장음표시 사용
71쪽
horum aliquod persectis, imo Enti aptati posset.
Non sol iam igitur corruptio, de ligatio, aegritudo,
ignorantiaque omnis a Deo aberunt, verum etiam nutriri, conualescete, aequi tete, addiscere, citeraque liv.
iusmodi. na hora unumquodqῆ ita bonis est, ut seu mali coniunctione seu boni defeeta eos lectatur ae innuat. Illa veri, , quae essentia litet bona sunt, neque ullum ex neces tate deseruim arguunt, utputa ipsum Ese, es fictedi virtu, cognitio, ac fruitio, ita ad diuinam unita tem pertinent,ut & sibi inuicem copulentur, S: ab eoru noquoque impersectio quaelibet penitus reiiciatur.' apropter fateri cosi mur, Deum ita esse, ta agendi
virtutes aeditum esse, ita agentem, cognoscentem atque ii uetem, ut a suo Esse,vittute,actione cognitione, seu i-ilone .e des et e nullo modo possit. satendum etia erit ipsum diuinuiti Ese,virtutem, Operationem, cognitionem,ae stultionem, Omnium entium, virtutum, operationum, cognitionum , stultionumque vim eminenter
complecti, smtitque asserendum idem diuinum Esse ab
ipsa diuina virtute, operatione, cognitione, si uitioiiaq;ntillatenus distare, differreue, sed unum penitus atque idem esse. Hine inspicere licet,quanam ratione diuinarae extera omnia excellat. nam aliotu plurimaut a sui tui possint non es neque ex necessitate sunt: quida ad solam receptionem sunt apta , de agendi virtute carent, quaedam ita agendi vitute sunt praedita ut illam no semper exerceant, quaedam cognoscendi virtute, quaedam tuendi actu destituuntur, omnia demum huiusmodi sunt,ut ex collitutione proprii Esse, propiisque virtutis
cate torum Esse , atque virtutibus aut ornan no aut ma-gaa ex parte careant. Decernere aute,vitum diuina uniari relativo tum etiam bonitatem complectat ut, nobis non tanti in disicile,aique arduum est, sed etiam si Na tutae lumini innitamur, omnino impossibile. asset entes enim horum bonitatem ab ea contineti, videbimur infirmare inodu diuinae unitatis,in qua bona omnia iden tificantu es nam realis relatio no datur absque reali terminotum relatorum distinctione.
Quod si h se relativo tu bonitas a diuina unitate amo. uratur,eadem diuina bonitas utcunque imperfecta erit respectu eorum quae in ea copulenda sunt , cum praesertim dent ut quaedam relationes, qua respectu utriusque termini pei sectionem admittunt de fouent, ut puta pa
tiis ad filium,bj ad patrem,a inicique ad amicum.
Itaque,scuti a Deo repelledae sunt relationes omnes, quae connotant imperseetionem, seu respeeiu utriusque termini, ut puta relationes illorum qui sibi inuic ε opi tutant ut, seu respectu unius termani tat sim, ut puta magistii ad discipulum . ita has quae respectu utriusque ter mini perseetionem aequaliter retinent, ab eo amouere rationi consonum non est. Patet igitur, haec nos impet lese ad praestantiorem contemplandi rationem,qui et iapi αλntiori ac longe diuiniori lumine exercenda est haee squi seiri nos tutos reddunt,tales resationes diuini Egentiae ita inesse, ut diuinam unitatein nulla ex parte dimitiuant,sed ad summam potius consummatione petis
in qua diuina Pulchritudo conssit, neenon de Vitruate, ex qua in tertii ordinis radix constituitur. nam iam demonstratum est diuinum Esse diuinam operationem, diuinum operandi inodum , iii perexcellere omnia Εntia , omnes operationes, omnesque operandi modos,
smulque idem atque unum esse. Quaproptet tecte dici poterit, Deum Opt. Nacnoti per se tum esse, sed ipsam per se istionem, non pulchrum, sed ipsam pulchritudine, non concordem seu paeis cum, sed ipsam concordiam atque ipsam pacem. C pux XII. DΘ d eris relation su/ Otem s. EMO KATO. O Dei Opt. Max propri
tatibus quae absolutorum naturam utcunque
retinent aliqua circa ilidi, dieenda essent, iis
licet vere sint relat tuae, interius tamen ex et- centur, neque ulla adhuc latione exterioribus innitunal tur, nisi quae super ius eire a diuinam unitate in proposta
sunt, hute etiam eontemplationi,ut nostrae imbee illitati conuenit satisfacerent dato enim diuinae virtuti, Esse excitati, pei sectionem, persem actionem, atque cimnino consummata stultionem v nuin, arque idem esse. eiu intueti posum ti horum nullum internam realem.
