장음표시 사용
451쪽
adeo sortὸ magnum , sed multo certe in longius, quod
in longum i pia,Ne su utina delatae velocitate. in longum,& lumina aerem propellunt vi. Et vi, quae sese mutuo
pe: cutium , coi pota concaua vitaque suiit,vel eorum etiam altetum, inextilensque aer vehementius comitio . tus est, quam ut ad eius extr nu adactus motum silat. sed diu in eos si noueatur diu ibi re in Det sonus, S tan. diu omnino quando u se motus. Et ubi, qui fit inotus .vehemens duin ad aetem pei uenit, tensae leuique de concauae inclusum rei neque igitur datum motum silete. nee vltei vis progredi potest aer. n e potos vllo, ulla s. elabite latebras, neq; in latet a d si indi dis, pariq;.adenso duro qui retentus teiectusque, aeque undique coetei tu, iesiliat itaqὴ inde & teri osse tit ut opo it et virus
idem si remanens, nihilque ab aequabili 3d leui diuulsu,
separatusq; te, & motum veluti mutuo datum aeti pro ximo, a quo illud accepit, restituat, idem te iterat utre.
flectiturque sonus,quem Echo vocant. Quia & externo iniet dii nullo commoto , socius tamen quida & quas sibilus exauditur, inimi tu ab alieno spiritu in cerebro
in nito exiluinque sorte quae tete, cona noto abi om lino agitatoque neque enim immobilis torpeat nocte: itidem commouetur agitaturque spiritus Et manu multoque amplius eo mu auribu sapposito sonus itidem sentitur, quod propria natura mobilis aer, inaure cornu.que inclusus exituque catens, & exitum sorte liberumque ti patentem locum quaerens, nequaquam arcto contentus angustoque, validaus motum concitat de autem
N i M A L i v M itidem voces aeris se ipsis motus esse, inani sesu apparet. Manis esse enima qui ei piratur aet ubi a lingua labiisque veluti
esngitur ei tinaturque be figuratur, certa mui & certa emittitur ratione, vox st. Neque igitur qua aetem non admittunt animalia sonum edunt ullum, gequae edunt ibi modo edere videntur ubi aetem expirant, tandiuque in omnibus durat sonus, qua diu,qui inspiratus est aer , at eo absumpto, nouus omnino inspirandus est si sonu edendus. Et vel eui undem animalium voces
iuxta aerem quem expirant,& iuxta organor uni arteriae
praestitim magnitudinem dispositio uemque,& spiritus
emittentis voluntate vir eique variantur, magna ni Diis
paruaeq; , de tarda celeresque,de lenes asperique, Si es exibiles fiunt de veluti rigentes. Attetiae videlicet musculisque, qui elica latinsem sunt, inexissens spiritus, vasa arteriam latinge in q, constringens dilatansque, de variavi non eunde expellens acrem, sed qui tenuitate erassitieque valde interdum disserant, sonos edit magnitudine 5e eeleritate sumne inter te dissetentes. Nam di multum se exiguum aerena, Z celeriter utruque re tarde e mittere potest. ubi itaque varianda re certa quaeda volemittenda est,meditari videtur spiritus quo illam edai modo quantum videlicet alteria larinxque consti inge-da st dilatandaque tum qua eeleritate emittendus si aei,
illasque casti ingendi dilatalidique, de aetem est iendi
rationem inodia inui tandiu immutat, quoad quam pro positum est edat vocem. At de lenitate itidem atque asperitate eiusdem etia genetis animalium voces sum iracinter se disseire vident ut . ahae nimirum viris times ipsae esse aequabilesque,& uno eodemq; motu unitum colle. etiamque spiritum com uete, aliae sibi ipsis d. Horme, in aequabilesque,& vel eaede in variis spiritum mouere motibus eumque veluti discerpere dilaniareque. Id vero plopterea euenire videtur , qudis arteriaium
atrae leue, aequabilest, et quas igitur, qui efflatur aer, hibita se ipso diu siti, nihilque a promanete ullo discerptus unquam edunus idemque perpetuo temnes uno eodemque uniuersus ἰpse mouetur morta, e sp illiu etiavniue si in uno commouer , eodemq, aspere alternaequa balesque , de tu motibus multis veluti intercisae. imetrua
pia quae, neque igitur, qui per illas effeti ut aer , nns mnino effertur, ted veluti in multos diuisus separatiam, e propterea diueis, ipse commotus moribus, iisdemq; spiritum eo mouens omnibus, illum veluti dilaniat discerpitquc Horum praterea voces veluti sedi ibiles vide tur, facile nimirum variat ut, & e magnis patur di cel res sunt e tardis:veluti regentes aliae unum eundemque perpetuo sertiates ionum in alios transce inepta , quod nimirum molles illor si arteriae, Ad quas inexistes spiritus nullo negotio dilatet co trahatque, aere itaque quantuvult, de qua vult,expellat ratione durae hae te nitentes ,,
5e quas aegre vel contrahat vel dilatat spiritus, e quibus igat ut uno tantii modo latione de una aer effletur, Zevnus1 deque edatur sonus. Propterea igitur Ze puellae, de pueri, Se qua uigidas incolunt terras, in uniuersuti qui humido sunt corpore, acutam Omnes cesciaqueae bene flexibile leuemque emittunt vocem, ιν arteria is titi sunt angusta m cilleque,quale in sacile dimouet spiritus, Idaquabilem insuper levemque contra grandiores natu, calido praeim tam qui sunt corpore, quique sub ea lido degunt calcibia uniuersum quoi vin corpus a te s.cta est tardam omnes minimeque ilexibilem se aspera emittunt vocem,quod eoruna artetiae latae sunt reti tetesque,
quale aegre dimouet spiritus , pluriinisque dillinctae
nerumpere prionem. mera , pristis ab extereo aere viritis in tentricum commouetur, precept ovem o
que in primis an malium voces , manifeste ab aere com Oto seri, de aetas omnino motus sequi videntur omnes, nos, quos percipii spiritus, motus eiusdem esse ab externo aere ei datos, dubitate minime licet. Neque enim aliud in spinis in ventriculis contem ii externi aeris morus agat,atillu dimo ueat modo eodeque auito motu . Et id omnino feti aurium colli uesio maria se stat. Propterea enim patulae prominente'; de veluti in elicg si is lunt , v t aeie illae mulatum cotineant,& undique is coercitus qua ujs impulissui nihil tamen diffundatur, sed S ipie,&qui ips datur
motus unus seruetur ideque .nec laguescat unquam, mi noli assidue aeri datus, de veluti ab aurium anfractibus distitieque assidue robur lumens. Et propterea auris ex tremu pergracilis pellicula oecludit, neruusque ad eam desertur ut facilia ea impellatur, ea a iiii pulla de neruus Se neruo in existes spiritus eomoueatur Nab hoc uniuersus in verticulis colentus eo tinuus ut dictu est A: summe tenuis summeq; propria natura mobil I uim S: OG seae appost sunt res in in dis forma a itera altera vero
in malleola. eoque locatae modo , vi pellicula impulsa malleolus in iucu dg adigatur incudemque fetiat, quo scilicet aerem spiritumque,qui in ipsus incudisque modio est,expellat, is itaq; net uti amplius, de s qua in ven-tticulos illabi potes spiritum etiam ibi contentu seriat. Et huc omnino omnem, de reliquum etia qua uis in cor potis parte exissentem vere a sonas commoueri,ipsa prinei murti liaet oculis. Manifeste enim a sonis quibusdam exhilarari d Aundique ipsum sentimus, eontrahi ab aliis trostitiaque a mei, de lacrynias etiam excuti, iis nismarum exagitati spiritum moribus, quibus & gaudens exagitatur, de moetens, a quibusdam etiam ad quietem agi sedarique re coponi, exagitari ab aliis; be veluti imrens fieri videtur. Adolescentes a Plitigio tibi eine in su- rorem actos & insana peragentes Dorico eantu sedauit Damon: non ampli lis scilicet insulso illo eommotu, est spiritus motu . sed concinno & venusto. Continete
nos ipsos interdum minime possumus, quin quibusdam
452쪽
pereeptis sonis uniuersum corpus eommoueamus agitemusque, eaque ratione 3e motu quo sonus factus est, eo nimirum qui ab externo aete spiritui datus est. Ab ipsa itaque admoniti edoctique homines te,a sonis spatitum maxim P exagitati eommouerique.vbi summξ commouera illum volunt, & vel in sutorem vel in summam agi laetitiam,sonis utuntut omnes.
pux XXXVI LMOR , qui ex risium en ratioteti uidem foras auditumqueseriti sum esse. ν Iu i L etiam a nobis diuersus sonorum, gel auditus naturam Aristoteles ponit. Nam dei sonos aeris motus esse e nunciat, Se audiis tum aeti cognatu in sinit Emque,te in capi. te eum collocat,ab ipsa reor admonitus coactiisque re. Manifeste enim aere commoto soni fieri omnes, manifesteque in capite sentiri videntur. Modum itaque , quo incorpoι ea res de in corde residens ab aere commoto patiatur similisque illi fiat, inuenire impotens Aristoteles, necessario audientem animam aera cognatam statuit At obiter,Se aliud penὰ agens,nec modum ulterius,quo sonos percipiat tradit ullum , veritus ut existimate licet γ ne mani sestὰ rein afferret summe propriis principiis propriisque positionibus aduertam
repugnantemque. Ut nunquam satis mirati hominem queas, qui cam se odorantem se audientem animam in capite residere, Se aeti cognatas similesque ab aere passas immutatasque viderit posueritque, non uniuertam a nimam sentientem ibi collocarit, Se aeris naturae simi Iem fecerit,pulcherrime ratiocinatus, animam lentientem vitam esse eandemque omnem.
