장음표시 사용
101쪽
102 3κsτITuTiore Es PuiLOSOPHIC AEsurro, aut illatum non repararo : in cum statum orgo rusti tuendus cst proximus in quo nunc ossot , si jus ejus violatum non fuisset. Hinc 1.' possessor honao fidei rem alienam quam delinet , ct id omne quo factus est ditior , restituero debet.
eius ejus , et id omne quod dominus percopisset. regii lucro debet , et insuper totum damnum inde sociatum reparare tenetur.
liono sumetenti frangit , omno damnum indo Pro Veniens repararo debet.
vel desectum infamantem revolando , sive calumniam excogitando , hanc infamiae notam apud omnes ad quos pervenit, quan- 'tum potest , reparare tenetur , ctiam cum detrimento propriae
raro , et Voniam ab ipso Peloro debet, etc.
Sociolas generatim spectata dividitur in societatem domesti- eam , et in sociora tem politicam. Dc ulraque in duplici patagrapho compendioso disseremus. S. I. - De societate domestiea. Vox domestiea a substantivo domus oritur: itaque societas do. mestica oa dicitur, quac in eadum domo moraliter habitaro ecnsetur ; ot triplex distinguitur , scilicet , conjugalis, Paterna . olherilis.
Societas coniugalis est viri , ct mulieris conjunctio inita ad prolem habendam , nutriendam , et educandam , ut ad mutua auxilia sibi invicem praestanda. Certum est Deum voluisse homines , sicut bruta animantiae , Per carnalem conjunctionem propagari: propterea duos formavit sexus, quos naturali propensione ad se invicem ferri statuit, ut onora in habenda, et educanda prole serenda facilius sustinor n-tur. At , cum ratione pra oditi sint homines , naturae impulsum caeco impe u sequi non debent, ficut equu3 , et minus gintas
102쪽
non esι intelleeιus 1 , naturali lumino porsusi , ab illius laeo divellere nunquam ipsis lieitum est. Porro lumen naturato ovidenter docet foetuum divorsitatum ad solam spoeioi propagationem suisse destina lam : undo qui nonnullas exure ut insanitas , si vo solitarie , si vo et mi aliis personis , PraeSertim ejusdem sexus , naturam humanam deturpant , contra legem naturalem enormiter peccant , ct nulla ratione excusari possunt. Quamvis uterque sexus ad propagationem generis humani fuerit destinatias . non tamen quaelibot viri , et multoris eo unctio licita est : bonum enim societatis nota exigit tantum , ut proles nascatur , sed insuper , ut convenienter nutriatur , crudiatur, et informetur : indu familiae distinguuntur , ot conservantur ; ex familiis bono constitutis coalescit societas ructo constituta. N ccsso est ergo, ut Pater , Ut mater Sallum longo temporo secum socientur : Ergo Vir, et mulier, prolem habere cupientes . con-vontionem Sucu in intro debent , qua individuam societatem sibi promittant. Conventio haec dicitur matrimonium, vel conjugium.
iii od Deus ipsc in initio rerum per sequentia verba instituit sui:
Ouamobrem relinquet homo paιrem suum, eι matrem, eι adhaerebumrori sucie , eι erunt duo in carne una. Hinc fornicationes, ut multo magis more tricia gravia sunt pee cata : merito igitur scortatores , et pracsertim meretrices infamia ubique notantur , ut velut opprobrium societatis habentur. Quinque hic Peli possunt, scilicui . t.' an matrimonium sit ilo praecepto ; 2.' an osso debeat unius cum unica ; a.' an Ox natura sua sit indissolubile ; 4. quaenam personae secum matrimonio uniri nequeant , ut 3.' quae sint mutua sponsorum o DIicia. Agendum est ergo brevitur 1.' do caelibatu ; 2.' de unitate matrimonii : 3.' de ejus indissolubili talo ; ..' do illius impedimentis , et 5.' de conjugatorum ossiciis.
Contra caelibalum religiosum furioso debacchati sunt recentioris philosophiae patroni , conclamantes illum csso contra naturam , et patriae nocivum : 1.' contra naturam , quia vir , et mulier , natura duco , ad propagationem speciei impelluntur ;2.' patriae nocivum , quia multiplicatio civium valde utilis ostpatriae. Contra hos sit
PROPOSITIO Caelibatus eae natura sua bonus est, ae honesιM.