que ratationem constituere,quanuis enim vere asserenis
dum sit Deum seipsum intelligere atque a seipso intel-l ligi, seipsum amare atque a seipso amari, diuini tamen
intelligentis & intellecti. amantis de amati, prout se in .
uicem ianquam potentia & obieetum tespiciunt reale disti rictionem dari auspieandum non est. perius quip- peconstituimus, ea quae in seipsis proprium exere enit munus eiica se ipsa non tanquam circa subiecta.sed tan quam circa obiecta veis ri, atque ita intellietione re licete , ut n illam intelligetuis ac intelligibilis reale distinctionem inducant. Nobis tamen ex longe praestant soris luminis irradia
tionibus compertum est, haec esse exmidia .diuinars tela iationum internarum,quatum termini constituunt ut per
Dὸ Dei post hone, pulchrittidine, ac tir te. qua ipse consentit. sv de admirabili Dei unitate e nartata sunt,
M satis paratos nos reddunt ad aliquam perce , ptionem reliquarum proprietatum,quae simi sit et absolutam naturam sapiunt,ge diuinae Es sentiae aptandae sunt, Persee ionis scilicet, Pulchiit udi nis, atque interna respiciendi vittiatis constat enim hi nobilio es ignobilioresue esse pio maiori minoiiue nobilit te operantis, operationis, ac modi, quo operatio exercetur. itaque similiter manifestum erit, internam Dei O .Max. ad proprium opus dispositionem, ex qua persectio est constituenda, omnem consummationem complecti, atque cum ipso operante identificari. Idem,
eis atque ob causas sentiendum est de proportione, C v et XIII.
8 nis Dei te lationes, quatenus illi sunt essen
tiales, seu ad diuinas proprietates relativas atque externas. Harum nulla respeetu utriuntie termini essentialiter seu perfecta seu imperfecta G . t scut enam quae ex vitaque patre imperiatis sunt,diuino atque persetiissimo Enti astati non possunt, ita quae
ex utroque itetmino sunt periectae, quatenus Deo a palantur. illi ratione vitiusque tetmini aptandae Aunt,
tuncque int et nas non autem externas relationes constituent.
Relationes igitur, quas nune speeuladas suscipimus,
respeetu unius talitu ira termini,per me sunt, ideὁ ue, ex eodem etiam Deo essentialiter aptantis erunt,& illa tum usus non Dei externa tespicientis, sed ipsorum ex ternorum bonum int edet. neque e im perseetum, quatenus huiusmodi,ab impetiatio,vi est imperfectum,honi incrementum recipit. Nouimus etiam, Deum Optimum Maximum sibi bonum esse, ac summum bonum, quod nulla ratione augeri potest. Hatum autem rela ticinum semina, rationsique omnes , ut ex superiori bus patet , colligendae sunt ex diuina Essentia, seu virtute , necnon ex diuinis proprietatibus intellii, at que absolutis, quas enumerauimus, ita tamen ut adites praeci uos ordines deducamur, horsimque ordiana unusquisque tres praecipuas de ptistantissimas tela time. iij.
72쪽
nes contineat, omnesque ob id nouenatium numerum impleant. quemadmodum enim, quae ab entibus exter-nε exercet i solent, continent necessatio extesonem seu potentiae,seu vetitatis seu bonitatis, ita diuinae petEtiae, veritatis, ac bonitatis exies o triplicem usum admittit: illarum siquidem unaquaeque potest extendi tantum,extendi ac protendi,pto tendi ac et fundi. Tune diuinae Essentiae vis,cui Potentia,externa respieiens ascribit ut, extenditur tam i)m cilin simpliciter exercetur tunc potenditur,cum externae Existentiae,quam
a diuina Virtute propticiti quadam ratione pendere nouimus, usum assumit. tunc effunditur, eam persectionis quoque , quae ab eadem Essentia praecipue essuit, vires exercet. simili ratione, diuina veritas ex diu ins Durationis ac Pulchritudinis, & diuina Bonitas ex diuina Vnitati, & Virtutis interna respicientis accessu,nis tantam simpliciter exercent ut ac extenduntur, sed protenduntut etiam atque effunduntur.
