장음표시 사용
81쪽
non per se est,sed per alterum, quia videlicet lasIis magnitudo in se logitudinem, latitudinem de
profunditatem seu altitudine continet. Qualitas pariter ut albedo, nigredo, quavis per se habeat partes intensiuas,non tamen est quantitas. Nam solii ratione qualitatis,ut superficiei aut alterius, album dicimus esse quantit,autalbedine quatam. Extensiones sunt,longitudo, latitudo, altitudo quae & crassities & profundii dicitur. Philoso. in eodem cap. dicit ea magnitudinem quae quidem ad unu continua est, esse longitudinem: quae vesro ad duo,latitudo censetur:quae ad tria, protan, ditas.Horum longitudo,linea: Latitudo, superfiacies:Profunditas,corpus est. Addubitaret quispias nam longitudo possit esse sine latitudine,& id videtur sentire Arist.cu dicit quanda magnitudi,
nem ad unu continua esse longitudine.A t in ad uersam parte protrahes argumentia,Nam omnis
longitudo in aliqua est superficie, quare non erit longitudo sine latitudine. Diuus Aug. huic re, spodet dubitationi,dicens omissa latitudine queapiam posse emetiri longitudine mesurae subiecta quae graece uou dicitur. Non quod sit longi, ludo aliqua, quae careat latitudine, sed qubd se,
lam quis metiens longitudinem metiri dicitur. Emensa vero cum longitudine latitudo, dicitur ἐπιπάνεια siue superficies. Si autem &altitudo fuerit mensurae sociata, corpus cuncta perficiunt. Successiones , lationes, & tempora: discretiones, numeri, ut binarius, ternarius &
82쪽
sentialibus, aut partibus secundum intensionem fiet sermo,laberemur in errorem, & plurimum ab Aristo. exorbitaremus. Homo enim est per se sectilis in partes coeflentiales,in anima scilicet &corpus :& tamen no est quatitas. na consubstatiales partes non quatitatem, sed substantia consti tuunt. Albedo pariter per se in partes intesionis diducibilis est,non tamen censetur quatitas. Parates enim illae non copingunt quatitate,sed quali, talem. Erit igitur in sola quatitate extensio, sec. cessio,& discretio. Et extensio soli quatitati con tinuς aptatur,ut lines,superficiei & corpori :Sucscessio, tempori: Discretio,numeris. Quantitas
continua ea est, cuius partes ad terminum com munem copulatur. Partes intelligimus exiesionis
aut successiois:vt linea. Nam lineae partes aliquo termino comuni conectutur & iungiitur,scilicet A c a puncto,ut sit A B linea, S C punctum cogitatu &mente signatum . Lineae datae partes A C & C Beode c puncto copulatur,quod est terminus par, tis A C & terminus partis C B. Est enim A c finis,& exordiri partis C B. Similiter superficies,ut dicit Philo. est qtitas cuius Ptes termino comuni, scili, x ς η cet linea colungunξ,ut datavna supficie ABD l l pars una sit A D,C E.& altera C E,B F,tunc Verum E F est dicere, illas dugs partes termino comuni,scilis cet linea C E coniungi. Superficies plana quae est breuissima unius lineae ad alia extenso,teste Euaclide in elementis primi libri habet & recipit ii, Ias lineas ad suas extremitates, & hoc si fuerit Polygonia,id est multangula & recta. neq; huius. modi superficiem duae unqua lines concludet,ut
83쪽
scribit Euclides in ultima petitione elemetorum primi libri. Sed superficies plana circularis bene concluditur unica linea quae dicitur circunferens tia,ut patet de circulo . CPartes temporis quae praeteritum & futum sunt θ praesenti atomo,hoc
est quodam instanti praesenti indivisibili, quod
nunc aliquando vocant,copulantur. Nam quenas
admodum partes lineae punctis aut puncto iun, guntur, ita & partes temporis instanti seu nunc conne fiuntur,ut dicit Philosophus 4. physices,
cap. I 3. Et hae temporis partes dicuntur partes successionis:lineae vero partes permanenteS. Quantitas discreta, est quantita I cuius partes nullo termino communi copulantur:vt septena. rius .illius enim partes quae sunt quaternarius &ternarius,nullo communi termino iungutur,sed semper discretae manent r& haec quantitas seu numerus,est in anima rationali.Nec mirari oportet si vis numerandi soli detur homini. Nam sto, tum in anima rationali est numerus,a quo dici, tur homo numerans, & illa quibus suos nume, ros applicat,dicuntur numerata,ut sex homines quib' admouetur senarius, res numeratς seu nus merus numeratu 2 appellantur.perinde ait paninus cui apte applicatur ulna,mesurata panni visna dicitur:dimensio vero quς applicatur,est vina dimetiens. Et quemadmodum a visione alicuius coloris,ille color denominatur visus, ut a forma accidentaria , qua perempta non amplius color percipitur visu: ita a senario hominum animam inhabitante, sex homines denominantur numes rati :quo dimoto sex minime dicerentur: & mul.
