a se abdicat legatus,aut in alium transfert,sed notionem tantum, ut ostendimus, & litigatores quodammodo consentientes ad eum quem dat iudicem remittit quod potis limum est ius licentis munus,ut stilicet aut ipse iudice haut per alium iudicari curet d. l. j. de iurisom. iud Eadem ratio est, quamobrem nec iudex datus, alium rursus iudicem
dare potest,preterquam si a Principe datus suerit.l. a iudice.C. de iudicijs. quia stilicet a Praetore iudex datus iurisdictionem non habet, quae in dando iudice potissimum requiritur. at a Principe datus habet, quia stilicet hic nec si rolemni sbnitione,nec partium approbatione deligi soletissed principis arbitratu
quod tam nouae Iustiniani constitutiones. l.fi. Q ubi & apud que caia .in integ. res V.rem non nouam.& l .cum speciali .Qdeiud quam Romanorum Pontis cum decretales epistolae ostendunt.tit. de rescript & tit.de ossicio iudicis dele gati. Nec me fugit Ciceronem in oratione pro Qu. ROstio, iudicium certar pecuniae esse dicere,arbitrium incertae. Iudicium cum an deseatur, arbitrium
cum quantum debeatur qu ritu rimultaque in hanc sentetiam disseruere,quasii declarando,de quo in oratione pro Murena dubitat.Sed animauerti passim haec confundi iudiciumque de arbitrium indifferenter dici,& si non de summa quantum debeatur,sed de iure an omnino debeatur, quaestio sit. Haec ad 3ο. huius ca tis explorationem sussicere arbitror.Reliqua adnanc materiam ρομ nentia dicemu* in aliorum locorum expositione.
EGATI PROCONsvLIs NIHIL PROPRIUM HABENT,
nisi a proconsule eis mandata sit iurasititio. Cum ea sit natura illius particulae, Nisi, ut in casu excepto concludat contrarium eius quod propositum est, puto ego hic legendum esse, nee si a Proconsule, k.Nam de superius, in l. Blent. 5 .sicut. dixit ιο licere Proconsuli adimere legato suo iurisdictione,dum tamen consulto Principe id facia si potest legato adimi iurisdictio a Proconsule,certe nequaquam ei propna est. Nam germana significatio illius verbi, proprium,est, ut aliquid sic nostrum esse significemus,ut auelli a nobis non possit: quo sensu Virgilius.
137쪽
De Officio proconsu.& lega. Tit. XVI. 139
Visa potens severi propria hac si dona fuissent.
Id est,perpetua & mansura:& inferius multis locis clare expressum e ueg tum etiam mandata iurisdictione propriam eam non habere,ita eius qui mandauit munere ac vice sungi. l.1.5.j l&si Praetor.de offetus I solet.& seq.de iurioin .iud mec diuoru Seueri & Antonini rescriptu. Icognitio. g.cum propriam de offetus. huic interpretationi obstat, ut cum eo venerimus, explanabimus.
Nam quod Accursius hic initio de legatis suturis exponit, subfrigidum est, quasi mandata demum iurisdictione, legatus esse incipiat quis Proconsuli suo,
falsium enim hoc est. Nam legatus esse Proconsuli statim quum ab eo adscitus est, incipit:potestque in aliis muneribus ac rebus, puta,bellicis, aut tributariis, munus siuum exercere,quamuis mandata ei nondum sit iurisdictio. Quod si textus non sit corruptus,necessarid dicendum arbitro verbum illud propitii, exceptioni implicitum, pro eo quod est, certum, hoc loco. sumi debere : quo sensu & Virgilius dixit. Hunc mihi da proprium mirgo sata nocte laborem. Ut significet nullum esse certum legati munus,nisi mandata demum ei iurisdictione. Quare interim legatus quidem erit,sed ea tantum exequi poterit,' quae sibi sigillatim ac specialiter a Proconsule mandabuntur,donec iurisdictio Lo mandata suerit.Et hoc magis placet.