Ex simplici vero exiguo ne diuinae Essentiae oritur ptima costitutio eorum qua Deo sunt externa. Ex ei aedem protensione deducit ut omnis externoru firmitas ac fulcimentum. Ex illius effusione accedit eorundem consummatio. Ex sola extensione diuinae vetitatis externa
Omnia excitantur. ex eiusdem protensione externorum
unumquodquepto uniuscuiusque captu illuminatur. Ex illius effusione eisdem diuina arcana reuelantur. Ex sola extensione diuinae Bonitatis diuina bona externis ita cibi ieiuntur, ut ad illo tum amorem prouoce tur. Ex eiusdem protentione diuinorum bonorum elat-sitio indueitur,smulque illotu admiratio ac vehemens quidam amplexus. Ex illius effusione ea quae diuina bona recte prosecuta sunt ad summam beatitudinem pro lingulorum captu perducuntur. Patet autem, horum unumquodque pluribus rationibus exerceri polle: ex . ternorum namque eonstitutio, quam diuinae Etletitiae
seu virtuti simplicitet ad seribenda diximus,a Deo exerceri patest, tum absque xli'usu externi alicuius, quod seu recipientis seu suseipietis sustineat patres tum cum externi alicuius usu. Dum diuina virtus nullum extet
num ad usum deducit, externa creat, dum veto exercetur assumpto usu quorundam externorum tum agenti tum recipientium, erum generationem ac propagationem perfieit. Non disii mili ratione diuina sui ei menta,
consummationes,excitationes,itta diationes, reuelationes, bono tu oblationes, elargitiones, amicaque adhasones, ad eorundem externorum commodum ab ipso Deo exerceri poterunt. Haec tamen clarius cognoscentur ex his quae in setius enarranda sunt circa eat ero tum Entium ordines. Nunc veto animaduerte dum videtur,
has relationes. in quibus aliae plures sortasse virtute cotinent ut , non latum a Deo Opt. Max actu exerceti posse, sed etiam eae summa illius virtute qua maxime sorti ter ex summa illius veritate quammaximὰ sapienter, ex summa illius bonitate qii maxime ardenter, ex summa illius existetia qua maxime exiense, ex invariabili illius duratione quam maxime perseueranter, ex indivisibili illius unitate quammaxime esse ae tet, ex summa illiu persectione quam axime absolute, ex inenarrabili illiu, puli titudine quammaxime venuste ,& ex incompte ne sibili illius ordinatione interna quammaxime. opportune,nec non optima cum dispositione Non dubitatu, plura alia attingi atq; utcsique elsati posse, diuino lumi
ne illustrante, cirea diuinas relationes externas, variosque illat si usus. at se sic in praesentibus haec aliquo pa cto delineasse' nam ea contemplamur quae Natuis vis libet ius expetiri potest csteta verb, aliquando longὸ si micilibus dilectionibus insilentes, ac Deo opta volete
opitulanteque,perquirere enitemur. silentio iamen demandandum non est, diuinatum relationum unam quanque ea ratione Deo Opt. Max
aptandam esse, ut ad alius etiam tum priuatὸ tum post liue oppostos deduci possit. Deus enim non solam creata potest .sed etiam non ereate & destiuete,non ta tum sulcite, sed etiam non fulcire ae sulcimentis omnibus denudare: id ginque citea alias telationes atque etiacirca agendi modos euenire necesse est.siquis enim ho
tum aliquod a Deo amouere velit, hIe seiunget Iliquid .
quod pertinet ad usum summae potentiae, summae veritatis, ac summae bonitatis: atque id, quod summum est, non summum e sectet. Idem ad id deducetur. xt illi si- . tendum sit, Deum agere non libere, sed ex necessitate Naturae, quod iam constitutis manifeste repugnat. quaenim ratione vete a seipso operatur, simulque persectissimum ae summum est. si necessitati subite itur, necessutas squidem arguit vel extetnam vim, vel internum de-isectum , vel interni boni inquistionem: quorum nulluaptari potest Enti, quod est a seipso,quod complectit ut omnem persectionem, quod est caeter orsi omnium sons si vero dicatur, Dei, Opt. Max sibi neces itate impon te, & se eertis quibusda legib. deuincite, pet set ut adumetit, an id Deus libere,vel na libere agat.Si libere,ergo vere est libet, singulaque & agere & non agere potest- si non libere, ad eadem inconuenientia deuenietur, simulque amouebit ut ab eo, quod persectissimum est,at. que indepEdens, ratio independentiae, de libertas, quae