4 V o v t A M igitur soni motus sunt ab exter no aere in spiritum facti: propterea ,si cum ra-L tione fiant, summopere illi spiritum oblectat,
oubd ad motum . ad propriam scilicet eum agant operationem, impotεtem per se ut videtur in ob. ton , is varieque difformibus Se angustis ventriculis moia uert se propterea, ut videtur, quod quae mobilia sunto innia, ut moueantui loco opus habui in quo moueti possint, nihil a seipsis diuisa separataque, nec in seipsa acta conlpissataq; vnqui, nihil omnino a propria dimota natata Neque init ut benδ ad motum aptus de summve te motu gaudes, de seruari motu terris proximus visus aer, a seipso moueri videtur. Et propterea ut superius dicti est quod in montra inclusus ille interuallis si moueatur vel a seipso diuadatur,vel in seipsum conlpissetur. At spiritus eo insuper impedimento,ne moueatur,retineri videtur,qubd non a stabilibus firmi ; rebus, sed a tuni eis Coni netur, quae, ne concidant, sustinendae omnino sint subleuandaeque . de quas spiritus per se subleuare impotens videtur Se nisi ab inspirati aeris vi subleuentur spiritum opprimant, ut in de respirationis usu commenta rio explicatum est: vi non nisi b externo aere impulsum in illis eontentum spiritum moueri posse existimandum sit Metu , igitur summa a sonis assicitur spititus oluptat manuibus nimira ad propria agitur operationa:&a nci. uis amolius qubd a nouo motu veluti excitatus spiritus Mientius operat ut at qui i se ipsis no valde dissideri quales dissoni dicuntur, qudd propria mobilis natura, quo
magis mouetur,du non propterea non violenter i seipso se etestetur,le veluti discerpatur,eo oblectatur magis. Maeis potio mouetur multis simul quam unico co- motus motu vel si non omnibus illis unaue iis ipsis co .
moueatur sed quas singulae eius paries illis singulis . enim quavis in eius parte motus fiunt,il ut alibi expoli
tsi est uniuerso communieantur.Pori & amplius,quod aeris more in vite inclusi,ventriculos uniuersos, quantulusvis iis in existat, reples spiritus, a quo uis fere impellatur motu,quae eius pars extremis illis inest, extremiisque contingit tunicas, in eas adigatur, ab eisque in suble-quentem refiectatur oportet. Vbi igitur spiritus um uer lus uniuersa scilicet eius latitudo simul, eademque impellitur omnis vi, quae extremas tunicas contingit eius portio simul ad eas ad aet i omnis,omnis itidem simul ab
iis restiat oportet. Et minime illa quidem, incolporeatemque delati lucis exemplo, in seipsam testit, eundemque in locum, quem scilicet subsequens ,& vehementio te delata motu occupauit iam repleuitque Om.
nem , sed flatuum ventorumque in denium quid impactorum more, vel superius vel etiam inserius acta quid, at idem omnino peti patium. Neque enim aliud in quod vel regrediat ut vel se recipiat adest. Eodem itaque illa eum subsequente satia in i patio,& quod ab ea tum altera tepleti videt ut omne,vitaque comptimatur de velutilo conculcet ut necesse est: at multo certe minus si diue
sae eius partes a diuersa impellant ut vi Quae enim vehel mentius impuliae sunt,citius et . ab aliisque seorsum reflexae di mitio te omnino indigentes loco minus subse- quentes comptimant,minusque ab iis comptimantur i-l psi: at moderate illud tamen certoque ratione.' Nam s spiritus pals multo qui ira teliquae vehemen- tiore impellatur motu , violentEtque, reliquis abstral hat ut seglegaturque, distet pidi laniat; que videt ut fpii ritus : id quod & a dissonis sonis 4 vocis itidem a spe litate pati videtur. Neque enim aliud vel illi vel hae' quim nimia motuum inaequabilitas videri potest. Et modo quidem nullo nullaque a seipso segregati seiungique spiritus vult ratione,sed sibi ipsi perpetuo hae tete unitusque esse. At paulatim ille lenteque segregatus, multo minus ut pavim sentite licet dolet, quin gaudet
etiam,dividi,vel non sentiens, vel non curans, nullo id fieri malo edoctus: at moueti percipiens, id quod dea consonis sonis&aleni habet voce. Ad pio ptiam scilicet agi opetationem: at nequaquam tamen a propria di moueri natura spiritus vult.Propterea igit ut de patui de tardi soni magis illum quam magni celeresque oblectat, quod hi spilitum v niueisum,summaque in vasa adigunt vi,ut non adeo is motu siquidem adeo celeti gaudet oblectetur,quam eon euisus doleat. Et ubi languet. mi nimo tardissimoque eaudet sono est ubi St si Elio. Quiuis nimirum motus sonusque spiritum in vasa adigit coeulitque t at valens ubi est atque integer, eoque etiam classot s st, vel vehementet sustinet collisonem, quae
vel languidissima summe imminutum lan que tenuespiti tum summa assieit molestia. C, ovi XXXIX. Quomodo sonorum quantuinem o Misit ampero argiri κα u i porto iuxta primb co mori aeris quantitatem magni patuique spiritui sentiuntur, noquod maior minorve illius portio autes subiad eat, vel qudd,qui ab illo aeti auribus incluso inditur motus,non uniuerso ipsi, sed maloti iti inuti e i
osus indat ut portioni. Quoniam enim quantulo uis aere eommoto eliciiquus aet uniuersus esimouetui, vi sonus Melatat qui,quantulusvis fiat,in vita uetis sentit ut aere: utique quantitatis aeris potiione commota, eadem, di tanta omnino aeris quantitas autes iubeat , quantam Dositum caulias admittit &uniuerso omnino,qui in ipsis
cotinetur,externi aeiis motus aeque communicetur ne
cesse est. Proptet ea itaque illud fieri censends,quod ve lilii qui aetis pucto cuiuis datur motus,carcsi fluo i, aeri niuerso e 5munieatur,ita di qui vastissma illius indit ut moli uniuersus is eii eum eui aeris uniueis cum is eoin munieatur puncto quodvis scilicet illius punctu inditumotus oeulis circum qui aeris comunicat pundiis. Itaque quanta aeris moles commouetur, tantus perpetur,
citcunquo aeci inditur motu .Et vel si is, qui e proximia
453쪽
& qui e longinquo ad nos sonus, aeris se lieet aduenit motus, ae uἡ uterque langueat tandem, illum tamen e proximo, tune veto e lOnsinquo aduenire diiudieat spiritus,quod qui aeris potiioni cuiuis inditur motus,cit cunquo quidem is aeti communicatur uniuerso, at non statim certe nulloque temporis momento ,sed spatio omnino quopiam interiecto. Nee interea tamen nihil ille commouetur. Longe enim tenuissimus maximeque sibi ipsi eontinuus cum sit, utique statim ac illa commota est, & simul omnino ei ne unctuus aer uniuersus commoueatur necesse est Itaque priusquam illius motus ad nos perueniat, aerique auritibus incluso communicetur, is qui in intermedio interea factus est aere illi communicetur necesse est , bene
quidem languens, de qui manifestum sonum non faciat: at quod & ipse illum pelliculamque &spiritum etiam commouet omnino quid, de quid omnino impellit que-
piam omnino impulsonis commotionisque sensum spi titui facit. Itaque vel si 5e qui z proximo, Se qui e lon
ginquo aduenit motus,aeque uterque langueat tandem, quoniam illum breuiorem, hunc vero diuturniore esse.
percipit spiritus: e proximo illum, hune e lo inquo aes uenire diiudicat. Veluti se ilicet rerum quae t pectantur, non speciem modo magnitudinemque, sed distantiam etiam peteipat spiritus, di propterea omnino, qudd non ab illis modo, sed ab intermedio itidem aere relucet lux,& non illarum modo, sed huius itidem specie intincta oculos subit,itaq; huius itide,& prius omnino quam illarum magnitudine spiritui intuendam praebet: se de sonorum non magnitudinem latum eeleritatemque,sed de durantiam etiam percipit spit itus,qudd non is modo motus, qui aeri prim deo moto, Ze qui manifestum sonafacit,sed ais itide, Ze prius, quam ille,qui ut dictum est)in intermedio iactus est acie,spititur communicatur.
E s porto omnes propterea percipiens spuitus, quod ipse ab omnibus patitur P commoueturque, earum itidem similitu. idinem peicipit 3e dissimilitudinem.Qus Q scilicet idem in ipsum agunt, & a quibus idem ipse paritur, ut unum ea omnia, at. que ut idem percip:t statuitque, at diuersa , quae diuersa adunt,& a quibus patitur diuersa. Quae igitur in longe plurimis posita rebus ide agunt.& a quibus ide patitur, ut unum idemque percipit ea omnia, Ze unum Omnino esse ea omnia statuit: quae contra diuersa agunt, Ae quibus diuersa patitur, vel f enti uni insnt, ut diuersa
sentit diuersaq; statuit. Idem itaq; ab ignibus quibusvis
passus eodόmq; ab omnibus eommotus motu, Omnes ut unum sentit omnelque unum statuit,& niues itidem omnes niuem unam, de ab omnibus passas, eodemq, ab omnibus commotus motu, diuersa vero ab homine uno passiis, liuersoq; ab eo comotus motu, unum ipsum nec sentit nec statuit,sede inultis eois postum rebus. At nee
ea modo , quae tota ipsa penitus sbi ipsis similia unum idemq; omnia, & eode in spii itum agunt modo, ut vita ea sentit spiritus unumq; ea statuit, sed quae etiam inter se in quibusdam differunt,si in quopiam conueniant, meo ut unum illa sentit, ge unum itidem illa statvit: id ni mirum quod idem agit , & a quo idem ipse patitur spiritus eodemq; commouetur motu. Et voi itaque quot uis intuetur homines, vel bene in multis inter se eos Issetentes, omnes tamen ut unum homin E sentit unumq; esse statuiti in eo scilicet inter se congruentes conuenientes ide in eo ab illis passus, quo homines sunt, qua . tenus scilicet iisdem E partibus composta , iisdemq; de operandi Se patie di donati sunt vitibus, sese se ilicet mouendi sentiendiq; iacultate donati sunt, similitudinem mmitti intuetur spiritus quae hominibus, inest omnibus. abiis stareum quae illoru insunt singulis.Sic itidem&equos leonesque , quin de leones equosque. 8e homiri evel magnum quid inter se distant eta in eo, uo anime
sunt,conuenientes congruent Esm,ut unco olentit unumque omnes statuit, de quae omnibus
omnibus euerare sentit, comuni ea omnia hom n eo uode leoni attribuit,atque animali, & hominis & equi leo nasque,&animalis esse ea sentit statuitque. Ouae simi
sen it spiritus ab iis quae in
se unu esse ea Omma statuit, & quae diuersa vel ente in uno sentit, ut diuersa sentit diuersaq; statuit, de quae sinilibus entibus messe aut euenisesen , communi lumnaturae attribuit ea omnia. Quae scilicet homini b omnibus,ge quae omnibus enenire sentit, ea homin at
tribuit omnia, omnia'; hominis esse statui a
singulis seorsum ab alis, sed illi, mod6 es ' bus messe sentit,de quorum propria esse videntur. '. C A r v τ II.
