장음표시 사용
151쪽
De ossic. eius cui man Iζst iurisdi. Tit. X XI. in
publico consilio ita ut sub Regibus ante vivebant, Uno iudice contenti, quem Caesar dedisset, quo loco Egnatius Buleutas, sciuatores interpretatur,sed magis
proprium erat,decuriones. Latine cnim ordinem ipsum Bulem, dc Buleutas, i
curiones dicimus,ut ex Plinii ad Traianum epistolis cognosci potest. Huic lu-mdico, M si qui alij per AEgyptum antea iudices constituti erant, Praefectum Augullatem quodammodo superintendisse puto. Nam quia nunquam in prouinciae formam AEgyptus redacta suerat cui praediximus maioris dignitatis hi iudicus habiti erant,quam ut Praefectus ex toto subiectos eos haberet: erant enim omnes Equestris ordinis ex quo ordine & Praesectus ipse, ut sit pra ostii ab dimus, rub. de Oispraef. Aug. Propterea factum ut eorum delicta examinandi,&sa per his, quae comperisset, luntaxat referendi, non etiam amovendi, vel pi niendi eos Praefectus Augustalis potestatem nactus sit. iij. C de oss. Praef Aug. Quamuis praefecti alij,utputa orientis,aut lilyrici, plenam cognitionem de ordinariis iudicibus sub se constitutis habeant. l.penui. C. se Ois.praes Prael.Orie n. Antiquitus enim ducta consuetudo eximi j iuris hos AEgyptiacos iudices secis. se videtur, atque eius consuetudinis specialis ratio haec fuisse, quam diximus, quicquid Accursius & caeteri commentcntur. glos in Et ij. & l. illicitas. g. qui uniuersas.supra de ossic. praefubi doct.
DippERENTiAM inter hanc Rubricam de illam quae lib. i. Codicis inscribitur,ve ossicis eius qui et irem alicuius Iudicis vel Udis obtinet. Illam verissimam arbitror, quod sub illo titulo tractatur de eo qui pro tepore in prouinciam mistus cst ab Imperatore,vel alicui tribunali,aut iurisdictioni praepositus, non ut ipse,vel Praeses eius prouinciae sit,uel magistratum eum gerat,seὸ ut pro
tempore Ac velut aliud agens illo munere iungatur, donec proprium Praesidem,vel magistratum Imperator creaverit. Exempli causa Procurator C satis, defuncto vel remoto Praeside prouinciae, vel omnino in eius defectum. Nam his saepenumero vi dc vice Praesidum inprouinciis agerent, mandabatur.l.j.C. o de ped. iud. l. iis C.ubi cau. fisca. Nonnunquam etiam Romς constitui usitatum, qui vice praesecti Praetorio ageret.l.j. 5. a Praefectis. deleg. iij. Praefecto sorte diem suncto, vel finito eius magistratu,dum princeps de alio constituedo maturius deliberaret. Sub hoc autem titulo de his agitur,qui aliis gerentibus in distratum,atque etiam praesentibus in prouincia,vel in ciuitate ipsi eorum iurisdictionena exercent. Titulus in Codice etsi non omnino ad verbum huic
consimilis,tamen sub quo eadem quae sub hoc nostro materia tractatur: ille est lib. iii qui prosea rurisdictione iudices dare dariue possunt. Nam unica sub il- o do titulo constitutione non aliud agitur, nisi ut hoc doceamur, neminem qui non propriam iurisdictionem habeat,hoc est,cui ab alio mandata sit iurisdictio, causas alij delegare posse, nisi a Principe Iudex datus fuerit, quamuis interpretes vulgo alia quom in illius constitutionis interpretatione consementi sint.
