장음표시 사용
81쪽
quatenus nihil assen, sutu)i voces noli recipit, sed prae
sentis tantum vim tetinet, eandem veto durationis et aliquitatem ac perennem cuisum, prout tempori a
pta: it, semper aliquid adimere de aliquid afferte, recteque ob id ipsum tempus in praeteritum ae in suturum distingui,siquis, inquam , hse ita alterat, hic aeternitatis ae temporis naturam confundet. Talis enim antiqu: tas prioris ae posterioris , nec non mensurabilisae transibilis, rationes mani sese complectitur, siue 1
Ii quid afferat de adimat, siue nihil afferat se adimat. Itaque a diuinae aeternitati, conceptu longe distabit Nam i . quod veth collectum est de coniunctum dis
a tali et de disiunget. Proeterea rem omnem ad id de ducet, ut circa te tum creationem nihil afferte possimus in quo nobis non adversemur. Dat enini diui. nam AE te uat em constitui non ex euiusuis distantii
reiectione, sed ex summa distantiae, licet in uariabilis.
sone , quae initio ac sine calet, neque temporis aues aternitatem quam tamen no nulli tutantur tic eram temporis inchoationem quam euiden
ter picit, A constat) recte sustinete pollumus. salsatem iis x. ritas non sustinetur, quoniam ii tempus inchoaseri e cri et, iam instritum atque impertians bile tempti, transiit , quod manifestam contradi. citonem coniiciet Similiter veta temporis inchoatio non sustinetiit, quoniam sateri cogi in ut hule inchoa tioni infinitam durationem piscesisse, quae cum ab infinita distantia tempotis in eo tantummodo differat quoniam nihil Deo vel aufert vel affert, haud secu, quam temporis infinita distantia, impetitansibilis cenia
tenda est. Rectam autem aeternitatis rationem attinis gentes , quae a temporali perseuerantia non deficit, sed ni se collecta atque contracta manens, ita temporis vim excellit ut eam patiat, neque ex illius distantia ad ullam
distinctionem seu distantiam deduci possit, quod etiam diuinae Existentiae respectu extensorum euenire constat )te salsam temporis aeternitatem quam recti ai
me expellemus, Se veram creaturarum nouitatem tem
potisque inchoationem quam tutissimὰ demonstrabiamu, : nam scuti sphitae centium sphetrae motum patitta non recipit, atque in eodem centro linea plures di stincti ae diuisbiles sngulat iter, coniundi im atque in . Suis biliter copulatitur, ita diuina AE ternuas tempora
Iem distantiam patii sed non recipit, Se quaecunque in se sunt noua , distincta, atque indivisibilia , aeterne, collectim , atque indivisibiliter initi et ut ac parit, cumst sertim horum unumquodque Ortum ducat non ex nouo sed ex aeterno Dei consilio. Nouum enim con
stium internam Dei novitatem arguit, quae dati non
Nuius autem in diuissilis virtutis noua 8e diuisbi lia. roducentis imagines plures in ipsis etiam sensbili.
bus repetiuntur. Dato squidem . exemplἰ gratia, procedendi sgno ab alicuius exeicitia, imperatote, p tet signi huius vim ad omnes quidem exercitus partes s mul& in diuisbiliter perduei, cd in tamen hae omnes partes
huic edicto obtemperantes no i iii diuisibiliter. ed sitie quadam seruata iter suscipiant: alias enim piscedere necesse est, alias vero sequi, idque longiori aut bt
uiori temporis intercapedine, prout iplatium viarum angustiae procedentiumque commoditas exquirunt: quod et atri respectu cieaturatum euenite constat,lam enim constitutum est , creaturatum essentias naturasq; tales esse, ut abstracta non modo actu esse non polsiit,
nisi illorum piscedat non esse , sed neque ad propriam beatitudinem perduci, nisi huiusce beatitudinis piscedat ea renita. Corpora veto successionem etiam tem poralem continent, cum tamen ipsa sternitas de noui tatem de successonem Omnem reiiciat.
Animadueitendum est autem, in illa intercapedine qui est inter abstractotui. Esse, de beatum esse, succeiasonem aliquam sentibilemve distantiam eogitati non posse, sed tantummodo distam iam quandam intelligibilem esse conelpiendam, quae , clim omni successione caleat , transbilis seu i inpet trans bilis rationes non sustinet. Quo ii autem pertinet ad diuinam perceptionem eo rum qui a creatutis pendent, statuendum esse exis imamus Deum Optim. Max. sculi nullo externe impellente seu excitante, nullάque propiij commodi seu boni
nee essitate , sed libete omnino, cieaturas producit, ita etiam eadem bonitate impellente, nulla autern neces iatate cogente, sed omnino libere, easdem creaturas Mea qu a cieaturis sunt cognoscere atque intueri, ea tamen ratione ut his perceptionibus, nullus seu me-
moti , seu coniecturi, seu prophetis vias aptati pol-st . s d singula, propita natui a tetenta , te spectu Dei, pissenti intuitu concipiantur, licet te spectu creaturatum pro unoquoque temporis instanti,sue prstetita, siue pi ssentia ,siue fututa stit. Illud autem antin id uersione dignum videt ut, huiusmodi diuin; cognitionis exereetide libertatem , data creaturarum libera productione , respectu illius co gnitionis intelligendum ella, cui sollicitudo aliqua seu adiplobatio aliqua associetur: eonstat enim hanc a Deo ommmno libere exerceti nouumque bonitatis usum continete, non autem absolute, ut se ilieet aliquod vere Ens, possit a Deo non cognosci: hoc enim euidentet
repugnat, haud secus quini si dicatur aliquid simul e se Se non esse. Nam cam nihil absque diuin et virtutis e tenso ne esse possit, aliquid quod actu sit a Deo ignor ii est impossibile. Haec omnia, Dei, atque illius Eceles s iudicio, qua decet reuerentia de humilitate subiicimus.
82쪽
quae primam constituit philosephiam, pars Secunda:
naturae speciebus praecipuis, quae eliciuntur ex contractioneptimae diuisionis ad corporca c AP V T I.
De corpere,quod ase , perse , ius mouetur, seu de primo Carti.
N seti et v et via est , substanties
eorporeas neque extenso te neque nu-
, meto infinitas esse, easdemque ad inui cem disponi, mutuasque relationes ad- mittere posse. Dat ut igitur aliquod cor i pus,quod ea ratione a se operatur , propriamque seu quietem seu motum exercet, via nullo externo corpore seu ad quietem seu ad motum perduei possit Sed illi prima quiescendi ratio, prima corpoteὰ mouendi virtus ac prima mobilitas, aptandae sint atque ad caetera omnia corpota pro singulorum captu itan mittendae. Qialid si non admittatur tale corpus inter ex. tera corpora primum,corporum series nulla eiset, scuti Entium ordo non sustinetur amoto communi simo omnium sonte idem corpus, ut empoti conuenite potest, roprias vires per se ae in se exercere potetit di exerceit. Ideoque non tantlim seipsum mouebit ac sustine bit, sed haec munia ea etiam ratione praestabit, ut, quatenus quiescit, sibi innitatur. & , quatenus mouetur, ibi transitum ae aditum praebeat. Hotum enim aliquo amoto,vel non operabitur vel a se non operabitur: indigeret siquidem corporibus vel sustinentibus, vel aditum praebentibus e extenso namque absque subilantiali vir tute,seu vaeuum dati non potest. Hoe corpus unicum erit: datis enim pluribus eorporibus quae a se, per se dein se ope tetur .plures coiporum ordines omnino seiuncti admittendi sunt, simulque assentiendum nullum esse absolute primum quod eonstitutam rerum omnia connexionem dissoluit ot si hoc eorpus vete unicum est,illi proprii simum erit a nullo corpore contineti, Ze cor pora omnia complecti. No eontinetur ab alio corpore, quoniam quae ab alio continentur,ab illo quietis ac motus rationem recipiunt, neque vere in omnibus a se o
Complectitur omnia corpora, quoniam corporum sities est unica.Si quis autem in totoget,quidnam supra hoe corpus,quod primum Coelum appellandum est reperiatur, rationis vi ad id nos impellente, admirabile quoddam, & a nostia intelligentia Omnino deficiens, respondendum erit,videlicet nihil quod ad corpoream naturam pertineat nam si aliquod corporeu repetitur, vel primum Coelum non erit primum corpus, vel plures eoipotum series constituentur , vel extenso absque substantiali virtute admitteda erit. quorum unum quodque reiectum est. Hinc colligit ut firmiigma illius quie, neque enim respectu totius moueti potest. Nam s ita moueretur, ab aliquo recederet, ad aliquod accede ret , & per aliquod transtet, at nihil datur a quo reeedere , ad quod accedere, de per quod transte possi. Praeterea tali motu admista, iam per se non moueretur,
neque sibi aditum praebetet, quod illi essentialitet con