bonorum maximum recte censeti potest. Quanuis igitur negandum non sit, diuinam Bonitat gex sui natura esse suimet diis usuam , si in ut tame assere
dum esto at diffusiones adimpleri non posse absque usu,
eo cursu , intellectionis ae diiudicationis. diuinae enim bonitati diuina veritas ae intellectio essentialliei adiu-guntur,eidemque dentificantur. Dices autem diuinam bonitatem, i ii tellectione diiudicationeqne accedent seipsam d)ffundere, assentiatur necesse est, eam non ex Naturae necessitate, sed vete de omnino libere talem in
s , oram L se ac plenitu iuncti x citea diuina naturam diuinasque proprie se delibatis, ad reliquorum explicati a P sis nem accedamus. t. ιNouimus virtutem,qus omnino indepe deris
atque a se est,uere unieam esse,receptionem omnem impellere, omni inchoatione catere, atque libere caeter creare. Ex his patet . caeteris omnibus commune esse, aptima pedere, simi lque deficere quam maxime ab illius
veritate, bonitate. existentia,duratione, unitate, pers
ctione,pulabii tudine,internaque tespiciedi virtute, ita tame ut singula pro uniuscuiusque captu ex diuinarum relationum protensione atque effusione ad optimu pe duci posimi. Vtrum vero Entia, quae libere a Deo creanda ae constituenda sunt,teipsa existant, vel non existant quantum
ad sensibilia, atque ad ea quae sens bilibus annecturor,
attinet, sensu si pie testatur. intuemur enim Caelum, terram ,3 quae ab his continentur. quo tu unumsuodque a Deo est. Quantum autem ad ea,quae sensu nia attinguntur,rat io ipsa conuincit. nam si Deus ex solius deeentiae impulsu imperfectiora produxit, atque Entium partem constituit, eum non ex deeentia tantam, sed ex cons nantia etiam perfectiora produxisse asserendum est propriamque bonitatem quam assuentis,ime est idisse, ut periecie incepta ad summam consummationem perduceret. quod etiam quantum ad sensibilia attinet, ultra omnem nostrum captum reipsa praestatum este, te piae ac tidem sensus testatur. Ea de sententia confirmati potest ex natura humanae mentis nouimus enim diuina liberalitate ea vipti ita ac decoratam ese,ut potait omnia perquirere ac pellustiate. Si quis igitur asserat, aliqua eotii quae ex recio et tionis usu in uenauntur, te ipsa non dari .hie fateri coge tui omnem spe eundi rationem inutilem ae vanam esse, atque ex illius usu homines dirigi fion ad verum. sed ad mendaeia, seu certe illius conatus vanos atque inutiles
esse, quod manifestam impietate. 1 continet.
Sicuti autem tanquam compertum est accipiendum,omma qua ad uniuersi tam sensib iis qua intelligibili,
73쪽
i onsummationem aliqua rat one pertinere possunt, ex diuina bonitate vere ae te ipsa esse . ita nullo modo admittendum est. Etitium aliquo e. praeter Deum, inchoarione ea tere, horumve aliquod Deo coaeternum esse. Patet enim ea, qus Deo essentialiterae primo conue. niunt, eteaturis aptari non posse. In Logicis squidem eonstituimus, specierum specialissima tum proprietates ita uni conuenire, ut alteri essentialiter adiungi nequaquam possint. Neque vero ad id deuenite licet ut dica mus , ea quae a Deo stat, Deo costerna esse, non proprii sed ipsus Dei virtute. Nam s proprietatibus veru Hi proprium a retum essentia pendete, neque sine illai elixi pose, dat aereaturarum aeternitate, diuinam tiam Essentia eisdem ereat ut is tribuenda erit, scuti datis pluribus risibilibus, plures homines ex necessitate dantur. Deum autem se extra se effundere impossbile est. Noti dissimili igitur ratione impossibile erit,diuinam
attonitatem , quae omnem inchoationem reiicit, creaturis aptari.
Praeterea, edm Esse illorum , quae ex diuina electione ereanda sunt, intelligi non possit, nisi praeeedat intellectus actualis creationis, per quam proprium con sequuntur esse ani sestum est asseretem creabilia Deo coaeterna ei te, simul opposta affirmate, illorum scilicet e incipere di non incipere.