152쪽
64 Anto accae Exposit. locorum obscuri
VAECvN VE SPECIALITER LEGE, VEL
Senatusconsidi mel constitutione Principum fribuunturi mand ta iurisdictione non transferuntur. Videntur fere omnes existimasse Papinianum his verbis idem significare voluisse, quod alibi relatum est Neminem posse merum imperium, hoc est, si adi) potestatem sibi concessam in alterum transferre.l. solent. in principio. iii pra de ossicio Proconsud. nemo potest. insta de regulis iuris. Et quaerenti mihi cur,& an omnino specialiter hanc ipsim gladii potestatem lege, natus consulto, aut constitutione Principum tribui necesse fuerit, veniebat in men- istem,quod antiquitus in caput Ciuis Romani iniussu populi, animaduerti non liceret.l.secunda. g. initio.supra de origine iuris. ut superiore libro plenius a monuimus, in Lillicitas. qui uniuetias.de ossicio Praesidis.Idcirco euenire potuisse,ut de singulis, singulorum commissis, ubicunque de catile ciuis agendum esset,aut ad populum diem dici,& cum populo agi, aut si speciales iudices constituere. vllum foret, speciales leges ferri necelle fuerit, quibus tum alios iudices,tum in primis eum qui quaestor, hoc est, quaestionis iudex appellabatur, creari,& iudicio certam sormam dari mos erat,donec P. m. Sylla primo, deinde Pompeius, & Caesar publicorum iudiciorum quaestiones,
ut aduersus quemlibet statae ac perpetuae essent, constituere. l.ij. f. deinde Cornelius. supra de origine tur. Hactenus opinionem meam etiam Duar Qno probari animaduertebam, cap. Lili. Anniuers disputat. Quemadmodum vero in ciuilibus causis nemo sine certa actione experiri potest, quit etiam qua quisque actione agere velit, nominatim edere debet. l. ptima. i sta de edendo. Sic in criminibus quoque aequum visum esse reputabam, neminem sine certa lege damnari. I aliud. l. si qua poena. infra, de verborum significatio. unde frequens illa loquendi formula, hac, vel illa lege reum
facere. l. hos accusare. s. omnibus. de accusationibus. l. Senatus. de publici iudic. Ea propter ut singulis atrocioribus criminibus puniendis, singulae publicorum iudiciorum leges proditae ac fixae essent, obseruatum existima- ,obam, veluti Iulia contra adulteros, Pompeia contra parricidas, Fabia contra plagiarios. Harum in singulis non solum de poena, verum etiam de iudicibus, ac magistratibus, qui cuiusque legis exercitationi quaestion;que essent, ac deinceps comperto crimine animaduerti iuberent, cautum aisse, verisimile mihi fiebat. argumento dictae l. aliud. in fine. Caeterum cum multae aliae iuris partes sint, ideo fere aliqua earum, quae hic mem rantur, contigisse videbatur, ut delicta coercerentur, quod aliae iuris species ad eam rem minus esticaces essent. Nam Praetoris ossicium, iurisdictioni & causarum ciuili im disceptationi proprio munere incendebat. Ideo
nullum Praetoris edictum de crimine publici iudicii, vel ad publicam vin- o
dictam principaliter pertinens relatum inuenias. Multo minus prudentum responsis sanciri haec poterant. Plebiscita autem de criminibus puniendis f ai non contingebat, propterea quod plebs licentiae suae tenax, potius ad-uetiaria iis qui haec setae voluissent, quam fautrix erat. Nam per naec quasi tela
153쪽
De ossi c.eius cui mand.est iurisdi. Tit. XXL iues
tela quaedam in sese ac mucrones & seruitutem parari sibi existimabant: ob id non a Tribunis qui plebi se placere studebant, ideoque ferentibus potius intercedebant,sed a Senatu, Consulibus, Dictatoribus, postremd ab Imperatoribus ipsis statuta haec suille animaduertere est.Porro quia de singulis grauioribus criminibus, ut diximus, aut sinat, aut esse debent certae leges, quae facinoroses teneant. dicta l.si qua. verbo, singulorum criminum. de verborum significationibus. Idcirco bona ratione estici putabam, ut de singulis generibus criminum, quae mero imperio cocineri oporteret, speciales leges existere & consequenter singulas huiusmodi quae itiones atque exercitationes, io specialiter aliquibus iudicibus tributas esse intelligere deberemus, argumento dicta legis, aliud in fine. Sed plenius & maturius reputanti mihi verius eo se apparet, nec omnibus publicorum iudiciorum quaestionibus exercendis merum imperium necessarium fuisse, veram his duntaxat quibus, aut vita adimitur, aut corporalis cruciatus insertur, nec Papinianum tam angu-shim definitionem alienis, ac parum propriis verbis tradere voluisse, sed generaliorem quandam iuris constitutionem & regulam iudicare, qua eff-ci possit,ut & alia sint,quae a magistratibus mandari non liceat, quamuis non
meri imperij sint, sed vel misti tantum, vel simplicis iurisdictionis, vel ce te, neque iurisdictionis sint, neque imperij. Quando & huiusmodi quae-
in dam esse memorantur, veluti tutoris datio. l. muto. g. tutoris. de tutoribus.