uenit. Colligitur etiam idem eorpus vel omnino quiescere, vel moueri tantummodo respectu pallium. Primum admittendum non est quan uis enim motus bonitas oriatur praecipue ex noua mobilis habitudine quae in primum corpus non cadit, ipse tamen motus, ut est operatio ouaedam, ex se etiam expetibilis est, prasei tim dum nullum incommodum affert. Idem ex ptopita mouendi virtutis usu euenit, sne quo mouendi virtus ea frustra. itaque i Coelum nullum incommodum ex motu co- sequitur, ex neces tate mouebi: uripatet autem illud nullum incommodum pati.Nam, eum inter caetera corpora primum locum obtineat, plieissimum est, x ex via leo substantiali gradu constitutum. Itaque contra metate omni caret neque seu ab in ternis seu ab externis incommodum recipere potest. Quamobrem non tantum mouebitur, sed mouebitur etiam absque ulla iniet missione. Eadem enim quae admotum impellunt, ad eiusdem motus perseuerantiam eiunt. Deinde, i si primum eorpus mouetetur, nihil commodi certis corporibus afferre posset, neque illotutelationes ac nexus soli ere, quod rerum ordini manis ste aduersatur. Dato autem huiusmodi motu primi corporis sequitur hunc motum circularem esse , de corpus sphaericani figuram te serte. Quaecunque enim termi nantur figulis tecti lineis, dum circumuoluunt ut, ne cessatio egrediuntur extra se ipsi .ac externam extenso nem seu externum eorpus supponunt. Platerea sensti-
ea figura sinplicissilia ae persectis lima est: in Huditur nim unica superficie, iis undequaque est uni sormis , ideoque primo ae simplicissimo corpori aptanda est Ea
dena etiam undequaque liberam circumuersonem admittit , cum ouata se aliae figurae eiusdem ordinis, tan quam compostaeivni eam circumuolutionem patiantur, quae proprios limites non transcendat. Neque veto existimandum est , primum corpus ita sphaticum esse, ut interiora omnia, tanquam ui pat-tes, complectatur,sed ea ratione, ut ex parte superio: connexo , ex parte autem inferiori certa cum pi sun
Nisi hoc cocedatur, his quae superius constituta sunt aduersabimur. Nain nullum praeter primum corpus admitti posset. Necesse est autem intra concauum te connexum pri mi corporis, aliquam profunditatem dari. Nam extens virtus ut iam deitionstratum est undequaque exiccis nem requirit, neque ex sola superseie in diuisbilictare potest, cum praeseri im impossibile si talem sui di selem dari seu motui subitet. Si quis autem quaerat, an praeter figuram 8e praeter densitudinem seu talitatem, quae corpus figuratum necessatio concomitant ut, alia qualita,
83쪽
ptanda sit, ni sallimur, reponondum et it, Iucem tantummodo illi aptari pote: nulla quippe qualitas praeter Lucem ita ageti, est W absque receptione di absque vi
lacontrarietate subssat. Nulla igitur cateratum qualitatum primo corpor aptui poterit. Vtrum autem Lucem aliquam illi testa inesse asserendum sit, ex Alicologorum experientia aeeipiendum existi inanius. Ratio enim quae pet suade te videtur nullum coi pus coeleste absque allio dati, communis atque probabilis est, neq; optimis ae propriis deducitur. maproptet sensus lo-gissimae expetie litiae assert ion ibus praeferri non debet. icatu . corpus unumquodque nec si ario sens-bile esse: si utilem vetitas Entia omnia concomitatur: a sintelligibilis non est,necessitio sensum attingit ac sentiendum quidem et it hoe eorpus ab intelligibiliumna uia deficere re vete sensibile esse,non tamen ex pt prio lumine, sed ex propito tantummodo motu, accede-hus inseriorum coelotum luminibus . de quibus posti. I uni dicendum erit.Nam & Deus Optimus, cui hoc
prim corpus tespectu caeterorum corporum proportione teirc 'det,ex exterorum,quae ab ipso sum, intuitu
A x o prImo corpore, quod a se,per se, D iti mouet ut , ex tecta diutis endi methodo alia corpora corporea sue substantia seciusque ad. mittetndas esse conuincimur, donee, perculsi
snguli, huius diuisonis membri . sibi inuicem non ad . uersantibus, ad ea perducamur quae tespectu huius di. uisoni, indivisibilia appelland a iunt. Primo igitur illa corpora sese obiiciunt quae operantur non a se, sed per se ac in se. Haec quatentis per se mouent ut ac sbimet aditum praebent, ut ex iam con. stitutis patet 3 sphaerica ex necesitate sunt ae sphaeriecimouentut motu. itaque quan uis illorum motus ac quies desciant a simplieitate primi motus primaeque quietis: vere tamen simplicia erunt. Num ex viii cci substantiali gradu simili et constituentiat, neque ullum admittent contiatium: sphaerica enim ligura de sphaericus motus
conitatio eatent. Eadem vere cita in pei secta erunt ne
que enim imperiacium aliquod proptrum opusa ut per .ficere, aut per se ac i: i se exercere potest. od velo ad horum eorporum Hultitudinem ae emias attinet, nihil ex diuidendi methodo a se tri po te videtur. Quas topter enumeratione inquitenda erunt , huiusmodique enumeratio ex Assiologorum expetientia omne robur accipiet cui etiam insistendumetit, quantum ad singulorum C celorum di tinctione ς, polos. ac cutius, qui omnes opponuntur cut sui ptimi attamen, hane oppostionem nihil inimicum denotate. ed psallentium potius, seu amicorum sibi inuicem obuiantium seque inuicem amplexantium eon cuisus teserte. Ipsi vero inseriores Coeli ita tum primo
Crethrum inter se cohaerent, ut inter sphaeiam & sphaetam nullum interuallum detur lloe enim admisso, se- . ouet et ut dari extensionem absque substantiali virtute. besi aliquam substantialem virtutem corpoream motu carere atque inutilem esse. Quoniam autem in C elotum numero discernedo
Astrologi inter se disei epant, liberum iitibis erit illo ia a plexati sententiam qu lecem sphstas constitusit
D nquam sumine contonans his quae hactenus specula vi ti iumus: corporea enim, nobiliora praesertim abstra.
roium imaginem fortasse reserunt. Quamobrem,s ordine, abstractorum intelligibilium, quae 3 Deo sunt te die ad nouenatium numerum deducuntur, hisque Deus
Opi Max omnium autor, praeest ac denarium complet,ecit potibus coelestibus idem num eius salis probabili tet aptati pote iit. Itaque primum Coelum,prout lic t corpori corpora
respicienti obiiciet imaginem Dei Opt. tax. sit lique
proportione caeterorum Ccelorum v numquodque te
serti potetit ad unumquenque abstraciorum intellig)bilium ordinem. Si quis autem ii, etiam acceptis quae ab eisdem Astrologis circa singulos cir los anilia ad uet-tun: ur, seruata dignitatis set te, compat auerit lingulas , sphaera, friguli, intellectuum abstratiorum ordinibus, nonnulla soli asse intuebitur,qus non palum admiratio nis ac venerationis afferte possunt. Sicuti enim beatitudinum intelleeius , qui cliuinae bonitatis consumma
tam extensonem conspiciunt, amo: is vehementior svi correpti, Deo, ut rationi consontina est, ita adhaerent atque inhaeient, ut vix proprii intellectualis actus co natum aliquem emittere possitit. Simili ratione nona
sphaera, ptimae sphaerae proxima , ita illius velocissimis motionibus insistit, ut in pro p ij motus actu teddai uitat dissima ac pene immobilis. Dicunt enim hane triginta sex millium annorum spatio proprium motum per
Praeterea, se uti amoris vis , qua huiusmodi intelia rectus inflammantur . ex essectibus potius quam ex proprio intelligibili attingi potesse ita ipsi, non, si lotae
natura ac vetitas attingit ut non ea aliquo lumine sed e2 solo motu .
Rursum, quemadmodum intellectus reuelationum intuetur lucidi si me atque aptissime innumerabilia D iarcana, ideoque ex propria tum vitium debilitate ipsus autem diuini intelligibili, luce inenatiabili, pauitatione re quadam intellectuali trepidatione cui recte coniectare licet corripiuntur, ita etiam octaua sphaera, quae sim amentum dicitur, quaeque sute intelleratium abstratio tim ordini pi oportione respondet, stellis innumerabilibus vii sequaque fulget. & trepidationis motum exercet , qui eandem intetnam ite pidationem prout illius tia tutae conuenir) manifesti resert Hae vero non est undequaque lucida, sed obseuriora etiam continet: nam neque diuina lux eo pacto ab his spiritibus attingitur vi ipsi diuino Enti est conspicua. Id tamen ex eo etiam euenire credendum est . quoniam s lux per totum hoe corpus aequabiliter diffunde
retiat, eateto: um omitium luminum atque etiam motuum sensum auferret. Inter septem Planetarum spha ta . quae ab octava certo ordine coii: ineni ut, ae septem in t otes intellectuum abstractorum ordities, ii singulae singulis comparentur, eandem proportionem con templabimur. Saturnus enim diuitio tum fulcimen totum intellecti bus respondere videtur, lupit et his qui bonotum diui n tum elargitiones 1 peculantur, Mars iis qui diuinis illuminaiiones, Sol iis qui diuinas consummationes prae se serunt,at Venus diuinorum bonorum oblationibus respondebit , ex quibus diuinus praeerpue prouo catur amor: Mercurius diuinis excitationibus: post te-m4 Lutis, qui ad generationem maxime consert, diui
natum creationum mentes incitabit. Sicut autem vatim abstractotum conti actiones illorura numerum quam maxime adaugent , ita etiam Coelotum vites
ex multiplicibus sngulorum constitutionibus, altio-iumque dii antiis ac telationibus, immutata atque adaugeti compertum est.
