장음표시 사용
31쪽
Cum dixerimus accides esse in aliquo subiecto & multis modis id intelligi possit:quid velit Ari,
stoteles ostendere esse in aliquo, consentaneum fuerit explicare. Adnotauit Boetius esse in aliquo nouem dici modis , dicimus esse in aliquo ut in loco:ut est in theatro,in foro. Esse in aliquo ut in vas ut vinum in amphora. Dicitur esse in aliquo
velut pars in totorvi manus in corpore. Esse in aliquo velut totu in partibus, ut totum in omnis
bus suis partibus . Esse in aliquo velut in genere species, ut in animali homo, vel genus in specie, bus suis . Esse in aliquo, ut aliquid in suo fine, vi quoniam bonae vitae finis beatitudo est: si quis sit
beatus, in fine est bonae vitae. Esse in aliquo ut in quolibet potente: ut in imperatore esse regimen ciuitatis .Esse in aliquo vi forma in materia,ut sis militudo Achillis in aere vel in marmore. De hoc ultimo modo loquitur Aristoteles. Nam accides est in substantia velut forma in materia. Et ques admodum forma substantialis informat maiesriam, ita forma accidentaria accidentario suum subiectum informat & denominat:ut scientia est in anima ipsam denominans scientem,sine cuius existentia talis forma accidetaria consistere nesquit.Nam accides ab eo in quo est, segregari nea quit. Erit igitur accidens in subiecto.quod sic est in alio ut non sit pars, & sine eo in quo est conssistere non potest. CObijciet quispiam, Socrates semper in aliquo est scilicet loco, & sine eo esse non potest, & tamen non est accidens: igitur ac, cides non recte definitum est. CResp5debis So, cratem non esse in aliquo velut formam in mas
32쪽
teria,quare nihil in comodi adfert obiectio in de scriptionem accidetis, cum de ultimo modo esse in aliquo, sit praesens negotiu. Similiter quamuis Socrates sit in loco, locum tamen potest permustare& esse praeter locu in quo fuit, quod mini,
me accidenti copetere potest.Tum etia Socrates per se subsistit:accidens vero per se non constat. Praeter illos noue modos esse in aliquo, duorumeminit Damascenus,esse in tepore, veluti cum, dicimus Noe tepore diluvii fuisse. Et in efficien,
te causa, ut in deo omnia: & in artifice,rationes eorum,quae ab ipso emanant. CAd primam antepraedicamentorum res
gulam scholia. Ostquam edocuit Aristoteles quid
est esse in subiecto: nunc ostendere enititur quae de subiecto praedicans tur.& hac prima antepraedicamens torum regula proprias dicibilium praedicationes dignoscere poterimus ab
terum de altero praedicatur: ut de subiectorquια-s de eo quod praedicitur diculur,omnia etiam de pubis. Eho dicentur. ut homo de homine quoda praedicatur, animal uero de homine:ergo de quoda homine avia mul praedicabitur,quida enim homo, homo est anis mal. CCum omne quod praedicatur,aut secudum accidens aut substantiam praedicetur,& quod se cundum accides praedicatur sit in subiecto,& noin eo quod quid est praedicetur, omne quod se εdum substantia propriε praedicabitur, merito discetur & praedicabitur de subiecto . Idem autem
33쪽
REGULAEcto . Et quamuis pauloante docuerimus quid si dici de subiecto: nunc tamen quid de illius defi, nitione sentiat Boetius patefaciemus. De subsiecto dici seu praedicari, est quando altera res de altera in ipsa substantia praedicatur,ut animal de homine tanquam de suo subiecto praedicaturina de illo praedicatur in substantia, cum animal sit substatia & genus hominis, & quaerenti quid est homo apte respondebitur est animal. Quare illa sola de subiecto praedicantur,que in rei substatiadi definitione ponutur: ut species,genus,& disses rentia magis propria. Intelligenda est illa rem. Ia in hunc modum : Quando aliquod dicibile praedicatur de altero ut superius de suo inferio. xi, quicquid prςdicatur de praedicato ut superius de inferiori, praedicatur de subiecto ut superius de inferiori: ut animal praedicatur de homine tam de suo subiecto:& de animali substantia, ut superius de inferiori: quare substantia de homi, ne,ut superius de suo inferiori praedicabitur.Di, cunt nonnulli regulam solum esse intelligenda de his praedicatis quae substantiam significant. Sed nihil obstat quin terminis praedicamenti acacidentis competere possit. Nam de albedine coalor praedicatur ut superius de inferiori,quod sus.ficit,ut dictum est ad praedicari de subiecto:& decolore qualitas proprie praedicatur,ideo qualitas de albedine praedicabitur ut superius de inferios ri. Ex hac dignitate seu principio,Quicquid su periore superius est:& eius quo inferiore:dicit