mae duobus uses apparet.Cicero contra Rullum ad populum, de Campanis Magistratibus.Quum caeteris in coloniis Duumviri appellentur, hi se Praetores appellari volebat. Et paulo post,
deinde anteibant lictores,no cu bacillissed,ut hic Praetoribus ante eunt,cum. facibus duobus.Plau.in Epid. Ius dicis .Ep. te decet.*sp. Iam tu igitur nobis Prituram geri si Ep. Quem dices digniorem esse homine hodie Athenis alterum3m Te . At unu a Praetura tua Epidice abest EpQuidnat Te .Scies,lictores duo, duo viminei fasces virgarum. Nam Athenarum mentio fit,quia rem geri Athenis adsimulatunqua tamen in urbe lictorum & fascium usum tunc temporis non suisse constat.Sed facetum exprimit Plautus,alludens ad Romanam comsuetudinem. Cornelius Tacitus lib. ii .de Germanico. Hinc ventum Athenas, sciderique sociae & vetustae urbis datum, ut uno lictore uteretur. Alex.t mcab Alexandro lib. i l .gen.dierum c. x vscribit, Praetores sex lictoribus Romae cum fascibus.At in prouinciis sibi decretis etiam cum securibus usos esse. Cuius rei nullum,ut moris eius est,autorem citat.scribit L. Florus in epithoe Liuij. Syllam Dictatorem cum fascibus x x i ta I .processisle,id quod ante eum nemo secerati o L XV. Luci Nivs Ruri Nus. Lill. III. REGvLAR v M.
Quia tutoris datio nec iurisdictinis est,nec imperij.Sed ei seli competit,cui nominatim a lege,aut senatusconsiuit aut a Principe id iuris concessum est, ut tutores dare postitimulo. 5 .iutoris. infra de tutelis.ideo nonr ij
138쪽
1 o Anto. Vaccae Exposit. locorum obscv.
poterant legati Proconsulum tutores dare,quamuis mandata eis esset iurisdictiomam imperium quidem per se non habent.Mandata autem iurisdictio nopertinet ad nanc facultatem. Primus .igitur diuus Marcus oratione sua legati Proconsulum &quibusdam aliis ut iuridico Alexandriae specialiter hoc concessit,ut tutores dare possentit.j. insta de tuto.& curato.datis ab his.l.ij de ossi ii 1Alex.Hoc ergo est quod hic quoque resertu legatos Proconsulum tutores dare posse,quod exaudiendum est,speciali iure per dictam orationem eis indulto. Sed an mandata demum eis iurisdictione,an & antequam mandetur tu tores dare possint,quaeritur. Ego puto no nisi post mandatam iuris lictionem, hoc eis permitti arg. upra coaeti tua legat, & scognitio. s.cum propriam. ii, toflade ossicio eius.
L. XVI. ULpi A. LIB. II. AD EDICTu M.
imperium. Imperium hoc loco accipe,insignia imperi j, quibus
non solum proficiscens,vertim etiam decedens in itinere Pro consul utitur. arg. l.j.stupra cod. hoc enim significat verbii illud, deponit. & Accuciquoquc idem probat.Nam paulo post de offPraeci. iij.ex sententia Pauli dicturus est. Pr side simul atque Prouincia excessit, priuatum esse.quo fit ut verum&solidum imperium interim non habeat, sed imaginarium & fictum. Hoc ipsum ergo est quod urbem ingressus deponit. ibQuod vero Accursius putat hic in glo.& voluntariam iurisdictionem Proconsulem retinere,quoad in urbem peruenerit,ego verum non arbitror arg.l.si serte lina de offPraesidis.Nec mouet me quod proficiscens, etiam antequam in Prouinciam peruenerit,iurisdictionem huiusmodi exercere potest l. ij.supra eo. non enim par ratio est decedentis Proconsulis & proficiscentis. Proficiscenti magis fauendum fuit,& prouincialium desideriis velut obuia eundii. Decedeti
atisfactu videri potest,quod in urbem usq;,insignibus suis utici permissum est. DE OFFICIO PRO EFECTI VVVST LIS.