Planetarum vero sphaeris omnibus conuenit Astris ins ni iii, ita tamen ut unicuique unieum astrum insit. illi etiam commune est, in propriis circunnuoluti nibus peti tendis octatae & non et sphriae xooeitatem longe excellere idque eo magis quo magis ab his sphsti, te edi ini. Quare ipsus Lunae circinii uolutio velocis sine eompletur.
Ex hi, autem fortasse eadem proportio demonstrat ut ad ordines intellectuum abstractorum. Ex eo enim quod stellas habent,illis intelligentiis proportione resipondem,quae respectu amoris a praestatio bus delieitit.
84쪽
Ex eo quod singule stan tam stellam habent, illos intellectus te ite videntur quia te uelationum intelle ctibus longe recediit. Ex eo quod velocius pioptias cit- cum uolutiones eo plent atque eisdem prout illarum patiunt ut vites sortius incumbunt vident ut responde-ie illis ordinibus abstractorum, quae cam longius a Deo durent proprios conatus pro distantiatum ratione nia. his intendunt.
At haec,uti Deo Opt. placet,lia re dicant ut de sint.
. Ario qua tam primo quam inferioribus f eoi polibus e caestibus communissimae En si lium omnium proprietates aptandae sunt, ex his quae hactenus speculati sumus sicile concipi potest. Quod enim ad illorum veritatem attinet, manifestum est neque pii mi Coeli, neque coelotum inserio. tum obiectivam veritatem ellentia litet intelligibilem esse, sed sensibilem tantum. Et primum quidem Coelum,atque Coelum illi proximum , sensibilia sunt non primo, sed accedentibus luminibus inseriorum Cce
lorum : caetera vero omnia ex proprio assto sensum at tingunt.
Sicut i igitur primi ae secundi coeli sens bilis velitas, sentientium plurimos subterfugere solet,ita in seriorum
coelotum obiectiva vetitas ex Propria vi senium videndi attinget, neque visum diligentius exercentes latete potest Comprehensiva vero eorundem veritas nulla m lmnino erit: intelligendi si quidem 5: sentiendi , it tute scarent. Intelligendi, quoniam illorum unumquodque lex plurium virtutum copulatione constituitur. Sentiendi, quoniam simplicia sunt.
Sentiendi autem virtus ut suo loco demonsti abitur)requirit mixtionem, mixtorum compositionem, certaque praeterea organa.
Quod , utem ad eorundem bonitatem pertinet,asse tendum erit ea nullius boni 1eu intelligibilis seu sensi bilis fruitionem expetere vel adipisci. Sed neque opposta mala aut ineommoda admittere possunt. Nam corpori sitiplicis imo, quod omni e noscendi vittute caret, horum unumquodque tepugnat. Euenit ob id ut horum corporum vis neque pio piis boni consutriniationem , neque protii mali declinationem piosequatur, sed dirigat ut ad aliorum bonuin , praestantiori quadam virtute mod crante , Deo se ilicet Opi. Max.tecteque insitu menti bonitatem complectetur,non quidem interni atque Deo utenti essentialiter coniuncti, horum enim unumquodque hiς aduersatur, quae circa praestantisimum Dii Elia demonstrata sunt) sed externi atque ei senti sit ei dis uncti. Neque tamen ob id allatendum erit corpora ccclesia a Deo &ab ast iacti, intellecti.
bus ea ratione moueti, ut ipla mobilis tantummodo partes tetineant: huic enim ea aduersantur , quibus comprobatum est corpus unumquodque ex propriae substantiae virtute motum parere posse, de ex propria extensione eundem tecipere ac sustinete. Plaeterea, si corpora e celestia quae pet sectissma sunt. ει a quibus exteta pendent, mouendi virtute destituuntur,nullum dabitur corpus quod mouere possit.Nam esne ut causa persectionem non excedit ,quod non tanium rati A sed sensui etiam aduersatur. Ea etiam, quae
circa abstractorum naturam enarrata sunt, eandem tin
tentiam destruunt: Nam si abstractis conuenit proprium munus per se& in se exercere, illis opposta operand: ratio aptati non potest. Patet autem his motum aptati quae neque per se neque in se operantur. Quanuis autem coelestia corpora de propriae substantiae virtute motui insistant, diuini tamen instrumeti uiuatita deeentissime sustinenti a Deo namque ita eonstituta sunt, ut diuinae voluntati ex interna virtute ministrent,
simulque diuitiam vi tutem illis , ectam egundant, i dii quidem humanis etiam insitumini, euenitet, si talia ab homine formari possent, ut ab tie ,llo contiactu humanam alte conciperent ae exerce tit. At instrumentalis caelorum bonitas eo praestantior fit, qud :psa calestia corpora sunt persectiora, de qu stetis antiori ait:- fiet deseruiunt. Diliguntur autem non ad Dei bonuri, nam illius bonitas est omnino in dependens, non ae bonum abstra et o ture.,quae nullius corporis bono egem, sed humanatum mentium,qitae corporeis adiumentis indigent, quibusque colpora omnia ut ex superioribu, pate ministrant Sicuti autem Deus praestantissima h e instrumen ta solus ae libere ex diuino consito produxit, ita solus eorundem vim concipere se ad usum deducere potest. Nemo ergo initati debet,homines neque stellatum multitudinem numerate,neque cur diueisaeae ita dispos tae si tormionem asset te posse. nam , quae ex diuina v sntitate diuinoque eonsilio perficiuntur, ab huma amente absque te uelatione cognosci non possu C h. t IIII.
De Glisam ex IZentra ac duc Iione I e v x i ptimum caelum caeteris omnibus cot-potibus praeest, ita illius quies omnibus quiescendi rationibus , de illius motus omnibus motibus praeerit. Iraque ex illius quiete, quae vete absoluta est eomnis corporum commenlutatio de loci tatio omni, deducenda erit, Ze ex illius motu, qui
omnino est libet,velocissimus,ac omnino vni tormis, mnium motuum commensuratio de Onanas temporis ratio eiquet: recteque ob id sanciendum est,hoe primum corpus quod vere sibi innititur . ea ratione exiliete ut ei pioptia extenso ne sibi sit locus , de caeretis omni bus e xtenonibus existendi ta loci talionein impat-
Et haec quidem ex Geographorum petitia aedili- , gentia facile confirmari possunt. hi enim dum loeotum distentias docete intendunt , nih)l aliud definiunt
quam gradus quosdam tanquam immobiles conceptos, longitudini, ae latitudinis, ex primo corpore primaque extentione deductos. re recte admodum: nam s Locus nihil aliud est quam corporum extenso, quatenus exietatione ad aliquod immobile mensulari potest: ceriatus locus mitis aliud erit qua certa ae immutabilis commensurabilitas te spectu primi cxistentis, prout immutabilis est, seu ut talis concipitur. IQuamuis autem Caelo tu in inferiorum unusquisque primi oli existentiam imitetur, ex eo tamen ab illo deficiunt, quoniam illorum existentia terminatur a pii mo caelo, seu immediate seu mediate. Quae circa eiusdem primi corporis ae eae telorum Caelo tum durationem exquirenda e sunt, recte demon- 'litari possunt ex his quae superius con saturas , . mae enim ad illorum exordium spectat nouimus nullum aptaetet primum initio ea te te. Patet etiam caelestia cor
pota incepisti non pet motum qui ab illis oritur, sed
per creationem. nam , qua complectuntur viri eum
gradum substantiae , eet sola creatione oriri possunt. Quod longe euidentius est in his a quibus primus mo
Quamuis autem caelestia corpora neoue internae neq; externae oppostioni subite iantur , vereque incorruptibilia sint, illorum tamen perseuerantia in Euxu consistit,
Itaque afferendum videtur illorum usum termin in aliquem recepturum: illotum siquidem quae per mot mo petantui ae tempore mensulanuar , stu ins ex succes
sone perfieiturineque vita illius pars, distinctim acce pia, perfidia censeri potest. ea enim quae persecta sunt,
vere consummata sunt, neq 'ua iaccessi ne ad consummatronem tendunt.
