장음표시 사용
141쪽
cidunt, udi ἰam exe edens cordis ealiditas non sati, re niuilist ex sola illius contractione de expuli one. Perci pietis igitur una cum membris circumpostis vehemen tio iis caloris incommoda , vi illius lentus .at ira Naturae setistim appellandum diximus, ea de inque abhorrens ob eiusdem semus appetitum, excitat exequendi virtutem eisdem sensui N a flectui deseruientem, at ue ita met
et, vi,dum membra circumposta se ipsa extendunt ac retrahunt, simul pulmones adhaerentes extollant ac re laxent, illorum praesertim talitate vix Obsilente. Tune veto inducit ut necessatili externus a ei per adi
tu , de qui biis postmod*m dic Edium erit, ea tamen lege ut pulmona iis, a pio pilo pondere ite tu delabentibus, breui expellatur. Hinc igitur chluxere persectio tum a.
nimalium spirationes ae exspirationes quibus indest se ter repetitii co & alia circumposita stie intermissione testigerat ut, simulque obuiam itur animalis suffocatio ni,quam eatoris vis diutius interclusa necessatio indu .
ceto spirationiam tamen ac expirationum motus cordis motum non adaequant. na cainsitas ex unico cordi, pulsu plodiens nulla adhue incommoda inducit,cu pisse tim aeris si igidiotis nuper inducti vis adhue vigeat.
Eousque iιi: ut inspitatio differtur, donee cordis pulsibus repetitis caliditas inco modi senium patiat id vero nulla ecita lege definiendum est. nam inspirationes ac exspirat iones nequetius seu intermissius exerceri solet, prout cordis caliditas est intensor seu mitius intensa, atque ob id etiam ipsum cot si equentius pullat. Pulmonibus has agitationes exercentibus spiritus perens superiora tracheae constitutionem exquirit ac consequitur. nain ut ex constitum collige te licet: neque materia deest, Deque virius euiciens. Non dissimili ratione aereum exhalationis vi per tracheam eleuatum, oris seu buccae expansonem quas terminum certum requirit ad cuius conititutionem ventriculi etiam vit tus alia ex parte enixi tedit. lixe enim scuti ab inserio
ri pa te intestina firmat, ita ex parte super oti gula seu
metim producit. ex quo euenit ut tam cordis quam venitie ut i virtutes in animalis Ore, guti ut e & lingua plenius copulentur. Lingua squidem di guttur deseruiuicordi iespectu vocum eorum munere emittendatum: respectu veto saporum ac nutrimentorum ventriculo ministrant.Sieum autem seminali virtute primos ac ina persectiores actus exercente,media quae ad centiu vergunt quam maxime calefiunt, ita extrema quae magis a centro recedunt ex necessitate friges cst. id in illis par tibus praeeipue loeum habet. in quibus frigiditas malet ni vi eri circumpositam caliditatem usugiens se ipsam
colli ait tunc nempe summe intenditur, ad ostium constitutioni deseria it.
Fosius igitur qui in utero sphsticam fisuram videtur
remularis iretur undequaque ossibus,nis quaeda mol. aitiem ex necessitate retinerent,ob summam citcu inpositi uteri humiditatem i, se tamen ossa semper obtegia n.' tui musculis seu tenuiol)bus seu pinguioribus, pio diuersitate situum, quibus instigidaris virtus intensu, seu lminus intcie aptatur. Capitis igitur superioris os, quod lvoeant craneum, non eat ne sed cute tantummodo te si itur,crassiori tamen. loeus quippe in quo formatur, vi ero valde est proximus, di a calefacientibus maxime
distat.quod tamen intelligendum est praecipue tessectu lContemplatio IIII. pars IIII.
partis posterior is cuius os duri simum est pari vero amterior superiorque,dititi foetus in utero detinetur,a posteriolis partis duritie longe recedit, pia sertim in homine. N im id infirmiora ac humidiora declinat. Eiidem epicientibus. asci ibendum cst quodi rati ei ςs,ibus alia etiam ossa circum quaque adiaciant ut , quae sphae
ii cani similitet quod in patio figuram obiiciti t. horum
tamen in serior pars ea ratione cotis Olidatur, v I per certa sol a mina pateat aditu, his quae assidue iursuin seiunt ut. ii tute hordi . horum vero temperamentum necessatio ratum est. Itaque Ossibus undique circumclusa de
latique ad ipsum cianeum, Digescant ae condensent ut nec bile est. Ad inset tota ig tui more re ii ii testentis delabemi a,cerebri ventriculos tot manthai tamen ob
innatam huma ditatem', ae culiditatem, non ut ceta durescunt , sed Piopriam mollitiem retinent. lnteiim tamen dum pei quaedam alia foramina iurius ad inferiora dessu ut .c aloris virtute, qus in inserioribus gis viget, ita exsiccantur,ut net uotum sormam paulatim recipiat,ta ad consummatione perducant, dum peruenientes vel ad carnea , vel ad alterius complexionis membra, pro- prio decuitui linem imponunt: tunc enim a calido perfecte concoquunt .u.quidam tamen, quoniam mellio tibus copulantiit, molliores uirit,& sensui praeeipue inseruiunt. reliqui duti libus anneltuntur, & motui mitii- stram. pratet hic ne rutilum nitima, illis pratet ea pro- priis,mum est pei sectissime copulare omncs animalis partes tam das, intitates quam fmitates quemadmodumenini illorum materia a capite.defluens delabit ut ad unam quamque corporis partem it audiae citum forma perducta singula singulis ita annectat,ut capita placi ἡ . subriciantui. i
solentio autem demandand si non est, spiritus ab eo.
dem corde ptos lientes moueri sursum, deorsum , & ad latera, eoidis litigetis virtute, haud secus iam pedes, qui ob eandem dilectionem indistinete ad diu a de- .sectunt ut atque etiam circumuoluuiur. Accedat etiam
naturalis propenso spirituum. puriotes enim ac leuio tes superiora tua sponte petunt. hi virtutes sentiemesae mouentes pariunt L exercent,ideLque animales spiritus appellati sunt. Illi qui neque ad summam putitatE . adhuc iunt pei ducti, neque impuriores adhuc effecti, ,
donec versantui circa cor , quod mediam regionem oc- icupat,dacuntur vitales. imputiores ae classiores petiit infimiora,& naturalium denominationem sortiti sunt, ex eo fortasse quonia ea vitae munia exercent quae plantis communia sunt, quaeque s comparentur vitae. quae conuenit animali, ut est animal. 6tinetque tam puliandi & attrahedi quam in pliadi tu teipit aridi vim a vitae
dignitate ree edunt.quod ex eo etia apertius cospici potest,quoniam veniticuli concoctio,quae plantarum conis coctione est longe praestantior, duplicem praeterea con coctionem admittit. ea namque quae semel a ventriculo concocta sunt,4 Gai, toti sectorique superfluitate seisicia, in epate accuratius csico quia litur,tere et Eq; patre humidioti ac magis aquea tertia con etionε exposcunti. quae in corde cosumma tui, de ipsi sc cocoeia vere vita lia reddit. eor enim est iniit umentum utituet sale ac primu .ltaque illi praecipue cove mi, tam hane praestantiore , vivendi tatione exeicere quam caetera membi ac ipsos .
spiritus eadem vivus ac vitales taleete.
142쪽
brutorum animalium sensus, quae illos consequuntur, SI as illis constituunbur:
circa sensuum homini proprium : circa humanae naturae virtutes ac partes mecnon circa ea quae praeterea desiderantur ad consummatione na huius scient .
D. Me si te quorundam sensuum, ' piam' igvitatem tra sendum, ac in specie de semina monis .ppe
lux,ac exequendi et mute. ne seu de animalibus ab ea corii reo. : Axv RA Lauti formatum gradus eo i usque extendi debet , donec ad summum
persectioni, perducti intellectuali natu ira cientur.
Quapropter, se uti virtuti pei sectissi
mae cor teum operanssi modu non ita scendenti adduntur sentientes virtutes quas hactenus perlustrauimus , quatum rei sectissma coi potea omnia spiritaliter percipere poteu , ita huic accedat necesse est sensus longe ptistant otes,qui corporeo tu etiam perceptiones certis quibusdam gradibu, depurare potucit, vino si praestantissimus Deo optimo conluente,tanto munere decoretur. huiusnodi est eogitandi vitius, hominu naturae propria , cui duo sensus i. petie citotes, biutis quibusdam communes. praecede te debent memoria scillaet& .Estimativa.