103쪽
pro singulis hominibus strictum non existat praeceptum ineundi matrimonium: atqui pro singulis hominibus in lo non existit pra ceplum; nam si tale existeret praeceptum . Vel quia omnes propagationi generis humani incumbere tenereulur, vel quia Dullusso continere posset: atqui neutrum dici potest : non prius; alioquii . Post adeptam pubertatem, vel post mortem sui conjugis ,
unusqui8que matrimonium statim contrahore deberet, quod ce te admitti nequit : non Posterius , ut multorum experientia Constat : ergo etc.
sed ut recto instituatur : at plurimi sunt nubiles , qui bonae siliorum educationi , et familiae curis convenienter vacare nunpossunt , propter indolem mentis , incapacitatem, repugnantiam, deseclum facultatum temporalium . aut utilissimas quas oxercent professiones, V. g. militando , Studendo , Scribendo , docendo . Juventutem informando , ac regendo , pauperibus in xenodochiis inserviendo , etc. Numquid enim sacerdotes catholici , fratres Doctrinae Christianae , liliae S. Vincentri a Paulo , multaυ lilao aliao , tot operibus charitalis incumberent, si conjugii, liber rum , et totius familiae sollicitudinibus implicarentur' ergo etc.
liberior est anima , quo expeditior est a Voluptatibus carnis, Siquidem experientia constat nihil magis eam gravare, quam hi jusmodi voluptates : ergo non solum honestus, sed persectior est flatus continentiao cx laudabili motivo susceptao, ac fideliter custoditae : ergo eis.
Procul dubio inhonestus esset caelibatus , si persecta castitas non servare turr Unde intelligitur quam immerito plurimi rece tos philosophi , ut Voltuire . et Rousseau , contra caelibatum religiosum insurrexerint , cum ipsi non fuerint conjugali , nec tamen casti , ut omnes norunt.
Multiplicationi generis humani multo plus nocet morum corruptela, quam caelibatus recte intellectus , et intemerate servatus , ut patet exemplo magnarum civitatum , in quibus major , t corruptio, et minor propagatio. Cohibeantur libidines, arc antur commercia illicita , foveantur matrimonia legitima , ct tunc nullus erit locus timendi ne civium numerus decrescat, licet plurimi caelibatum amplectantur, ut custodiant. Imo nunc multi conqueruntur nimiam sieri populi multitudinem , quia desunt Ollicia , functiones , exsercitia, labores , vivendi, aut victum ac vestitum acquirendi media.
PUNCTUM SECUNDLM. - De unitate matrimonii.
Certum on unam mulierem , plures viros simul habere non posse; hujusmodi enim commercia naturae finique c0njugii cui- denter adversantur, et semper reprobata sunt.
104쪽
on ita manifestum est. malam esse polygamiam , id est, :m viri plure s uxores simul habentis , in eo enim statu nonor' .a existit ordinis inversio , nec adeo gravia indo nascuntur 'iueommoda. Pluribus tamen Ostenditur rationibus multo persectiorem esso statum unius cum una.
1. ' Qui plures ducunt uxores , ordinario non Solo amore postoritatis se gerunt, sed voluptatibus carnis attrahuntur, ac Vi cutitur , Sic tuo contra rectum rationis dictamen mentem corpori turpiter subjiciunt. 2.' Numerosioris familiao gubernationi , ct multorum liberorum educationi non tam facile invigilare queunt. 3. In polygamia mulieres non sunt dominao , et totius domus rectrices , ut convenit; sed ad servitutem abjectam reducuntur, ut apud gentos Orientis videro eSt. ..' Inter eas earumque progenies quasi inevitabiles oriuntur dissensiones. 5.' In numero sero aequali nascuntur viri, ut mulieres, imo ordinario paulo plures viri, quam mulieres sit: ergo sumcienter ostendit sapienti simus naturae humanae Conditor so voluisso ut unusquisque s
am Maorem habeat, et unaquaeque suum virum habeaι 2ὶ Quod ratio doeot ut persectius , sidus tradit ut certum. Conjuges mutuam sibi promittunt sdolitatem ; conventio m timonialis reciprocam hanc obligationem importat. Qui ergo mdom conjugalem frangit, dicitur adulter . vel adultera, . id est . ad alterius thorum accodo . Uterquo gravissimi reus est dolicti; sed gravius adhuc peccat mulier, ob periculum spurios haer dos in lamiliam mariti introducendi. Si ex adulterio proles nain scatur , adulter , et adultera solidariam induunt obligatio nom , omne damnum inde proveniens resarciendi . tum erga maritum, tum erga liberos legitimos, tum erga consanguineos, qui propter illegitimam prolem haereditate alias sibi adventura carebunt. PUNCTUM TERTIUM. - De matrimonii in liuolubiliιate. Constat matrimonium , natura duco , saltem ad longum te pus durandum esse , quia longum tempus requiritur ad perficiem dam bonam filiorum educationem. De fido est apud Catholic illud prorsus indissolubile esso , ut ostenditur in tractatu de Matrimonio. At, seclusa lego positiva , vinculum conjugii existit no per totam alterutrius conjugis vitam , ita ut divortium proprio dictum admitti nequeat ' Huic quaestioni per sequentem Propositionem respondebimus.