Praeterea nec illud verum est, de singulis singulorum capitalibus delictis antiquitus necessarias suisse leges, quinimo sacratis legibus duodecim tabulis prohibitum erat. Priuilegia irrogari,quod nihil aliud significat,quam de singulis leges serri, ut Cicero ostendit, in Orationibus ad Pontis pro domo tua, Et in Oratione pro Milone. Caeterum paulo nobilioribus ciuibus diessere ad populum dicebatur. De his populis iudicabat, & populi suffragiis
res tota transigebatur. Generaliter autem quod ad caeteros obscuriores, fures Drte, aut estractores nocturnos ac latrones, aliosque ex infima plebe homines attineret,primo Quaestores parricidi j fuerunt, quia populo constituebantur, ut capitalibus rebus praeessent, quorum etiam legem duodecim tabularum meminisse Pomponius ait, supra de origine iuris. l. secunda. g. 8e F quia. Hos verisimile est & de capite, tanquam ordinatios iudices iudicasse,&animaduerti in damnatos iussisse, si quibus legibus poena mortis proposita erat. Nam quibusdam suisse argumento illud est, quod posterioribus temporibus velut adagio usurpatum est,more maiorum in aliquem animaduertere, pro eo quod est, Carnificis manu statim necare, de de saxo deiici solitos fuisse constat damnatos quosdam. Deinde creatis rimoribus, videntur creari desiisse Quaestores parricidi j. ideo rara horum mentio apud scriptores. Praetores autem coepisse capitalium iudiciorum de quaestionum ex o legibus exercendarum prouincias sortiri, atque ita deinceps factum etiam usque in tempora Imperatorum, ut superius demonstrauimus, dicta l. secunda de origine iuris. Nam triumuiri capitales, qui & noctu mi dicti, leuiora tantum crimina castigare poterant, non atrociter verberare, nec capitis
154쪽
iues Anto. accae Exposit .locorum obscur.
damnare: quemadmodum nec hodie Praesectus vigilum potest, qui in eorum successit locum.Vbi Praetores iudicassent & damnassent reum,tum interuentu ipsorum triumuirum capitalium, 'ui & carceri praeerant, animaduertebatur: ut Budaeus quoque &Zasius recte adnotarunt dicta l. ij. 9.eodem tempore.de origine iura finali. s. iudicandi .demun.& hon. Enimuerb raras fuisse arbitror leges veterum,quae naturalis mortis poenam continerent. Nec mouet
me quod de capite agi frequenter dicerent. Nam aut ad arbitrium populi tu dicantis id reserebatur, aut quod capitalia iudicia & quaestiones etiam quae ubiam non adimunt,interdum appellari constat, ut aquae & ignis interdimo, &exilium. l. pitalium. ubi not.infra,de poenisi ij. de publicis iudic.Caeterum le- ioges illae quae vetabant necari ciues, sine dubio extra eos casus loquebantur, quibus poena mortis delinquentibus ex aliis legibus proposita esset. Erant enim factae,ne magistratus imperium arbitratu suo in caput ciuium exercerent,id quod Bli Dictatori permistum erat. dicta l.ij. f. itaque Dictatores. de origine iur. non autem ut legitimas & antiquas poenas capitales, si quae adue sus facinorosos legibus statutae essent, tollerent. Quini md nec alias quidem poenas licebat iudicibus ubi cognouissent infligere,quam quae legibus sancitae essent..uare cum apud eos ageretur,satis erat pronuntiari factum, vel non factum maleficium: tunc enim poena legis statim succedebat, magistratuum autem arbitrio sola dicendae mulctς potestas relicta erat.Quς omnia & hodie iobtinent.dicta l.aliud.& l si qua. de verborum significatio.l. ordine. ad Muni, λοcip. l. j. 9 penultimo,ad Tertulianum. Illud tamen amplius hodie habent nim istratus,quibus ius gladi j datum est,quod in quibus casibus poena delicto is: bus nominatim imposita non est,iis casibus arbitratu suo punire,& pro qua-itate ac conditione rei erga nocentem statuere possunt:vt Bariolus notauit in .j.ver idcirco de effractor.Igitur ut ad propositum redeamus vera est huius capitis sententia ad verbum sumpta, quam Raphael Fulgosius pridem, ac post eum nuper Alciatus agnouit,libro secundo Parad. cap. primo. Ea stilicet in lium transferri non poste, quae his tribus iuris partibus specialiter, hoc est, e pressim & nominatim magistratibus mandantur. Nominatim accipe, non Vt jonomen proprium eius qui magistratum gerit,exprimatur: qui enim fieri hoc possit,cum persenae' uotidie mutentur corum,qui magistratus gerunt: sed nominatim de hac,vel illa re,au t cognitione actum esse:uti ea Praetori, Proconsuli,aut Praesecto competat,vel per eum expediatur,quod verbum eodem modo δc aliis locis in iure accipitura aut damnum. 