s eo nuenit petierutemur. 'Ea quae a se quidem ii 5 operantur nee sunt, a pet se tamen atque in se operantur Se sunt. Quatenus in se operantur Ze sunt .vt iam didie imus, sunt intellectualis naturae simplicem existentiam ad mittunt, libertatόque decorantur. Quatenus vero etiam petia sunt , retinentque conditionem priorem, ut
scit etiam in se, non tant4m intellectus erunt, sed in se manentes. Igitur ita intelligendi virtute praestibsit, vis mulo suimet ideae vere intelligibiles snt, atque etiam seipsos indesinent et intelligant. Neque enim alia ratione proprium actum per se atque in se exercere possent. Horum tamen intelligibilium smplieitas a diu Inasmplicitate quam maxime distat. Neque enim effectus
ea usi persectionem xq te possunt. Quapropter reci pere poterunt, ea tamen ratione , ut ex recipientis dire pri eopulatione nulla essentialis compositio resul tet,ed recipiens nouum tantummodo essendi moduinali piseatur: haud seeus quam aeri euenit dum ill uini . natur, Ze speculo dum imaginem aliquam recipit. Quod autem ad eorundem intelligibilium libet tatem attinet, sciendum est eam, quantum ad eligendi
actum, vere absolutam esse: quantum vero ad actio num tum consummationem, tum stultum, pluribustationibus deuinciti ae coarctarit nam 1 se non sunt, sed a Deo ae ex diuina bonitate. Deficiunt a summa Dei persectione, ae bonitate aqua plurima recipere possunt. Itaque necessatio tenentur Deo, atque sibi Deo quidem tanquam Entium omnium persetiissimo, tanquam sibi benefico atque propt ij Esse auctori. Igitur, scuti est summe indecens non tantam priuat:ue. sed postiue, supereminentem Dei natu tam attin. te , eam autem non venerari ae decenter colere: ita est quam maximὰ dissonum, inspicere diuinae bonitatis propensionem, illi autem decent et neque occurrere neque adhaetere. Est etiam quam maxime inhonestuae turpe,recepisse a summa Dei bonitate proprium Es se aliaque innumera beneficia ae maxima, & deficere
seruientes alia plura, ae prestantistima ab illo recipere nossunt, quorum amissio proprie etiam stultitiae ascribenda erit: patet squidem quam maximό stultum esse seipsum denudate talibus bonis, quae a summa Dei benignitate ac liberalitate speranda sunt. Notum igitnt abstratiorum libertas,s propris Naturae limites attendantur, ea ratione deficit a diuin liber talis gradu, qua seruorum libertas recedit a dominoruae imperantium libertate. CAp, i XVI. Dὸ AMDusorum in riguis, tam teritia sinumero: ab tini hone,iae ab Ismone.
LAao RAMDv M nunc est, ut aliquo pacto intueamur , quanam ratione communiores
proprietates absoluta, us his etiam intelligibilibus abstractis aptandae sunt,t diuinis eius de ordinis proprietatibus distet atque desciant. Huius
autem contemplationis exordium a veritate, quam primum locum obtinete nouimus, sumendum erat. Hae ex
ea parte, qua comprehendi possunt, accipiendae non sunt, seu a fgnifieabilitate, seu ab Eme, seu ab aliquo illorum quae Deo sunt omnino interna, horum enim unumquodque, vi iam demonstratum est , constituit ipsam diuinam virtutem , seu illi omnino identiscatur)sed ab his quae Deo ita sunt externa,vt diuinatum relationum ad extra, quas superius enumerauimus, vim primo contineant: sancitum squidem est, Deum crea- tutarum numerum omnem adimplere. Itaque censendum est,eum propriae potentiae, propriae vetitatis pro prim bonitatis extentionem, protentionem, atque essu sonem ea ratione adimplere, ut ea primo ac piaecipue
pariat, in quibus singulatum harum telationum ac extentionum ratio ac vis propriori quodam lumine colli gitur & continetur, quaeque in proprio intelligibili ea praecipue complehendunt, quae pertinent ad illatum via sum, smulque Deum ipsum , tanquam horum sontemae auctorem,ptoptiori quadam ratione ex Naturae oldiane intueri possunt.
Patet autem has relationes, quatenus a Deo externe exercentur, essentia litet ab inuicem distingui Quapropter assentiri cogimur,ex illarum unaquaque cellam vetitatis intelligibilis obiectionem costitui, ob idque abstractorum intelligibilium ordines harum relationum
numerum aequare, ac nouem esse ea tamen latione,ut in
singulis ordinibus plures intellectus admittendi sui. Hoc ex eo manifeste deduei videtur, quoniam sngui tum ratio pluribus rationibus extenda ae contrahi potest 1 beatiscationis squidem ratio contracta ad beati se 1t ionem , qus intelligibili alterius ordinis aptari potest,diuersum intelligibile parit: quod amen,ut magis contra tiam, θ prioris dignitate te cedit. de hi quidem contractiones pluribus vi ei bus repeti possunt. Dum igitur snguli ordines respectu singuloriam otia
dinum se contra lis tur atque extenduntur, euenire credendum est,ut horum intelli et bilium multitudo diuina bonitate seipsam summe diisundere eligente, quam in
Qui, autem his intelligibilibus numerus constituendus sit , 5e virum sit eliciendus ex nouerarii nouem multiplieationibus , ita ut posterior id totum quod ex praeeedenti eollectum est multiplicet, vel ex aliquo numero omnes harmonicas consonantias cuiuscunque gradus re ordinis compte hendente, an alaa ratione, Deus ipse scit. H Nos tanta in re non tant lim certa aliqua ratione caremus .sed neque probabili coniectura ducimur. Id ta men agerendum videtur hos intellectus ab inuicem nosolum numero sed specie etiam distingui. illorum enim unusquisque proprium intelligibile conspicit ac specu a diuino cultu 3e 3 gratiarum actionibus, neque talem l i Iatur,ita tame vi persectiores imperfectioribus proprii
erga alios se exhibete qualem se Deus erga sngulos ex-l l lumina atque etiam persectiora diuinas; praesertim de hibet. Iidem intellectus debent sbi, quoniam Deo de I serre atque impartiti possint auiusmodiq; lumina ab iu e. iiij
74쪽
serioribus gradatim recip7antur, donec ad postremos deueniatur , quibus proprium erit ab omnibus nobi lioi ibus pei sei, ipsosque homines, de quorum intelle diuali natura postmodum dicendum erit, illuminate.