84쪽
DE Q VANTITATE. titudinem rerum a numero formali denomina, tam vocant numerum materialem, seu numera,
tum, de quo loquitur Philosopli' secudo de Ani,
ma,dicens numerum esse sensibile commune. Eehi numeri formales dicuntur discretiones persecum ab illis res denominentur discretae. Et sunt intraneae animae formae: non quidem essentiales seu substantiales, sed accidentariae: a quibus ani. ma dicitur numerans .Hinc Plato diffiniebat ani, mam, dicens ipsam esse numerum mouentem se, & quarto Physic. Philosephus & Commenta.
vocant animam numerum numeratem. Unde sunt numeralia,sunt numerata, sunt & numeri. Numerantia sunt animae numeros suos rebus applicantes. Numerata quibus anima suos num ros accommodE applicat.. Numeri sunt rationes
discretae seu instrumenta numerandi: sicut visio est instrumentum ad quidpiam visu percipiendii. Anima enim suis notionibus utitur ut quibusdainstrumentis. Non eunt inficias Metaphysici numerum formalem esse quantitatem indivisibi, lem formaliter denominantem aliqua dici arith, metich plura, quem exacte diiudicant proficisci ab unitatibus, quae discretionem habent a numeris insectilib'.De his meminit Philosophus Physi.
quarto cap. I 2. dicens eundem estia numerum centum hominum & centum equorum,licet nusmerata sint diuersa: sicut enim eadem vina po, test applicari primo uni panno, & deinde alteri,& erit uterque eadem mensura mensuratus . Ita idem numerus potest applicari diuersis rebus num a ratis, ut denarius decem hominibVx decem
85쪽
equis, & erit idem numerus decem hominum dedecem equorum. Et si no fuerit vina panno ap. plicata,no dicitur panus mensuratus:quauis easdem contineat, ait cum ei applicabitur,quatita, tem. Ita si n5 fuerit ab anima numerus applica.tus reb'numeratis,no dicetur dus,nel tres,ne. alio quoq numero numeratae, quis eande ac quἴ numeratur habeat multitudine:haec dicibilia,bi, narius, ternarius, significat abstracth numeru formalem:quorii denominatiua,duo,tria, pro rebus numeratis accipititur,anims numeru designado. Contendet quispia,probado talem numerii formale ab anima no distingui. Fertur ille numerugesse numerans:quo modo igitur cu numerus numeras dicatur,& anima numeras,anima n5 dicetur numerus numeras. CBifariam aliquid numerans dici .Principale,quod rebus ratione num
radi applicat: Instrumentu quod applicatur.ideo
numerus formalis seu qualitas discreta, nume, rant dicitur ut instrumentum. Anima autem di, citur numerans ut principale: perinde ac homo palmo metiens, mensiuransi dicitur, & palmus, palmariis quantitas mensurans e sed haec ut in. strumentum, illae vero ut principale, non tamen homo etsi mensurans sit etiam praecipuum, unqdicetur quatitas mensuras,sed mensiurans duntaxat. Ita quom anima praecipuit numerans, neq; vnq dici debebit numerus numeras, ut dicit Fasber qui in ea est opinione, sed ut hic istus patin'
qtitas mesuras dicitur: ita & illic solus numerus animae & ratio ipsa, intimumque numerandi insstrumentum numerus numerans appellatur.