3.Praesecto. de poen.l.neque mater.C.de ivr.dot. l.ij. .inter filium.&l. diuus Claudius ad legem Corneliam. de falsi. quaero.de ach.empti .l sed etsi qui LMqilaesitum.si quis cauti Exempli causa,alienatio rerum pupillorum ne fiat,nisi interposito decreto Praetoris urbani, transactio de alimentis adhibita Praetoris notione atque autoritate celebretur. Nam diui Marci haec inducta sunt.l.j. de rebus eorum. l. cum hi. de transactio. Ideo haec atque alia huiusmodi mandari non poterunt. dicta l. cum hi. s. sed nec mandare iij. infra eodem.Ij.s .abolitio.ad Turpil. sunt & alia exempla quae
in hanc partem colligunt Fulgosius &Alcatus. Quare idem in omnibus ducendum
155쪽
De officieius cui man l. est iuris l. Tit.XXI
cendum erit, ubicunque per aliquam harum iuris partium aliquid magistratui cuipiam permitti, vel tribui relatum est, etsi non imperii ea res sit, ut praediximus. lia fuisse videntur eorum multa,quq mandatis Principum continebantur, iis quae praesidibus in prouincias proficistentibus dabantur. Nam haec mandata paulatim obtinere coeperunt vim principalium constitutionii. Quae autem ad merum imperium & cocrcitionem attinent, ea tametsi non his, nec sorte aliis iuris partibus tributa sin minime tamen mandare poterunt, propter aliam scilicet generalem iuris regulam quae in uniuerium transferri haec prohibet, quae imperij sentnec distinguit quomodo cui concessa sint.l. solenti j. io si pra de ossic.Proconss.nemo potest de regulis iuri Quare etsi priuato homini, vel magistratibus quibusdam quamuis generaliter merum imperium, aut coercitionem in aliquos,codicillis serto vel priuatis res riptis princeps dederit: non tamen poterunt hi partes suas in alios transferre. Nec mouet me quod traditum est a principe iudicem datum,alium rursus in ea re iudicem dare ρος se l. a iudice.C.de iudi. Cona enim specialis iuris constitutio imperium transse ii vetet.dicta l. nem & dicta l. talent.Consentaneum est, ut dicamus generale illud pronunciatum, per hoc seciale restringi & coatistari: ut minime in hoc
veriscetur.c. generi. de reg. iur. lib. V I. Idem constanter animauerim, etsi ma
sistratus vel personae hae quae ius gladij habent,proficiscantur. Nec tunc qui-- dem posse eos alteri id mandare, scilicet imperium mandare omnes expresie prohibentur,nec distinguitur, profici stantur,an maneant. Nec enim exceptio illa quam hoc loco subiicit Papinianus. Non aliter itaque mandare poteratram fas sie estperit, ad exercitationem meri impetij pertinet. Hoc ex eo planum se quod poena legis Iuliae,aut Turpiliani natu iconsulti, non erat gladij animauuerso:ut dicam in l.imperium. Existimo tamen merum imperium eadem 'ratione initio in alium transferri prohibitu suisse,qua & caetera hoc loco prohibita sunt,quia stilicet non nisi segibus,Senatus onsultis, aut principum constitutionibus,vel mandatis specialiter concedebatur: ut superius admonui, in Lillicitas. .qui uniuersas de ossicio Praesidis. Sed hanc rationem strutari ho so die non conuenit, ne subuertamus generalem sententiam Imperatoris, qui gladii potestatem, aut alterius coercitionis nullo modo transsem volui L se ostendit. Nec distinguit quomodo cui concessa sitd. non omnium. de legibus. Non mouet me quod hac sententia recepta, haud videbuntur Duces, Comites & Marchiones nostri temporis, qui urbes, aut prouincias in udum, vel quo alio titulo ab Romanis Imperatoribus acceperunt, etiam eo addito, ut in his locis merum Imperium habeant atque exerceant, haud videbuntur inquam, alteri id dclegare posse, quod tamen omnes indifferenter iaciunt. Ego enim constanter admiserim, id eis non licere, nisi specialiter hoc ipsum quoque eis concessum sit: ut & merum ipsum imo perium aliis delegare possint, quod omnibus sere eodem diplomate indultum inuenias, dum capitalium quaestionum aeque & ciuilium per alios expe- 'diendarum Princeps potestatem eis facit.Hoc excepto rationem nullam inu
niri putu,qua delegationes huiusmodi desentantur,nisi quis lane inter eos dia. t iij