Ipsas autem diuinas telationes externas, quatenus ad actum deductas, ae externa absolutὰ constituentes, ab
sti actorem intelligibiliu obisa atque essentius, prout
constitutu in est , vel e eonstituere, ex eo etiam patere potest , quo nitim talia obiecta ea ratione deficiunt a
summa amplitudine diuini intestigibilis, intelligibilia
omnia eminent et ae indivisibilitet compleraeiaris, ut smul itanscendant corpora omnia una cum his quae corporsa essentialiter concomitantur. Sicuti enim Enti,
conceptus, etiam quacuitque ereaturarum conceptione reiecta , libeth exerceti potest , quoniam innititur primo Enti, quod a nullo pendet, sed a se est: ita cieationis, manu tentionis, consummationis, nec non caeteratum diuinatum telationum conceptus libete ad actum perducit ut, oinissa quacunque terum corporearum conceptione.
Hoc autem manifest) conuincit, tales conceptus pia mo ac p&reipue inniti non tebus corpoleis, sed his Entibus quae euentialiter sunt abstracta atque in se manet. Qiraecunque enim cot potibus primo aptant ut absque corporum conceptione conceptus non par iunt. Eadem etiam supponunt conceptu, abstractorum intelligibilium , quos enumerauimus,haud secus quam hi innitantur Entis conceptui eoque ablato cosequen
Ide eonfirmatur ex natura humanae mentis, quae vi postmodum elatius patere poterit non tantum attingere potest rerum omnium estentias utitatesque essentiales , sed etiam ad easdem attingendas teipia impelli ruiae diligit ut ob quasdam obiectiones atque iniectione, , quae ab unoquoque cognostibili ae inrelligibili ei sui,
α humanam mentem utcunque attingunt. At nisi diuinarum relationum externarum rationes absolute, abstia totum intelligibilium propriora obiecta proponerent, illorum obiectiva velitas i nobis nullo pacto at. tingi posset. Nam nulli alii eonceptus dantur.quibus tale munus ascribendum sit. Itaque fatendum esset has obiectiones atque iniectione, nostram intelligedi vim. nec non horum Entium intelligibilitatem, hac ex parte frustrarie quod Naturae ordo non patitur. Aliud etiam inuenitet satis mirabile, humanam scilicet meta. tem percipere sensibilia omnia, quotum intelligibilita, est summe infit ma , perdueique a.l idaeana diuini intelligibilis omnium lucidissimi. in his veto,quae ab v. troque extremo manifeste distant, deficere, quod cene valde dissonum est. Sed aliqua dicen a sunt, qui constituto in intelli sibilium dignitates, ae dignitatum gladiis utcunque doeete posui ut
Exi si mandum est, eos exter tum dignitatem excellere, qui propriori quadam ratione intuentur diuinae bonitatis effusionem : lixe enim tespectu creat utarum ultimi finis lationem continetit. Eandem ob causam his succedent intellectus, quibus datum est diuinae vetitatis effusonem propitori tatione conspicere. Tettium locum obtinebunt , qui circa diuinae potentiae effusonem vellant ut: hisque eadem ratione adiungentur. qui diuinae bonitatis, diuinae vetitatis ,& diuinae potentiae protensonem respiciunt: quos eadem serie subsequentur, qui intuentur smplicem ea tundem extensionem. In abstractorum autem dispostionibus, ut ex specierum analogatum naruta colligete licet, dignitatis ac originis prioritates non distinguntur, sed eadem, tam teipectu dignitatis quam teipe tu originis, priora censenda sunt. Hre tamen omnia, uti Deo placet, de sint L dieantur.
v N e pro vitibus explicandae sunt extere eorundem absit aetorum intelligibilis iupto.