Spintum 7 sentit, ima mari, memorararis,
ct remn s . T de passionum quas patitur, motuumm quibus mouetur,nequaquam simul ac pati moue. riqueeellat statim eorum obliuiscitur. nihilo: eos recolere spiritus potest, sed in summe ipsi, sentiente summeq; mobili ubi praesertim validra quia busda eo motus est, de t spe,dediti motuum passiouumst quibus commotus , de quas passus est, habitus quida. Sequaedam cognitio,quae memoria dicitur, de ipsi penὰ iri
454쪽
manent motus,v;bus ubi vult,moueri potest ire nidia et ut omnino. Quaecunque igitur setisu percipimus,lmaginati ea licet omnia,& nauigationis memores, nausea
asscimur,& horribile quid imaginantes,nihil interdum minos qu1m id conspicientes tremore corripimur. Qualis nimirum saltandi canendique re citharam pulsandi,
artesque omnino quasvis addiscentibus nobis motuum, quibus in illis movemur, cognitio renianet talis eorum
itidem quibus a sensbilibus agitamur Neque enim vel substantia alia in illis,in his uero alia, vel alia mouetur ratione ,sed idem ubique spititus,eodemque commouetur modo. Quin Eo quod teminisci dicitur telum itide, quarum cuiu:piam molli partis di perex: gua interdum
cognitio seruata est eas etiam imaginati, de veluti ante oculos ponete potest spiritus, quatum memoria nulla superesse videtur. Motum enim euius cognitio seruata est, saepius dili semelque te colens, ad teliquos, quibus csi illo moueti 1olebat, veluti excitur de quas manudi eitui. Id veto 5e in externis, quos didicimus, euenite motibus passim intueti licet: quorum scilicet portionis quantulauis interdum cognitione remanente, ubi ea saepe intenteque movemur,reliquatum itidem cognitio emergit,quae scilicet non penitus esanuerat, sed veluti latebat.
. .ere dicitur. a T non modo tes sensu perceptas, motusque, quibus ab iis commotus est, absentes itidem, cessantesque recolere, Se quoquo sentite pa---. Eho,& ab absentibus itidem, quo expositum est modo, pati commoueesque, re vel praesentiu , vel absentium illatum, paulo numque & motuum,quas ab illis I assus quibusque eommotus est, similitudinem intuetis titu: datum videtur, sed retum itidem, quarum co-ditio quaepiam manifesta, reliquae occultae sunt, has itidem iis intueri in rebus,quibus illa inesse conspecta sit, te nux totae praeceptae ei sunt , qud lintelligete vulgo dicitur,qubdque vi postea dicemus) existimati vel potius commemorati dicendum est. Non scilicet qua senatit spiritu, vel unum sunt omnia vel unum etiam snsula, sed maximὰ a seipss differunt entia, de singulis iis multa insunt quae maxime a seipsis diuersa sunt, & quae singula seoisum a telio uis percipi possunt Ens nimirum quodvis 5: natura, se dii postione,&specie propria,propriisque agendi operandique de patiendi faeultatibus
aptitudineque donatum est proprias videlicet singula a cliones propriasque edunt operationes, Se proprias etiapariuntur passiones te horum quod uis per se mam sessu esse,& a reliquis seorsum percipi potest, iis praesertim in entibus quibus integrae insunt naturae: quae igitur propriam iis dispositionem propriamque speetem di proprias agendi operandἱque facultates indidete . Nam qui ab imminutis constituta sunt natu cis qubd vel pto-ptiam ex dispostionem , vel propriam speciem agendi
operandique sicultates inde te non potuere , vel imputas obscurasque indidere) quantumuis una ipsoru eon, ditio innotuerit,nequaquam reliquae, quae illis coire so
lent,inquirenda in iis lunci quae scilicet vel nullae insunt, vel obscutissimae sunt: sed eo tantam in ente quid a natura constitutum est materiam penitus exuperame . de
quae igitur enti,quod constituit, propriam dispositione, propriamque speciem, de propitas agendi operandique facultates indidit omnes, itaque nusquam eae a seipsis separantur,ia nusquam latent, sed pei petuo mani susunt di sibi ipss coeunt omnes. Quod si non multis in entibus, nec quouis etiam 4n
igne , in eo certe qui a calore penitus exupetante ae-eensus est factum apparet . qui scilicet de tenuis & lv. ieidus de bene si obitas est, de quae attingit emollit li
quefacitque, de quae penitus uniuersa exuperat in summam agit tenuitatem, iis non uniuersa in sumum cine
tesque,dispositione stilicet, qua maxime calor gaudet, de Hopria caloris specie,de iis edi operandiq; viribus
donatus est,quae caloris propi ii su t, ea loris omnino coisditiones sicultatesque illi insunt omnes, perpetuoque sibi ips, in illo omnes coeunt. Quoniam igitur in igne qui persectus est) quouis conditiones hae omnes per petuo , in entium vero aliorum nullo eatum ulla, qualis in igne spectatur conspicitur, de harum nulla seorsum a teliquis conspecta est unquam, omnes ignis proprias et se intelligit spiritus. Itaque ubi harum quampiam percipit teliquas ei annectit viiitque omne Enti nimi tum,
quod lucidum conspectum est summum ei calorem, de emolliendi liquefaciendique facultatem attribuit: de si attenuati quid emollirique, vel si sumus modo cinisque eonspectus si ab igne igneaque natura virumque facta esse iudicat, ab illo uno vitumque seri perpetuo intuitus, ab alio nullo unquam. Et si quid Insuper propria vi moueri conspectum sit, ab agnea id natura moueti statuiti: qu bd unus ignis igne Eque res, aliae nullae a seipsis
moueti visae sunt.Sit de entium reliquoium conditiones omnes,le entia omnino ipsa uniuersa innotescunt, vel una modb ipso tum conditione manifestata, ubi ens in uentum suetit, eui inesse ea visast, de quod uniuersum, cuius scilicet conditiones omnes spiti tui pereeptae
Neque enim ambigere licet, quin iis illa eopulataeoniunctaque si, quibus perpetuo coiisse re a quibus seorsum conspecta est nunquam,nec quin huiusmodi omnino insit enti, cuiusmodi uni perpetuo coiisse, ge a quo seorsum visa est nunquam. Itaque liceat enim tanti momenti res apeltissimi ut fiat,vel quae satis declarata sunt amplius explicare,de i epetere quae dicta sunt s en
ti,cuiuspiam species innotuerit, natura vit .sque ignor qsint, ut Ze ipsae innotestant res omnino inuenienda est quae eandem sortita sit speciem, de quae penitus inno- . tuerit, cuius scilicet non speetes modb,sed aerio pastoque Se operatio percepta st: ea porto inuenta, entis itibdem , cuius species modo percepta est, natura viresque inspectae sunt. Eaedem enim sitit opotiet,quae entis peniistus noti sunt: siquidem quae utrique inesse visa est con ditio,huiusmodirentibus omnibus, aliis vero nullis in esse c5specta est unquam. Et ubi eo nita actio modd, aut etiam pallio operatioue manifesta si, ipsum veto pensetus ignotum sit ens,si quε illatum habe itit, in ente penitus noto conspiciatur, teliquae omnes Se ens etiam ipsum uniuersum manifestum fiat. Neque enim aliud sit, quὶ in cuius qua habetur actio passioue, aut operatio perpetuli, alterius vero nullius visa est esse. Et quoniam contrariae qus sunt naturae,perpetuli conti atras ea actiones contrariasque edete operationes & contrariae haeatque illae a eontrariis conspectae sunt edi naturis, pro .pterea contrarias actiones opetatione sue intuitus spiritus, a contrariis eas natur a edi , de contrariis perceptis naturis,contraiias eas actiones opctat ionesque editutas noscit.