Ev No ΕΜ titulum habemus&lib.primo.C.ac sub eo duas constitutiones, quaru posteriore non praefectus Augustalis,sed praesectus praetorio Augustali, legitur,quauis in aliquibus libris verbii illud, Pratoris,non reperiri Haloander adnotet.Sed utut res se habeat,eunde utiq; significari arbitror, quemadmodu de Praefectus Orientis, Asticae,illyrici, nonnunquam legitur,qui tamen saepius Praesectus praetorio Orietis, Asticae,& Illyrici appellatur. Indicant duae illae constitutiones ouinciar. quarunda moderatores,& iudices ordinarios huic praesecto subesse. Hoc etia Imperatoris nostri nouella costitutio demonstratauin.
de appelL .illud. Ni appellationii causas ab AEgyptiaco tractu,& ei adiuncta utraq; Lybici,ad praefectu augustale defferri iubet. Quomodo scilicet,& praese ιο
praetorio Africae quos da praestides subeste postea voluit.d.l.j. de off. praesec. prael. Asti.Nunc spectabile dictusuperius ostedimus,in Rub. de Senat Et quanaatione sic dictus tuerit,exposuimus.Vera origo & causa huius praesecti consti,
tuendi,dandique ei lege sub Augusto lata,imperiit ad similitudinem proconsulum
139쪽
De Officio Praesidis. Tit.XVIlI. I a
sulii id quod initio statim resertur,ea videtur suille,quod superstitione quada,
seu certe superstitionis velamento inlita prouidelia deterritus fuerit Augustiis,&ante Augultu sePatus,ne proconsulares fasces in AEgyptia mitterent,ut Spartianus in ultimo X x x.Tyra norii scribit,& Cornelius Tacit.illis verbis demonstrat lib. ta. Annal. Nam Augustus inter alia dominationis arcana, vetitis nisi peti illii ingredi senatoribus, aut equitibus Ro illustribus id est,ut ego inter- pretor, qui honoribus usi est ent seposuit AEgyptu,ne fame urgeret Italia, quis , quis eam prouincia claustraque terrae ac maris,quavis leui praesidio aduersum in ingentes exercitus insedistet.Hactenus Tacitus.Ob hanc igitur causam in pro- io uinciae forma redacta Egyptus no est Nec senatores hunc magistratu accipere cosueuerunt, sed equestris ordinis viri,quemadmodu & iuridicus Alexadriae
ees his creati selitus,& ii qui alii per AEgyptu administrationes gererent,quod idem Tacit. lib. xii .significat. Na diuus Augustu inqui apud Equestres qui Egypto praesiderent lege agi, tecretaq; eoru perinde haberi iusserat, ac si magistratus Romani csistituissent,& paulo post,Claudius omne ius tradidit,de quo
toties seditione,aut armis certatu.Cum Seproniis rogationibus equester ordo
in possessone iudicioru locaretur,aut ruestim Seruili; leges senatui iudicia res detent. aut AEgypto praesiderent,Iuridicu Alexadriae & hucri sectu accipere debemus. Na & iuridico Alexadric legis actione data costat. l. j. infra de ofaurid. 2o Alex. Ex his itelligere licet quare no icosut sed prifcct' iAEgyptii,& quo exordine mittatur,reliqua huc Ptinetia paulo post explicabimus. i m. de Oftur. Alex.
DE OFFICIO POSSIDIS TIT. XVIII.
Q v i 3 v s temporibus iurisconsulti,quorum ex libris Pandectam opus compolitum est,scripseruia longe maioris dignitatis erant proconsules & Praesides prouinciam, qua temporibus Iustiniani habiti fuerunt. Na tum quide de ampliores prouinciae suis te videntur,&a praesidibus ad Principe,vel praesectu praetorio recta ibatur.Sed posterior aetas magistratus quosda interiecit, uales prae secti praetorio Africae,Otietis,aut Illyrici,qui uniuetias regiones ac velut Sa3o trapias administrarent,atq; eo ipsi plerunq; accederent,remanete nihilominus, ut ego arbitror, alio generali ac surremo praesecto praetorio apud Imperatore, vel certe patrittis,aut magistris Oilicioru intendetibus. Prouincias praeterea exiguiores atque angustiores secust viderii sivi proxime admonuimus. Propterea non mirum videri debet,si nouissimis quibusdam constitutionibus si elabile, praefecti, Praesidibus anteponuntur,aut non tam honorificus de Praesidibus se nio habetur,quam de praesectis. l.j. Qui omnes Iud.tam mil. quam ciui. in prin.
proco lo-legati caesaris stes omnes prouincias regentes seu Senatores sim raesides appellatur. Procoseles semper utiq; ex Senatoribus hoc est,ex costularib' deligebatur,at Prςsides necessie erat ex
Senatorib'deligi.Id hoc locovoluit iurisc5sult'significare.Scribitide& Dion lib. Lita. ubi plenius re tota ab Aupusto primu instituta explicat.