86쪽
Cum in tota numeroru serie unitate seu monasdem conspiciam' esse principium,fontem & ra, dice sine qua numerus stabiliri & perfici nequit: dicere necesseest veros numeros ex unitatib'coaceruari & coponi,non tamen asserendii est unica in animo sum cere unitatem ad numerandum. Si enim videar diutule Sc plus aequo obstrepere, di, cendo Vnum,unum,unum:ita verbosis unitate applicado, nihil aliud mihi refero,q vnuquodq; eos rum cui applicui,esse viau,& ita in coposite appli,co.Cum vero hanc numeradi seriem obseruam,rus,ita applico vnti,duo,tria, quatuo quini, &ita de singulis, coposite applico: & quot ea sint, facilius agnosco.Qui enim dicit duo,unitate unitati adiuncta coposite applicat: qui tria,tres unistates composite applicat. Nihil enim aliud est bi, narius quam duarum unitatum c5positio,& ter narius trium . Et secunda unitas primae adiecta binarium primam numeri speciem conficit: &duabus primis tertia adueniens,ternarium creat:& in hunc modum prioribus alia unitatem adij, ciendo multas numerorum species coponeres. Noua enim unitas alijs adiuncta noua speciem effingeret,nomimi numeru costitueret. Est enivnitas omnium numeroru essectrix & creatrix, qua dicunt nonnulli emanare propinquius a qualitate cotinua. Nam ex diuisione continui causae numerus,tertio Physi .igitur ex diductione numeri progignetur unitas eius de numeri formatrix. Obrepit ambiguitas . Cum ex unitatum variestate diuersi cossentur numeri, n6nne prima, secus da, & tertia unitas diuersae sunt naturae s 3c nu
87쪽
DE QUANTITATE. 4s meri,ut binarius,ternarius,quaternarius Non licet inficiari unam cum altera unitatem eiusdeesse naturae,nec fateri iuvabit omnem unitatem
omni unitati,& omnem binariu binario esse assi nem & assimilem. Sed hac diluere oportet amobiguitatem,an eodem odo se habeat vilitas prio, ri aduenies,uti albedo albedini aduenit. Quod si nullum posueris discrimen , cur unitas priorisbus aduenies nouam creat speciem: albedo vero albedini adiecta, non efficit nouam coloris spes
ciem ἐ Annotationes Iacobi Fabri Philosopho, ru optimi,scitu no indignas,& his scrupis diluendis plurimum conferentes huc ascitas voluimus.
Specierum ut inquit quaedam sunt quas sola
rationii diuersitas parit:vt data magnitudine A Hindefinite quantitatis : cuius portio AB sit quanstitas digitalis, A C palmi,A D pedanea, A E cubitalis, A F bicubitalis,& A G,tri cubitalis. Scrutanduerit an quantitates A B, A C,A D, A E, A F,& A G,
sint eiusdem naturae . Quod si quis neger, ratio oppositum suadebit. Sunt eiusdem totius partei, haud secus ac partes albedinis eiusdem totius. Deinde percontaberis , si nam digitus, palmus, pedaneum,cubitus,bicubitus,tricubitus sint una species illitatis an diuersaes Dices esse diuersas,
non quia res significent diuersarum naturarum: significant enim qtitates A B, A C, A D, A E,A F,&A G,quae eiusdem mostratae sunt esse naturae: sed sola ratione,diuersae sunt: hunc in modum bina irius, ternarius ,& quaternarius, species diuersae erunt, etsi unitates ex quibus conflantur eiusdesint naturae: diuerse tamen sunt numerandi ra;
88쪽
tiones, & diuersa numerandi instrumeta animae, binarius & ternarius . CAliae sunt species,quam non sola ratio sed & pariter rerum diuersitas,diuersitatem parit: ut albedo & nigredo:& huius, modi species maxime diuersae simi. Sunt enim redi ratione diueris,primae autem minus diuersarena sola rationis diuersitate discriminatur. Esci,
scitaberis an binarius,ternatius,quaternari' unusnt. Respono.Quilibet numerus in anima,vnii est:non continuum nec intestim sed discretum rqueadmodum una linea,vna magnitudo, unum est continuum,& albedo unum intensum. Vni. tas autem unitati adiuncta non extendit, nec instendit,sed discernitidiscretam reddit numera. Est enim unitas extra unitatem secundu discreationem, sicut magnitudo extra magnitudinem secundum dimesionem, & qualitatis gradus exatra gradum secundum intensionem. Sed dicet