Memoria. de qua vii impei sectiori prinid dicendum
est absque feci suum imperfectiorum concutia nihil co cipit,illisque vacantibus nihil obiicit:illius enim patie, sunt, concepta ita retinere , vi telum sngularitate tantummodo accepta, sicile reiici possint quae eumque illi, necessatio quidem ted accidentaliter accedunt, vi puta locus , situs, habitus, societas, solitudo, di siquid aliud est tal. hae veto pereeptiones , phantasae ac sensibit,impei sectioribus proptios actust ut sum circa eadem exercentibus, non tantum illorum actus longu facilioresae firmiore, reddunt, sed etiam in caula sunt ut ipsa me
motia talia tanquam prius concepta ac tetenta anima duertat, licet non eisdem. accidentibus circum stipata I reveris pereeptro prioti consona dum exercetur abs que ulla te flexione ad priorem actum, dicitur comine moratio , dum vero continet reflexione ad actum priorem, dicit ut tememoratio seu rem mascentia. quae homini tantummodo eonuenit. circa huius sensus organum: lmonuisse suisei et, cerebri seu cerebelli ventriculum, in posteriori capitis parie constitutum, illi prostitui meministrate. ibi enim omnium perceptionum collectio ae detentio longe facilius exerceri potest. Memoriae ap-fetitus respiciet externa quae his internix perceptioni us proportione te spondent. vel sabitur igitur circa illa quae rectὰ seponi possunt, moxque non absque aliquo imperfectiorum sensuum bono seu voluptate depromi
ide6que propriori quadam ratione bona vi ilia appella.
ii solenti illotum nempe bonitas otitur non ex rerum
natura, sed ex solo usu in brutis animal bus talis appe. litus satis infirmus est quoniam illorum memoria similite, est infirmat destituitur siquidem vi rationis qui ad illius consummatione ni visentialiter pertinete videtur. Ex eo quoque colligere licet, bona utilia memoriae appetitui recte aptati,quoniam illorum collectio, tepositio ac depromptici exerceti non possum amoto mem xi et usu accedit etiam ut illi,quorum perceptio mernorabilium ordinem patu excedit, nisi ab impet sectioribu
bonis capiantur, sint bonorum utilium appetentiores. eiusde appetiitis finis seu scopus erit,ialia copiose seponere. atque eadem ad proprium commodum absque iulorum defectu pio sit te, quapropter, s haec aesti adimpleantur ab sinique non tantum impedimenta,perturbationes, ae corruptioni, seu minae suspiciosed etiam fraudis seu surti timor, haec aisectio vete conquiescet illam que voluptatem experietur,qui animi quies, prout ne-eessalia ac utilia respicit recte appellari potest. porto modus quo ad propos tum finem tendit ac proprium actum exercet, non ex irruptione,nec ex motae impati
ia , neque ex sola assiduitate ae perseuerantia de animi sollicitudine deducendus erit sed ex plurium tum sustiationum tum detentionum patienti perpessione. Eidem etiam propriis sinum videtur esse non tantani culle ac secrete proprium finem prosequi, sed etiam omnem illius adeptionem celare : qua in re a phantata assectu non patum disset: hac siquidem licet ante pio. posui consummatio itemseetelio bus deliciet ut, post
conium mationem tamen omnia omnibus nota atque a
perta esse ut in pluribus exoptat. Exc quendi potentia huic offectui deseruient,ac eiusdem potentiae organa,sacile pol, ut animaduerti. executiuae enim virtutis munia sunt, ea imi ficere quae affectus exoptat: huic que ea me bra minis stare conflat . quae haec actu praestini. haec tam εpro animalium diu ei solum natura diuersa et unt simul que persectiora seu impet sectiora. Inter animalia, quae memoria quidem pollent, sed prauam iotibus eo non cendi virtutibus carent, capteorum genus omne, ues, ae alia Attasse plurima connumeranda videtur. horum memoria conuincitur, quoniam a grege similium isaepe tecedunt, & solitarie pio sngulorum natura satis confidenter morantur. horum tamen memolia ob rationis defectum aliquando infirmior eenseri potest. Eadem vero animal a sensu praestantiori destitui ex eo coli ectate licet, quoniam praestant tot sensus amicitiam x inimici. iam iespiciti haec vero animalia amicitiam ae inimicitiam, quatenus huiusmodi, non attendunt, sed in illis ratio omnis tum amicitiae exercendae, tum inimicitiae suscipiendi aeeipit ut ex bonis utilibus, aut alit et delectantibusaeuo pitulantabus quod affectionibus o nilib. aliquo patio commune est omnes enim delectabilia a serentibus concordant,ausitentibus aute aduersan P r. C A se v et II. De A simili a d qtie inti PELone. tuon execu .rimia et imite necnon de iam tib ti ab ea constitui. Eu, v, interior, qui memoriam dignitate
praefat,ac 2Estimaritiae nome obtinuit,corpo-teotu spit itales species ita deputat, ut in illic
reipere posat spiritalia. quε impet sectiores sensus
143쪽
Contemplatio IIII. pars IIII. et so
sensus no attingui. nam ex quada seu collectione seu existimatione concipienda sunt ratione ab ea no dissimiliqua legentes ex visibilibus litterarum characteiibu oculorum ministerio perducuntur ad conceptum vocum iri uisibilium. huiusmodi sunt illae amicitiae ac inimicitie quae exelceri solet, non respectu totius speciei indete t. minate, ob certa specie tum sympathiam seu antipathia, a itantiarque n5 tantiam sentientibus impet secti otibus, sed ipsi, etiam insensatis, seu ob perceptionem illorum quae discursu aliquo sunt attinge da,exposeuntq; discut-rendi vim quae nomini, vicit ho nata, conuenit, sed itidia cuntur fle retinent ut per cellos corporeos inotu ac voces, ad quae amieitia seu inimicitia impellere solent, ream ieitiam seu gimicitiam similiter prouocat. illius Ot. sanum ex celebri ventriculo mediam partem obtinente creti litui credendum est. appetitus vero huic sensui proprius ei piciet , tanquam obiecta propita .animalia, quatenus lixe amicitiae ac inimicitiae ligna tum alos dare tum a b aliis tecipere pollia it. ea enim, quae aestimati uae sensus inter tu, attingit ac percipit, ae limata uae appetitus exteria, prosequitur seu refugit. Quoniam vero horum signorum quaedam am7citiam. que sam inimicitiam arguunt, huius affectionis no vnicus, sed plures fines adnitate si e tunt qui tamen sibi in uicem deserviant. inimici squidem p topensionis finis
seu scopus et i inimiet conculcatio aut celte pertet teia et iri usq; ad inanis sti timoris signa: amicae aute, ipsam
p tivotu ac voces extetne ita diffundere, ut amicum
anserial naee amicit ae signa recipien' similibus figui, vesetiam clarioribus respondeat. N iape pilueniat. Et hie quidem amicitiis suis pii oti pia stantior, tan-
quarti ultimus constititetur: ideo enim inimici per tertc- aut acteiiciuntur, ut libere atque o nnino tute amicissi ut lie eat . itaque huius affectu, quies deducenda e si ea
ea amico tum si uitione in qua inimicis omnibus petier
resactis ae repulsi amici manifesta am citiae signa se dat& recipiunt. abe. it igit ut ab hae quiete suspieio omnis non tantdira fraudis. sed etiam violentae curatque inuasouis. d lectatio vero,qus tale in pacem concomitatur,
exultatiora, nomine propitori signarie .uo ni saltim ut proferti poterit. Ex his colligere licet, tute affectui pri
mo conuenire, ut illius affectio ae . iseetionis iactus ex
propria natura expetibiles sint . quod nulli impersectio
rum aptat ut . neque en tin aliquis illorum actus primi appetibilis naturam eontinet. ex quo factum est ut hii
iii, affectus vis saeae percipiatur, 3e percep a patiat ve- ibine iem impressionem, ae ad sutilem aneetum acti, que quodam modo impestat. 1, c tamen longe veheme liora eiu ut si his pulicitis amicitiae ac inimicitiae impiis sbus accedat impetus phantasticae affectionis, laetus voluptati ecin sentietatis. huic affectui videtur proprium. semper in aperto ac manifesto versati, neque aliquid in occulto moliri. quod tamen illi magis ac minus conue Dit,ptout mag sleu minus intenditur,magisque seu mi nus ab aliis affectioitibus seiungitur. Exequeiadi vero potentia huic affectui deseruiens, illa erit quae talia exterius exercere potest. Qua nuis auiatem his actibus totum animalis corpus aliqua ratione deseri ite possit, eos tamen plenius sustinent facies ac vocum organa necnon paries quae mortui Ze actionibus initiistrare solent. Animalia xelli , qui ab aestimatium sensu constituun. tur, erunt equi, boues,cameli,elephantes leones, feles, suser. 8e huius nodi reliqua, canes tamen .vt videtur)praecipue. hi enim non tantum ut alia, quae enumerauimus deletiani ut amicitia , aliquando etiam inimicitia, osque ullo accessu alterius vel co modi vel voluptatis,
sed lepe etia amicitis signa blanditiis exposcunt, hisque
'on obtentis quam maxime contristantui de moerent.
mationem Cogitatiua constituit. haec quippe
j omnium orditis particularia disiunctim per
cipit, atque etiam eoi unde ii copulationes. di.
uisones oppost toties, smilitudines, proportiones, de
pendentias, virtutes, ac rc liquas telationes omnes,
nec non commoda , incommodi , beneficia, maleficia, una cum disiicultatibus, facilitatibus, impossibilitati
bus neeessitatibus ita cognoscat, ut ex unius percept rone ad illo tu etiam conceptum perducatur, quae sensum non mouent, nec sertaste mouete possunt. hi te igitur copulatur virtus intellectiva impersectioi is gradus.