l illorum bonitas deficiet a diui
S , L na bonatate, non ex eo tantum quoniam non
complectitur optimum essendi statum essentia litet, sed ex eo etiam quoniam propria unicuique essen. di bonitas , intra pro pii ε veritatis limites contine
Quantiis autem hi intellectus pro vnii seu iusque a.du optimum essendi modum admittant, huncque prae ei pue non ad aliorum , sed ad proprium commodum ae
bonum, illud tamen adipisci pollunt non ex propria sed
ex optimi Entis voluntate ac virtute. Eorundem existentia quan uis ex certa aliqua circumstantia realive circumsci iptione non coaletetur, deti. net ut tamen intra certos termin s virtutis, que unicui que conuenit . Illorum etiam duratio talis quidem erit
ut ad non esse nullo patho snt prona, simplicia quippe
sunt, di carent quae unque contrarietate 3 ai neque initio careb t. neque illius pei seuerantia absque diuitiae bonitatis usu perenniter consisset. Nam tales inte::e ctus, ut nouimus, a se non sunt. Simili ritione illorum unitas neque omnia congeret, neque eo pacto propria amplexabitur ut ab illis naturalia disiuno non possint. idem sentiem um et it circa eorundem perfectionem, pulchritudinem ae virtutem interna respicientem: ha tum enim unaquaeque D intra certos limites detinebit ut , de ab eisdem victitique seiungi poteri . Hse autem mcommoda illis euenient, dum eae deprauato propriae libertatis usu diuitas bonitati aduet sara audebunt tune siquidem illorum vetitas obi ut abutatu bonitas deprauabitur, existentia coarctabitur,duratio ad illorum in-ommodum petiisset Nam ad propii; operis , stim ne que disposita neque propensa ei unt, sed eiusdem abii. iam prosequentur, ideoque i inpei sectis sina atque de-so imia fient , smilique deuenient ad summam Oidinis 'et tu ibationem internam. Sicuti autem, quatenus adiuina bonitate recedunt, his mali, subiiciuntur,ua ad-tipente, diu ins bonitati ex deeenti propiis libellatis
usu ex diuina liberalitate , diuitis potentii, diuitis vermiatis ,& diuini bonitatis protensonem ae effusonem expetiti possunt , smulque pis stantioribus velitatis luminibus imbui, summa beatitudine stui prassantioremeaeistendi modum consequi, pei sectis lima,pulcherrima, aes bi omnino consentientia reddi. Quod autem attinet ad horum intelligibilium inter nas relationes, id tantummodo admonuisse sui sciet, ha, adiuinis relationibus internis plut imum diiset te diuitis si quidem ita interias sunt, ut non tantilm interna bona teipiciant, sed eadem etiam ab interno adipis. eantur. Hi autem ex eo interiis appellati possunt, in
niam internam consummationem respiciunt, cum neq,
id , quod consummationem affert, neque ipsa consem inario ex interno de duei possit. Et hse quidem vetit tem continent non solam te speetu proprii conseruationis , vetam etiam respectu excitationum , persectio num , operationum, atque ipsus sitis seu boni: horum enim intelligibilium bonum ac operatio, quatenus adipium bonum perduiete possunt, Dei virtute sulciem
da sunt. Ex his omnibus quam tutissim E deducunturia circa eorundem intellectuum telatio es externas derati possunt. Patet enim hos intellcctus, quat nus diuitis voluntati copulantur, ita illi adlistete ut
absque illius nutu nee velint, nec possint ex te edere, protendete , seu effundere ad extra seu potentiam, seu sapientiam, seu bonitatem suam. Quatenus velo a Deo recedunt, ab ipsoque tepelluntur, eius voluntati seni. per aduersari, ita tamen ut contra Dei voluntatem nihil perficere valeant.
75쪽
, et speculationem Abstra dorum intelli. stibilium, quae nec sunt, nee operamur a se, sed per se, atque in se,ea occurrunt quae cum M e in prima sui constitutione per se non operen
tui aut sint, in se tamen vete se operantur At sunt. Haec
vi ex superiotibus patet) quatenus in se essendi ae operandi virtutem eontinent, intellectualis simplicisque
naturae ex necessitate erunt, abstractamq; exiliendi rationem vere admittent.