156쪽
138 Anto. Vaccae Exposit. locorum obscv.
stinguat, qui titulo lucrativo, quique oneroso acceperunt, ut hi quidem loco Imperatoris quali domitu constituti delegare postini, caeteri autem non poς sint,quasi vicarii & precario habentes quos minime aequum fuit, alios rursus in tanta re vicarios substituere polle. Quod si qui seuda huiusmodi ab Imperatore sine mentione imperi j ac perint, ego nec in ipsos quidem transferri imperium existimauerim, quamuis Oidradus Baldusque & plerique alij contrarium assirmauerint,rationibus quidem ut mihi videtur non satis validis in usibus seu.tit. de cap.quae cur.vend.Quae autem ratio fuerit, cur ea quae his iuris partibus specialiter concessa sunt, in alium transire prohibeantur, Quae vero iure magistratus competunt, non item,Sed indistincte mandari possint, ramox, quoad eius fieri poterit, explicabimus. Nam subiicit Papinianus in
haec verba. Q v A E 'ero iure magistratus competunt, mandari possunt. Iure magistratus ea competere accipiendum est,quae antiquis institutis & more ciuitatis generaliter ad ossicium alicuius magistratus pertinent. Veluti de ciuilibus causis iurisdictio ad Praetorem urbanum inter ciues, inter peregrinos ad peregrinum. Non si quid postea speciali alicuius legis, Senatusve consulti, aut principalis constitutionis prouidentia illi magistratui iniunctum est, ut in exemplis subiectis. Clara est enim Papiniani sententia, quam calumniari non oporter, quod quidam faciunt, dum sic interpretantur, quasi ea quoque, quae magi-1ostratibus per aliquam istarum iuris partium specialiter in perpetuum concessa sunt, iure magistratus eis competere iam inceperint. Nam expressis verbis id agit Papinianus ut inter haec distinguat. Ratio autem differentiae illa proprior esse videtur, quia motibus ciuitatis itii comparatum fuerit. Nam totum hoc ius mandandae iurisdictioni moribus introductum est,& ex non scripto coimstat: ut ex eodem Papiniano & exluliano paulo post significatur. 9.verius verbo, More maiorum nis eadem i.& l.more maiorum.de iurisdictione omnium iudicia Non enim placet noua ratio quam Alciatus comminiscitur, cur morum imperium transferri non possit, libro secundo Parad. cap. sexto, in fine. quod magistratus,inquit, nudum imperi j usum habeant, & ob id alium rur- issus in ea re usuarium constituere non possint,quod ea facultas usuario iure denegata suerit. Instit. de usu & habitatione. in principio. Quid enim hoc est,imperium usus concessum esse dicere, ac non potius oneri & labori, praesertim
in persona magistratuumὶ Nam utentis emolumento, aut voluptati usus seruit: imperium vero alienis commodis & securitati potius consulit atque inubolat, quam propriae commoditati .Ratio autem huius ipsius motis introducendi quae fuerit,tametsi parum attinet quaerere. L non omnium. supra de legibus. tamen eam fuisse arbitror, uod legibus, Senatusconsultis, & Principum constitutionibus grauissima quaeque statuebantur,quaeque ad unguem obseruari expediret. Propterea Gordiani constitutio, vacationem publici muneris εο
cuipiam concessam, ea tantum continere declarat, quae non lege,non Senatuς consulto, aut Principis constitutione imponuntur. l. prima.C. de vacat. ρο-blici mun. libro decimo. Nam vere hoc quidem dicere possumu'. caeteras - iuris
157쪽
De offici eius cui man l. cst iuris d. Tit XX iue
iuris partes ad res magnas constituendas sere inessicaces fuisse. Praetoris enim edictum suapte natura, ut praediximus,ad nudam inter priuatos iurisdictione, Responsa prudentiam, ad interpretationem pertinebant.Plebiscita ute de in sitis rebus nulla sere unquam facta sunt,quia senatus potentia plebis conatus semper lusit,aut fregit:& translata Rer. ad Imperatores, bu nitia potestas ab his statim occupata est Ideo nec ulla tere in iure nostro relata sunt plebiscita, r ter legem Aquil. de de muneribus no capiendis. l. plebiscito supra de ofPr sj. ad leg. Aquil Caeterum cum aliqua carum iuris partium, quas Papinianus hoc loco memorat, aliquid non statuitur modo, verum etiam specialiter ali- O cui magistratui iniungitur eius rei exequutio dccura, tunc sine dubio magni momenti id elle apparet: notabilia enim atque insigniora spectiliter ac noni natim attingi solent,quamuis & sub generalibus dispositionibus alioqui comprehensa serent. l. item apud. 9 ait praetor.de iniuriis. Hinc est quod verbum i Iud, Spe aliter,antiqui interpretes sic exaudierunt,quasi priuilegij, de praerogatiu cuiusdam cautaquod & nos probauimus, in l. illicitas. s. qui uniuersas. de
ossicio Praes At ex contrario, corum quae iure magistratus competunt, pler que inueterata consuetudine, multa prudentum responsis atque interpret