quoniam inter ea, quae corpoream naturam aliqua ta
tione retinent,nilial persectius, nihilq; admirabilius inueniri potest. haec vero ecipulatio ea ratione perscitur, ut intellectus vis extendat ut etiam ad alias sentiedi virtutes , de totius subiecit cor potis reddatur sorma, eue
ni4tq; ob id vi intellectus, qui ut in ptima scientia demolis tatu est exprima sus creationis sta ui .t comun; te tum ordini conuenit in se quidem operatur, sed non per se,proprio muneri in , umbat, se interni sensu, logδpraeliantiore operandi modu ad pii cantur. id vero cogi tandi vit tuti praecipue conuenit . Da. cs percipiat pallieularia uniuscuiusq, ordinis ,eiide iis; pio v muscuiusque natura plura ex iplo satio& expetientia adiungat, ne cessitio ad id deducitur,vi percipere cupiat an ea de clis teri, omnibu , eiusde ordinis indiuiduis conuenia: ,at iae: ia n quaenam si huius conuenienti eausa. quot si neu
trum adipisci potest absque intelι eius lumine qui veta, ni uersalia ac essentialia peteipu.Quapropter,msi intelleti tua virtus cogitativa perficeret, illius vis magna ex parte vana atque inutilis teddeletur. quod et a ipsi intelle et ui ex communi letum ordine eueniret,nis ex prima sui eonstitutione humano corpori increaretur. Asserentes aute intellectus ae cogitatiuae copulationem pendere ex solis irradiationibus, seu illustrationi
bus q ae ab in tessectiva natuta et uuiit, de a cogitatiua recipiuntur,1 veritatis tia mite quarum axime di iiit. hoe enim posito,sequeretur via hominem nih)l intelligere, vel corporea etiam omnia intelligere. nam si sola in ellectuali, illustrat oea quq int iligendi virtute interius carent ad intelligendi actum perducet e potest fatenda est omnia intelligere. diuini enim intelle ius vis, a quo omnia pendent,omnia etiam illusitat. veto talis illu stratio non sufficit, dato homine intellisedi virtute interius destitui homo nihil intelligeret, scuti neq; saxa.de cateca qui videndi vir ute catent nihil vident, lieee illustret ut solari luce. His accedunt, quae in prima scitati a demonstrata sunt de humani intellectu, natura, de
illius creatione in corpore, ac de corporeorum & incorporeorum nexu. quorum unumquodque hane assemonem manifeste destiuit.& conuineit realem copulati nem intelle tus ae humani corporis sentiendi virtute praediti. eadem etiam demonstrate polliunt, quanam ratione homo intelligat. nemo enim dissentire potest,eandem proportionem dati inter essentiam de est entiam .de inter altum re actum. sit uti igitur data cogitandi virtute consequitur,Deo v lente, intellectus mereatio ita etiam eadem cogitativa rem celtam,prout sbi coirent . percipiente, statim diuinae veritatis lumine intellectus
ad idem intellige tum smili ratione illustratur, ipseque
homo intelligit, clarius tame seu obscurius, pro pleni ri seu minus persecta sensuum perceptione. Cogitatiuet organum constituit cerebri ventriculus medius ex pat- te superiori ae puriori. intelles ut vero nullum Organum aptandu est. nam cum si forma corporis humani virtute sensitiva praediti, iata mediante copulatur corpori,& corpoteis organis utitur, sed nullo tanquam sbi proprio. nam omnibus
qualitet insilit. licet illius vis in praestantioribus illu
strius splendeat. Cιν, et IIII. De e tu is deterua .auon ct indete metum , quae phcruetis concurrantias urantur
144쪽
Ex raratu Ariovas veto ae in deteri minationes,quae ut in logicis dictu est bipta. tur smplicibus particulat tu perceptionibus, , esis equuntur cogitandi virtutem, prout proprium attiam exercet, vel seiunctim, vel assumpto via sensuum inferiorum, putiorum seu impuriorum. vet. sat ut enim circa particularia, quatenus numerabilia sunt singulorumque unitatem attingit, non ut sensus communis, qui singularitatis ae multitudinis vim con .su se omnino concipit, sed ea ratione ut singula vetepossit numerate, AI omnes vilitatis modos attingere.
quatenus igitur associatur imperfectissimo Naturae semiui, percipitque exempli gratia stim , quam ego
nunc patior , illius obiectum se uti est summe corpo
reum ita summu conitatium et it . nam mea sitis non tantum a nullo alio sentiri potest, sed ne .e a meipso, nissemel .dum enim protrahitur, semper muratur. & sola prioris similitudinem retinere potest. Quapropter unusentiendi actum admittit,& ob summam determinatio nem fgnum Icte ita requirit, ut illud diutius retinete non possit. Quatenus cogitatiua associatui sensbus exterioribus percipitque exepli gratia pagina quam nucmanu teneo seu video, obiecti unitas aliquanto putititerit,id que pluites Se a pluribus sentiri potest. seinpertamen obiicietur adiuncto signo Is . nam quaecumque
actu tanguntur, gustantur,odorantur,ac videntur,quatenus perseuerant, coarctantur loco, tempore, ac cateris circumstantiis. Simili ratione ex sensus communis
usu obiecta admittent idem fgnum is , sed respectu solius loci ac temporis:ex phantas; vi admittunt lignit,
Illa vel II: ex memoriae accessu subdunt ut determinationi ex proprio nomine, ac sinplicem rei singulatitatem tibiiciundi. ex usu aestimatiuae assumunt conditioni,sgna quae pluribus aptari solent. At, dum cogitativa seiunctim exercetiit , obiecta , sola particularitate re tenta, erunt omnino indeterminata, ut puta dum haec virtus respieit non dolorem capitis, quo nunc pertulbot, non hune hominem, quem nunc tanguleii vi deo, non hominem in hoc cubiculo existentem , non
illum qui me iter sieientem amice hospitatus est , non
scietatem seu Platonem, non hominem mihi amicum, sed hominem cuius existent&ia ad nullum certum in lectum contrahitur, neque ex aliqua conditione lignatur. haec perceptio ideo propriori quadam latione Cogitatiuae virtuti est propria, quoniam no tantlim ex cognostendi modo illi conuenit, sed etiam ex rei cogniti gradu,quem in seriores virtutes nulla ratione attingunt. Sciendum tamen est, eandem cogitatiuam plura praeterea percipere, quae ex nullo seu modo seu gradu ab italia
pellectioribus cognosci possunt, idesique illi pio pti aiunt non tantam ratione modi re gradus, sed etiam ea rei cognitae natura. talia videntur esse materia prima formae omnes substantiales prout sngulis insunt.1 trei pue vero ipse hunianae animae. neque enim horum aliquod ab inserioribus virtutibus cognoscentibus aliqua ratione percipitur.hre tame ex aliorum sensibilium eo, putatione, seu dis unctione det et minate etiam ae inde terminate respici possulit. v nusquisque enim libere at tendit suam animam , istius vel illius hominis animam, sociatis animam. Si amici animam.& ipsam humanam animam omnino in determinate. Tunc igitur obiecta cogitatiuae omnibus rationibus propria erunt,cam haec, quae ex Naturae ordine illi sunt propria percipiuntur omnino indet ei minare, Z respe .ctu Naturae non uniuersalis, & quatenus est communieabilis, nam hie rationi sunt propria) sed comuniter,& quatenus est actu communicata. sie uti autem cogi. taliua,dum associatiit imperfectioribus cognoscEdi virtutibus deflectitur ad magis eo orea, ita,quatenus copulatui intellectui, illius vi erigitur non tant diti ad viii uersalia, ac ad omnium sensibilium naturas essentiasque sed etiam ad mentem ipsam sibi inhaerentem,nec non ad intest ectus in se manentes,ac ad ipsum Deum Opt. Max.
Et haec quidem certas etiam rationes obiiciunt eorum quae citea propositionum ac discursum differet in usus que precipuos in eiusdem log cis demonstrata sunt. pa tet squidem, propositiones omnes essentiales ae necesi satis, quae omnino abstracte concipiuntur, suntque vel per se notae, vel demonstrabiles, intellectui asci ibendas esse. Experimeta,quae respici situr no abstracte, sed absq; lutem tum differentia Ze inductione fit mali solent, deberi simplici cogitativae: coiecturas,quae sutura ac re mota respici sit,probabilique sillogismo innituntur, c gitatius, ut adhaeret aestimatiue historicas perceptiones, quae piaeterita respici sit,& sensuum certitudini innitun-tiir,cogitatiuae, ut adhaeret memoria: comprehesones,
quae circa praesentia vi passibilia versari s dent, & perspicaciae vi a deceptione tutae te id ut ut, cogitatiuae, ut ad haeret phantata. Cognitionum etiam extenso neu directiones, obiectiones, excitationes, & cognoscendi modi pluribus samiliter virtutibus simul ascribedi erunt perceptio enim scientisca contracta ad particularia certa, aliqua rati ne determinata tribuenda est tam rationi, a qua ext editur, quam cogitarius,de sensui interiori, ad quem perdueitur. Ide, easdemque ob causas sentiedum est, circa dialectiones, obiectiones, excitationes ae e gnosce di modo . directiones tamen de extensiones se itis et a pei secti oribus virtutibus oriuntur, tendutque ad minus perfectas obiectiones ae excitationes: cognoscendi modiecotra. impersectiores enim persectiotibus obiecta obiiciunt ac easde excitant, cum ab illis neq; excitetur ne oue propria obiecta recipiant,licet ad illa diligatur: hi stolicus etiam cognosce di modus, in quo nulla ratio e
quiritur, pis latioribus et ia pei cepi ion ib aptari poterit cum historica,ut historica, nullsi praestantiore inodsi admittant. dum vero imperfectiores virtutes extendunt propriam vim ad confirmationem eorum, quae praes an tiotibus sunt ptopria, quatenus primo loco exercentur, acerent simplicem dispostionem ad praestantiora: quatenus sequuntur, non pertinent ad veritatis eonfirmationem: sed patiunt veritatis perceptae pleniorem in hi manationem. nam ea, quae exempli gratia detii ostratiuEprobata sunt, si confirmentur induti ionibus, expetimetis, coniectutis, exemplis, ac similitudinibus . niueiri
amitas par tem utcunque teplent. Ipsus vetὼ intellectus vis interius attingit cogitatiuam, aestimatium, mem riam, ac phanta sana. nam praestantiori quadam ratione spiritale, sunt. Sensu in aut ein communem, sensus exteriores , ac imperfectissimum Natuis sensum attingit non interius, sed exterius ecepto usu sensuum interiorum ,& phantas e passertim. ii te enim tespectu huius ordinis prinantioris in ascensu occurrit prima. Ee itidescensu postrema. Quaptoptet, scuti minasterio im persectio tu in sensuum externa omnia percipit & raeuantiolibus obiicit, ita praestatiorum omnium vim colligit eandemque ad impersectioru sensuum directione transmittit. Easdem ob causas sensus interiores ac pera sectiores interno perceptionu habitu decorari pessune, quod imperfectioribus negatum est amotis senstitialibus nihil cognoscunt.