85쪽
Quapropter, sic in i m inis munia sustinent, ita ea quae successiva sunt, ilibusq; accessas de recessus essentialiter copulamur, ton vltrini finis , sed medii, ultimo fini desei utentis pates asiluimini. Cum igitur mediora, ii deseruientium Oonitas ex finis bonitate sit consuin manda,inani sesturi est, caelestium corporum fructum ex tellium agitationum fine consummandum elle : nacenim non admin , van P omnino id exquiret et ut quod
'Neque . et ad 'd declinare licet, ut dieatur bonitatem,ouam caelorum effundit Virtus, in unoquoque tem pore ea catione persectam esse qua totius persecti periecta partes peltationis vocem ac vim admittunt. nam uae ita pei secta sunt non recedunt,sed permanent. Praeterea, si totius successioni, conluminati O mi da. tur sed corporum caelestium motus in infinitum exten ditur, neque totius, quod numquam et it neque par- ium, quae e suo toto persectionem adipiscuntur, bo. admitti poterit, idque ed minus quoniam, infiniti partes n. dantur: dato enim infinitum pariet habere,
illud fimul finitu & infinita appellari potetit. Nouimus etiam c. . . ora caelestia continere bonitatem, quae
aptati poci Mumento non intrinseco, sed omnino es trinseeo. iurens igitur horum institimetorum usum nunquam de tautum, simul Se instrumenti naturam destiuet de desectum aliquem in artifice salebitur quasi opus suum perficere vel non pol sit, vel nolit,vel nesciat. Tetiam eo iuuent quae superius circa tempus constituta sunt daretur enim tempus quod simul de sututum es de non fututum , quod haud secus repugnat quam
Hrious aeteritum de infinitum esse de rei Lapriteri tum Quanuis autem,dum corpota caelestia mouentur,
quiescant. de primi caeli motus sit omnino
fimo lex de uniformis, non tamen inferreaicet caelo tum in semper eundent esse . nam caelestiit laminum, ex ovibuς uniuersi moderatio oritur , nulla cli quae s. Ea dem etiam ob inde su entes caelestrum motuum agitationes nouos semper intuitus exercent, neque si Alito Iogorum rationibus acquiescenducti eosdem unquam
videtur longe firmiora reddere ea quae de
proprium nunquam consummate, agentis imperfectio-
'Timnes vero his oppositae , acceptae a temporis natura cui terminus omnis repugnat,& asphaerica caelorutou iei e pio ac fine cdrere videtur, non tantum
uiui e .l etiam omnino nullae. nam superius v. - una est tein poti quid ii, ut est tempus , terminum non
'aptari quoniam iunxit ut a motu, quaten res perseuerat, dem tempus ut te ipsa a motu non differt atque in o.
M i hirui ta dest: i pol se. Neque huic velitata
humanae conceptionis infirmitas , quae non iacueta illud ante quod tempus omne pr cedit, seu ill a ta inuo a temporis consummationem resuri. nam idem exuerint ut in conceptu illius supra quod caelos omnes transcenditi N in conceptu aeternatatas cui omnia
Hetit ac fututa praesentia sunt ac indivisibili collacta,nec non multa alia quorum unumquodque
t pio ne ouc fine caret. Et hoc quidem satis cumuolationum repetitionibus, qua
nullo modo admitti possent, si sphaerae absolute princi
pium ac finem refugeret. Dissicultas igitur vel E circa numerum versa tui: qualitur enim an dati possint infinitae circumuolutiones, seu respectu praeterati,seu respectu futuri, seu te spectu utriusque: quorum , numquodque ex propriis defini
De reli os e 1 mer siti proprietatibu, Gistram. . I s circa calorum exictelium ae durationem ite constit utis, ni fallimur, quamlutissime de ducentur ea quae de illorii unitate, perfecti O- ne, pulchritudine, interno ordine,ac relationibus tum intonis ium externis, exqu1tenda essent. posto enim, lixe corpora cognitione calete, primi piaecipitique instrumenti bonitate piada: a esse, eadem respeetu totius esse immobilia, te speetu patrium indesinenter
moueri omni interna externaque contrarietate calete:
facile colligere licet, caelos ipsos ex piopitae vititatis vi omnia quae ad instrumenti persectissimi natu tam perti nent non quide indivisibiliter, sed in dissolubiliter continererex perseetione ad proprium munu, exercendum, Deique virtutem tum reciprendam, tum ei tandendam, quam optime dispositos esse: ex pulchritudine summam ad eadem exercenda propensone uritque ad proprium
actu ira proportionem externe etiam obiicere posse: ex interno Oidine Loi unde quaque consontis esse: taleoque prout non cognoscentibus conuenire potest, imaginem quandam referre eo tum quae cognoscunt ac in proprio Esse, excitatione, pei sectione, bono.bonique si uitione conquiescunt. Ex his vero sequitur,eadem c flestia corpora aptissit ita esse ad caietotum corporia, pio ut uni uiaeuiusque natuis Fonuenit,constitutione ut, dilectionem ac dispost 1Otieni cor . luminandam. C A p v i VI.
De corporeis mitia i , sera neri a se ineque perie, sed inse
O s i speculationem primi Mobilis, quod
operat ut a se pet se S: in se necnon caelorum inferiorum qui per se& in se mouentur: ad illa deueniendum est, quae in se tati tum ope tantur, non autem i se nec per se. Hotum virum quod que,quatenus in se operatur, prout proprio Didoni conuenit, persectum erit, motum aliquem patiet, ac sensum aliqua ratione excitare poterit. Quatenus autem non operatur per se, dum mouetur, per aliud corpus transi bit. Huius igitur ordinis plura corpora admittenda sunt. nam , si unicum esset, necessario mouetetur vel per caelestia eo epota, vel per vacuam extensonem, vel per se, non quidem ut corpora calestia , quorum unaquaeque pars mouetur, sed quoniam pars quiescens parti motae aditum praebeat. Horum autem nullum a ittendum est movimus enim caelorum figuram dis tun,' non posse, Se vacuam extensonem ex communi letum disposito ne non dati. Patet etiam, admisso, hoe corpus unicum
esse . necessatio illud esse simplex ae omnino vniser me. Nulla igitur ratio adduci poterit, cui partium aliqua diu ei stiloge vel ab aliis partibus, vel ab ipso toto in
At ii plura stit huἱus ordinis corpora, cum illorum vnieuique si propria se per aliud corpus mouere, eisdepto pilum erit corpori alteri se moueti aditum prabere posse. Eotum etiam aliqua ex necessitate ei t smpliacia quae pluta et sit: quemadmodum enim nullo existen te simplici nulla sunt composita,cum composta ex sinisplicibus constituamur,ita dato,corpus simplex unicum esse, cogimur reiectam amplexati sententiam, unicum
86쪽
scilicet esse huἰus nidis is corpus: nam ex unico simpli ci coni posta otiri impossibile est. His autem se constitutis sequitur, horum corporum v numquodque non ta
tum pronum esse ad mouenda 1 e , sed etiam ad quiesce dum post proprii motus consummationem: sinplicium siquidem motus necessatio simplex erit di te eius. nam cum oriret circula tem 5e rectam lineam simplex lici ea
non detur , praetet circularem ac retium simplex me usdati con potest. quonia motus citculatis caelestibus cor potibus conuenit.
Hae igitur quatenus sunt sinplicia mouentur motu tecto. constat autem lineam te iani di motum tectum, in his praesertim quae a calorum sphaetis eomo te hendu-tur, in infinitum extendi non posse , sed necessatili terminari ex vina parte a caelotum circuni ferentia, ex altera veto a calorum tentio. Itaque, siue a centio ad cit cum serentiam tἴdani, sue econtra a circumferentia ad centrum, licet tota hae linea illis percurrenda esset .pos motus consummationem ex necessitate conquiescent. neque enim dicendum est motus hos indeficienter te peti. nam tales motus cum ab opposto ad oppositi tendant. vetὰ oppositi sunt, neque eidem mouenti limpi ciconuenire possunt. Hinc colligitur,liorum corporum unumquodque vere pas, ibile, atque etiam corruptibile ac generabile esse. scuti enim ea quae in motu proprio bono fruuntur, semper mouentur, ita ea quae nori semper mouentur, in motu proptio bono non fluuntur, sed ab illo dictant: ideoque per motum ad illud tedunt, ut eodem post ino-
tum de in quiete fluantur. At hoc nihil aliud est quampas ibile esse simi sque coiruptibile , nam passibilia O mnia coituptibilia sunt: talis si quidem passio oritur a
coxi ratio pia sit tuo. contraria veto postiua se inuicem expellunt ac corrumpunt.1dem demonstrari potest ex motuum opposito ne nec non ex his quae circa caelesta coipata dicta tu eie. ea enim quae ad oppositos motus essentialiter prona sun ,sbi inuicem essentialiter aduersantur,ti: caelestium coi. porum instrumentalis vis dum circa inferiora versatur, illa intuetur tanquam materiam. Materrae veris conuenit, mutationi, destructioni, ac nouae constructioni sub iici. Ex his deducitur, talia corpora ita simplicia esse ut ex unico gradu substantiali non tonsistant: ea enim
quae ad inuicem opponunt ut necessatio conuenrunt an genere.