tionibus aceruatim ac populariter ut ita dicam delata sunt. igitur in proposito etiam ea quae misti imperij sunt, mandari poterunt. si modo iure magistradio rus competant veluti,Praetori bonorum pollessionem dare: Praetoriis stipulationibus caueti iubere, & si qua similia quae edicta eius passim ostendunt. Praetori enim ea competisse iure magistratus apparet: vi & suis locis deinceps declarabimus,l tertias. finali infra eodem.l. iubere. titulo secundo. Nihil enim quominus hoc admittamus repugnat, ut post Fulgosum Alciatus recte do cet,libro secundo Parad.capi. primo. Nam eorum sententiam in hac parte s quimur.Sed in interpretatione constitutionis Diocletiani & Maximiani Aug. sub titulo,de pedaneis iudicibus i. placeti quae huic conclusioni contradicere videtur, prorsus ab Alciato distentimus. Placet nobis, aiunt Imperatores. Praeside, de iis causis, in quibus, quod ini non possent Inoscere, antehac pedaneos, o iudices dabant istionis suae examen adhibere,ita tamen misi mapropter occupa tiones ublicas, v propter causarum multitudinem hui nodi negotia non potu rant cognoscere, dandi iudicis habeaut fotestatem. Pedaneos iudices & iudices da
tos eosdem appellat. Hi etiam superiore constitutione disceptatores dati appellati erat & omnino omnes eius tituli constitutiones de iudicibus datis intelligi debent. Nam hi propriὸ pedanei dicuntur. argumend. Praetori de tui.& curisti ab hisciuncta l. lina supra de officio Praeci ut Alciatus libro παρε νων. i. pi. x Li. de Augustinus libro i. Emend. cap. v iii. & ad Modestinum. l. non solum. 9.similiteriae excia. tu. declarauerunt.Hi ab Aulo Gellio iudices a Praetoribus lecti, Romi aute hodie iudices commisi j vulgo dicuntur,eorumq; mao gnus numerus est, quibus Vic ancellarius,vel qui eius loco cancellariam apostolicam regit Pontificis madato causas audiendas committit. Non aute de his intelligi debet constitutio,quibus mandata sit iurisdictio,vt eorum usim prohibeat, quales fiunt legati Proconsulum, aut Praetorum. Non enim de his agit.
Quod ergo hactenus dicit constitutio,de causis misti Impeiij ac iuris durionis
158쪽
iso A nto. Vaccae Exposit. locorum obscv.
paulb grauioribus accipiendum puto Nam de leuioribus luliani constitutione Duid post subiecta. l. h. cod.tit.vthae pro voluntate Praesidum pedaneis dei gati pollinx expresia cautum est.De causis autem meti In peiij ut praedixi Alticiatus falso existimat, suadet primo quod in criminalibus nequaquam accipiendam esse constinationem, id quod nunquam iudices dare consueuisse legumus.Praeterea quod vetere iure prohibita cilci causarum huiusmodi delega tio non verisimile est tam temere eum morem aduersus iure praescriptum ii ualuisse, ut Praesides dissim in talibus causis iudices darent. Causae igitur de quibus loquitur constitutio, hae sunt, quae iure magistratus competunt, quas mandari posse Papinianus indistincte tradi in l. nostra. Constitutio au intem iudices in his dari prohibet. Quamobrem sciendum est, aliud esse iudi ces in causis dari,a iud iurisdictionem mandare: ut sui rius adnotauimus, in l. legatus. de ossicio'Proconsu. M leg. Nec ratio quae iudices dare impedit, potest impedire ne mandetur iurisdictio, praesertim uniuersa. Nam legati &quicunque mandatam habent iurisdi ionem, velut vicario nomine ex sensu mandantis ius dicunt. At iudices dati velut a seipsis penderit,& ex sententia sua statuunt: ut mox dicam. Ideo ab alis appellantur Praesides ipsi & Proconsule, qui eos dederunt.A iudicibus autem datis hi prouocantur, qui supra Praesides, aut Proconsules sunt,qui eos dederunt Si quis tamen eandem vim atque effectum esse pertinaciter contendat, dicamus sane inconueniens non esse, unam iolegem per aliam suppleri,declarari,aut etiam restringi. Ideb cum causarum e rum quae iure magistratus copetunt uae velut species sint, humiliores & prsuiores. Ac grauiores quidem antiquitus sere sub obtentu illo mandari consile uissent,quod Pr sides aliis curis impediti de his cognoscere non pollent, restringatur senerale pronuntiatum Papiniani per constitutionem Imriratorum ut in his ipsis grauioribus non procedat: nisi publicis occup'tionibus, aut causarum multitudine Praesides ipsi destineantur,ut tunc demum iudices in his dare possint:quare de iurisdictionem mandare poterunt. Deinde subiiciunt Inauera tores non ita accipi conuenit, Ut etiam in iis causis in quibus soluant se of scio suo cognsere, Gudi Iudicii licentia permisia credi tun auia cet queat in is
Produm cognitione retinendum est Pt eorum iudicia nod minuta emia itura
quunturh;c de causas iis quae magistratibus specialiter tributae sunt,sive hae tu risdictionis iue mistisiue meri Ina iij sint Eas Prisides dc ante consueuerant,& nunc quoque debent ex ossicio suo cognoscere, non autem aliis mandare, cum non comi tant iure magistratus. Ita enim accipienda censeo illa verba.