E D accuratius perscrutandum est, qui biistia vinitiis di quanam serie humanus intellecti . qui ut ex prima scientia nouimus 3 in prim sui creatione destitutus est omni iii rellectua ii idea ae intelligibili, sim sique humanus sensuscitentur ac roborentur ad decentissimos usus huma
ns industriae. id vitecte fiat, accipiendum est, s neuetla solius Natuti vi impelli ad proprium opus, idesique
hominum v numquemque, eadem Natura dirinente aeduce,omnia circumspace te ac pro vitibus experiri .hine deducunt ut pete tiones seu comprehens oves, quae
145쪽
oidine ac distina;one.Nae vetissime ae certissimae sunt.
Nam ob simplieitatem neque ex opposto oppugnati possunt,neque salsiatem inretius admittere , & ptimis purissimisque veritatis diuinae illa diationibus construantur, pendόntque ab eisdem quae ad omnia pro sit. sutorum captu extendi solent .Quanuis autem lis primi
perceptiones tam respectu veritatis quam respectu certitudinis persectissimi sint, conuincamurque ob id in
tellectualis hominis natura ae diuinae vetitatis illa dia. tiones : praestantiorem tamen pet sectionem admittunt,
ordinem se ilicet ae distinctionem, quibus desti tuuntur.
Quod corporeae virtutis, ipsius scilicet cogitatiuae .co cursum demonstrat. Eaedem fgnis ac vocibus certis ex terius pio serii ae exprimi possunt quod eundem cocur. sum arguit: voces enim lignificantes, quatenus vetiis tales exprimunt, intellectualem natu tam sapiunt. Qua . tenus vero id iovis ac vocisus praestant, sunt corporis di a corpore pendent. Diuinae vero veritatis it radiationes mentibus nostris iniectae,ad confirmationem vera. ratum simplicium ae in demonstrabilium verbis exprimi non potiunt, quoniam nihil corporeum continent. Itaque pei sectissimae sunt,nee tantam respectu vetitatis die certitudinis ut consula pete eptiones , sed absolute, nam ulteriorem persectionem non admittunt Ex his intueri licet, quam fiat firma simulque agmitabilia humanae industriae humanarumque artium principia ac elementa , consuta quippe perceptiones in proprio gradu persectae,sed praestantiorum persectionum ea paces, quatenus persectionem admittunt ad humanam indu illiam constituendam,sundamenti partes sustinere possunt Quatenus autem ex proprio gradu persectae iunt, has partes persectissime sustinent, humatiamque indu- sitiam respectu sundamenti ad vetam persecticinem deduci polle demonstrant. Quod altera harum conditio. num ablata exhibeti non polset. Ips' vero diuinae veritatis irradiationes , quibus confusa tum vetitas ac cet-etitudo ascribenda est, quatenus nullam persectionem admittunt, essicientis causae munia exercere possunt. Quatenus sunt persecta, hoe qua intecti sine praestant, ideoque non tantum ptimas nolitas apprehensiones ad decentissimam persectionem deducere possunt,sed prε- stantiores etiam superaddere ad totius humanae l. 1en the ae industriae consummationem c quod illis nequa quam datum esset,s aliqua harum couillonia in deesset. Nai,quod impet sectum, de ptimum est, quatenus imperfectum.neque se ipsum pei ficere neque propria munia persecte exercete potest : quatenus veto est prunum aliena vi non perscitur. Nam principia, cuiuscunquesnt ordinis, ab aliis eiusdem ordinis pendete non pos
Persectione autem quae addendae sunt confusis pet.
eeptionibus iam iespectu vetitatis ac certitudinis per
sectis, uni plures, inter quas primuin locum sbi vindi. cani sacilitas ae promptitudo. Pluta namque verὰ aecelth percipiuntur, quae ncq, sicile neque prompte o cutiunt, sed cum aliqua haestatione ad usum dedi ei solent. Ilis accedet decens earundem perceptionum associatio , ex qua prima vetitatum de ei minatio de S. cenda est. Patet enim ex talium obiectione intes naia
hominis vim ad illatum seu vetitatem seu salsi item attingendam diligi ac teliquis praetermissis h is tantum .
modo incumbere. Tune veto animae humanae impulsus qui respectu eo p . at tuae omnino stupide exercentur, exposcunt elario a veritatis lumina , ut tute asseri potat hie esse seu . t se nota ae euidentia ,seu non pet se nota ,sed proba tione indigere. Haec autem clariora veritatis lumina,
uibus anima reddit ut ira stina ut quam tutissimῖ dis cernere possit quaenam stit per se nota quaenam ali qua iudigent probatione, inexplicabilia similitet sunt, seu certὰ ad inexplicabilia magna expalle deduci pos sunt. Si enim uniuscuiuique iudicii principia expilii
possent, si gula eandem censuram semper exposcerent, tesque procederet ad infinitu in. Euenit igitur ut huma
natum cognitionum aliquae illam xtiam rei sectionem adipiscantur,qua evidentes appulsati possint. At, quo-
niam id non conueni in leuique, sed quam pluti me
pluribus rationibus ae mediis firmandae sunt,ipsa humana anima necessario perducitur ad actum ordinis tetri
in quo certos conatus certaque experimenta exerce
vi citea ambigua recte animare seu negare possit. Et hi quidem actus discursuum nomen obtinuet e. inter hos admittendi sunt quidam discursus eerti ac faciles, quibus anima eadem ratione assentiatur qua assentitur propositionibus per se notis, neque enim cognitio ummodi aut ad infinitum deduei aut conuenienti certitudine persectioneque carere possint. hi veto ad pavi ea ac faciliora vim habent, simulque quod summe optandum erat, ad diiudicandos caeteros discursus, qui circa dissiciliora exercendi sunt. Id dum actu praestati potest, iam animae nostia actio veri ac sermatae industris tationem admittit, di a naturali operandi modo omnino recedit,nam circa ea versatur quorum ratio undequaq;
explicabilis est. Quibus autem impellentibus & quanam sollieitudine hominum industria iam ad propriam soritiam deducta diuinae veritati, luminibus non deficientibus, set psam perficere potat & debeat, alio contemplationis
via cognoscendum est. hic tamen utcunque percepimus ex his quae habentur in nostrarum Cotitemplationum exordio,& in aliis quae hactenu, i peculat i sumus caetera
ex actuum humanorum dilectrice philosophia dedit.
mine exerceri posum. A quae ab hominum natura eommuniori ta-a tione cognosci possunt, susseienter ni Allim ut explicata sunt. nunc nonnulla pr ponu.
da et unt qua pertinent ad eiusdem vim praesagiendi ac planoscendi, seu vaticinandi. Accipimus, Deo omnia praesentia atque appetia esse : at canorum plurima abstractis intellectibus communicati r cael stium sphetarum vitamquanque diuina virtute repleri, certoque abstractorum intelligibilium, ordini propor tione aliqua res podete . accipimus etiam , illustiationes
abstractotum intelligibilium, ipsusque Dei Opt. Nax.pei duci ad humanam animam supeliota respicientem: in fluxus autem ac virtutes corporeum cxlestium tange . re corporea omnia, prastantioresque hominum sensus, atque etiam vicunque immutare. his se acceptis, deduci
videtur, hominem sutura de caetera oculta aliquo pacto praesagite ac praenoscere posse , taliumque pallag Otum ac pra notionum causas efiicientes esse Deum Opi. Max. atque intellectus abstractos, nec non caelestia corpora recipientes vero, hominis intellectum ac homini, pha tasiam una cum aliis tum pei sectioribus ium impei sectioribus sentiendi virtutibus, intellectus Deo atque ab
sti acti, substantiis primo subiicitur: phant ita vero aeieliqua eiusdem ordinis ex lenibus influxibu . scuti e
nim caelestium corporum vis humanam mentem imme diate attingere non potest, ita abstracti intellectus, nisi sotta sie noua aliqua ratione exerceantur, sensu primo attingere credendum est. viroque tamen vis humanam animam vetE attingit. nam hominis anima vete est una, ideoque,quacunque ex parte attingatur, tota excitatur.
istic que singulae illius vitrutes diligunt ut ad propria. phantasia squidem imaginem aliquam concipiente co sequenti ratione memoria similia prius percepta in me dium adducit: aestimatiua circa eadem coniectaturi eo gitatiua ex experimentis discurriti ipsique dem uin mescontemptat ut uniuersalia eisdem eonsona. Econtia etia dum animae motus incipit ab intellectu. insitiores virtutes eiusdem motus vim percipientes in tuentur prout Inicuiqi conuenit quae ad tem saciut, ac ea menti subiiciunt. Qiod s anima utraq; ex pane sinulattingatur de ad eidem moueatur. illius perceptio erit id ge velocior ac firmior. Et id quidem sepe euenire et dendum est, non semper tamen. nam in prima scientia l. iii3.