IJ 13. Viri pro 12 mulieribus , seeundum Bergier , ι. IV. p. 207; vel saltem 16 pro 1J , juxta Busson. Histor. natur. ι, III , in-ra , p. 106.
105쪽
INSTITUTIONES PIIlLOSOPIIIC E PROPOSITIO
Sola ratione ostenditur matrimonii vinculum ad vitam alterutri conjugis esse , duraturum , et divortium proprie dictum admiti.
Prob. Id recta ratio postulat quod naturae conformius, cis cietati utilius est: atqui naturae conformius , et societati utilius est matrimonium sola morio alterutrius conjugis dissolvi.
totam juventutem in intimo amoris commercio secum habent: numquid conveniret ut facti sonus , a se invicem disjungerentur nonne potius multium tunc sibi praestaro debent auxilium ' Insuper , non tantum susceptos filios educant parentes, sed eos rogunt . suis consiliis adjuvant , tum in professione oligenda , tum in ea exercenda , tum in matrimonio contrahendo , tum in familia gubernanda ; eos visitant. ab eis visitantur ; et sic dulcissima hinc, et indo firmantur dilectionis, ac benevolentiae xi cula : quod sic advertit Rousseau 1J Infuntes inter suos genit
res constituunt nodum rere indissolubilem , causamque naturalem . atque inexpugnabilem adrersus dirortium. Objectu tam cum, e quiabus unusquisque eorum recedere non potest , illos neeessario aiam rent. Id omnium adeo tenere interest , ut vises Societatis sereret.
si ipse alia indigerent. Ergo s.' etc.
miliarum ovidenter nocui; 2.' cunctis libidinibus lavet, et disco diis locum praebet ; in ullo facilius enim sponsi extraneo amori cedent: mullo minus erga so invicem erunt patientes, indulgemtes , et praevenientcs , si divortium sporaro possint i hinc odia jurgia . dissensiones . scandala , cic. 3.' uaec osso divortii saetialiter admissi incommoda nimis probavit experientia nostra οῦ di- ortirim quippe temporc perturbationis publicae jam admissum , in Cod idem civilem anno lΝ03 logaliter fuit introductum . non quid in ut honum in se. sed velut remedium corruptioni moriam praeparatum s2ὶ Dirortium non quidem bonum in se esse potest ἔροι vero mali remedium, aiebat Troilhard in orationo publica pro
106쪽
lego circa divortium coram legislatoribus habita 1ὶ ot tamen ingentia indo orta sunt mala. Contra immoratum hanc legem undiquo conclamatum est , donec dio 8 mali anni 18 16 abolita suo rit: in illam sortitor jam insurrexerant anno 180:ι plurimi
oratores , inter quos Carion-Nisus , in tribunatu: ct advorsus illam antea scripserat D. Nougaride , ct postea scripsit I . de Di natu οῦ omnes cam exhibuerunt, ut societati valdo noxiam. Pluries a qUatuor annis ejus rcnovatio fuit postulata , ut in conventu
Logatorum populi admissa , sed ab alio conventu 2J semper sui trojocta. Ergo 2.' etc. aliunde etc. ergo etc. Solvuntur objectiones. Obj. l. ' Per quam causam nascuntur coatractus, per eam . ot solvuntur: ergo matrimonium , sicut aliao conventiones , Per mutuum consensum solvi potest R. Nesso conseq. et puritatem. Ratio disparitalis est quod alii contractus perpetuitatem non exigant , sicut matrimonium: nihil otiim obstat quominus venditio , locatio . etc. dissolvantur: cor ira vero multae rationes postula ut matrimonium esso constanS , et perlaetitia in : ergo etc. ΟΥ. 2.' Ab omni contractu sub conditiono initio resilire licet, qMando conditiones appositae non imploratur : at quicum suo ma- matrimonium ineunt, nonnullas semper subaudiunt conditiones .nompo , indelitatum , dilectionen, , indolem congruentem , etc. orgo saltem ubi conditioncs illao non implentur , a matrimonio per divortium rosiliro licui R. 1.' Nego majorem, propter generali latem ejus ; aliquando enim conditiones appositao- aut subauditao reputantur tantum accessoriae , id est , partes impellunt ad contractum , scd illarum consensum substantia litur non a inciunt : atqui in eo casu a contractu resiliro non licet, quia conditiones non implentur. Ergo cle R. 2. ' mgo min. Itypothesis enim gravibus incommodis obonoxia admitti non potest: atqui talis est hypothesis hie nobis objecta cnim sonaci admissa cuncta matrimonia essent conditionata , societas conjugalis concuteretur, familiau turbarentur,ot animi ubiquo forent auxit. Praeterua , qui matrimonium in Munt , personam praesentum asSumunt in conjugum cum spe sucundi eventus . non quidem iano ullo motu infelicis cxitus , scd sino conditiono a qua pondeat consensus : ergo et C. Absolute tamen non repugnat dari matrimonium , cujus validitas a conditii