Faber illam regulam csse exponendam, ut anis
mal isto superiore homo facta ad sua inferiora
34쪽
consideratione est superius, ideo est superius insferioribus illius speciei: si igitur species dicatur de suis indiuiduis,ut de subiectis, de illis dicetur& genus . Et haec regula de his quae dicuntur de subiecto, sumitur. Posset, ut idem ait, alia de hs quae sunt in subiecto identidem sumi & quae husiusmodi. Quando alterum in altero est: quaescunque de eo quod est in altero, ut de subiecto dicuntur: omnia in primo sunt subiecto . ut alsbum in homine quidem est: de albo autem , ut de subiecto coloratum dicitur. coloratum igitur erit in homine. Cuius reguis facilis esset haec in, terpretatio: Quaecunque inferiora sunt in subisiecto, & eorum quoque superiora in eodem erut subiecto. Cobhcies probando album non essse in subiecto, ut est in homine . album de subsiecto homine praedicatur, ut dicit Boetius, io, tur album dicitur de subiecto . Respondebis
negando consequentiam . quamuis enim album de subiecto homine praedicetur, non tamen in
eo quod quid sit, nec in quale essentialiter, ideo no dicitur de homine, ut de subiecto.Nihil aliud
innuit Boetius ex illo antecedente, quam album
de homine praedicari, qui est illius accidentis subiectum . CNonnulli ab Aristotele longe di, scedentes, crediderunt hac regula philosophum tradidisse argumentandi legem, quam imperite quartam figuram & sine efficaci ratione vocat. Et ita videntur argumentari syllogistice, homo est animal, & animal est substantia, ergo hom est substantia. Sed nisi quis caliget & mentis luamine priuetur, satig apςrte cognoscet argumen'
35쪽
REGULA e . tum non esse syllogisticum, cum non sit consoquentia formalis. Et ex puris particularibus non possumus syllogistice ratiocinari. Aliud est quo caecutiunt: putat hac regula aperiri formam syl. logisticam quartae figurae,ubi solum in hoc opere versetur sermo de dicibilibus & non de forma
ratiocinandi. Et omnia secudum materiam sub, iectam sunt determinanda & exponenda. Quare te velim lector ingenue, obnixe precari & tibi persuadere, ut ab insulsis, barbaris , & imperitis
quoruda neotericorum interpretamentis verius
somnijs & deliramentis in hoc opere excellenti eventilatis deterrearis & abhorreas e ne sero te poeniteat urticas amoenissimis verae philosophiae
floribus praetulisse. In regulam digladiaberis: de Socrate tanquam de subiecto praedicatur lio, mo,& de homine species specialissima, & tamen de primo subiecto non praedicatur species spe, cialissima. Tu etiam de homine praedicatur anis mal rationale, & de animali rationali oratio, &tamen de primo subiecto non praedicatur orastio. Si recte perceperis quae iam exposita sunt, facile illas ratiunculas praepedies & elides: qua. uis enim de Socrate praedicetur homo tanqde subiecto, & de homine species specialissima, non tamen in eo quod quid,nec in quale essentialiter. Nam hsc praedicatio,homo est species specialissi,ma, non est essentialis, nec species specialissima praedicatur de homine in eo quod quid est,nec es, sentialiter. Nam quaerenti quid est homo, non re. spondebitur apte, est species specialissima. Non
igitur sufficit primum praedicatum dici de suba
36쪽
lecto: sed opus est quod de primo praedicato prsa