Quoniam vet6,de quadam en tibiis inega visa sunt omnibus de nulli quaedam, haec itidem qualia visa sunt, talia sentit, enti nimi tum hie nulli omnibus illa inesse. Quoniam scilieet enti euiuis summum pio ptii boni
propriaque conseruationis appetitum inesse sentit, itaque omnia propria similiaque, quibus fouentur seruanturque,sectari amplexarique,contraria veto,dea quibus
corrumpuntur, aufugete auersatique, ens omne bonum
appetere statuit. Et quoniam qua percepta sunt, vel alba percepta sunt, vel non alba , quod album smul si non album nullum omnino unquam, enti plotius nullivi quid si & id non fit attribuete potest, sed omnia aut esse quid aut non esse id sentit. Quae demum entibus inesse lent ii omnibus, omnibus ea indit, & nulli itidem quae nulli: re s quid ponatur,quod iis quae sentit aduersum fit contrariumque, de quod simul cum .iis stare non possit, sed si ponatur,ea quae sentit, vel quae ex iis neeelsario emanant de pendent ex iis destruantur, id non esse Ze esse non posse statuat, nec quae non sentit admittet
455쪽
nee quae sentit reiicere aut potens aut volens. Ratio O. mmno Omnis quae quid ponit,ex eorum id ponit simili tudine, qui sensu percipi a sunt, di quae quid te licit, proptet ea id te licit , quod iis quae sensu percaeota sunt ad uel sum id est eo nitatiumque, nee alio modo aliaveratione ulla intelligere licet quid, aut ratio .lla eonfici nobis potest. Siquidem conclusio omnis alicui innitatur . de ab aliquo pendeat, di contineat ut in aliquo ne cesse est quod admiserit vel statim admittat spiritus. Huiusmodi sensu peterptum sit summὰ est necessarium. Itaque intellectionis euiusvix principium , similitudo est sensu pereaepta , intellectio vero ipsa quae verὸ intellectio non est,sed ut in setius diemur, existimatio,vel potaus commemoratio quaedam sensus quidam, impet- sectusntini tum Ae pet nilitudinem , non scilicet a te quae intelligitur, quae nimirum penitus spiritum latet longεque interdum abest gentium , sed a sensu factus, quem timilibus a rebus fieti percipit spiritus, de euius cognitio memoriaque beuὸ dum ei in hiret, eius nimirum ieeolitio quaedam. Itaque huiusmodi intellectio
longe est sensu impet sectior. Id .eto in quae dicta sunt omnia squidem amplius
deelatanda videri possunt, ipso,vt videtur,perexpia sen su inde manifestu lima fiunt omnia, quo a non alia ulla, at ea modo,quae sensu percipi apta sunt, de percipi non possimi , seu remota oceu liave , aut languidus nais donata viribus, de quae, quod nihil nos immutant. nullum sui ipsarum sensum nobis iaciunt, intelligere quae timus nec alia omnino ratione . quam eoruin ut dictum est quoe percrpimus ope ae sintilii udine: & quod quae sensu percipimus aut percipi possunt, nihil ea vi ei ius ratione intelligere euram iis digna mutve, ut quae scilicet multo quam ratione ulla intelligi queant,ptraxim tu, peterpta sint praestantius ue. Nec .eto lunam Soli se
supponentem , proptereaque eius aspectum terris addmentem qui intueatur, quive a Solis contactu exutatur, aut eius motum magnitudinemque conlpiciat meditiq; queat,s cui amplius terris non luceat sol, erusve naturam vit. 'ue, aut motum magnitudinemque tatione in
telligere queat,minus is stupidus minusve sit ridiculus, quam qui cur non amplius lux eonspiciatur,cui densum qu id opaeumque opponi videtit, . aut qui ab igne toIte factus eius naturam viresque inquitat,quive pri oculis praeque manibus quae habet, quibus ea inoueamur motibus,quantaque sint, latione intelligendum existi
sint , si isti Me, idi conclusiones omnes ex uspendere. ν G a veid,vt elarius etiam res Innotescat,se ig. latum principia,tum de ea tum conclusones inspiciamus in num a sensu illa habeantur, , vel ea eorum quae sensu pereaepta sunt,similitudine, quae omnibus aperta si manifestaque, B quae sese ipsa omnibus intuendam osset at in hae ex illis iuxta nobis expositum modum pendeant omnes, considere mus. Et quoniam omnium e n sensu exquisti ima est Geometria, ab ipsa itaque doctrinae ordinem de quasi modum sumpsive videt ut Aristotelest num ipsa hoe pacto opus suum eonficiat intueamur. Quoniam igitur magnitudines,de quae magnitu finibus insunt accidunt.
que,psicta .lineas, perficie sagulos,figulasque , res mmnino tractat valde a communi hominum sensu remo.tas,de quatum ne nomina quidem omnibus innotuere.
de mulli singulorum mecies sunt: his primum nomina indit δε quid singulae snt solius sensus simplici opera v. sa ponit. Neque enim vel eirculum, vel triangulum po nens vel horum specie oliud agit, nisi qulid quae eliculo trianguli Due Ad illorum lingulis inesse sentit ,ea illis illorumque singulis aviibuit. Quoniam videlicet cucu
li omnes altero eire ini latere super centrum s xo eitcs. ducto altero coseiuntur, de nequaquam ploximiotibus illis .el remotioribu, sibi ipsa Actis quid unquam . spatium itaque,quod a centro ad cit eum serentiam est, non aequale modo, quin unum omnino id Emque videtur omne propterea,quae illud conficiunt, lineae s bii pss aequales ponuntur omnes. Tum quoniam quaedam conscienda sunt,quae eonfici poss e sensus ipse demonstrat ut eonsecta supponi nihil impedit, obstat nihil at fieri posse re confecta esse petulcaei homini pio bati non potest veluti a puncto ad punctum lineam dueerem
c Etto quolibet. etiam spatio itidem quantovis eireulum describete haec fieri possie,de ut sacta esse postulat. Et quoniam insupet qurdam quantitatibus instine, quae non quidem penitus percipit sensus,at quin petex- pe rit senseritque patum deell, de cuius rationem haberi nolit anima quae itaque vel audiens vel cogitans nullo admittit negotio, non secus ae qua sentit per caepitq , nihil se ille et iis repugnantia nihilque diuidentia, at lo .ge simillima , pene se eadem, di quae denique esse nihil anima ambigat, s non sensu penitus per caepi a , at eo minus cuius ut dictum est rationem haberi nolit: hae quoque postulat, & si talia non sunt, nee postulanda
iunt,postulat autem, vel demonstrare impotens, vel ne .gligens a sensu pene percaepta. Postulat itaque Euclides lineas concursuras, in quas quae in eidit, iccta duos angulos duobus tectis minotes eadem ex parte essecerit: quod nimirum fututum, ipss,s in immensum lineae protrahantur , intueti licet oculis,demolistrare longe ess et laboliosum. Longo itaque sermone a Ptolemaeo factum tradunt. Illud soli ἡ non oportebat, rectos scilicet angulos omnes sbi inuicem aequales esse. Neque enim q-que sensui patere faeillimὸ demonstrati posse videtur. Esto enim super linea ab linea ed de super linea ellinea g h) ad aequales vitaq; rectosq; incidat angulos,
angulus itaq; a d e aequalis sit angulo e d bore celi g)
r qualis angulo g h s tectique om ies,tum lutiae es de
a d e e d b) superponantur: si linea g h super lineam e d non eadat,unsque illi fiat, nee angulus e g h) angulo , d c congruat idemque illi st, sed linea ch g) s orsum a linea e d)eadat veluti linea g d ) etit viique angulus gd b)iqualis angulo g d a maior itaque angulo ad c) propiei eique de cd b pars nimirum toto.
Recie illud Euclides, duas videlicet tectas supelselε non concludete. Neque enim superficies, qui tectis duabus contineat ut, conspecta es vlla unquam: at neq; contineti posse ulla imaginari licet. At & alia sunt,quae qualitatibus inesse omnibus omnibusque accidete nutatus ignotat, nee qui quantitates conspexit ignotate po. test villa : veluti lotum sui patre maius esse, de qus uni atque eidem aequalia sunt, inter se aequalia esse, vel solo scilicet pereaepta sensu. vel eorum quae sensu percaepta sunt smilitudine,quae neminem latere queat, de quae nihil quaesia omnibus sese ipsa ostendat aperiatque. Hae itaque quoque ponit,& sensu in singulatibus peropta omnibus,vniuersali attribuit magnitudinis natur s. Quoniam scilicet quscunque conspecta sunt, ea omnia tota ipsa quavis sui patre maiora visa. sunt, propterea totum omne sui parte maius esse enuntiat. Quae piaeterea uniatque eidem aequalia sunt, inter se aequalia ponite magnitudo enim utrique par, veluti utriusque mensura saeta aequeviruinque continet.Tum praeterea, subd quςsbii plis squales iunt tes, bis biipss applicantur, nihil altera a teram excedit. sed quo ad magnitudinem una eademque vitaque videtur, se qui igitur uni atque eidem squales sunt,uns atque e dem videntur: sibi ei iam ipsis vos eidemque videant ut neeesse est.
His positis plincipiis. ut vi visum est vel l sensu ha
bentur,vel ex iis qus sensus pereepit pendent,nuli ueinnotescunt labore: eet horum smilitudine, de ea qos sensui ignota lunt inquirit,& modo qui dictus est sentit super datam itaque rectam lineam te imi natam triangu lum , aequi latet si constituere inquitens edocentque. Linea inquit) super quam triangulus equilatetus consti tuendus est, esto a b altero eius puncto, a centro, spa-
456쪽
tio vero a b c troilus desci ibatiar a e d tum rursus b centro spatio vera ba circulus describatur a e e a pa, eto ubi se citetili contingit ut quod e 3 est . ducant ut ad centia a)& bumere e a 3e eb .Quoniam igitur linea a b ilineaetb e aequalis est uitaque enim a centro circuli a e e ad eius scuti set tiam de lineae itidem ae
nam utraque ae tro b c d ad eius circumferentia A lineae igitui b et M a e inter se aqualas. uni. .atque ei dem a b utraquc aeqitatis.1 Equi laterus igitur triangulus suoet datam tectam lineam a b constitutus eis. Demonstratio fise omnis vel a sensu, vel ab eo tum qua sensu peicepta sum. ilitudine habetur. Proptea enim lineae a centro ad circumferentiam aquales, quod circulus ut dietum ei L consei visus est circini lateribus m-hil unquam vel proximioribus sbi ipsis iactis quid vel
remotioribus: itaque spatiii. quod a centro ad circum serentiam , circini videlicet laterum distantia una visa est atque eadem. Diopterea itidem duae linea uni atque eidem aequales sbi etiam ipsis aequales,quod veluti in ἴ- sura eadem commensurata, aequὸ ab ea contineri vii sunt, Se quod magnitudo quaevis alieti aequalis, una illi atque eadem visa est Sie de quae sequuntur Dinnes,eo ta- tum intellecto discrimine, qui, d non ut prima a solis pendent principiis,sed a pia cedentibus itidem. Nec tamen propterea minus certae apparent, aut mimis omnino eas admittit spiritus. Quae enim iis tuae sensu pete pia sunt,uete similia videatur,non secus ac illamet admittit.