Itaque illorum unumquodque ex genetico S ex spe- eis co gradu constituetur. Et hi quidem gradus plute, erunt seu pauciores, prout haec corpora erunt seu sim plicia, seu pluribus paucioribusque rationibus compo sta. sicuti autem caelestia corpora, quae in se 'iudem e etcetu aed non ad proprie te licitate, ut abi iacta intes ligibilia , bbabit tactorum intelligibilium pei sectione defiei ii ret: ita haec coi ruptibilia a calor uni dignitate i e. eedunt. Caeli enim cum snt 1imniines ab omni labe cor ruptionis, ad aliorum diligunt ut bonum. corruptibilia veto ob propriam conseruationem videntur ino iacti. Naturae si quidem ordo exposcit, ut ea quae interne imperiacia iunt proptiae impeisectioni utcumque ine leti
Quot nam autem sint holum corporum spe ei es, quid ue illatum unicuique conueniat, nobis in praesentia speculati iaciti licet: in logicis enim sancitum est, ea quae in reali ut adii communiori conueniunt,via uoca esse, propriamque diuidendi rationem exquii cre, ex qua scientiae distinctio olitur. Haec igitur alteri scienti deman danda sunt, naturali scilicet philosophiae, cuius etiam patres etiant . communiorum proprietatum , ut singuli, aptant ut, doctii iam aliarte.
A veio prosequentes, vae nostrae huic conte-plationi sunt propria, ae a corporea deduce inui suae per se di non iue ope iatur. Hac, ut
coiectare licet ex his quieti ea simplices vit ut ex simili dii tentia conuituta, Elaitauimus,nihil aliud sunt qua in liriectiones seu impie irines , seu inqu-xu virtutum tam fimplicium ae liueligibit uni, quam
non simplicium, ac cotro talium cor phteas naturas attingentes.
ideo auum simplicium etiam ae interie ibilium ab- ista totum iniectiones, seu impie lonεs, seu in fluxus,
quatenus corporibus seu corporeis infiguntur, eo p ream naturam aliqua ratione recipiunt, quoniam receptum omne secundum recipientis natura ex necessitate
recipitur. Ideoque , scuti id quod in se est in diuis bile rudiuisibiliter recipit licet diuisibile aliquod tecipiat, ita illa quae in diuisibilia de extenta sunt, diuisibiliterre e tense semper reeipiunt, ite et indivisibile aliquoia
recipiant. H e tame ea ratione ad mitenda sunt, vivi, non lateat no telum ella,sed essendi modos tantum. Poimmutati neque enim inditiis bile, dum adii . li cecipitur, indiuisbilem naturam teiicit, sed i en, indiuisibile modum diuis bilis exereet simul r ratione diuisibile ab indivis bili te cepi uiu, manens h. bile, ad m- diuisibilis modum deducitur. Si quis utite his allentiti detret et, hic fateri cogetur vel nullam intelligibillum ad corporea, ae corporeot si ad intelligibilia i lationem adiu exerceri posse. vel illo tum vini, quodque simul At diuisbile & indivis bile esse: quorum primum ritum Oi dinem disrumpit, se eundum contraditioiia simul asi mat. sciendum tamen est , quammaxime inter se distate. ab alio recipi de alicui pisentem esse. eceptio enim ad
virtutum copulationem atque associationeini h icumque
perditi D, ideo': recepti modia immutat: I lentia veto,s sola sit, nullam allociationem viatur inue c putatione parit, ideoque neque tem neque ciliandi modum
Sed aggrediamur iam contemplationem harum in. lectionum .seu iussu aeuum, seu impressionum, prout exercetur circa corpora atque ex receptione pendet. Primo vero statuendum est illas esse praes alissimas,quibus Deus Opt. Nax. atque abstracta intelligibilia I eo a Llisrentia attingunt exercentque corpora caelestia, pisci pue veto ptimum caelum. Hi quatenus lac recepis, ut nostra est sententii, Communis Natuis vim colli tui tisimplicem enim est ilium corporum virtutem ea rati ne illustrant, oborant, atque adaugent, vin D tantiam inferiora simplicitet mouere & ad insutiora propria lumina dissuti de te possint, vel umeri .rin his commotionibus ac iit adiationibus patiant omnium generabilium consummationem ac conseruationem, prout viiii imi usque natui s conuenit, idque ratione ab illa non dis,i mili qua inllium eta quo tum sottasse vis solam inciso nem intuetur dum ex arti scis virtute ex et centur non tantum inciduntsed pulcherrimas etiam imagines sormant. Hse tamen caelestium corporum vas tum cere non potest ad generationem seu humani corpolis, seu allio. tum animalium, quae ex sola propagatione n ny ne antur. si enim sufficerent, earundem spei iti ira inuruidua iam senita talem genetationen non praecederent, seu certe non necessatio sed sola csso iti victu te. bsque Iloeotundem concursu, hae species oriri possent, ha d se cus quam species impei seditorum non viventium, vi uentium,& non sentientium, viventium,ae ientietita u. At cum non otiantur . colligendum eii constitutio nem harum persectiorum specierum, human que praesertim, ascribendam esse causet ordinis pis stat otis. Deo scilicet Opi. Max. neque enim alia ratione sussciens it latum causa asserti potest. naim, si asset at ut este ilia eo pora aliquando aliqua tacete potu illa quε nunc no po fiant, quae tendum et it quisnam hanc virtutem ad opi stantem illis ademetit. Id certe Deo ascribendum noti est. nam Deu tuo tu operum no p nitet. Non abstra.
ii, intelligibilibus, ius omni inuidia caret, neque Dei opera immutate pollunt. Non e poribus coe-
87쪽
pibus suae proprium natum non intendunt, neque diuina dona abnuunt, sea repellunt, ausque omni eligendi virtute destituti tui Non inferioribus corporibus , ob easdem causas atqui etiam quoniam illo tum vis ad cot pota caelestia non e tenditur. Neque etiam ad id deue niendum est, ut dilatur harum specierum praestantioruptima exordia censtitisse ex aliquo stellatum aspectu praeterito mam nallius constellationis vis ea essicere potest, quae pertinent ad uniuersi persectionem: sed se uti partialis est ita etiam partialiter immutate solet. Constat autem litium specierum Esse pertinere ad bonum vniuc homnἡmque praecipue , qui caetetorum o
si 'rox, non tant lim expelluntur encie n. tem orporum caelestium virtutem, quae diui-
diffundit vim, sed ipsa etiam proprias vi.
I tes exercete atque ita extendete solent, vi communi Naturae vi accedente ad inuicem agant L pa tia iit ut . ac multa alia praestate possint, quorum explieatio ab ipso naturali philosopho petenda est. In praeseri
ita tamen silentio demandandum non est. inter has externas corporum impresiones motum in loco primo exerceti,hunc que ut ad aliud extendit ut corpus, per co.
tali uiti fieri. impostabile quippe est , corpus corpus naci uere, nis ipsum attingat, vel certe aliud corpus quod ipsum tangit. Illa vero seipsa tangete dicimus , quorum extrema sunt smul. Post localem motum sequitur motui in passibili qua .
sitate, cui conuenit Alterationis nomen. Haec, quatenus
pendet ab alterante, Actio dicenda est, quatenus ab al. tetato recipitur,passo, Actionis tamen ac pactionis no . mina aliis etiam productionibus ac teceptionibus aptati solent. Post ultetationem sequuntur corruptio At Genera. tio. Harum unaquaque versa tui circa formas substan tiales,seu proprias seu communes, quatenus repelli seu
infigi possunt. Itaque caelestium corpotu virtuti diui. niori praeeipue alcribendae sunt se in instanti fiunt. ipsa igitur generatio vete nihil aliud est quam transmutatio de non Esse id fisse,nullo sensibilite manente, vi subie cto : illi siquidem tantummodo subiicitur virtus substa tialis comunior,quae in seipsa insens bilis est, atq; ad te igenita substat tale Etse,tan qua inconsumma tuad cosum matuti deducenda est. Patet aute in nullam generatione absque aliqua corruptione exerceti. nam corpus absque. . proprio gladii substantiali non dat ut, ideoque inducto
nouo substantiali gladia tanquam constituente ,Ir iote eonstitutionem ainoueri necesse est . nam duo gladus substantiales eidem, tInquam illi pio ptis, conuenire
non possunt. Praeter dictas mutationes, datur etiam motus in qua -
titate, ure generationem praecedit de sequitur. Ptior ta men impet sectus admodum est: oliti enim scitet seu ex sola set mentatione , seu ex plurium collectione. Po serior veto est longe persectior: nam tem eandem se cundum omnem dimensionem adauget. Quapropter his tantummodo conuenit quae ex interna vitruae se ipsa' ad persectiorem statum pet ducere possunt . externa siquidem attrahunt, eaque non tantum ad sui meteonset uationem immutant, sed simul ex eorundem aecessa sei psa ad decentiorem magnitudinem dirigunt. Hotum' entium proprietates coinmunissimae ex naturali scientia dedit enda erant nam pro agentium ac recipientiumani state diuella sunt.
rarare seu deprima Cr omnium G tim Miseria Li i u diuisonis nostrae differentia proponit illud corporeum,quod neque per se neque
in se proprium exercet munus. Hoc recipiendi vi praeditum tantum esse , ipsumque recipiendi actum illi tanquam proptium munus conuenire manifestum est: corpora quippe omnia, quibus agendi
aptatur vis,licet moueant tantummodo,propriam agg-di vim ad aliena non extendunt, nisi prius eandem in se reciniant atque in se agant. Simul igitur praedita sutit
substantiali virtute qua in se agere possint past bili
qualitate qua agant in externa.