quispiam,Si numerus sit unum, n6nne numerus erit unitas quod tamen est absonum. Dices,no portere numeru esse unitatem, quis sit unum
discretu. Est enim unitas insectilis & indiuidua,
di simplex numeravi principiu. Omnis aute nusmerus diuiduus est: sed ab unitate numerus desnominatur unus,& una numerandi ratio. Iam
perspectu habes qui veri & formales sint numeori, ubi sint, quod non sufficiat unitas, quo pacto
numeroru species costitutitur: & quo modo sine diueris,& quo modo numerus unu dicatur.Nuc facile est intueri nulla qtitate continuam esse dio screta, nulla pariter substantia esse sititate: non enim aliter recit dimesiones sunt in materia atq;
89쪽
colores,aliae 3 rerum formς. Denim nulla qtitas continua aut discreta est qualitas , quae sit habis tus,aut dispositiomaturalis potetia,aut impotentia:passio,aut passibilis qualitat.Si enim a substatia ipsa qtitas non esset discreta, nec a qualitater multa inaudita & absurda, & quae Aristoteli res fragarentur in apertum prosilirent. Futura lasmen est de his uberior in Metaphysica discepta, tio. CScr utaberis,an re ipsa quatitates cum Costinuae tum discretae ijs qualitatibus , quae figurardi formae appellantur, coincidant. ERespondestur illas quantitates non esse re discretas ab illis qualitatibus:vt trigonus , tetragonuS, pentagos nus in Arithmeticis, nihil aliud sunt re ipsa,nisi numeri illi qui huiusmodi formas admittunt: &triangulus,quadratum,circulus, & huiusmodi in Geometricis , nihil aliud re ipsa sunt q plana &superficies illae, quae ex sua terminatione huius. modi figuras exprimunt. His commodius di, lucidatis ad prima quantitatis partitionem enos
dandam accingemur. Mantitatum alia continua, er alia discreta.Est autem discreta quantitas,ut numerus oratio: partiunι enim numeri nullus est commlinis terminus quo partes iunguntur: ut dena-
νθ partes, quinq; scilicet quius , nullo termino
communi copulantur, sed disicretae manent. Partes etiam orationis nullo termino communi uinciun-tκr : non enim est communis terminus ad quem stulabae copulentur, sied unaquaeq; diuisa est. Continua, ut linea, Auperficies, corpus , tempus, locus . Li neae siquidem partes punctis copulantur, quae
sunt termini communes. Terminus enim coma
90쪽
munis, ut hoc in loco sumitur, est qui cum finit aut inchoat, duabus partibus conuenit:vni ut fianis,& alteri ut initium : ut punctum quod adeo paruu est,ut in partes secari non possit. CSi quis diuidat lineam quae est longitudo sine latitudi, ne,duas in utram diuisioe lineas facit:& utrius ex diuisione lineae, singula in extremitatibus pilacta redduntur, lineae enim termini puncta sunt. Quocirca,cum illa linea diuisa non esset, utram puncta quae in utriis linearum capitibus post diuisionem apparentisimul antea fuisse intelligum tur,quae sunt in diuisione separata:haec Boetius. Tempus quantitatis continuae speciebus adijcitur:quod in spatio, id est in l5gitudine & in bre, uitate consideratur: o' potes temporis, praeteritu scilicet futurum,praesienti tepore,copulantur: quod praeteriti est Dis,o futuri initium: loci pariter partes,termino communi connect turri locum enim quedam,partes corporis obtinent,quae communi termino
iunguntur: ergo loci partes qliae singulas corporis partes obtinet, ad eundem communem terminum co,pulantur,ad quem π corporis partes. Si enim cunsctae partes corporis locum aliquem tenet, & qui circa corpus est locus,per omne corporis spatiupartes dissunditur:omnes corporis partes alosci partibus occupabuntur:quod si ita est,qui communis terminus coniungebat corporis parteS, idem & loci partes coniunget . Erit igitur locus quantitas continua perinde ac corpus. Secuda quantitatis dissectio. Qualitatu ni quaedam constat partibus positionem in continuo babentibus:quadam vero partibus coalesicunt minime positionem in cona.