.1 a IE a sero a proprius propos que manant mcΨm. T lieet a simili mathematio itidem conclua sones, veluti se naturales, consciantur in eoi eetiὰ naturales pis stare videnturquὼd a pro .
priis lis principiis de a propris manant causis, l
at mathematicae a ligno omnes. Neque enim quod ex litin eus angulus duob. ituranticis aequatas est.propterea tres trianguli anuuii duobus tectis aequales iunt: nai extrinseco dempto ite 3principio non constituto, luti bus nihilominus rectis aequales sunt. Neque itide pro pterea lineae aequales,qubd a centio ad eircumserentia: nam & cireulci dempto,siue a principio non constitiito di quales nihilominus sunt. itaque aequalitas, quam ex t insecus angulus duobus intrinsecis sortitus est linea tumque a centro ad circum tentiam exitus, qudd tre,
ii ianguli unguli duobus tectis linerque sbiipsis aequiles snt, non causa sed liguum atque indicium sunt: atquhil ea tot aquas euapotandi,& aqur a calcite in vapo ies agi aptae snt,non , signo quopiam habemu , sed a propria caloris aquarumque natura, iam diu sensu peie epta cognitaque,t simili igitur magis propria,magis'; propria causa propria ue rei natura D substahit i a ,na tu tales qu3m mathematicae. Nec veto illi minus cetiae esse debent quae verae sunt .siquidem,s: ipsae ex iis con siet missunt principiis quae sensus perceperit, vel ea eorum, quae sensus percepit, sin ilitudine quae nihil quae sita sese osset at aperiatque, & quae nihil decipere ii
tione, quam habet mcidὼ eommouetur,quaerat inueniat que neceste est qui quo iam diu iis commotus non est si ncin penitus petiere,ita eoi latent, ut quo eos inueniat quod maxime spiratui molestum est laboriosum tiat quod fieri manifeste sentimus seseuniuersus colligat
contrahatque,& vatiis laborios exagitetur motibus oportet.Et qua intelligit obliuis ei tui spiritu qu5d non idem perpetuo durans,de multis aindue commotus multisque intentus motibus, quosdam tabi orienti communicare negligat ipse occidens quibus nimirum,vel ii valde,vel non saepe eommotus est, quibusvis non valde oblectatur. Et deeipi intelligens potes decipit rque interdum, quod quae rebus inlunition unis omnia insunt, quae insunt, non perpetuo neque omnibus eiusdem genetis rebus insunt. Non se ilicet nix modo atha, sed alia praeterea multa, nec masculini omnes aut perpetuli balbati musciue. Itaque deeipitur,vbi quod album con spexit niuem iudieat,& ubi imberbem, non masculum, vel non musicum, non hominem ubi omnino non ex
eorum intelligit ii militudine, quae proretia rei penitus perceptae sunt, quae sei licet eius generis indiuiduis omnibus solisque insunt, D semper, aliis vel , nullis
p totius unquam. Praeterea, de quo lentium, quae a
lud nos sunt, nullum propemodum vete similare est, ed quod uis sere , nec dispositione tantum, sed naturis quaedam diuersis donata sunt, at adeo ni tibiis, vix ut perfici possint, proindeque quae partium sunt actiones pactionesque, uniuerss interdum attribuuntur en libus.
Quoniam istitur quae intelligimus eorum quae sensu peterpta sunt mmilitudine intelligimus omma, de intelligentes de ligamur decipimurque eor inra quae in telleximus obliuiscimur: patet utique vel si ut alibi di - m est) non spiritus in homine sed substantia qus Dei
est opus intelligit,at spiritu seeriὸ opera minas et loque, re quatenus ei uniri ista eiusque cognitionis veluti pariaticeps fac .i est, eam intelligere , quod facta diuinae litterae testantur ne iuxta propriam naturam rapeterueterrena ab operatione ea turbati. Neque enitii ne id fiat, sensus ope indigeat ulla aut ea modo intelligat qua sensu percipi possunt', aut labolet intelligens . , et eorum, quae semel intellecta lunt. obliui eatur virnuuin . aut in ullius decipiatur intellectione Sed nihil qui idum per caepta sunt,reeolgs unquam titillaque omnino vi a rati cinatione, non reliqua modo entia quae uis, sed se ei iam ipsam.& quae nullo peteipi possunt sensu. diui. ias nimi tum substantias omnes & Deum etiam ipsum, psoprium nimirum opificem propriumque patentem mallo tem- potis momento nulloque intueatur labia te e simul sorte omnia, nihil certe in ullius intellecticilis decipiat ut
unquam ita omnino operetur conspiciatque omnia,
quomodo reliquae diuinae substantiae M animi etiam i-piae, quae corpore exoluta ad ipsum euolarunt Deum, de quomodo corpori reunitae diuino iam penitusque impatibili, & eius vitius proprio subiecto facto opera tutam esse, non sacrae modb diuinae liter sed humanae etiam rationes alibi a nobis politae nos admonent edo
Roux ει igitur defati tur, dum intelli it,proptereaque decipit uti patitus,qudd
s militudinem,motus omnino,qurbuscum eo
olim ab ente commotus est, a cuius condi C A p v et VII. Ditiersam ttaera torvitio re Piod d uero re pararursum utitare. X eorum porto sutilitudine, quae sensu percrapta sunt, comparata cognitio omnis, non una eademque vi sciui omui, , sed adeo a seipsa diuersa, ut non omnis ammae via ius videri possit
qudd nimi tum quae intelligete quaerit spiritus, ii quae sensu percalpta sunt, dique similia cum non sint, non aeque propinqua, nec aeque etiam certa similitudine in testigi possunt omnia. inioniam scilicet similia , quaeso latibus inesse perexpit , connectere coniunge- teque . vel que diuersa sentit, separate seiungereque, uniuersales nimirum communesque naturas atque affectiones intueri nequaquam contentus est spiritus
457쪽
sed rei insuper non penitus sensu pereeptae, quod ignotum occultat iraque est intelligere, ge quoquo intueri vult patio, tes itaque adeo inter se diuersas, adeo scili cet iis,quae sensu percepta sunt, magis minusve propinquas,non eadem intelligere potest ii militudine, sed v- niuersalia eommuni que illa, singulatibus, qua vitio
sese statimque intuenda prebent Aonspectis,eonspieisitur S: ipsi,nihiloque minus talia esse et edit spiritus quasingularia ipsa,ex ipsa collecta contentaque, de conspecta in ipsis. Pene itaque ab ipso illa percepta sensu, non
similitudine aut ratiocinatione omnino ulla, sed natura
habeti videntur. Non se ille et, ut totum quodvis sui parte maius esse intelligat spiritus, de quae uni atque eidem aequalia sunt,inter se etiam aequalia esse, di nullum omnino dati, quod simul Ee amemate liceat Ze negare, di circulum omnem unica linea eontineti . ab eiusque centro ad circumferentia mi ductas lineas aequales esse, di niuem omnem albam sigidamque .re lucidum calidumque ignem , & hominem bipedem, hete inquam omnia eliaque his silmilia vi intelligat spiritus, nulla ei inquirenda est similitudo. Ipsa enim sese statim offert a peritque, adeoque et opinquam ut latere non possit, adeoque ceriam ut nihilominus vera illa esse iudicet spi. ritus quam quae sentit: ex iis scilicet consecta , & in iis ut dictum est contenta pereepraque. Universales itaque naturas affectionesque satis in. telligit spbitus si 'gularia intuens , propinquilasma scilicet apertissimaque ,& certissima similitudine atque v. nica. At neque adeb propinqua apertabue,neque uni ea omnino amplius,quod ignotum oecultumque sensu est. Neque enim quod quid sit omnino ignotat ulli id conserae potest. Multipliei igitur smilitudine,Vel dupliei saltem, ge remota interdum perobscuraque altera id intelligendum est. Quoniam se ilicet non uniuersam rem unquam,de quae penitus sensui ignota sit, intellige te quaerimus, at rei semper,cuius quid septu pereeptum est.id quod ignotum est .vel scilicet ente noto eiusnaturam actionemque aut operationem inquiremus, vel harum aliqua nota,ens ipsum,lt reliquas etiam eius conditiones: propterea ubi ipsum innotuit en ills veto ignorantur , motus,quibus simul cum eo. quo noto ab ente modo commovemur, olim eommoti sumus, inquit imus
iisque inuentis, conditiones,n quibus facii ii sunt,enti, quod habemus,attribuimus omnes. sie itidem ubi propriae conditiones omnes,vel earum una quaepiam innotuit , reliquae vero,vel ipsum etiam ignoratur ens, motus,quibus cum motu a conditione nota facto, simul olim commoti sumus, inquit imus,lisque inuentis, ens, quod ignotum dum est, idem illi iisdemque eonditio. nibus omnibus donatum esse deeetnimus quo illis
commoti fuimus motibus. Et propterea omnino,quod eorundem entium eaedem peti e tuo conditiones actio
nesque esse visae sunt, de conditiones actionesque es demiisdem inesse de ab iisdem edi entibus, fle quae entis cuiuspiam propiti sunt, nequaquam a seipsis separati di
uidique polle,multis nimirum s militudinibus,te obstutis nonnullis minimόque simplieibus. Lucidum videlicet,quod conspicitur, ignis videtur , quod lux eommuni ignis naturae attributa est: at hoc factum, quod
ignes sustuli lucidi vis sunt. Quod igitur ignotum est
non una limplicique de aperta intelligi potest smilitu dine, sed multis ut visum est) te perobsc*xis nonnullis,& veluti duplicibus. Itaque cognitio non una eademiaque videt ut omnis, vetὸ una edm sit, Ze rerum sensu perceptarum similitudine comparata omnis, de sensus omnino quidem omnis.