Corporeum vero, de quo nune est sermo, sicut in se non agit. ita neque in alia agere potest, sed iecipiendi
virtute tantummodo plaeditum est. Itaque inter careta
corporea imperfecti stimum obtinebit locum: omni si quidem perseetione dest tutum erit: nam ea quae adsunt non recipiuntur, di recipiens a recepti virtute necessa. id est denudatum.
Constituetur igitur ex unico gradu substant;ali, ex ipsa scilicet tecipiendi vittit e quae unico substantiali, gradui aptatur. Itaque,s praeter hunc alius gradus substantialis illi addat ut, quaerendum erit an virtus, quae possetiorem Gadum constituit, actionem vel passione
respiciat. si dicatui eam esse virturem agendi, hoc ima persectissimum eorporeum proprios limites egredietur, atque ad superiores ordinee deducendum erit. Si veto est virtus recipies di, coni idem a priori vir tute praestetur, virtus sus Gaddita inutilis omnino erit, quod Natura non patitur. Praeterea impossibilaea, horum staduum copulationem pendere ex eorundem graduum virtute. hoc enim admisso, fatendum esses hos gladus agendi vii tute praeditos esse, seu virtute aliena ac externa. quod deiectinus: sequeretur enim eo, ab inuicem disiungi posse, nam, quae copulantur virtute alte rius ex sui natura dissolubilia sunt. Asentiri etiam cogimur, quatenus hi gradus essen tialiter copulantur,illo tu alterum esse perfectibile, alie-rti veto petfieientem. ea nempe quae aliter associantur, ad rei constitutionem vete non pertinent. at funus alia terum perficit,patet unumque eiusdem ordinis non esise,sed alterum recipiendi viitutem continere. Hic igit ut tantummodo huic impeti celo corporeo vete aptabitur. Haec autem substantialiter ieeipiendi virtus necessatio e qam extensa, seu quanta erit, ita iameti vi si mnino indeterminata, tum ratione figulae, tum ratione
dens ac rati s enim certassura vel certa ,seu raritas seu densias hane egentialiter consequet et ut, satendum es set eam sibi ipsi essentialiter impedimenta alsette, ac se ipsam essentialiter destruere: patet siquidem ea qua cer ta aliqua vel figura, vel raritate, d Estateve essent taliter sunt pridita, aliam vel figuram vel raritatem densita timve absque torius corruptione admittere non posse. Praeterea a gendi virtutem complecteretur. nam quae certam figuram, vel certam densitudinem raritatemve corinent, grauia vel leuia sunt ac agendi vir rutem exer cent. Et haec quidem eandem vim habent respectu cae teratum qualitatum . quemadmodum enim assentienduest hane impersectissimam corpore itatem aliqua vi prς ditam esse, qua qualitates omnes recipere ponit: ita ad mittendum non est illam certa aliqua qualitare essentialiter affici. hac enim ei adiuntia, de agendi daretur
virtus & caeterarum qualitatum receptio destrueretur, quotum utrumque huius corpore iratis naturam immu tat ac destruit. Horum autem omnium concursus,sub
stantiali, , idelicet gradus,imperfectissimi receptionem tantummodo exercentis,quantitatis ac qualitatis,cuiuncumq; ordinis indeterminatae, imperseelissimam quanadam naturam constituet, cui primae ac communissimae Materiae nomen ac munus apta tui. Haec simplieiter aeset se cons stete non potest : communiora enim aco .mnino in determinata , quae ex certo reali gradu consti tuuntur ae v niuoeam conceptionem admittere solent,
absque speciertim subsistentia te ipsa non repetiuutur,
licet seiuncti inconcipi posivit,impossibile liquidem . si
88쪽
corpus liquod actu repet ii , quod ad certam aliquam determinatamque speciem non conetrahatur , se uti etianeque ulla extenso datur, quae seu propria seu aliena s. ut a no terminetur, atque etiam ad certam aliquam vel ensitatem vel raritatem non deducatur. Idem qualitati ac caetetis omnibus conuenit: dato enim horum aliquod ex solo communiori gradu pei se existere, illud simul & determinatum N inde terminatu esse admittendum et t. Et haec quidem his consona sunt, quae circa corpora generabilia ac corruptibilia supelius innotuere. Itaque de illa ex his S: hie ex illis demonstrati pollunt: scut enim materiam primam respicietes sacile intuemur ea quae ex illius potentia educuntur,nihil aliud esse quam corporum generabiliu ac coti upti bilium formas, proprietates, re accidentia se ipsas cot-
iuptibilium sotinas attendentes materiae nec ei sitatem conuine imus. Ea veto memoria tepetentes quae de caelestium eoi potu natura enarrata sunt, assentiri cogimur primam materia, quam etiam generabiliu ac eo. iustibilium sotinarum recessum nominare licet, neque cor.
poribus caelestibus subesse, neque illorum formas ulla ratione recipete posse. his enim admissis sequeretur caelestia corpora constite non ex unico substantiali et aduessentialiter persecto , ut superius dictum est sed tali emex duobus,ex eo videlicet qui csteris corporibus omnibus communis est: de ex altero quo proprium uniuscuiusque caeli constituitur Esse. Hoc autem posito, sat endum esset corporeum de ipsis non an .i logice, rut iam co- lstitutum est. sed uni uoce praedicari, simulque ipsa cae .llestia corpora generabilia ae corruptibilia esse, quod manifes in salsi ratem continet, cumptae sertiminueniri non possit seu in quod,seu a quo cortum pantur. Generabilium vero ae corruptibili si sortitae ac qua-llitates,dum primae materiae associantur, ea ratione asso-leiantur vi substantialis materiae gradus, ae reliqua quae ipsum essentialiter concomitantur , potentiae ac perse. ii bilis partes sustineant: sum a veto ac qualitates spe. cis , actus ac perficientis munia exerceant. Qua propter id quod ex horum copulatione oritur, est vere ac essentialiter unum, ea tamen ratione ut materia, dum certam aliquam so imam recipit, non amittat propriam aptitudinem ac propensonem ad alias omnes formas corruptibilium: hie enim essentialiter illi aptatur,ei deniq; novatum formarum indelebilem appetitum imprimunt. Et haec quidem in causa sunt,c testium pisiertim corporum virtutibus ad idem impelletibu Pt nulla corruptibilis serma ex eommuni Naturae dii postione
materiae indisti lubiliter inesse possit.
Asserendum tamen existima inus hunc materiae primae appetitum aliquando ad satialitatem deducendum esse, simulque generationum ac corruptionum cursum
consummandum , corporii inque contratietates ad concordiam reuocandas. cam enim corporea omnia homi
ni des eiulant, hominum natura ad proprium bonum deducta, extera etiam, prout unicuique conuenit, ad optimum deducenda esse credendum est. Plaeterea ta-tiout con onum non est naturalem appetitum ad saturit item non diligi, sed in infinitum protendi,& naturalium discordiarum usum terinino similitet carete 5: ad pacem non perduci .praesertim cam a talibus assertionibus nos vehementissime teuocent ea quae de ei lectium motuum consummatione nuper sancita sunt. In hi, veto materiei ac formatum copulationibus ipsa materia vetὰ elAcitur & vete recipit, diuerss tamen rationibus. nam s totum quod recipit reseratur ad
totum quod reeipitur, dicendum est materiam esici: id siquidem quod impei sectum est emcit ut persectum. Quod si idem totum perseiendum reserat ut non ad totum recipiendum, sed ad substantialem imam euad aliquod accidens . aptius dicet ut materiam recipe te
quam essici, eademque smili proportione seruata )euenient in dissolutionibus Communissimae primae m. teriae proprietates caelorum proprietates imitari viden tur,ita tamen ut ea pi oportio retineat ut quae Iubiecto conuenit dum cum parat ut proprio eiscienti.