dicatur, de eo praedicetur tanq de stibiecto: ha rsolutio satissacit alteri obiectioni. Nec poteri, obmurmurare dicens hanc consequentiam ess bonam:animal rationale est oratio, igitur honas est oratio, per locum a definitione ad definitum. Nam argumetum non fit per locum a definitiosne ad definitum:quia quado argumentamur per locum a definitione ad definitum,ut videbitur in Topicis, oportet terminum inferentem & illatusumi significatiuh. vi recthsequitur:animal ratio'nale est susceptiuum disciplinae, igitur homo est susceptiuus disciplinae. Sed in ista friuola argu metatione:animal rationale est oratio,igitur holmo est oratio:terminus inferti, videlicet animal rationale,non simitur significatiuE. Pariter non sequitur:animal rationale est definitio,igitur Mimo est definitio. Ad secundam Antepraedicamentorum regulam Scholia. Olens Aristoteles ostedere rationes praedicamentoru esse immiscibiles,&ex diuersis generibus generalissi, mis, & eorum quae in diuersis reco, duntur praedicamentis diuersas esse species & disserentias, dicit: Diuersorum generume non subalternatim positiorum diuersas esse spe,
cies er differentias, ut animalis obcientiae. Animastis enim differetiae suu gresbile,bipes,uolatiis,quastile: scientiae vero nulla illarum est: neque enim scienotia a sicientia differt, in eo quod bipes est. CDiuersa
genera dicuntur genera non synonyma , ut anis c. iij.
37쪽
mal, lapis. Genera substernatim posita,eius.
dem sunt Praedicamenti penera: ut animat,bruatum. & talia nonnunquam easdem habent spescies,ut praedicta: quoru species sunt, equus,leo, asinus, licet plures animali quam bruto accoma modentur. Interdum diuersas habent species, ut animal & planta. Nam species animalis sunt:
homo, equus : planis vero,pomus,pyrus. CGesnera non subalternatim posita,sunt diuersa praesdicamenta, aut diuersorum praedicamentorum genera. ut substantia, quantitas, qualitas,& ad aliquid,pariter animal & coloratum e nam sunt diuersorum praedicamentorum genera, primum
substantiar,secundum qualitatis. CObijciet quispiam e Substantia & color sunt genera non subsalternatim posita:& tamen nec sunt diuersa Praedicamenta , nec diuersorum praedicamenatorum genera, igitur . Respondebis suffice, Te Vnum esse praedicamentum, & aliud esse sub
Praedicamento contentum. Et particulae defini, tionis datae hanc particulam continent.
Pugnabis in solutionem , probando substan,
tiam non esse praedicamentu, nihil praedicamen,
tum dici debet quod in praedicamento ponis tur, alioqui idem videretur in seipso poni: sed
.substantia est in praedicamento, igitur non est praedicamentum e minor probatur, Dicit Porsphyrius, cap. de specie ,in unoquoque praedicas mento esse genera generalissima, & idem te, statur substantiam esse in praedicamento sub stantiar . E Dilutio . Solet nonnunquam sumi pro praedicainento genus generalissimum. Cum
38쪽
autem dicit Porphyrius , in unoquoque praedi camento esse genus generalissiimum,sianait pretes dicamentum pro serie praedicamentali. Cum praedicamenta sint diuersa genera ,& abs inuicem satis discreta, diuersae illis merito spes Cies attribuentur: & pariter cum species disse, reniijs sint disiunctis, quoties genera generalis sima discrepabunt, & eorum species discrepasbunt, & differentiae diuersarum specierum .Paris ter genera diuersorum praedicamentorum dis uersas habent disserentias , ut animal &sciens
tia. Animalis quippe disserentiae sunt: gressibile,
bipes,volatile,& aquatile. quarum nulla scientiae conuenit. Sed a1lignari possunt ipsius scientia disserentiar, naturalis, moralis, rationalis.Cum scientiarum quaedam sit Naturalis, ut Physicae Moralis , ut Ethice: Rationalis , ut Logica. Pariter animal &ycolor quae diuersa sunt granera & non subalternatim posita, disserentias habent disiunctas . Animalis enim disserentiae sunt: rationale, & irrationale. Coloris Verodis ferentiae non quidem maxime propriar, sed prospriae, sunt, congregantium visus, disgregatis uum visus . Siquidem cum in accidentibus,diffferentijs'maxime proprijs uti non possumus proprijs,quae propius ad maxime proprias accesdunt, utimur. Nec differentiae hoc in locosos tum dicuntur maximh propriae,sed maxime prospriae, aut ubi desunt, propriete. Authores enim
quantum fieri potest, maximε proprijs,accoma modisque disserentijs utuntur et ubi vero illae desunt, utuntur ijs quae propius ad illas acce, c.iiij.