Rariones. que Peripateticos impulere , visentremem intel ensem rue animum a Nersa ponerent Asilannae, cr utramque earum inurti de uώstantia unius face remae mitis donarent scutiatibus.
voti M vero non ut nobis,se itidem &Aristoteli suisque ab una eademque anima, vel f vna,at non una certe eademque sacvl- .Ltate priscntes rerum actiones sentire&absentes tecolere videtur,le smilia qui in sensibilibus eis specta sunt omnibus,ab iis seorsum, quae sngulo tu pio pria visa sunt, colligere atque in unum agete uniuersales nimirum naturas constituere atque intelligete, de quod sensui occultum est ignotumque E ierum sensu pereeptatum smilitudine petet pete, de in necessariis id vereque existentibus, se in contingentibus rebus, de quae non perpetuo fiunt, non scilieet,qus sentit anima, eade imaga nati intelligere, ite atqueopinati, sed si uidEvna eademq;sentire atque imaginari,at non ea de facul tale, & quae intelligit ratiocinaturque,longe a sentiente atque imaginante diuersa esse,de longe mis prestantior longeque diuinior subsantia , di quae nequaquam eonnata illis Videri possitsed de solis accedere Peripatetieis videtur: utique tationes quae eos impulere ut huiusmodi substantiam humanae animae adiicit et , 8e ut substantia uni plures saeuitates plutesme ait tibiaetent operationes ,re multas omnino illam facerent, explicandas examinandasque esse duximus. Nihil propterea negantes aliam a spiritu ε semine educto euius, qui in animali stisensu ,visus est esse omnis substantiam homini inesse de vere eam diuitia, Ze ab ipso infusam Deo, Se quae spiritui praesertim indita,eiulque ope ae ministe-i io ,sa,re eius praecipue facta sorma,eum eo simul intelligat,& vi quaedam , qua ab illa non insormatus pei estisque nihil intelligere curet, Se intelligete nequeat
prorsus intelligete appetat intelligatque, praestet.Quia postum id nobis est, Se ponendum omnino videtur .neque a sacris modo litetis edoctis, sed ab humanis etiam admonitis rationibus inesse eam, Ze,quae dicta sunt, praestare omnia.
At causam rationesque, quae, ut sentienti substantiae
illam adiicerent. Peripateticox impulere, inanes esse o- innes,& sentientem omnino animam, ut similitudinem
colligat,se ex iis qui sentit occulta quaedam cognoscat, nulla alterius substantii ope opus habete asseueramus, Se declarari posse eis stimamus dees arandumque proposuimus .Quoniξ inquiunt re homines & animalia longe plurima quae sensete tecolete ea re absentia omnino imaginati possunt,at non insantes, nec muscae vermesq;,
neque igitur vel hi certum iter propositum habete vllum, sed temere hue modo modo illuc serti videntur, re illi vel semel atque iterum a eammis combussi manus eis admouere minimὸ cessint ) tum poterea, quod in somnis ea quae in vigilia percaepimus omnia, se oeulis elauss vel colores ipsos percipere iiituetἱque videmur, de quod absentia ubiuis imaginati licet, at non sentire, quae non adsunt,re quod ubi praesentia percipimus pertato decipimur,at absentia imaginantes plerunque: v.
lique vae praesentia sentit substantia,diu etsi ab ea, qui
absentia recolit, ponenda est, vel diuersa saltem ea pet-cipere facultate. Una enim s si, unaque praedita vi, 1emper utique de in omnibus eodemque percipiat modo. Et quoniam insuper quas percaepere homines res, consetis te intet se eas xidentur , similiaque, quae illis omnibus inexistunt, seorsum ab iis,quae sngulatum sunt propria,
colligete connecterequer ipsas nimirum rerum formas e rebus atque ἰ materia eui insunt,eximere, easque exutas de per se existentes,itaque nihil a seipsis differentes, sed quam fmillimas, quin easdem omnino sbi ipsis saetas squidem qui rebus sub eadem specie eontentis, qui se Iieet ab iisdem const)tuta sunt sotmis, diuersias
inest,a materia ea est omnis, a formis nulla prorsus) vniuersales omni uo immaterialEsque terum formas eoiisti. tuere intuerique,tum etia, quod quae sensui ignota sunt cultaqris militudine& talioei natione inquirere re intelligete videtur homo,operati des scilicet operari, quae
neq; sensui neque ips etia attribui possint imaginationi.
Ineptus enim sensus remotas occultisque Ee non in ipsum agentes res percipere de conserte itidem quas
pereepit , re omnino ab alio ad aliud transire,in iis qui percipit perpetuo fixus harEnsque. Ea quae imaginatur
458쪽
sub tantias uidem ab iis ad alia transire, veluti Se qui
colligit ratiocinatui que,apta eiicit diuersa,quae tiactat tractat latione. Haec enim i militudines praesettim col. ligens perraro perque aegre decipitur,& ubi decipitur,
rerum in eo stantia non sui decipit ut eum eaque modo intelligit aede his ratiocinatur irae sunt, vel quae quin stit nihil prohibet, te semper his quae qua uis intelligit ratiocinatione assentit, sempίtque ab his com mouet ut . At quae imaginatur, decipitur plerunque, de quaecunque collibitum est imaginari potest, Se Ceat Lmanum Uigen , terraeque hiatus, de tremenda quaecunque: neque ab his, quae imaginatur, vel commouetur,
vel assentit omnino iis qui equam Morribilia igitur imaginantes quaevis, nihil commovemur tam at ea intelligentes,vel etiam opinantes, nihil4 serra E minus quam imminentia intuentes. Nec sentiens igitur anima nee imaginans per se similitudines collige te ratiocinati-
rue potens videli potest,quin neque simul iunciae. Eiiuersam omnino aseutiente atque imaginante collige.
tem ratio cinantemq esse,inde inquiunt o intelliget elicet, qu)d,vno homine excepto, animalia teliqua ratiocinat ionis, opinions'. omnis penitus expertia sunt.
Id veto inde inquiunt manifestum est. quod omni illa fide omnique eatent confidentia. Nam si ulla illi, ratio einandi,aut Opinandi vis inesset, fides utique illis aliqua considentiaque indi posset. Alia igitur humanae animae substantia necellario adiicienda est, Se lose ea quam sensus est atque imaginatio praestantior diuiniorque: quae benaevi natura agilis multisque mobilis motibus , quae sensus pet capit, eo n-set rei quae similia omnibus insunt, ab iis seorsum qu ε
ingulorum propria sunt .in unum agere, sol mas nimi tu materiae immersas ea exuete denudateque omni, de pro singularibus materialibusque uniuersales eas immate
rialesque sacere possit, k qur harum ope ignotum percipiat, intellectus scilicet: siquidem peteaptio illa omnis intellectio dieitur. Quin de is itidem diuidendus di. strahendusque Peripateticis videtur. Quoniam etiam quae colligit substantia, & quae uniuersalia constituit intelligitque sui ipsolum oblitis nulla uti videtur ratiocinatione , ted unico intuitu, veluti & 1ensus,percipere, alia omnivo ὶ ratiocinante videtur. Tum 8e ipsa itidem
rati inans duplex ponenda. Quoniam enim nonniupet smilitudinem atque annitatem quandam cognitio animae,veluti ge senstius,aduenit, de quae intelligit ani ma summe inter se natura disserunt alia enim necessaria sunt aetereaque , & in quibus igitur et tot nullus eommittendus sit,cadia ea alia, Se quae se esse non esse pol- snt,in quibus itaque necessatio et tandum animae interdum sit non una eademque substantia, aut non una sal tem eademque sui parte utraque intelligere potest. Et ipsam igitur ratiocinantem in seientem atque opinant εdiuidunt, & scientiarum principia animae vere intelligenti, e eonstituenda & intelligenda assignant. earum vero conclusiones vetis ae necessariae quae sunt, scienti, non neeessatias velli nee semper veras opinanti.
Quoniam igitur quae in homine fit cognitio, de diu et satum esse rerum diueisoque seri modo, te omnino di. uella esse ipsa videtulo propterea re scientem ut visum est)animam vel in duas Peripatetici secant, vel duabus illam donant potentiis,& intellectum dei oris illi adii. eiunt,& vel ipsam iii hiules dilaniant, vel pluribus one.
tant facultatibus. At e multis omnino, sumine que a se
ipsi, dissidentibus substantiis animam componentes ne quaquam multarum illam Dei uni partium vel inbsta nati a tum , sed unius omnino substantiae, deletiores videli eet praestantioribus assiduἰ, ut materias subiicientes Vbi inquiunt naturali sentiens accedit, ut propriae materiae illi unitur iungiturque, Se sentienti imagia ans, huic veto intellectus potentia cuius vi videtur ratiocinati est , intellectui postremo potentia agens eopulaturaneque ulterius progressa est natura. Neque enim forma adest, cui agens,ut materia ubiiciendus st. vel multi, iditur super accedentibus substantiis una tamen de substantiae unius assidue remanet anima, quod qui praeexi. stit accidentis substantiae materia fit, nequaquam tamen
propria spoliata. Vna itaque tot substantiis superaecedent ibus remanetanima unum enim quod E forma Eemat etia) ai multis praedita facultatibus, tot nimirum quot inextilete substantiae. C p v x IX. Quoniam pia regnoscis homo A gere e ea imos. eo,um que dignoscit disserem astrui rea Ouia ead que ab annia omnia Ira17Mel percipiar ne se O.