IN L. II. Vide quae scripsi,in i si Consul supra de adopti
140쪽
III. PAvLvs. Lis. XIII. AD SABIN v M. RAEs Es,&c. Habet interdum imperium si, aduersus re neos homines, si suid in alium manu commiserint. Ita emendauit Haloander. Na antiquus Codex habebat,si quod malu comiterint.Quicquid sit,puto etsi no manu,sed fraude aliqua,& dolo malo, aut etia verbis quado verboru magna vimesse, ad veneficia creditu est & ad corrupedos animos aliaq; permultavaici,aut alio quociiq; modo nocitu si posse pr fide animaduertere,aepte generale qua subiicit ronc.
tur,m ideo aestes prouinciae id sequatur,quod conuenit eum sequi ex side eorum quae probantur. Ponit Accursus in principio glossae siuae,aliquot exempla ad sententiam iurisconsulti maxime pertinentia.N am verus sensus est,debere Praesidem iudicando negotiorum ustitatem sequi, non si quid perperam a partibus scriptum,dictum,gestui aut factus Arrorem ad calumniam,aut perniciem cuiusquam trahere atque arripere,sic tamen ut fides veri constet,quod probari,ad onus eius incumbere videtur,qui errorem subesse ac rem aliter atque gesta,scripta,aut dicta sit,se habere dicit. Sed quod idem Accur.hinc elicere conatur,non debere cum qui iurisdictioni Laeest, secundum conscientiam & religionem suam iudicare,sed secundum algata & probata duntaxa id nec recte elici nec usquequaque verum csse a bitror.Fuit enim alia mens iurisconsulti hoc loco,quam talem quaestione diiudicare,ut & Oidendorpius pridem animaduertit in Var.lectionibus.Nam in gnam hac de re controuersiam antiquitus fuisse etiam. Aul. Gel hostendit, lib.
xii i I .noctati.c. I I. Quod si hodie reuocata antiqua consuetudine, iurarc debent iudices,se quod iustius existimauerint statuturos.l.rem non nouam.auth.
seq.C.de iud. iam planum est non posse iudicem contra ea quae ipse nouit iudicare.Ego quod in specie non absimili secisse se idem Aul.Gel.scribi facere debere quelibet iudice existimo,ut iuret sibi no liquere.na iudicassi necessitate eti hodie,hoc dato iureiurado,eu solui apparet,nisi ex integro sibi indulgeatur to
pus,quo melius cognoscere possit.l.si cle meis. s.fi.de ars.l Pom. de re iud.Neq; enim hoc casu tenebitur omnino absoluere,ut Acc. putauit diali.& arg. g. modu.inst. de interdi Na generaliter traditu est,facti quςstione in potestate i dicatis esse,iuris Vero autoritat i potestate legis.l.ordine.infra ad mu.l.j.ad s. C.
Tur.quod nihil aliud significa nisi iudicis arbitrio pmissum esse,quata ebusq; Φbationib' fide habeat,ut & alibi expressum est.l.eu que. 9 j. de tuael iij.de test.& ita accipere debem',quociiq; loco iudici aliqd ex aspectu ibari posse,relatu
mes lege aut iure cita de modo ibationu caueatur,debere iudice id seq. lycostitutu est,cu generaliter traditu sit,no aliter debere iudiceiudicare qua quomo odo legib',aut morib'lditu est.inst. de Oftu .i prin.Quod si eius potestatis iudex sit,ut altu iudice dare possit,uel si pars a principe,aut a pr toreia petat,dari aliuiudice debere expeditu est gl. ma.i c. j.de osor apud que etia testimonio prioris iudicis causa istrui poterit.c.dilecto.ubi casu de test l.ob carine. 5j. ista detestibus