da erant ita explicatae sitit. Dio tamen praeterea praelianda videntur ut non .a haec contemplatio iecte colammati possit: varii nempe essendi m di, qui entibus aptati possunt, pro vitibus exi . andi
sunt, entium iam per cut solum mutuae relationes mu- tuique concutius prout huic contemplationi conuenit. perquirendi atque enarrandi. Essendi modi dii otum ordinum videntur esse. Primus conuenit rebus, ut sunt in tuis causs. Secundus elidem
aptatur, ut sunt in seipss. Ad ptimum igitur ordinem pertinet ille Essendi modus quo Entia omnia repertu tui in Deo ut est omnium fons. Hie vero haud secies meipressibilis est quam Deus ipse sit inex bilis, mntinens tamen atque ideatis appellari se a reminens,
quoniam Entia, quatenus in Deo sunt. t rii incausa, nihil aliud sunt quam eadem diuinae dentia omnia supereminens: ideatis, quoniam sngula entia diuinam
naturam, tanquam omnium eaeemplat, utcunque rese
tunt. Et hic quidem essendi modus Entibus omnibu, couenit,seu incorruptibilia seu corruptibilia sui. Huic adduntur .irtualitae potentialis essendi modi. Hi autegenerabilibus. ac coiiuptibilibus entibus tantu modo iecte aptati possunt. his eni in ectentia litet conuenit te- petiit in materiae potenta a,ta in caelorum virtute diuitia vim effundente.
Iidem tamen essendi modi ad Fntia incorruptibilia
atque ad eadem Entia cornuptibilia, alia qua dem ratione extendi videntur, prout scilicet horum entiu unumquodqie ea seu producere seu recipere potest qua per se operantur eis no in se, influxus videlicet varios Entium tum intellectuali uiti tum seu ilium. nam hi etia, quatenus tecti' possunt, in potet a quodammodo sunt: de quatenus suimet effusonem admittunt, virtualiter existunt in his quae tales etsi siones exercent. Essetidi modi secundi ordinis. quos aptati diximus rebus ut sunt in se, comuni sortasse voce te ales seu sor- males appellari potet unt. Hi a superioribus distinguuntur,quoniam ex his ipsa entia cella ac realem denomia nationem admittunt quod ex nullo superiorum euenite inanilesium est neque enim aqua in propria frigiditate eoussit ut a calida dicenda est, lacet caliditatem recipere possit. Caelum itidem calidum recte non appellatur, licet caliditatem inducat eamque virtualiter cotineat.Si uis enim ex virtuali re potet tali egendi modis cetiam enominatione collige te velit, is eidem subiecto vitilque oppost Otum alctabet. nam potentia , quae sumit ut a genete, utrumque oppositotum indistincte respicit,de caelorum virtus vitumque inducit. Re ales vero ac sol males essendi modi,tot ordinum
ei ut quot sunt entisi corruptibilia speciei ac disseretis
C et XI. Deformarum marem tum, ex quisus oritur rem us essendu reo , rasis,natura ac digeremus, a se nati essenas modo. VO A M vero circa virtualem, sermalem ac potentialem rei si generabilium essendi modos, plura occurrunt quae non parsi dissiculta tis costinet, i in his discutietis e sciamur paratiores , animaduertendum videtur, ea quae a leatura& ab arte fiunt, opposta quodammodo ratione fieridum aliquid a Natura fit, aetus ut est actus praecipue eLfi. ienti caelisum videlicet vittuli, ascribendus est , reidem actus, plout certus, seu talis actus, materiae debetur. In his quae alte sunt oppositum euenit. '
89쪽
am actus,ut est actui, otinetur a subiector re ut est talis actus esiluit ab aftsce. vitiamque exemplis clarius apparebit: p:tet squeem , dum itinis natui aliter eale facit , caliditatem, v ab igne effviente emittitur, eantem, ac vi reeipitur eu ab aqua se ii a ligno ,leu a serto,il recipientium duersitatem, liuet sani reddi Econtra, dum ab nitisee aliauid format ut ex ligno. certa forma, prout est cella, stifici debetur:& ut est forma, debetur
ligno, artiseqs uidem ligni aptitudinem ad plui imas armis suseipi ei das ad certam sormam contrahit, comamen hae scit ma quaecumque illa st, ideo actu si quo iam ir m lignum actu est. At inquirendae sunt causae cur haec in iti naturalibus quam in artificialibus ita se abeant. ld recte set , subiectorum & agentium disse
. ratiis, prout conuenit, animaduersis.
Patet artificialium subiecta catere omni interna pro-ensione ad id ieeipiendum ae fouendum quod ab ex-rna virtute inducendum est: Rerum velli materialiu, etiae inesse summam propositionem ad formam sibi conι- complectendam. Constat etiam in constitutionibu etiam artis ci alium agendi vim pender non ab ara sed ab artifice: cuius fgnum est, qu . iam attifice i. optio a tu non periistente aliis opus
uomittituro e lare iam inducta vartutem aliquam con
nent adestera co . . luminanda. In naturalibus eeon
tra: ars ipsa quae etiam Natuta est, litiscis munia prae latataque, licuit opus inchoatum facilὰ non inter init. titio,ita ipsa ars, materiae subit Le aliqua ex palle iam infra, operis consummationi deseruit . ex quo etiam sto Naturae ope ,quanto magis Ad finem accedunt . tanto Velocius ad illum properent Hine quat ut iis inaceol.
gere licet, e subiecto ac sol a artis aliquod vere de uentialitet unum otiri non posse nam neque subiecta: d Grinam ieeipiendam repetit ut propensum, neque gens propriam agendi virtutem in subiectum iniicit: ex Naturae vel 5 subiecto de ex forma iecepta constituiuoddam vere de egentialiter unum . nam materia ad num propensa illam amplexatur, de solitia agentis, lineontinet: hade enim vere nihil aliud est, quam communis Naturdi agens vis ad cet tum aliquod contracta
cenae materiei parti, qua ad idem essem illit ei in prona mei ne adluerens. sicuti igitur facile assentire licet, itificialium sol mas in subiectis quodammodo latitateae ab eisdem educi: ita id respectu telum naturalium
omnino abnuendum est admissa enim iormarum natu- alium latitatione, illatum unitas essent alis amouere ui,smasse etiam Oinnis illarum veritas. Idem ex edit itione sequemur:nam eductio abso ue aliqua latitatio. re non datui. Neque tamen asserendum est,soimam ab gente ea latione induci, ut piae exiliat generationi. na,
vi ei dies ic paret, id quod pixexistit est ipsus Natu iis, tae a materia se contracta , quatenus persecte ins . ; it,eficit ut forma: quatenus vero inegit ut ex parte, ni primam tantummodo vim in cit, eminum virtus dicenda est. Tunc autem virtualis potem talis ac formalisilendi modi mira ouadam ratione ai ciantur, & pa
iunt nouum quenam essendi modum, qui semitiali,ppellari poterit.
At si eo io demandandum non est formarum mate lilium unaquamque, dum varie ac variis materiei parcibus insgitur, indiuidua eiusdem speciei constituere, quae ex solo numero ae ex certis quibusdam accident ous ab inuicem distinguntur: ipsas autem Mimas mate.
tiales hi proprium illatum attendatur Esse, ab inuice di stingui non numero . sed vi numeli ab inuleem distinniti solent. nam, ut in logicis diximus, univocorum
iis rentiae, ex quarum unaquaquae certae quaedam cor
iuptibilium sortinae constituuntur, vel in ptiorum lota eum succedunt vel prioribus imperfectioribus super
adduntur .haud secus quam numeris euenit dum unitasus e raditur, .u platum vero sotinarum gradus in infinitum non ex induntur,sed eous eue donec summum sui ordinis pei emotis apicem attingant. illatum igitur distincticio
anis expersectionis ac dignita is gradibus multiplici bio deducend in uis 'in squidem conuenit ma
gis infigi coinmunisque Naturae virtutem obseuris re ferre. Quaedam autem a meteriae nexu sunt liberiores,ac eandem communis Natutae virtutem de ubi laus ample xantur,& splendidius continent. Hinc euenit ut coituptibilium quibusdam e ruptio primo aptetur quibusdam non corruptio. sed dis lutio. quibusdam non dissolutio ed mors, quibusdam eadem mors non essentia litet, ed consequentet potius,ac quOdammodo accidentaliter videatur aptati. Huiusmodi apparent sentiendi virtutes: hae squidem ex vegetantis virtutis,cui adhaerenti morte extingui solent. non autequatenus sensitiva sunt. Quapropter existimate quis posset, harum aliquas quibus intellectualis virtutis c putatio essentialiter conuenit, ex copulatione illius quae essentialiter est immortalis ad immortalitatem transferri. C i xi I. De Agnita e forinaris ex album, ac de Orionum quibus Principit, clausa, ae Naturae voces . preMαν his ornus, i rum cie minertis, Nar
Ex MD rtiit , quae circa rntium ma tetialium formas en natiata sunt, assentiti cogimur illatum vim diuinam potius quam caelestem censendam esse. Natura liquidem communis, ex euius contra tione constituuntur, diuina potius dieenda est quam caelestis, qua nitis actigatur exlestibu eorporibus quae instrumenta exercet patetes, quaeque ex propria propriorum motuum luminiamque viiiii
te ea sortasse praestate possunt, ex quibus oriuntur pti m e materiei dispositiones ac praeparationes: perspicua est enim eadem ratione materiali uni solitias substantiales reserit ad materiales dispositioines qua communis Natutae diuina virtus te sertur ad corpora caelestia rae4 l que a serendum videtur formas ipsis communi Natuis, in aletis vero dispositiones Cstolum virtuti ascribendas esse.lpsae autem formae materiales certae alicui materiei
infixae, neeno unaquaque materiei pars certa aliqua se ma illustrata,principia, causae ac Natura voces sustineret utcunque porc runt .naua sul agenda ae patiendi , im a s serunt, non extetne sed interne, non accidentalitet sedi essentialiter ita principia de causae sunt, ut sinul pertineat ad natu tam illius quod operatur seu patitur. Patet
autem tales sol mas quatenus certae adhaerent matellei,& tales materias, quatenus eetrae sol ma subiiciutitur,ai et te vim ae aptitudinem attionum ac passennum O.