146쪽
demonstratum est Deum Opt.Mac agere non ex Natuta necessitate, sed omnino libere , naturamoue abstractotum imille tuum talem esse , ut ex recto seu deprauato pio priae libertatis se posint re ad Deum conuer. tit de a Deo auerti. Abst tactorum igitul attractus ad tres praecipuos ordines deducendi et unt. Piimus eos complectit ut qui caelestibus influxionibus omnino sunt consoni, neque continent sinculare aliquod ob certam Dei seu leuelationem seu permissionem. Secundus eo qui Deo Opt. permittente oliti possunt ab intelletii bus deprauatis ac a Deo auerss. Tettius eos quos exercet Deus Opt. Nax. seu immediat οῦ, seu per intellectus sibi adhaerentes,ad praestatu tota quadam dona hominibus elargienda. Horum v numquodque exerceti potest vehementius ac re minus continetque propriora quadam ratione extensionem seu potentia .seu sapientiae,seu bonitatis, pro diuersa intellectuum absti actotum virtute. Eadem etiaaseribi poterunt animae phanta saeque recipienti. Nam putior anima longe facilius admittit caelo tum influxusae abstractotum inteflectuum illustrati nes: impurior velo dissicilius. vitiorum namque perturbationibus exagitata alienas impressones non admittit puriores pi ε- sertim.Idem illis euenire credendum est, quotlim animales spiritus ex naturali temperameto crassiores sunt uique etiam eandem ob causam raro vel nunquam
omnia te solent. Non dissimili ratione quidam homines subit ei untur sapiti, his intellectuum abstractotum ilia lustrationibus', nonnulli excitant ut potius ob solos cae totum influxus, aliqui praesagiunt taniam nam caelorum vis attingit magis externas animae virtutes, nam
uentes se ilice t seu appetentes , non autem cogni,scente, ideὁque qui praesagiunt non intuentur absu. mcer tam imaginem rei eventutae , sed ex vehementi aliqua fiducia ex in tetno motu concepta , impelluntur ad ali
quid seu pia dicendum seu sottit et agendum) quidam
auspicantur. Num cognoscentes etiam illotum , iciurestansutitur quibusdam sensbilibus mediantibus, quaeceitum aliquod demonstrare ac praenuntiate videntur, seu obscurius seu minus obstuli. Aliqui pia noscunt rationibus longil firmioribus ac clariotibus , qua niti, nonnunquam in somno tales actus expetiit soleant. com praesagientes Si auspicantes semper in vigilia it
Praestantiores vel δ praenoscendi lationes senilitei plures gradus admittunt, tecteque ni saltim ut o ad se
natium numerum deduci poterunt. qui tamen duplan dus erit, prout ea qua occurrunt , obiiciuntur seu dor. mientibus, seu etiam vigilantibus, sed intelius summe quiescentibus,quod animam pulicitem at uir. Piimus exercetur per imagines ac simulacra obscuriora de ali. quanto confusa, quae tamen aliquid iudicate videntur. Secundus exercetur per simulaeta optime dii posta ac valde clara : quae etiam longe facilius interpretantur. Tettius obiicit sinplicem intuitum suturorum , seu oe- culto tum e ea enim latione interius pingit tes suturas, seu occultas, ut nullam interpretationem exquirant. hi
tres praenostendi gradus , qui tam in somno quam invigilia , sensibus quiescentibus ae inretius contractis,
exerceti possunt, versant ut circa communiora ac sim
pliciter humana. Reliqui, qui ob eandem causam duplandi sunt, ingulate ac diuinum aliquod contine levident iit. Quartus enim obiicere solet ala quem admonen. tem seu docentem,ita tamen ut admonitiones seu do ctrinae a peltae non sint, sed parabolas ac simul acta contineant quae interpretationem requirunt Quintus in eo tantummodo a quarto differt, quoniam imagines clariores continet, ideoque saciliorem interpretationem admittit. Sextu, manifeste pio ponit in letu magnatum ac
diuinarum imagines, hominum videlicet insignium, seu Angelorum, qui aperte doceant,seu iutura, & oc.
Silentio autem demandandum non est , euenire nos Nunquam ut illi,quibus obiiciuntur visiones vaticinia
continentes,careant interpretandi virtute. Econtra,dvtur alio qui nihil horum intueri solent , sed interpretan-
di munere decorantur. Quibusdam tamen utrunque concedit ut . Inter illos etiam qui in vigilia constituti talia expetiuntur,quidam, nisi sensus diuitiis retrahant, nihil vident. In quibusdam autem vati ei nandi vis ita excellit, ut ex breui tantummodo sensuum contractione ac repressione perducantur ad vitiones. C A p v x Vii.
arps o a cogitatiuae deseruientia
dignitas ac ossicium excogitatiuae digilitate ac muneribus colligenda sunt. Quemadmodum igitur humani intellectus vis cogitandi viri uti praecipue adhaeret, ita intellectualis affeti o qui voluntatis nomine insignire solet, infigitur cogitatiuae assectioni, quam humanam denominabimus simulque
omnes illius actus concomitatur. Hi vero necessario ex
tendunt ut ad omnia ta sensibilia qua intelligibilia quatenus assectionem excitate possiant. Nam unicuique cognoscendi modo certa appetendi ratio conuenit, haud secus quam unicuique cognoscent i virtuti propria appetendi vilius adhaereat. Intelligibilia sunt ipse humanus intellectu ,A: qui ab illo scientiscὰ petet tutis utrabilia ct i intellectus, S quae ab illis reserti pollunt. de
Deus Opt. Max. 8e quae a Deo reuelantur. Sensbilia auigdistinguenda sunt ex sentientium virtutum ordinibus. uapropter illorum quaedam respiciuntur solitarie ab humano affectu, quadam non solitatiὸ, sed concomita tibi , assectibus sensuum impet feci lotum, qui duoium ordinum sunt. Quidam enim interius admittunt huma nae bisectionis vim, ut illi qui ministant aestimaticae in moriae ac phantasi. Quidam velo non interius, sed ex tei iustaniam, cuiusmodi sunt affectus sensus criminu nas,sensuum extet totum, Si impersectissimi sensus. Phutasiae veto affectus postiemus recipiet voluntatis impulsus,scuti phantasiae sensus ratiotiis vim ultimo loco ad mittit,smilique iatione,phantasiae appetitu certum asi- quod prosequente appetitus sensuum impetisti totum, prout unicuique conuenit, ad idem seiuntur,sicuti pha. tasi sensu certum aliquod concipiente, sensus imperfrictioies defleti utitur ad ea , quae his consona sunt. Haee
tamen obsequia tib impei sectistimo Natutae sensu non rati, negati solent,non quia ex propria vi phantasiae assisectui aduersati aut velit aut possit, sed quoniam longe finitoribus Iesibus deuincitur, quae non patiunt ut eum a famis,stis, dolorisve sensu omnino recedete . sed ipsis ritius phantasiam ad eadem xt in plui ibus coercete solet, Affectione, igitur,quae humanarum vocem secent et sustinent, ad septenatium numerum te te ni fallimur a deduci poterunt,ites videlicet qui intelligibilia intuἴ tur, quique voluntati primo, humanae vero assectionie' sequenter ascribendi sunt, ideίque superiores ap-
poterunt: At quatuor, qui humanae affectioni primo , voluntati vero eonsequentet vident ut aptati. Horum tres dicendi munt inferiores, quoniam impersectiorum virtutum associationem exposcunt. Quartus velo est sinplicitet humanus , constituit utque medius inter supeliores ac iusseriores. Obiecta fines,eo novies cendi rationes,ae appetendi modi, trium asscctu ut ordini, itini toti, facilὸ deducuntur ex his qliae super usdemonstrata sunt circa affectus phantasiae, memotiae, aestimatiui, ut aptant ut brutis animalibus. nientiri, ut humani sunt,ex eo tantummodo dii eiunt ab affeti ibi
biu totum. quoniam ex accessu tam rationis ae cognition ,, quam voluntatis ac humanae affectionis, longe pis stantio tem statu ut adipiscuntur. Nostra igitur con. templatio diligenda erit ad obiecta, siles,consulestendi rationes, de appetendi modos, ilium affectuum pristimiolum Ad illius qui simpliciter est humanus, accepto exoldio ab his quae aptantur affectui omnium pis.
147쪽
sant Tmo.Πk vessitur c; rea Deum Opt. Max.tanquam lcirca proprium obiectum. Illius suis sumendus non est lex aliquo hominis Deum amaritis bono, seu oblecta lmento: neque enim Naturae ordini consonum est. vi
impersectum persectissmum respieiens illud ad proprium commodum dirieat: non ex ipsus Dei bono, nam Dei bonum summum est. ideoque neque augumentum admittit , neque diminutionem patitur: non ex aliqua congratulatione, quae ob summam Dei felicitatem ab homine exerceitur. Nam congratulatio nunquam finis partes a. nittit sed quandoque finis adeptionem, quandoque alii eths actum smplicitet ebricomitatur. Itaque, licet huic affectui vete inesse possit non ob notiam adeptionem, nam Dei bonum nouum non est,sed quoniam
dirigit ut ad illud , quod est summe beatum, illius tame
in is non est. Relinquitur igitur talem finem ae ei pienduesse vel ex adhaesione, vitio neue, qua diligens dilecto quamarcti sine coniungi ac copulari potest, vel exi pstismet amoris actu: qui eiusmodi st, ut adhaesonem
appetens, ea aliqua ratione si uatur, vel etiam ex vito que. Nam, si attendatur ultimus finis, arietendum et ithune nihil aliud esse, qua in Deo adhaerere. Sin autem respiciatur finit . qui comi enit hominibus, dum eorruptibilibus corroribus adhue utuntur, sen. tiendum potius erit, ipsu et amoris actum stiis partes deeentissime sustinere. Et haec quidem summe consona sunt admirabili Dei p uidentiae, ae Naturae o di. ni. Cum enim neque unio. neque diuiso, quatenus ab homine uteunque pendet absque aliqua affectione dati possint decuit ut sinplicissima ae nobilissima hominum assectio ex proprii anus usu ad fine in tenderet recteque ob id etiam seipsam , tanquam eiusdem sui actus finem, interim respicere posset. Conquiescendi igitur ratio deducenda erit ex huius actus usu perenni. Tune enim assectio unaquaeque summe conouiescit, dum in eo peis sit quod pt mo exoptat. Modiis vero quo praestantissina hie affectio exerceri solet, deducendus fortasse erit ex constanti sui amabilis intuitu,& ex huius amoris amote,simulque ex perenni eiusdem intensione. Sed ii mendum est, ne horum doctrina nostrae huius contem plationis limites transcendat. Nam plenior talium ex .plicatio longe firmioris ac pracstantioris luminis vim exposcit. . seeunda assectio ordinIs superioris versatur ei rea Angelos ac beatas animas. Illius finis rationibus iam constitutis accipiendus erit non ex hono hominis, seu ex ipsorum Angelorum, qui simia a beatitudine quam .