NA M eandem qite in homIne substantiam. . &praesentia de absentia percipere, quaeque: peieipta sunt coset te inter se, se quae similia: in omnib. visa stant,colligere, de ab i iis seotia sum quae sngulorum propria sunt intueri, ignoti iraque rei quod es, Ze tu necessariis id vereque existentibus rebus,& in iis quae in . sunt de modό no sunt, intelligere,inde Aristo. in primis patere potest,qud diuersa ea esse Se quibus diisetant homo cognoscit omnia. unus ipse inquit Aristoteles) atque adeo impartibilis sensus selisilia pereipiat omnia necesse est. Nam si vel sensus diaueis,uel idem etiam, at diuersis sui partibus illa percipiat: non magis illorum dii tentias diiudicet, quam
ego Se tu editum quae seorsum separatinique percaepimus. Adeo se laeet quod diiudicat unu inesse oportere
Aristoteli visum est , ut ne in partes quidem diuidi ponse visum sit. Quod nimi tum partibile s sit, non uniuersum sorte simul omnia percipiat, sed alia sui parte alia. id veth s sat, s scilieet quae peccipiunt ut non unieldginque percipiantur innotescantq; omnia: nequaquasmilia ne sint an dissimilia diuersaque diiudicate queat. Nam quod diiudicat inquit unum proisus si oportet,& vno insuper. Quoniam igitur quae cognostit homodiiserte ea inter se, de quibus differant, cognoscit omnia , una omnino atque impat tibilis substantia omnia Aristoteli pereipiat necesse est. Proprius itaque canon,
long.que is pulcherrimus firmissimusque, priusquam tot homini indet et substantias, destruendus Aristoteli
erat. Nee veto unam eandemque tot adiectis substantiis remanere Peripatetici dixerint, quod assiduῖ, quae superuenit, prae existenti unum fit, elux facta forma. Nam praterquam quod qui incorporea res mater a fieti poni imaginati non licet: opoit et autem vel ipse enim sensus incorporeus,ut visum est, Peripateticis videtur ipssique etiam naturali, saeuitas, Se nisi tales sint nunquam illis vel intellectus agens, vel etiam potetia, ut propriae materiae indi queant, nulli prorsus coi potie,vel eo etiam qua uis uti ratione Ai istoteli apti)quam eo modo forma ulla enti vili indi videtur,ut haerere,vel eo etiam qua uis uti ratione Ai isto eli apti)nequaquam eo modo forma ulla enti vili indi videtur,ut
praeeetissentis sormae,vel substantia, vel ulla omnino remaneat saeuitas: at id mod5 euenire interdum, immi niti nimirum accedentis exuperantisque formae vis a coat talia tepugnante passa debilitataque. Et ni illud fiat uis scilicet pia existens natura penitus eorrvn. patur
minimh, quod constituitur,ens vere unum sit ed e multis compostum, & entia omnino multa, D quorum sin gulas suas proprias habeant vires propriasque operen- tui operationes, nullum autem quae aliarum sunt .Et ubi igitur intellectus sensui atque imaginationi accedit, eortum paret sensus atque imaginati' omnisque eorum saeuitas, de ea modo intellectus intelligat, quae sui natuata intelligere aptus est, alia nulla oportet. Tum minime omnium Aristoteli liceat,substantiam unam multis one late potentiis. Quoniam enim ne duplex quidem in
tu, eorpori ulli dandus homini videtur,qui ut dictum est una omnes videri possunt operatio, di substantiae viani unam modὼ ut videtur operationem assgnandam esse eontendit: unam itidem iacultatem substantiae uni
attribuat necesse est. Plutes enim attribuens, petatio neotidem attribuit multas, di , nam illam multas omnitio facit. Quod nisi di ius Aristotelis cmon obstaret, praestaret,leoi quod antiquioribus,postiemo de Galeno iactum est)tot homini indete auimas, quot operationes
459쪽
operati videtur. At unde dῖgress sumus tedea imis:& vel satis omnibus Aristotelis lationibus, quibus e diueisssubstantiis humanam animam componi contendit, ab ipsemet si in ut reiectis,sngulae amplius reliciantur.
C a . v et x. Sentientemstis annam i Eoa ri eandem esse, in es esse Peripateticorum rationes
Eui ituriis substantia vel in iis Vmnibus in quibus a Peripateticis imaginanti differenso videtur,ab ea diu ei sim ponendam non esse,c utriusque passo operatio si manifestat. Quoniam enim quae a seipsis disserunt substantiae nequaqualisdem a rebus easdem patiuntur pasiones iisdemque Α-ristoteli eommouentur motibus, sed propriis a rebus si gulae proprias patiuntur passiones propiusque commouentur motibus, & ne Peripateticis quidem ipsi a. liud videri potest sensus, nis pastionum motu iamque quas sentiens substantia patitur quibusque externis a
rebus commouetur perceptio, nec imaginario ipsa aliud nisi dictatum passionum dictoiumque motuum memoria,nee iners ea sed quae illos recolit repetitque, itaque itisse quid horribileque imaginantes modo eodem quo sentientes, intuentes que commoti Et ut exhortese imui IZe eo nitemiscimus di nauigationi me moles, veluti nauigantes, nausea assicitur. 5e proptet ea omnino, vel Atiuotelis testimonio, quorum desuetio tenemur , didea libent et que imaginamur, quod imaginatio obscuru, quidem languidusque,at sensus omnino quidam est, ob. scutio te nimirum languidio teque ab ableiuibus, at eodem omnino , quo a praesentibus, commouetur anima motu: vii ue imaginantem substantiam a sentiente di uersam esse existimate non licet. Eoque etiam minus, qudd languidius eommouet ut imaginans Summe enim rationi congruum est, praesens agόnsque ut vis vehementius,quam ipsa eadem absens nihilque agens, animam immutet.
Mitati e et te Peripatet leos licet, inde a sentiente di
uersam imaginantem astruentes, quod illa animalibus omnibus, at non & haec itidem inest. Quoniam enim praesentium agentiumque rerum vites,& proprias Omnino pastiones percipere usque adeo facile promptumque est, ut no animalium modo animis , sed entibus quibusvis tributum id st,at e stantes eas tecolete,& absentium nihilque agentium telum vires percipere, di quibus semel commota est motibus iisdem, ubi libet, mo ueri,non entis,nec vet. spiritus cuiusuis, sed bene modo sentientis, & bene sui natura agilis mobilisque, &cui praeteritos motus recolere vacet utique vel ti insanatibu, muscisque de vermibus sentiens quidem, at non Zeimaginans itidem inesse Misa sit, non propterea ab illa hane diuersam esse statuendum fuit. pol te enim eadem di sentit, & imaginatur reliquis in omnibus . at in his semit modo, qu d non eam propriae natura propriaeue dispostioni, mensuram, qua, vi imaginetur, donatam esse oportet, nacta est, vel ab interno aliquo malo exagitatae conflictataque id quod sentienti itidem intelli. gentique vis inteulum euenit imaginari non vacat,vel etiam, quod statim absumitur 3e prius, quam sbi ips orienti quas passa est palatones,quabusque commota ess
Et dictis omitino de causis nee insantes, nec muscae, nee vermes valde imaginari apparent. Siquidem in mol. liuimo benἡque calido insani is corpore plurimus quidem assidue fit spiritus, . t statim elabitur uniuersus: didum remanet , ab assiduo vaporum confluxu exagitatuitu ibat ut que, itaque perpetuo sere in iis inuertendis exuperandisque occupatus perpetuo detinet ut sono. At deis tamen liquidem it etiam manus flammis admouet, non de tertio itidem quartoque de quinto. Muscis qui inest, longe is uteristianare licet tenuisti inus est, de qui noui, i dictum est assiduῖ intentus motῖbus praesentes
parum cons deret praeteritos certe nihil recolat unqua itaque nihil certum vi quam sectetur, sed temere huemodb modb illue setatur. Nam pixi ei librum motuum memoria cognitioque ut remaneat , di dum iis mouetur, intentuc iis si spiritus , te cessantes eos saepius te- colat oportet. Contra vermibus qui inest, ubi parume alidus de bene crassus est,ita motus exhortet omnes vitiee prasentibus 4 rebus libens commoueatur, nec te eolat eos unquam: itaque rei nullius memor nulla ceriato lectatur motu . Nam qui animalibus ratio, quodque
malum vitandi bonάque iactandi inest studium, id om . ne ex iis quae pridem peterpta sunt cognitiaque, de susspiritui haesere inest: quibus platetitarum telum me molia nulla iacta est, temetὰ ea hue illue serantur m
At Ze muscarum tamen vermiumque spiri ius ed assi. due promptὸ serii videtur,ubi commodius seruari oble et alique queat, nec vel stpius inde reiecta redire eo cesitat. Itaque non pio pterea quod insantum musculumq;& vermium animi sentire quidem, at non de imaginati itidem vident ut, substantiam quae imaginatur a senilenate diuersam esse existimandum est. Minus etiam , quod quae presentia percipit perraili, perque aegre decio itur. quae veto absentia imaginatur,pei sape N perfacile Nos quidem integra usquequἱque illasique piperitarum pactionum pisteritotumque motuum cognitio seruatur, sed aliae interdum pro aliis patiiones motusque appa tetrat non qui a praesentibus induntur te bus. Non se dicet vel pimentis a sentis caloris , et si igoris actio spiritum lateat,& , bi dilatatur , constringi se sentiat. Tum ubi praesens Inque eum agens sentire contentus est spiritus, iei in ipsum asentis actionem speciemque modi, percipit,nihil eas ab illa separans vel rebus aliis adi ieiens: at ut imaganatur id insuper. Decipitur itaque, de quae koisum sensi seo sumque esse volunt, iungens conne caensque, de separans quae tune a lensi, de seiungi om.