no pendeat ; at de eo tractaro longius esset: id exprimimus quod sit ordinario. De cauteris tu tractatu do Matrimonio dicetur. 6 Dis ura. . . . , t. I , p. 2IR
107쪽
Inst. t.' Non raro accidit eonjugatos dicero so talom porsonam in conjugem accipero noluisso , si eam persecto novissent et orgo in eo casu matrimonium conditionalo tantum fuit initum R. Nego eonseq. Aliud est, enim dicero: Nolui nisi sub lino conditione; et aliud: noluissem, si hoc, vel illud novissem. Iri priori casu voluntas sub conditione est suspensa : in posteriori vero adest voluntatis mutatio : porro in objectione nobis proposita exprimitur tantum mulatio voluntatis. Qui, V. g. talem Uxorem absoluto duxit . eam postea melius cognoscens , vel onera matrimonii aegrius furens , dicit quod matrimonio jungi noluisse si haec tam persecto novisset : sed inde non sequitur illum non
consensisse, bene vero ipsum poenitero consensisse. Verum multos poenitet aliquid secisse , v. g. Vendidisse , omisse , IusisSe , se inebriasse ; amrmant so id facere noluisso , si consectaria hujus actionis novissent : attamen i nde concludi non licet eos
non consensisse : ergo a pari etc.
Inst. 2.' Saepe contingit adeo protervum , corruptum, et m Tibus asperum esse conjugem , ut quaelibet societas cum illo sit impossibilis: ergo saltem in eo casu ad divortium recurrero licet. R. Disι eonseq. Ad divortium improprio dictum , eone. ad divortium proprie dictum , nego eonseq. Divortium improprio dictum est separatio corporis . habitationis . ot etiam bonorum . remanente vinculo conjugii. Omnes latentur hanc separationem osse licitam in casu modo exposito , et in casu insidelitatis, Seu adulterii ; durum est quidem romedium istud ; nam inde oriuntur scandala , lamiliarum dissensiones , jurgia , odia , mala edi catio prolis, etc. Sed malum ex altera parto est extremum: po xo in malo extremo ad remedia extraordinaria recurrendum est:
Sed nego quod in praedictis casibus ad divortium proprio di-elum recurrore liceat ; nam 1.' ideo matrimonia sunt infelicia . quia in eis contrahendis plus valet libido, quam ratio, plus te rostris assectio, quam virtutis respectio; praecipitanter, et incauto contractus tanti momenti initur. Quid ergo fieret , si ob ii Commoda postea deprehensa ab co recedere liceret' 2.9 Λd b num sociotatis magni interest , ut conjuges mutuis obsequiis soinvicem praeveniant, desectus alter alterius patienter serant, et multa gibi condonare velint: atqui matrimonii indissolubilitas ad haec vehementer excitat . dum spes divortii ad dissensiones , jurgia , adulteria , etc. ovidenter provocaret ; qui enim nanima
Oxtranea gemel arderet, paratam semper haberet viam matrimonium sibi onerosum disrumpendi, scilicet. vituperationes, eontumelias , verbera , adulterium , etc. Si vel in uno casu matri
monii dissolubilitas admittatur , mox similos, aut quasi similes casus Occurrent, et euneta advenient mala, quae ex divortio or
108쪽
ri solent. ..' Matrimonium ex natura sua ost perpetuum , ut ostendimus: ergo dissolvi non debet ob quaedam incommoda per accidens contingentia. Ergo cie. Inst. 3. In casibus supra dictis praecipuus sinis matrimonii , scilicet . procrualio prolis , Oblineri non potest : orgo interest societatis , et naturae congruit , ut prius inculum Solvatur , ct aliud creari possit.