tutissime fruuntur . non ex crangratulatione ob bonum
ab ipsis Angelix adeptum, sed ex certa quadam associa tione, quam inferior te spectu superiorum ae digniorualle oui potest. lire nempe, licet non inducat internam lc blationem ae adhaesionem . quae Deum tantummo. do respicit, eam tamen virionem poscit quae ab ho tu i ordinum creaturis admitti potest, homine praeserti in hoc in statu constituto. neque enim ambigendum est, lquin harum associationum rationes in pei sectiori animae nolitae statu longe praestantiorem gradum snt ad N lpturae. Inretim tamen ex quocunque huius seeietatis v. lsu hie affectus sim mὸ conquieicit. Nam eo fruitutquod prosequitur. Modus vero, quo idem affectus pro- ωptium pio secutionis actum exercet, ni ballimur, colligendus et it ex contemplationis vi quae talem actu asso iaetat, e tam horum spirituum quam dictae foetetatis pis- stan .am auidiae intuendam obiicit Appetitus enim p prium prosequens bonum, semper sui ordinis pere ptionem exercet, atoue ex illius adiectione firmatur ac roboratui. Ainctio humana tertia eiusdem ordinis: superioris te spicit animae patiem superiorem corpori
adhue adhaerentem. Illius finis eonstituendus quidem est ex aliqua unione, sed non ut in duabus piaestantioribus amantis & amati.supctior enim & in serior animae partes, vel unum atque idem sunt, vel essentialiter eo-pulantur, neque ex noua affectus prosecutione sunt an .
nectendae. Hse igitur unio attendenda erit respectu pet- sectionis quae rationi deest, di ab ea summe expetenda
est. Itaque affectus qui circa illam sese exercet, si Na-
tur sequatur vim,nihil rectius illi optare potest quam
propris persectionis adeptione euenitque ob id ut o innes homines scire desiderent. Conquiescendi igitur ratio constituetur ex certo ac pleniori veritatis intuitu. Appetendi vero modus contemplationis perseuerantiam exquiret. Nam sicuti veritatis perceptio sapientiae amori pacem aliquam affert, ita sapientiae amor ad con
templandum impellit. C pvet v I I I.
y F r ' 1 o , quam ut ab aliis seiunctasti simplicitet humanam appellandam ac quar tum dignitatis Meum obtinere diximus, vet, satur circa eogitatiuae obiecta propriistima,prseipue veto circa humanas animas corporibus adhue copulata ,seu circa homines, quatenus homines sunt, ita tamen ut singulos homines intueatur. Quid autem ab illa hominibus, quos omnino in determinate respicit, optetur, ac tanquam proprium bonum expetatur, tribus animaduersis ,recte ni fallimur attingemus. Primum est,hoc bonum necessarib sensibile esse. Secundum ab ipsa tantummodo cogita tua cognosci ae senti ri. Tertium, illud unicum esse, neque effentialiter distingui posse.
Requititur,ut sit sensibile, quoniam aptatur parti amnis, quae si in seipsa consideretur, vere N: sensiti uani
exercet virtutem,& sensibilis est. Requiritui ut per ei piatur ab ipsa tantum cogitativa, non autem ab aliis virtutibus sentientibus. Nam cogitatiua tantum pro priam animae humans sit eu latitatem attingit, ideoque ipsi etiam tantummodo illius proprium bonum petet pete datum est. Requiritur,ut sit unius itaturae, quoniam ii se an inas humans pars unica ratione respicitur, quatenus scilicet est hii mana. Itaque illius bonum, sue paucis siue pluribus siue omnibus hominibus insit, unieam
ratione ex necellitate retinet. His sic acceptis colligere licet humanum bonum sumendum esse ex ipso actu eiusdem sinplicis affectionis human q, neque aliud censeri posse quam ipse usus humanae affectionis que dum
versat ut circa homines,quatenus homines sunt, ex propriissimo sui actu nihil aliud illis exoptat, quin, ut singuli eandem humanam aisectionem exercetes, eandem omnibus similiter optent. Talis humana tum affectionum usus atque extensio verὰ sentibilis est de a sola cogitativa sentitur.Eadem etiam unius ac eiusdem natu laeest, lieet a pluribus exerceatur, de ad plurimos extendatur. illius enim termini sempet eiusdem penitus naturae sunt, siue in paucis siue in multis, siue in omnibus hominibus repetiatur.
Quanuis autem etiam cogitatiuae perceptio sensibi lis sit,ae a sola cogitatiua similiter sentiri possit , ima tamen cogitatio ad plurima essentialiter extendi solet. qus illam a seipsa non parum diuersam reddunt. Itaque' sustinete non potest locum illius boni quod humana
affectio respicit. Pr verea cogitat ion is finis est cognitio, quε te spicit non bonum, sed verum, cuius perceptio, quatenus sentientibus virtutibus primo aptatur, ex se expetibilis non est, sed ex eo tantummodo quod vel scienti fieis virtutibus vel actionibus deseruit. Rerum enim experientia est eris longὰ prestantior,inutilis ae vana est nisi dirigatur seu ad scientis seu ad altionis usus C leti ve santur circa sensibilia certa ac determinata, quae infinita censentur, neque minima qusdam illorum pars ab aliquo homine eo osci potest. Quapropter,si horum perceptio ex sui natura ac simpliciter expetibilis esset, nullus hominum proprium bonum assequi posset. Humana vero aspectio eo pacto desideratur, ut 3: aliarum de ipsus appetentis bonum in ea praecipuὰ constituatur. Reliqua enim imperfectiora ex huius virtute
148쪽
pendent,ideoque, quarenus diligantur, ex eo praecipuὸ diligunt ut . quoniam huic seu consentiunt ceu mini. stant. itaque deeentissime humanitatis seu humanaechatitatis vocem consecuta est. Nam tessicit di amplexatur omnes homines , ac hominum unumquemque, prout homines sunt. huic squi dein tribuendum est, ut homines, homiciem nunquam alias ursum respicientes. humanitatem erga illum exercere vel im Ex quo clare teli alti reddui se diligere omnes homines, qualetius luthomines : humanae quippe assectionis ac humanae cognitionis ordines commutari videntur. in e gnitione euim determinatotum perceptio diligit ad perceptio nem in determinatorum . in humanae autem assectionis actu, in determinatorum amor ad determinatotum di lectionem non cogit .Patet siquidem eum,qui erga homines omnes in determinate, ac quatenus sunt homines, humane non apicitur,certum hominem tepente Oblatum huinane non prosequi, neque ab eodem eandem humanitatem optate. Ratio,ob quam hic affectio conquiescit , deducenda est non ex aliqua interna obiectorum adhaesione, ut imperfectissimo Naturae appetitui conuenit, non ex libera obiectorum sensatione, quod sensuum extetiorum affectibus proprium est non ex obiectorum usu non perturbato,ut sensus communis affectus , non ex certa obiectoi una immutatione completa i& sirmata .ut phantasae affectui euenit, non ex propriorum bonorum a si aude tutar ione , ut memoriae affectu non ex eorundem ab omni violentia deientione , ut assectus aestima tuae: sed ex longὸ praestantiori ratione, useandem proportionem ad alias habet, quae dat ut inter hune 3e alios assectus imperfectio tes. Haec alitem est proprio tu bonoru, prout illis conuenire potest dilatus indeficiens. Itaque homini sati, non es collegisse frumentum ad diurnum vel etiam ad anni, vitiuum, hunc.
que munitiae ab omni fraude ae violentia , sed agrum praeterea exquirit qui sngulis annis ex noua segete triticum ad victum necessaraum abundantet suppeditet. Tune igitur humana affectio vetὰ ae plene conquiescet. cum conspicit humanae caritatis usum, & citer aquae illi annectuntur eidemque prasunt ita confit mala, ut nulla illotum deficientia te ecte tune ii possit.' Haec ve. ro quies terrenae selicitatis voce decentissime dec uan. da erit complectitur enim vim indolentiae, voluptatis
exhilatationis delectationis, relaxationis, ae exultationis,de harum unamquamque ad decentem consummationem perducit. Sciendum tamen est, quod scuti cogitatiua ad scie. tiseam perceptionem & cognitionii omnium consummationem propriis quidem vitibus videtur dirigi, sed haec propriis vitibus adipisci non potest. nam ad seientifieam perceptionem requiritur vis intellectus, ad pet-ceptionum vero consummationem desacrantur ab stratiorum intellectuum allocutiones ac diuinae te uelationes t ita assectio simplicitet humana humanam quidem se licitatem ex propriae virtutis impulsu exoptate potest, sed eam nullo pacto attingere absque concutiurationalis appetitus, neque vete assequi absque accessi, duarum affectionum, quae in praestantiori oresine pilores constitu ut uti has igitur ob causas, atque etiam, tuo niam unusquisque appetatus cognoscentem virtutem cui adhaeret, excitare solet ae debet, appetendi modus huic proprius sumendus erit ex assidua cogitatione aemeditatione, atque ex ea praecipuu quae versat iit circa
huius assectionis finem media, ae modos qui ad sinis adeptionem conserte possunt. Itaque amota meditatione N inquisitione finis mediorum , ac modorum ad stiem deducentium , humanae affectionis actus smul amove. tur. Hoc autem imperfectiorum affectronuin humana ium nulli essentialiter conuenit. licet enim illarum bo Da certis quibusdam mediis ac modis prosequi soleant. horum tamen perceptio ac prosecutio ex humanae assectionis seu cogitationis accessu tantummodo pendet. quo si destituantur, b tu tali ratione ac stupide ex
Recte igitur ipsa humana affectio, quae omnem stupiditat citi eapellit, industria ae contilis radix de sons ap-
pellati poterit cum pixsert7m a vehementiori cogitan di actu seiungi non plassiit actus rationis ac intellectus, seu i inpei sectiorum sensuum, quatenus propositis de seruiunt. Exequendi potentia hute allectui mi alutans, atque etiam e teras practantioribus, erit ipsa sermo. einandi vis. Haec enim non dis smili ratio e versa tui circa omnia, re ad omnes homines extenditur,non ianium praetentes, sed absentes ac suturos, dum scriptis exercet ut: quin ad Deum ipsum Opt. la ac ad Ange- .los perduci potest. Hae cognoscendi, appetendi, ac exequendi utitutes hominum speciem tantummodo con- .uituunt. nam inter corporeas per tecti sinae sunt. Num
mus vero perseelionis gradus, sicuti est unicus, ita n.cam speciem parit, neque pluribus specie . 4stinctis aptari potest.