Diuei iam porth θ sentiente imaginantem inde a stili εtes, udd hre ubi libet, re vel insonis sui uis, de ocul a clausis colores etiam intuetur, at illa rebus in ipsam a gentibus ut sentiat opus habet, quod quaerit ut lumunt Quaerentes enim non quae praesentia percipit,ab ea qua absentia tecolit diueisast, inde diuersam declarant, udd quae praesentia sentit ipsis opus habet rebus prae sentes nimi tum tes sentit at non quae absentia imagina. tui. Piopterea igitur diuersam, quod haec ab lentia prae sentia illa percipiat, at hoc quaeiebatur. Si substantia. quae praesemes tetum vites percipit, non ipsam sedariueas recolere imaginarique declaratum Peripatetici velint,viique sentientis ignauia quaepiam, re alterius ad
eas recolendas aptitudo de vis, tum de modus in supelquo eatum cognitio ab illa huic communicetur aperig. dus omnino iis est. Holum quid non explicantibus nequaquam non ipsam quae a praesentibus rerum vitibus immutatur,sed aliam eius passiones ieeolere declar tum fit unquam. Mirati itidem Peripateticos licet e vocum fgnifiea tionibus idem declarantes. Siquidem rerum naturam indagantes non earum nomina temetὰ interdum posi.ia,sed te, ipsas ipsarumque intueri oportebar ingenis. Tum contrarium omnino eius quod volunt asstuunt. Diuersus inquiunt ab imaginatione sensus ponendus est, squidem ubi exquisitote sensu quid perpendimus, ne- uaqu ra eius imaginationem habere dicimur, sed sen sum: ubi estitia hebetius quid obscuriusque lentimus, id ex imaginatione quadam nobis ita videli asserere so lemus. Minime igii ut a sensu diuersa imaginatio sed sensus omnino, at obstutus ut dictum est) languidiusque. Nihil itaque a Peripateticis allatum videtur, quod aliam in nobis substantiam praesemia sentite,aliam absentia i maginati declaret.
460쪽
Iti lux etiam intellectus a sensu diu et si, humanae an inire adiiciendus Aristoteli suit, qui bene sui natura agilis mobilisque singulatia ouae sensu, percipit colligat di in unu raagat . penitus scilicet immaterialis ipse formas materia omni exuat,& putas eas nudasque intueatur, quales ni. hil omnino inter se dii serentes non singulae sugulorum amplius sed omnium vna eademque videtur: qubd nimirum in iis, quae petet pit,sensus haerens, de ineptus o. mnitici ab alio ad aliud transire, & quod unum idemque in multis diuersis ii est,eolligere intuerique , singulares modo latetiaeque conditionibus obuolutas scit mas petet pete possit. Nam di ipsimet Aristoteli Se senius viii uel sale e singularibus colligit percipitque, di intellectus
sngularia intelligit. Itaque modum inquirens,quo uniuersales illi immediataeque propontiones e quibus demonstrationes conficiuntur annotes ant, de qui illas eognoscit habitus, qui nimirum uniuei sales naturas constituit intellisitque.
Dubitate i. quit)contingit, num immediato tu mincipiorum cognitio iam inde a primo ortu insita nol issu iit,& latuerit nos, an adultis iam confirmat sque ac-eesserit. Nam x inexistere at latere,absurdum : quando nec de inonsitatio,nee scientia omnino cognitioque ulla multo quam quae principiorum est,minus exquisita,qus nobis insit nos lateti Et non habentibus illam accedere, nobis, qui doctrinam omnem ex proe ex stenti seti cognitione posuimus, dicere minime licet. Nihil enim prin. cipiis prius nihilque superius. Manifestum itaque,duddneque a principio insitam illam eongenitamque habere nos, nec ignorantibus postea accedere possibile est, nisi habitus quidam potentiave nobis insit, iuxta quam nihil ea prius praecognoscentibus.cognoscere liceat. Huius. modi enim saeuitati principiinum cognitio attribuen. da omnino est. Ea portli animal ab iis omnibus ingenita videtur. Omnibus enim discernendi iudicandique vis, quam sensum vocant, inest, at non ex aequo omnibus. Α lus enim eo tu quae sensere imagines satis diu reman Et, aliis autem ninis prorsus aut longe obscutissimae. Quib.
non te manent, nulla iis praeter plaesentium retu senium eo gnitio messe potest: it quibus temanent remotas etiaillas latuet ut & quoquo sentiunt pacto, quarum videli-eei simi laeta in teips, habent. Alia non hoc tantam, sed quae in me moti a condidetunt conserunt ea inter se, ee similia similious connectunt coniunguntque,& in πι lnum agunt E sensu igit ut memoria exotitui,& e memo lita s pius praeses tam facta peritia atque experrentia. Me-lmoriae enim multae numero experientia una est. vetati si lscilicet hoc bilem trahere sensu primam pete ip ot deinde di recordor.Iterum aliud id operati sentio,& it ei si lmemini,& rursus aliud atque aliud. E plutibus demum sensionibus memoriisque multis factis experientia pe
ritiaque una congregatur,qua verat tum bilem trahere se itur. Qua in dies aliis sensionibus memoriisque aucta, tandem uniuersale enuntiatum in anima reponitur seruaturque, veratrum omne bilem trahit. Quod igitur dictum est. e sensu memoria, e memoria expetientia ex expeti etia uniuersalis cognitio exotitur,
quae Ee artis de latentiae principium est. Attis quidem seirca ea si qua citiuntur,& occidum scientiae v b,si citea ea qua vera sunt. Neque igitur iam inde a primo oitu pittit ipla se luimus, neque ab aliis illa cognitionibus habitibusque quam ipsa sunt notioribus,sed a sensu ae memoria congregantur. Ea vidclicet,quae sentit anima piε-dita est sacultate ut senslib. et ia rebus praeter labet tuus. earum tame imagines excipere de memoriae reponere,
quAdm in singularib. simile comuneq; de uniuei sale est intelligere atq; in vi si agere possit. Singulare enim in quit sentitur,at sesus uniuersalis est veluti hominis, non ise foetatem Ae hominem sentit,sed ubi Socratem intue titur id in Soetate videt quod in aliis quoque hominibus usinite communeque est. Patet itaque inquit qudd ptim iseipia inductione eo gnosci necesIe est. Sensus enim eo timodo uniuersale constituit, Quod scillera albi, quae c5- spexit inesse omnibus sensit, albo id attribuit omni. Ena te ipsa de ab ipso ductus coactusque Aristoteles sensu, uniuersalis constitutionem cogitionemque omne sensui attribuit intuitus quidem nolensque: cui ab intellectu illud consei summopere placebat, Se demonstranda proposuerat, at ab ipsa ut dictum est victus te, qua adeo sese aperit ostentatque,ut non conspici vel occultati ullo possit pacto. Modum potio inquirens,quod intelligit intellectus, Quonianis inquit aliud est aqua, aliud quod aquae esse a dea,
est re aquae ellentia aqua enim id est,quod e materia Se . n forma concretum est .aquae autem ei sentia id iuxta quod aqua est, aquae nimiru natura formaque, quod enim sunt isentia, non iuxta materiam,sed iuxta formam sunt: di- ὰ
uersa haee, vel diueis, sui partibus diuersisque saeuitin titibus,ves magis una eademque , at diuerso se habente is modo peicipit intellectus. Ad aquae scilieet essentiam . intes ligendam solus ipse sumeti intellectus,at non ad e- hiux quoque materiam de reliqua quae aquae insunt,ὰ qui- ὰbus aquae ratio conficitur. Sed ad haee pracipienda ali- ὰ qua lensus ope indiget. At eadem tamen parte eadiimque . omnino facultate,quae aquae essentiam,aquam eriani v- uniuersam intelligit. Nis enim idem omnino intellectus uvtramque percipiat, nequaquam aquae essentiam ab a- ὰ qua diuersam esse intelligat. unus itaque atque idem in- ὰtellectus vitamque intelligit, at diuerso se habens mo- is do. Id quod linea pati videtur, quae una eademque exiis astens,at modo recta modo curua satia,diuerso modo se- ὰ se habere videtur. Praeterea de rationum inodos nos docens,plurimatum singulares esse conclusiones declarat,& nihil illas ruinus veras minusque intellectui ad mittendas quam quae uniuersalium ivnti Non scii cet minus aquam hanc quam aquam ipsam a calore evapor , bilem intelligit intellectus, nec minus Socratem rationalem quam hominem. Et quae hominibus aguntur. ab intelletiuea omnia intelligi enumerat, de ab tutela lectu omnino moueri homines id intelligente appeten- teque,cuius gratia mouent ut, sngulare nimirum . Nec
ab eo qui uniuersalia speculat ut, hune qui quae agenda sunt intelligit vel substantia vel re alia xlla, at eo latam diuellum ponit Aristoteles. qudd sola illi speculatio .no alius ullus propositus est finis, hute vetὁ praeter specul tionε extet nil aliquid,cuiu, appetἴs operatur. Rationis inquit)opus est,ut tum hoc an illud agendum sit eonsi. μderare perpendet eque. Mini E igitur cvt dictum est intellectu, a sensu diuelsus homini ab Aristotcle inden dus fuit qui e singularibus quae sola percipit sensus) v- niuersales colligat naturas easque intelligat. Nam &sensus Aristoteli inprimis uniuersale componit petes ipitque, & intelletius nihil minus singulare quam uni uetiale intelligit: ut idem uterque Aristoteli operans idem alteri altet ponendus omnino st. si 4 v v x XII.
Rarrones quis in uniuersale a fensa re, i ct a sensis
percipa Pe .ue ier negant reticatimur, erasen si tira tie operari declaratur.
E e veth vniuersale a sensu Aristoteli consti
tui percipIve, vel operati omnino haec posse senium Peripatetici negent, propterea qubdsermonem ille absoluetis, ge veluti quae dicta erant eorrigens uniuersalis compositionem cognitio nemque intellectui attribuetit. Quoniam inquit habi tuum, qui ad intelligentiam pertinent, alii semper veri sunt, ilii non semper. non semper veri opinio & tati i-l natio, semper veri ieientia de intellectus .
, ut e Calliae hominis. ubi videlicet Socratem quis intue scientiae cognosei non possunt, quae nimirum ei aisam
tui ho nE quoq; intuetur.Neque enim ut idem pio: fusi ptiomus praecognitis fit, a quibus principia haberi u5