R. Nego conseq. Nam bonum generato societatis hie spoeta dum est: at bonum generato societatis non exigit, ut proles qua tam quo via nascatur , bene Vero ut reclo informetur. Sicque ut 'viriculum matrimonii honorotur, sit firmum, ac stabilo: ergo etc. Inst. Natura vetat no coniux innocens ad perpetuam castital m damnetur : Ergo et . R. Nego atri. Privata enim incommoda patienter toleranda sunt. Hi bonum generale obtineatur. Aliunde , quot sunt personao utriusquo sexus , quae Ob Varias circumstantias sibi non imputa--t,iles nubere nequeunt i sunt innocentes , ut tamen onus perpo-tiaae castitatis ferre tenentur. Cur ergo magis repugnaret perso-Das conjugatas. Ob circumstantias prorsus involuntarias, ad survandam perpetuam castitatem obligari ergo etc. Onus aute in perpetuae castitatis aliis gravius est, et aliis minus gravo , sed numini vero est intolerabile . unusquisquo enim Prudenter in se vigilans , occasiones cauto fugiens , sobriu vi- Veiis , et ad Deum supplex recurrens , sumetontes semper habebit virus , ut so contineat. IIoc sola ratio dictat, et frequens
experientia confirmat. Libenter tarnen consilemur necessariam oSso revelationis aucto in
Titatem , ut matrimonii indissolubilitas servetur in praxi : cupiditatus enim adversus illam pugnantes , mox praeValerent . nisi gravissimis sedarentur motivis, et quadam vi externa cohiburentur; quod cxumplo plurimarum gentium comprobari potest. Λpud Judacos diu 'matrimonium suit perpoliatam , et in dissolu-hilo ; postea Deus ipso ad duritiam eordis 1ὶ concessit sue illatum dandi libellum repudii 2j. Apud Romanos per quinquo, aut sex priora saecula divortium luit prorsus inauditum s3j. Fertur
Carvilium uxorum suam primuin repudiasse , circa annum 23 lanio Christum. Dc indu mos illo obtinuit, et co freque nitor ovasit , quo magis eorrupti erant mores. Sic pariter clivortium frequens est in Anglia , ct multa generat mala : longo frequentius suit apud nos quo tempore admissum est. Hinc iterum concludero licet divortium bonis moribus Usse noxium , ac proinde ju-
109쪽
ro naturali prohibitum. Sapientissimo igitur Christus illud abs
luto proscripsit. PUNCTUN QVLRTUN. - De matrimonii impedimentis. Nolamium est aliud esso contrahero illicito , et aliud invalido. Contractus est illicitus, quando in eo aliqua reperitur inordina-lio , substantiam rius non assticiens . V. g. si quis vendat rem alteri promissam. Invalidus vero ost contractus , quando in corcperitur dillarmitas perseverans , et substantiam ejus alticiens ;V. g. Si res sacra vendatur ut talis.