Ex ossicio suo, ut significent quae proprio munere propriaque solicitudineae sententia Praesides exi dire solebant,& debebant. Voluerunt enim Imperato res int hanc clausulam cauere,ne quis putaret prorier ea quae supra dixerant, permitti in his quoque iudices dari sub tr textu occupationum ut causarum actuentium multitudinis. Qui im in his iuris dictio mandatur tunc demum ocum Praesides proficiscuntur. Nec obstat quod legato procosuli audientia custodiatum p rmittitur,nec requiritur Proconstulem prosectum esse. l. Isolentd. t C de off. Proconc& leg. Non enim legatus propterea animaduertendi, aut trociter verberandi vel coercendi ius nabet: quod potissimum est eorum quae specia
159쪽
De Officio eius cui man .est iur. Tit. XXI. 161
specialiter tributa sunt .si quid erit.supra cod. tit.de oss. ProconsIdeo recte dictum est,ad ollicium Praelidum haec specialiter mandata pertinere,& in eo iacognitione retinenda ello,ne scilicet constitutio quae Praelidum iudicia & cognitiones augere vult,sinistra interpretatione accepta diminuere ea videretur. rosequuntur deinde Imperatores, Dum tamen de ingenuitate super qua pol rant iis ante cognoscere, o de libertinitalepraesides ini diudicent. Haec limitatio
ad primam constitutionis clausulam pertinet. Nam media illa clausula, quam proxime retulimus, quasi per parenthesim interseritur,hoc enim amplius prohibent Imperarores,libertinitatis quoq;& ingenuitatis causis iudices dati,neci, sub praetextu quidem publicarum occupationum,aut causarum assiuentium
multitudi0js,super qua, inquit, poterant oc ante cognoscere,hoc est,solebat cognoscere, cum nemo illoru quod non sibi ocium esset,se excusaret. Non enim
id significat, quod quida credunt, lubitatu olim fuisse,an notionem de his habuerint Praesides.Nam generaliter traditum est,de omnibus causis, de quibus
Romae Praesecti,Praetores,aut consules cognoscunt: Praesides in prouinciis cognoscere posse. l. de omnibus,supra de off.Praef.Caetersim quamuis causae huiusmodi iurisdictionis sint,non aut misti,aut meri imperij,competantque iure magistratus, ut ego sentio,voluerunt tamen Imperatores cas per Pr sicles ipsos
cognosci,no autein iudices his cosnoscendis dari. Mandari aut in his iuris. in dictione polle S mandata generaliter iurisdictione,eas quoq; in legatos trainire crediderim,quia diue horum inter se ratio est,iudicum datorum,& eoru quibus iurisdictio madatur.Si quis tamen quia idem serme ab utrisque effectus produci videtur,cum utrique pariter sententia sua causas terminet. Idcirco nec iurisdictionem ipsam in his causis mandari poste interpretetur,idque admittere placeat,equidem rurium haud inconueniens existimo,ut in his quoque generale Papiniani pronuntiatum non procedere declaretur.Huius enim restrictionis & limitationis euidens ratio assignari potest,quod scilicet in huiuis dicausis, non eorum Blum qui inter se litigant priuatorum totius omnino ciuitatis praeiudicium agazur,quod sententia etiam inter alios de his causis di-m cta aliis prςiudicium pariat .l ingenuum.Cupra de statu hom. Quemobrem publice in primis interes diligenter haec cognosci & diiudicari,ne ciuitatis ordines confundantur,ea propter etiam tormentis si opus sit veritas in his causis inuestigari silet. l.super statu.Qde quaest. Nam etiam generaliter alibi traditum est causam liberale ingenuitatisque & li rtinitatis maiores iudices habere meruisse. l.non distinguemus. I Iul. deam. qua de re aliis etia in locis plenius dis, putabimus. l. l.C.de ord .iud.l. ij. dc l .iamdudu.ubi causae stat. Enimuero de Paedaneis iudicibus costitutione hac qua modo interpretati sumus,necno aliis dua- . bus,aut tribus quae sub eode titulo collocatae sunt,de Paedaneis iudicibus recisus loquutus eii Iustinianus.Caeteria de his plenius postea nouellis duabus coa o stitutionibus prospexit ac statuit. auth. vi defuncti seu L.eom. , porro &auth. de iudicibus per totum rex. Earia alteram generale fuisse,alteram speciale qui in urbe Constanti politana duntaxat obseruaretur ectissime Alciatus monet.