Visou M P qum iacis ea, u e iamluet isternastimana ris uvis Iese Mepries es Anti Q Exc vi Mis corporum generabilium diu hae corruptibilium species omnes, singula tumque pioprietates ac palles sciuiria su
lgii ut vi nostra lixe contemplatio ut i conuenit, consummetur. demonstrandum eii quanam ratione de quousque corpora ac cur potea omnia, hontiniique tam in terna quam externa ,human rationi seu ex Nat uir o
dine subiici,seu piater Natutam praeesse pol sim, sinuaq;
aperiendum , quibusnam ex causis humani arbitris ex ercendi campus ea ratione hominibus pateat, ut ab eo utituerii seu corporei seu intelligibili, Milo ac pulchriuitido petiuibati seu dehonestata non pollicit. his autem tecte perceptis, simul ea omnia patere poterunt, quae pisterea ab hac contemplatione expeti debent citcaco potum bonum per hominem & in homine ab illi, adipiscendum, nec iitin quanam ratione ipsa sibi inui cem seu consentiant seu aduersentur. Eicit diamur ab internis: nam per haec externa mode-ianda sunt. Ρraecipue autem si Muendum est .ab homine
seu in homine tres praecipuas directiones exerceti pol. se rationalem scilicet, quae pro obiectorum differetitiis quandoque mentalis, quandoque simpliciter discui sua appellati posset sensitivam superiorem, B sensitivam inferiorem , quae sortasse in dilectionem animalem, seu cordis D in naturalem iterum distinguenda est. Rationali, dilectio continet impulsus intellectus seu mentis,
quae ex eo tantummodo spiritu uni corporeorum usum exposcit, quoniam sentientes & appetenies virtutes,
illius vi diligendae , talium I pirituum vim requirunt, neque absque decenti cogitatiuae accessu proprium di. i igendi actum exercet. Dilectio senstiua supelior, asti. mativae, memoriae,phanta sae, A sensus communis superioris, ut appetunt .vim effundit , utiturque ministerio spirituum putiorum,quatenus pet sensuum organa pr*stant toton deputationem sunt cosecuti, de rationis vim longe promptius concipere solet. Dilectio setistiua in- tior pendet a sensu communi ac a caeteris sensibus imperfectioribus,quotum aliqui crassioribus ac impurior l-bus spiritibus i. nituntur,yatii nique propitora latione Natura direcitonem, ut Natuta sensus iacius,& gustus: aliqui exposcunt usum spirituum puriorum , licet non
sirin me deputatorum,ut olfactus, auditus, visus, i. 'sias communis inserior, ae illorum affetius, ex quibus. 4-
mali, seu cordis direcito citruunt. Hationalis dilectio ex Naturae dispostione citeris omnibus praest. Nam persectissima est , de intelli igendi virtuti aptatur,quae ei ni si propritissima homini,
Lima,omnium humanorum actuum moderationem aedilectionem exercere debet b ea tamen ratione vi im
pei sectiores diruectiones non repellantur e quando- ue e: iam illis primae palles libere concedunt ut, uni se ilicet seu ob aetatis defectum, seu alias ob eau i , , directio rationalis exerceri non potes. Diuina si qui de prouidentia constitutu est, ut directioribus prae santi
149쪽
stantiolibus de scientibus imperfectio tes, prout unicuique conuenit, munus moderandi sui 1 neant. Itaque, dum homine dormiente cellant direetio naturalis, sensi tua superior,& senstiua inserior. quatenus animalem seu cordis dilectionem exercet, sola Naturae directio proprio muneri insistit, Ze praestanti item omnium vi cem utcunque lustinet. In vigilia etiam non disii militatione pia stantioribus deficientibus, imperseeliores reuiminis curam assumunt Rationi verὼ ptoptio muneti in silenti, impet ei tota eis promptius ae facilius ob temperant qu5 sunt puriora ac persectiora. Nam scuti diuinam Naturae vim persectius te serunt, ita propensora reperiuntur in obsequis exhibitione, quam corporea omnia ex communi letum dispositione praestantiolis hominis parti praestate debent. Cogitatiua igitur inter corporea pei sectissima lationis dilectioni si adiit,prompti inme obtemperare potetit aereipsa obtemperabit. alli enim ea omnia insint quae obtemperandi adium quammaxime tutum ae facilem reddunt , inania scilicet praeparatio aeptopensio ad proprium ae tum , summa in agendo ab omni impedimento secutitas, & summa inde terminatio in eiusdem actus via. Neque vero in dubium reuocate licet, an hie cogitativa vere aptentur. Nam unusquisque experiti potest cogitandi a tum paratissimum esse, illum nulla impedimenta recipere, ide ue hominem vigilantem ae nihil petiitus cogitantem dari, seu impossibile seu e et te ratissimum est. lndetet mitiatio vero ideo cogitatiuae conuenit quoniam bonum quod ab illius ais tu respieitur, absque rationis usu neque assequi neque attingi potest. itaque dum proprium bonum non concipit, parat illimus eo gitandi actus redditur omnino inde terminatus ae ad obtemperandum summe propensus. Et haec quidem experimentosae tu admodum confirmantur. Nam, rationis ditectione deseiente, hominis cogitatio promptiis me obsequitur,cuiuscunque impei sectio iis auectu, im et ioae iussionibus. Quod veto attinet ad impet sectiorum virtutum ob temperantiam non disimili ratione afferendum est,eas eo magis seu minus rationali dilectioni t silete , quo magis seu minus a cogitatiuae persectione te cedunt, amota praesertim asse iuuin pertilibatione. Nam scuti ais sectu quiescente spirituum vi, semper ad magis interna diligitur ae cogitationi rationique non patum fauet: ita assedi ibus adactum vehementius deductis omnis spiri
ruum vi, ad externa conuertitur, neque cogitatiuae seu rationi debita minasteria piae bet. Itaque impet estotes appetitus piat et Natura ordinem illis aduersantur ac piasu u. Si quis autem rem totam accuratius animaduertar, sicile percipere poterit potentias ac sensus imper se estotes duabiistationibus cogitatiuae ac lationi piae se. Prima est, dum cogitationi, vim rationis dilectionibus destitutam ad pio prios usus deflectunt. Secunda , dum illatum actus comprimunt ac extinguunt.Ptimum conuenit virtutibus praestamiotibus , aestimatiuae te ille et memoriae, phantasiae, ac illatum assectionibus. ni, enim xt homini aptantur,proprium est lationis ae cogitatiuae vim interius admittere. Qua piopter, dum ratio ac cogitatio vacant, eas facile diuellunt, in propitis obtinendi, illis tanquam ministris ut uii tui. Secundum
sensibus impe iseetioribus piaecipuξ tribuendum est, da
ex vehementioli impulsu conuertum ad inferiora non obsiti late in phantasiae vim ae a supeliotibus omninodi1 - tunt. in utroque tamen internas redargutiones norm .eas adiungi necesse est. Deo erat in totius Naturae auctori praecipue curx suit,vi naturalis ordinis necnon ommunis halmoniae ac decentiae ratio ex communi
ieium dispositione, quae nobis indes nenter obiicitur. nostri animis infigeretur, neque late te nos posset quid his consonum vel dissi,numst, necnon quid a nobis prout conuenit itit et ius sit amplexandum seu declina. dum has igit ut ob cautas homine, dum sis mentis illuntationibus aduersantur,conscientiae internae stimu Iis vehementioribus exagitantur,in talium aggressironibus ac perpetia: ioaibus aniau. ho: totum expetiunt ut,
animaduertuntque proprii corporis membra solitam obedientiain detrectate. Ea easdem etiam ei cluunt ou bescentia, dolor, ac poetii tentia quaedam naturalis pra- uotum a tuu in tecte veto actorum gaudium ac gratissu
V N v i s autem imperfectiores animi ai eius in pueris ac iuuenculis ex naturae lege primo excitari soleant, ob id tamen non obs-stii ut excitationi dominatum; affectuum pipstantiorum ae ipsius rationis . nam eiusdem Naturae diuina vis hie incommoda summh declinat e ut atque ve nisi homini, culpa accedat imperfectiora ad persectiora impellant,piaesertimque ad decentem rationis usum. etenim aetate procedente, qua praestantiorum virtutum conceditui usus,aninis imperfectiora iastidiens, atque etiam te pectu perseetio tum ex Naturae lege parvipen dens,i et sectiora auus ius amplexat ut . Infati te igitur,duin genitricis mattice detinemur, percipiunt sola oblecta meta impei se iis imi sensus ac appetitus. Mariis uterum egi est,per aliqued breue tempus praestanidioribus sensibus ob nimiam humiditatem adhue impeditis delectantur primo solo tactu,postea vero etiam gussu, quibus vehementius ducunt ut Iidem natium,autium, atq; oculorum usum recipientes maxima cum attentione iadelectatione odores hauriunt, atque illis, quae auribus oculisque gratiora sunt, siligenter intendunt. Simili etiam ratione, dum sensus communis vis solui. tur. simulque tenella illorum membra aliquantulum em l id ititur, locorum praeterea mutationes appetunt citis cum set rique exoptant, atque haec tanquam petiectiora imperfectioribus praeseiut. Phantas ae vero usu accepto imaginibus dele elantur,constructiones prout aetati illi eonvenit aggrediuntur, atque in his ita detinentur, visis e diutius neque loca mutent neque aliud praeterea
exposcant. Dum memoriae accedit facultas curam gerunt terum suarum, repota ut plura, ac a scaude tuta muchoeque illis gratissimum est.