mnium , que rei constitutae ac ipsi composito essentialitet conuenite possunt, qua uis actus formae, passiones vero materiae propitoli quadam rarione ascribe dae siti,
Animadueriendum tamen est, has voces generabilium formis ac malet ebus ita aptari, ut reseramur tantummodo ad sngulorum generabilium ordines, prout sin gulis conueniunt: communis squidem principis causae,
ac Naturae communis partes , diu uia vis corpotibus cx.
lectibus infixa,& ipsa materia pii ma decentissim. sustinent. nam singula indistincte respiciunt, nullaque ratio. ne subiicitust ut generationi corruptionave, sed eadem semper manent, non quidem specie tantum, quod cot-
ruptibilibus quoque euectibus conuenit, sed etiam iiii meto, quod primis corruptibilium ea uiis propriis,imii est, scuti etiam eisdem tantummodo datum est alterius principij. quod ad eundem ordinem pertineat, vi non
sulciti. Generabilium autem formae ac materiae omnia
non respiciunt, sed singula singulis aptatur, non sempermanent, generantur enim de corrumpuntur ex generatione ac corruptione composti quod constituunt, ii eri non primo sed consequenter, neque statum eisdem genetalibus ac corruptibilibus simiorem admittunt. Itaque principi quidem,& causae, necno natura voiaee proiciti potetunt, sed ea ratione , vi non ignotetur,hse princi prosum, ac caularum,smulque Nat ut seontiali totis munia tantumodo sustinere. Ipsa vero Natura
90쪽
communis, caelestibus corporibus impress , ideo principii de causae voces admittit, quoniam eorundem ex totum motibus ac luminibus immuralitibus ita diuuii ditur ae exercetur, vi simul efficiens, sotitialis cie fina lis causae vites exerceat. eisciens enim dicenda est, quatenus matellam exagitat di eidem praeest. tot ma iis quatenus ad uniuscuiusque constitutionem contra-hibili, est . final s. quatenus, ut se undequaque con tracta, commune generabilium bonum inducit ac so uet. Hinc Delum est ut generabilia di corruptibilia indes neniet quidem elabantur aequant, sed telpectu speeisei gradus invariabilitet pet seuerent. invariabilemque intuitum ae certitudiuis rationem obtice te possut recteque ob id scientificae demonstrationi ac perceptioni subiiciantur.
D ruis Ditellisis ac corporeorum re mo. mg ti atque amplexilio. Ex c v a s t s essendi modis , mutuae En tium telationes mutuique amplexus explica
Hi ad duo, similiter ordines deduei videntur. Primus citdo ex li is oritur, quae a Deo Opt. Max. exerceri soletit circa abstracta intelligibilia immediat seu mediate, quaeque spiritales relatione, constituum. secundus veto constat ex his, quae ab eodem Deo infi. guntur corporibus immediate, seu mediate , continόique naturales telationes. Hi duo relationum ordines ab eodem sonte statu tientes, omnium enisum copulationes , amplexus, ac fruitiones consummare videntur, limulque in agri em obiicere cuiusdam circularis motus, a censum ac descensum multiplicitet repetentis, ex priori siquidem Oidine Deus Opi. Max.qui sibi est omni potentia , siue veritatis lux . sibi bonum, sibi simitas, tibi aeternitas, sibivnio, sibi absolutio, sibi pulchritudo, sibi pax intellectus omnes attingens, Omnia concutit, atque aduersantibus omnibus quibuscumque ierems, eos quos sibi propensos conspicit summa tum lapientia , tum beatitudine replet, simulque tum sibi tum ad inuicem ea ratione cohaerentes reddit, ut singilli, scut elati sit mis diuinae veritatis radiis fulgent, diuinumque amo. tem auidisti me desti aiunt, ita voces consonantiatum
omiarum concentus complectentes, in Dei Opt. Max quem lumina cum gratiatum aetione venetantur ac co-
sunt , laudem essundant, eumque pia dicent potentiis
muni, retum omnium creatorem , conset uatorem, ac
consummatorem,sapientis, imum earundem excitato te, illuminatorem, ae diuinorum areanorum magistrum, ac reuelatorem, optimum bono tum diuinorum oblato. rem,elargitotem ac beatificatore ni eademque sibi inuicem magna cum exultatione enarrent atque etiam pro
tot tantisque bonis a Deo acceptis sbi inuicem eon gratulentur,neque interim circa ominum coetu omneae hominem unum quenque set inuisitare desistant,
seu aliquid praetermissum velint, cod ad illotum pei-ditionem vitandum stotilin q, ad scendam attineat. Et ex his quidem hominum pieta in omnem, ne a sapientiam,scientiam,sacultates at q4 aries omnes, ausseu eitea homines, seu circa caetera cordia exerceti solent, luete dubitandum non est. Ex posteriori veto telationum ordine unamus ac maximus rerum Omnium auctor, etea totum intelligibilia Oidinibus sbi assistentibus, maximo Calorum orbi comunis Naturae vim iniicit, quam est et i Calotuit' globi multiplic tet desse telites atque ad inferiora tiasiuit:ctes,generabilia Omnia A conseruant de te nouat, deseruiuntque propagationi humano tum corporum,quibus singuli, singuli intelle tus increati homi es formant, necnon cicerotum animaliti persectiois,neque aliquiaud ad euii dei imparatu seu imperseeium relinquunt quod homini, bonum ab ipsis corpoleis praeuali possit. Euenit igitur,vi, scuti spiritalia bona hon t ma tingentia ad corporea diffunduntur,ita ha ae vis ii mini deseruiens aliquid praestantius in e ominea que per ipsum hominem prosequatur .idue exoptet, summi videlicet boni prout uniuscuius . Hai uia conuenit, adeptionem. nam res omnes licuti a Deo optim ac tanquam a primo principio pendent, ita ad eumdem tanquam ad ultimum snem tendant necesse est. At admirabile quoddam euenit, nos scilicet ex ea cognoscendi vii tute, quam ex solo Natuis lumine exercemus, ad id perduci, ut hane retum dispositionem ac copulationem vere admitteti am de pet hominem coti summandam assontiamur. sed ius eiusdem lumini, visitascendatur , iure optimo in dubium reuocati posse au i l tisierum copulatio decentisiniaque dii politio unquam: re ipsa induci aes ei fi i possit. patet siquiden. hominibus momentibu i ii ustrari sens bilium omnium propen Donem ad proprium principium in homine N per hominem attingendum , ac ad siminum bonum in codem consequendum. Ex horum vero ignotantia conuinci mur, ad illa properandum ei se quae ex long E praestantio. ti lumine ei fluunt,quaeque baee duo quae tibi inuice aduersari videntur, ad summam concordiam perducere possunt. docent squidem, undenam mors in homine it tepisit, timulque quonam paeio letum omnium c putati disrupta iit,nec non per quem mors deuicia fuerit, rerum omnium nexus resarciendus, ipsique hum nr animi quas nouimus ex propria natura corpora himana tel picere undequaque beatiscandae. Virum enim hominibus interim morientibus, rati natem hominum virtutem,cui mors pulla ratione aptari potest, tum a corpore separatur, associent . et solum corporearum virtutum vestigium, vel certe etiam semtiendi virtutes,illique inseparabiliter adhaei eant ex his duae de formarum sensibilium natura differentiisque iadicia sunt, ut curnque coniectam licet. Nos lata in re nihil alserimus, sed sensum nostrum c hibentes, eum quibus conuenit, libenter Labnii: timin