Ex illis mens Imperatoris quod ad dandos iudices attinet plenius cognosci potest se de de legatis ioc est e his quibus iurisdictio a Praesidibus mandatur,
160쪽
16α Anto. Vaccae Exposit .locorum obscv.
alia quoque nouella constitutione nonnihil cauit auth. cxxxori. Sed interpretatio carum eo cum Venerimus,commodius seEHactenus de his, sequitur deinde Papinianus. E T ideo mi lentur errare magiaratus, qui cum publici iudici y habeant exercitationem, lege, mel senatusconstulto delegatam, Deluti lege Iulia de adulter: y si quae sunt alia similes,iurisdictionem suam mandant. Supplendum ex sententia scribentis,mandata iurisdictione,existimantes & haec transsini aud sit, ut Videatur Papinianus significare iurisdictionis appellatiqne generalem esse, atquectiam imperium continere Hoc & Accur.&plerique alij crediderunt. Sed ego minime verum puto.Nam iurisdictionis nomen in caulis controuersiisque ci- iovilibus propria significatione usurpari video,a iure dicundo , quali loquendi se ani de criminalium iudicioru quaestionibus usitata non inueniasmili raro atque improprie,ut cum Pomponius supra l. ij. I.& quia de orig. iundixit, consuli non suille permissum,ut iniussu populi de capite ciuis Romani ius diceret. cum enim ita kribat Vlpian uia.muto. 9.tutoris.insta de tui.Tutoris dationem neque imperi j, neque iurisdictionis esse, aperte docet,diuersa esse haec inter se. Nec mouet me,quod magistratus hi de quibus Papinianus loquitur, manda lolatisdictionem existimaren etiam merum imperium per hoc transferri. Notantur enim hi tahquam imperiti: qui ut inre,sic etiam in verbo errabant. Veriusq; arbitrior imperij verbo,iurisdietionem contineri,quam e contra iurisdictionis io
verbo imperium Nam nemo imperium habet, q*n idem & iurisdictione habere videatur iurisdictio vero sine imperio esse & potest,ta selet. Sed hac de re etiam paulo post plenius disseram,in rub de iurisdi.om. iud. Sane sciendum est, in Pandectis Florentinis scriptum esse, e dulterise, tuis. Quae lectio & sequenti
exemplo magis congruit,lege Iulia de vi, nominatim cauetur ut is cui contigerit exercitatio Sc. Quamquam non,contigerit,sed,optigeri in illis libris legatur.Florentinam scripturam probo.Nam sententia Papiniani ad morem antiquum referri debet,quo specialibus legibus, aut senatusconsultis, capitales quaestiones ex solennibus M perpetuis publicorum iudiciorum legibus exemcendae, magistratibus quotannis mandabantur.cum quide in illis perpetuis legibus de iudice quaestionis,qui Quaesitor dicebatur,nominatim nihil cautumciset hec Praetor eius legis Vindex,aut custos hic magis quam ille esse iuberetur.Vnde quia plures Praetores creabantur,& alia quoque negotia ad Praetorii ossicium pertinebant ortiri eos singulis annis inter se Prouincias necesse erat, quae sortitio & prouinciaru distributio,rursum ex senatusconsultis,aut tepor libus legibus fiebat,secundu ea quae superius annotauimus. l. ij.de oris tu Hac quoq; ratione specialiter lege,aut senatusconsulto concessa hic esse intelligi potest Ex his praeterea ut opinor falsa deprehenditur opinio interpretum nostro-.rum, quoru plerique exercitationis verou non ad decisione & sententiam, sed ad exame causς tantu pertinere existimarunt. Ego enim & sententia ferre poste o arbitror hos maristratus,quibus exercitatio legii mandata est,ut & olim pote- rahi. arni.ordo de pubi .iudic. iuncta l.hodie. te poeta .argu etia d. de qua re. infra de iud. Quippe tunc potissimum exercetur lex,cum sententia sertur,& commissum, vel non commissum esse crimen ad legem pertinens pronuntiatur. Hoc