aetate aliquantulum procedente, aceeptoque usuae stimatiuae virtutis, delectamur sodalibus, laudumque ac te prehensonum vim ita percipiunt, ut pro laudis adeptione ac pio reptetigitonis fuga omnia sufferte velint: Post sodalium amorem praeclari indolis adolescentcs ea exquirunt gaudia, quae obsequia liberamque elargitionem concomitamur. Quapi Opter maioribus destituisit. ipsi obsequi libent ei recipiunt. prompte donant, ae indigentibus praecipue,licet nunquam alias visis. quod iapsus chalitatis ac cogitatiuae iam maturescem vim manifeste arguit Post hae ob firmiorem rationis vim adolet centes contemplationibus delectantur. breuique ad id deueniunt ut vehementistimo sapientiae amore fla- stetit, de ex solo philos inhiae nomine saepius expetiatur motus quosdam iti explacabile, animi ac spirituum m nes corporis paties percurrentium. Et hae quidem motum immutationes ex eo etiam Na tutae ordini adhaerete demonstrantur, quoniam sensuum actus ab exterioribus incipiens ad interiora magis tendit neque ex N itute lege desistit,donee ipsam rationem quae suprema est attingat 5e excitet. hoc autem motu scconsummato primam affectioncm ex eadem Naturae te, e ita exerceri conuenit,ut primo circa petiae lora vel ietur, deducaturque gradatim ad inferiora, lumine re auxilio praestantiorum. Iidem veto sapientiae amatores ipsius sapientiae semina aliquando attingentes adeo delectantur, ut extera omnia spernentes hanc vitam sbi a Deo concedi lammis votis exposcant. quicunque veto ad summum sapientiae amorem non deducuntur, citc
impulistηὶ iura detineti solet, ea tamen latione vi, nis 1
Natutae legibus stultὰ recedere velint, maioribu ac sa pientioribus sbi obtemperandum esse non dubitent.
150쪽
Dei autem opt. Maccultus, ex quo praecipua ac summa hominum bona pendent, infigitur omnibus lio in inibus,ac Omni penE hominum nati: vehemens quippe diuinae bonitatis vis ac summa diuinae veritatis lax etiam
impet ei tota attingunt. Quoniam autem hic Natura ordo ex hominum libe ta electione perturbari potetat, ac ut in pluribus perturbatur, Natura crinstitutuin est vi persectiose, ani mae nostrae virtutes qua ob vehementiores impulsus maioren . que pro pilotu actuum determinationem lationi,
vim septu perturbate possunt, ob faciliorem defatiga.
tionem ae salutitatem tacilius remitiantur. Tunc squidem rationis vi libere circa cogitat suam versa ute non tantam eontra impersectiorum virtutum rebelles tua.
pulsus munimina palati possunt, sed easdem etiam itaeomprimere vi omnino spernantur, cum praesertim pissantioribus animae virtutibus, quae ad Datendum aptiores ae paratiores sunt,rationi certo ordine consentientibus, rationis vires assiduὰ adaugeantur,rebellium autem infirmentur ae debilitentur. Et haec quidem ad ani. mi sanitatem restituendam aegritudines ue repellendas non parum conducunt. Siquis autem obiiciat cam pervicaciam , quam impeti estotes animi virtutes exercent, contra leges rationis sedi id imperantis , etiam dum nulla adhuc praua consuetudo ob socordiam in
legibus vete contrariam esse, ideoque non Naturae qua
tibi ipsi aduersali impossibile est sed alteri alicui esse a
scribendam hanc vero causam humanae rationis vis inquirere quidem potest ac debet , sed non inuenite. nam longe praestantiorem illuminationem exposcit . unus quisque tamen audiens talia humanae Naturae deordi. nationem concomitari. hincque ex ptimi homini, cul. pa ortam esse,his assentiti cogitur. nam in nullum alium creaturatum ordinem hae e transsini possunt , ae longe minus in Deum Opt. Mai. eiusdem hominis satiotem.
Husais, ac de natus 1 ho nisi tali Priar. . Aetio obedientiae ac inobedientiae quae ab
Ul Ad eaeternis homini praestati possunt ae debent. deducendaen ex his quae superius sunt
eirea inter notum obedientias ae inobedien tias. nam his internis proportione respondete videntur, homo quippe externus internam cogitandi victutem utcunque refert animalia bruta assimativam ,plan tae memoriam,mixta imperfecta sensus communes, ele.
menta sensus extetiores, materia communissima atque
ipsa coelestia eorpora imperfectissimum Naturae sensum Itaque sie uti hic imperfectissimus sensus parum admo. dum rationi subiicitur, sed solius Naturae t qibus ob
temperate videtur, ita materia prima ac caelestia corpo .ra humanae industriae vim nulla ratione reeipiunt, nisi sortὰ quatenus earum plantatum formas saepe admittulae inducunt , quae ab homine telis demandatae sunt , di caeteris smilibus consentiunt. Sicuti sensus exteriores sensi sque communes rationi quidem obtemperant, sed illius vim externu tantummodo admittunt, ideoque cesssante actu super totis dilectionis libere omnino exerce ri solent, ita quatuor elementa ac mixta impei secta hii
mane artis xim iactet ne tantam ac ex parte aliqua teci
pete possunt. dum enim illotum sius ac qualitates vi.
cunque immutantur, retinent interius naturales propen non es, re his quae ab arte sunt in s nenter aduer santur, tandemque nisi noua artis vis accedat) repulas, ad priorem statum reuertuntur. Sicuti phantasa in tetius quidem admittit rationis vim, sed non facile per . duci potest ad conceptum alicuius quod omnino coi-poreum non sit, ita mixta persecta hominum volunta ii subsunt, non iei pectu naturae,quq absque corruptione mutati non potest,sed respectu figurae ac internatum disposuocium,quae non parum laboris expol cunt.
Sie uti memoria longe promptius ac uberius rationi deseruit,& ex occasone minimi alleuius plurima obiicit, ita planis rationis ae liuina nae atris imperio prom-μ: e consentiunt, de ex partieulet alicuius adiectione, seu et alti ex solius nultimenti mutatione , ex propriae virtutis usu plui imum iminutantur. Sicuti aestimatiua longe facilius ae praestantius rati ni ministiat, ita animalia homini, nutibus seu blandimentis repetitis, saepeque nullo corporis usu accedente , ex seris domestica fiunt, mutataque Natuis propensione pluribus rationibus illis deseruiunt. Demum, se- uti cogitatiua rationi decentis litieministrat ac patet,
ita homo hominis diligentis vim facili me cnncipit ac si lubet)sequitiat. nam, nullo actu piscedente , nullo contactu in iocedente, sed ex sola verborum pici lati ne eo tundemque perceptione , conlequitur obedientia, quae laepe ad plurimos actus actuumque tepetitiones inducit lisc tame obedientia diuicilior eenseri po-tcst,quoniam hominum unusquisque propriae rationis dilectionibus inserit ite debet, ideoque alteri homini ex Naturae lege non subiicitur,sed ex pio pila libellatis x-su. Naturae tamen curs fuit ut qui ob aetatem rationis munere non tangunt ut patentibus subiiciantur,qui ob summam in filios caritatem illotum bonum propito bono preferte solent. Hinc colli Petelicet, homines natu ra sociales est e. neque enim illi, quibus caetera omnia
impet et oia des ei uiunt,a se inuicem dis ungi possunt.
Qua autem latione hominum societas imperadiciet ob tempeiadi munia exposcat ad commune impetantium ac obtemperantium bonum, in praesentia pc: l tutan dum non est.hic enim alterius contemplationis sunt.
mbia , de diu uia proti det tia ac Imaeestra. O M via tio vero humanae potesta
tis cuius limites hae enus demonstrati sunt,
dum rationis directio vi eutique exerceti potest , continet necessit id rectum seu non rectum humanae libellati, usum. Nouimus enim mentem
hominis formam esse cui libertas quidem essentialiter conuenit, sed ea ratione vi ignorate non pollit hane ex diuitis vetitatis irradiationibus,quibus assiduὰ illustia
tur, moderandam esse has igitur,ut decet .respiciens ei detrique obtemperans, propria libertate ieeii uim e vii tuit eas autem non attendens ab illisque tecedent, non
recte sed deprauare. Hinc colligere licet, hos horrimum actu, ea ratione velinii posse circa corpora,qus uniuet si eorporei censentur palles ut simul incorrotea ali in gant quae pertinent ad uniuersum intelligibile nam nota nitim homo operans intellectuali natura est pii litus,& diuinis aliisque absti actoriaria intelletluum illustiationibus consentit seu aduersat vh , atque ad Deum psum Opt. lax iace non ad beatos spiritus recti ae non recte conuertitur,sed etiam erga exteros homines, qui istellectu similiter decorantur, decentei seu in deeena et a meitur. Itaque uti utique ordinem ingrediuntur diuitia tamen sollicitudine factum est, ut hominis pote stas respectu illorum quae patium uniuersi itim eo ,ores quam intelligibilis communem dispostionem , , dii eiu ae pulchritudinem, si summὰ infitina aeum. non ulla. quod enim ad corporea attinet, calorum viii te, ita constitutae ac dispostae sunt, vi ea tantummodo coniiugetitiae ac humano arbitrio subiiciamur, quae a uniuersi statum ac decorem non conducunt: tera vero ei necessitate eueniant: eorundemque contingentium certa per se uetantia Ne eeitae quaedam successiones ut cunque necessarie censeti possint.
simili latione, quin pol tu, longe praestantiori, Deus Optimus Maximus uniueiso intelligibili assistens. e. tantummodo humanae , ac aliorum spiritui in libertati concedit