Hinc qui inconsultis parentibus nuberet, peccaret quidem , ottamen valido contra horol. Qui e contra alterius uxorem nou r pudiatam duccret, non solum poecaret, sed invalido contrahoret . Ob vinculum existens. Item si quis cum matro , avia , aut proavia , cum filia , vel cum alia e suis descondentibus jungeretur : talo matrimonium esset jure naturali nullum ; naturalis o nim dissormitas hujus goneris conjunctionem semper assicit, ordo invertitur , vincula s, miliarum turbantur , honor , et reverontia erga ascendentes tolluntur , cic. Uudo apud omnes gentes incestuosae illao conjun-etiones semper habitao sunt, ut infames, ut juro naturali prohibitae Quod do consanguinitato in linoa recta dicitur, pariter do a Rfinitatu in eadem linea dicendum csso videtur; natura enim horret a conjunctiuno cum matro, aut filia uxoris suas, et vice versa: ita judicaverisiit omnes populi, ut multis constat monumentis apud Grotium sil , ut apud alios relatis.
In linca colla torali , matrimonium non prohibetur inter amnes otiain in primo gradu. Ita omnes. II inc illum homo , sola lego
naturali spectata , duas sorores successivo ducuro potest; vel plures fratres canidem mulierem successive habere possunt. Sic Olim apud Iudeaos , mortuo viro sine semine , ipsius frater viduam ejus ducere tenebatur , ut suscitaret semen fratri Suo : sic
apud nos , legitima dispensatione obtenta. hujusmodi matrimonia sunt valida, et licita. Prohibitio in Codico civili, art. 162. facta nullam admittebat dispensationum : verum lux diei 16 aprilis 1832facultatem super hoc impedimento dispensandi tribuit rogi.
Inter consanguineos autem, in linea collaturali, matrimonium jure naturali non prohibetur , ex copto primo gradu : communi ter quippo docetur matrimonium inter fratres. et sorores aIiquam repugnantiam naturalem involvero ; sic apprenhendisso videntur omnes moraliter populi cum illud semper damnaverint , dum ocontra in cunctis aliis gradibus illud licitu sieri possv judicaucrint.
110쪽
PcNcTvu ULINTLN. - De Ostietis e jugatorum. Maritus tonetnr, s.' uxorem su3m stero, vestire . aliquo ipsi . juxta conditionem ejus , necessaria Subministrare . etiamsiti iliit ab ea accepisset in dotem ἰ conjugati enim fiunt una, et eadem familia intimo sociata . cujus vir est caput: ipsius est igitur sustentationi uxoris invigilare , eamque ipsi per sollicitu-clines suas , curas, laborem , etc. Procurare. 2. Tonetur eam diligero , et velut dominam , non vero ut servam , in domo sua habere . ac Proinde convenientem administrationem ei relinque- To ἰ recta ratio enim offenditur si mulieres in servitutem reducantur , ut in Oriento : hinc benigne eam tractare , amanter Cum illa loqui , negotia ad communitatem pertinentia ei patosa cors , consilia ab ea potero debet. 3.' nona uxoris sicut bona Propria prudenter gerat ..' Ab eis actibus, ct negotiis, quas illam contristarent caveat . a longis itineribus, a professione incongrua, vol minus honesta abstineat , etc. Uxor tenetur virum totis praccordiis diligero , amabilem ei soPraebere , studioso ei placere , in laboribus , et aerumnis emi sublevare . ipsi iam ut superiorem reverori , prompto , et hilari
animo ei subjici in his omnibus, quae non mala sunt, a sube suis expensis ahqtinoro. gubernationi domus invigilare, eum sequi, et domicilium cum illo mutaro nisi sorto ad cxtromos sines terrao ahiro vellet , vel in extraneas rugiones , aut vagabun- clam vitam ducero eligeret : tunc enim mulier cum tanto incommodo eum comitari non teneretur , quia haec promisisse non consulur.3E TiO SECLNDA . De societate paterna.
Pluribus ossiciis obstrictos esso parentus erga filios , et filios
orga parentes clamat ratio. PL TUM PRInsin. - De osticiis parentum etaa filios. t.' Sola procreatione auctoritatem acquirunt parentos in liberos; ita sensus omnium manifeste dictat, et Apostolus docet si omnem paternitatem a Deo venire. Attamen sola maior proprio auctoritatem habet in liberos extra matrimonium natos, quia pater ordinarie est ignotus , vel incertus . vel familiae extraneus. Ideo talis procreato siliorum sola ratione judicatur esso eontraordinem , ut ostendimus. Iu liberos autum intra matrimonium genitos paler praecipuam