39쪽
dunt. EAd diuersorum generum subalternatim positorum nihil officit ac prohibet easdem alias esse differentias , alias diuersas:utauis est genus corvi & aquilae, & species animalis. Animal au. tem,est genus hominis, equi,& leonis. Et virtusaque , videlicet tam animalis quam auis differenstite eaedem esse possunt. Ut si quis has animalis disserentias assignet, qu bd animalium alia sunt quae pascuntur herbis,alia quae seminibus,& alia
carnibus, eaedem differentiae aut conueniunt. Nanque auiu aliae seminibus vescuntur, aliae her bis,aliae carnibus, ut vultur, & miluus. Diuerta
etiam sunt animalis & auis difforetiae. Nam an is malis differentiae: sunt rationale, & irrationaler quarum nulla disterminat auem ab aue. Nulla enim avis differt ab alia aue quod sit rationastis,alia vero irrationalis . CContendet quispiam,
vult Aristoteles in subalternis generibus easdem esse differentias, quas nihil prohibet alias esse di. uersas:& quascunque differentias praedicati, eassdem esse & subiecti:sed haec duo inter se pugnat,
igitur textus repugnantia inuoluit. CSoluit aragumetum Boetius ,qui dixit hac rem plures mas ximis illigasse erroribus, & Aristotelis locu este emendandia, qui tamen purus & nitiduet est nihil cotrouersiae recipiens. Disterentiarum, ut ille adinotauit, aliae dicuntur completivae praedicati, Secutussibet illius speciem informates e quae comu ni uomine specificae nominatur. Nam cum dici, tur animatum & sensibile, si substatiae coivngan. tur,definitione & speciem animalis mox efficiet. Animal enim est substantia animata sensibilis,
40쪽
ato hae disserentiae dicuntur specificae & copletiauae. Sunt & aliae,qus nihil inplent,nec ulla specie vreddunt,sed genus tantum diuidunt,ut rationale& irrationale,quae animal diuidunt,& no consti, tuunt:& hs diuisiuae,postlint aliquoties esse eaede,& possunt aliquoties no eaedem esse: na illae huic generi subalterno auis,non c5petunt: licet alias
diuisibiles habere possiit,quas praedixim'.Possune igit diuisibiles esse diuersae. illae vero quἴ copletis uae& specifics sunt,aliquado no prςdicari de sub. . lecto n5 possunt:vt quonia animal habet disserentias copletivas & suae speciei essectivas, sensibile scilicet & animatum , hae disserentiae de homine quod est subiectu animalis no prsdicari non posssunt.Omnes enim specificς disseretice de ijs prae,
dicantur,quorum speciem coplent:vt de animali
praedicatur sensibile & animatum, & hoc ut de subiecto & animal praedicatur de homine, ut di
subiecto,quare ex alia regula,necesse est animatu& sensibile de homine praedicari ut de subiecto. Quod ergo Aristoteles ait subalternorum genes xii nihil *hibere easde esse disseretias, diuisibileudisseretias sumebat:quae postuleste etia diuersae. Cu vero ait:quaecul praedicati disseretis fuerint, eaedem erunt etia subiecti de specificis intelligendum est.quae in speciem cuiuslibet informent, &de eo quod informant, ut de subiecto praedicens tur: de quocunque,ut de subiecto praedicatur ii, lud quod ipsae ditarentiae informantide eo ut de subiecto praedicabutur,& de eo no praedicari nopossunt. Diuus Augustinus,in istis categorijs di. citigenera vocari subalterna,q, alterna sibi socie