Quatenus veto hane intelligendi vii tutem in prima
ui constitutione per se exercete non possunt , essentia liquiellisibili, seu idaea omnino eatebunt, ex commu ni Naturae ordine seiuncta creati non poterunt, propria.
que illorum vis intelligendi consilet ex sola recipiendi virtute . quaecunque eit improprio intelligibili seu id sa
gentia litet insignita sunt, atque ex comm ni Naturae ordine omnino seiuncta creati possunt, non viam in
se, sed etiam per se intelligunt: ideoque ad secunduli, rerum ordinem , ad ipsa scilicet abstracta intelligibilia,
de cenda sunt. Ex tecta autem contemplandi ratione conuincimur, tertia Entium differentia data , tertium etiam rerum ordinem a caeteris omnibus vete disiunctis admittendum ege. Entia autem, quibus impei sectiores
hi intelle os in ereati debent, abstractotum intelligibilium ordinem non ingredientur. Nouimus enim , his egentialiter eonuenite , ex prima sui creatione seiun.ctim subsistere, ae per se operari. Neque etiam dicendum et it impei sectiores hos in. tellectus sibi inuicem copulari: hoc enim destruit sti. gulorum simplicitatem atque in se operandi virtutem neque illorum copulatio alie ut in ntelligendi actu .l lum adiumentum affert. Nam, quod intelligere qui .
dein potest , sed per se non intelligit , alteri deseruire
non potest, quod eodem modbei sectum sit ad intelle
notum igitur intellectuum unusquisque creandus e- inlici aliquod Ens, ordinis impersenioris, non ta
men in his quae non in se sed petia operantur: haec e nim ut postmodum demonstrabitur) neque per se sub-sstunt, neque aliorum subsilentiae ministrate possent, sed in his, quae licet non per se, nee in se operentur,s-bi inuicem tamen, ut suo loco patebit, ea ratione ad haerent ac copulantur , ut unumquodque uniuscuiusq: subsistentiae deseruiat, ideoque ex eo immuni coniunctione corpora corporeasque virtutes pariant N eon.
seruent. Ch in autem horum quaedam coenoscendi &sentietidi virtute sint praedita, quaedam nihil vete sentire seu percipere possint. manifestum est hane imper. inctiorem intelli endi vii tutem quam ad hominum eae pertinere tute alserendum est non adiungi his quii eognostendi actu deficiunt, sed sentientibus ae per.
cipi tibus t neque horum unicuique, ted illis tantum modo quorum sentiendi virtus caeteras longe excellit, illa scilicet, quam similitet ad hominis naturam perti nete ex naturalis scientiae demonstrationibus percipiemus. Decet si quidem, ut imperfectis ima virtus persectioris ordinis, in quo continent ut intelligibilia o m. nia , copuletur virtuti persecti minae ire perfectioris ot
linis, ad quem sensibilia pertinent , illique adiuncta telis o nitidus assistat & praesit. Nam quae sibi inuicem
sunt proximiora ,sae ilius ac villi ut associantur. C pvet XIX. De ratione qtia humara mens humitis corpor 5tis
ariti uiror. I quis autem percunctetur, quanam rationil viiiij, o ditiis intelligibilis, hi, quae setistit.: lium ordinem ingrediuntur, recte copulari; possit ac copulet ut, ni fallimur te ponden . dum et it huiusmodi copulationes tib his non ei omnino dissimiles quibus sensbilium Gimae his adivnsi
solent quae ex colorum accidentium gradibus petie-
ctioribus disponuntur. Nam rerum sensibilium sotitiae dum ad Entia intelligibilia reseruntur, eam proportio nem prae se seiunt,quam inter accidentia di fotitiassensibilium tepetiti non dubitamus. Quemadmodu igitur sensibiles sol mae his adiunguntur in quibus accidentia consona qud in maxime intenti ae persecta sunt . ut puta Ignis sorma his in quibus ealidita, aecidentalis est summe intensa,va tutellectualis vis imperfectior ex diuinae bonitatis vi hi. increatur quae persectistina sentiendi virtute sunt praedita. Hre vero intelligendi virtus adhaerebit eidem sensi bilium formae persectissimae, non tanquam propria illius sol ma . sed tanquam forma totius compositi quod ex formae sensibilis persectissimae adeptione ad intelligendi virtutem admittendam disponitur, haud secus quam forma lenis substantialis ingreditur illud quod summe est calidum, ut forma non huius caliditatis tum me est calidum , ut sarma non huius caliditati, summe intensae, sed totius composti , quod ob huiusmodica.liditatem disponit ut ad sormae igneae consecutionein. Haec vero intelligendi virtus non destruet sensibilem virtutem cui adiungit ut, sed illam potius persciet una cum cateris omnibus quae recipienti insunt, atque ad longe prassantio tem ordinem perducet, ut intelligendi vim associet : idem quippe pio rerum natura eueniteatiditati accidentali, duin forma ignis inducitur, tunes quidem ingreditur quodammodo ordinem substantialem. Quapropter,s quis attendens communem homina ortum , alterat humano co: poli sotinato nullaque adhuc vivendi seu sentiendi virtute praedito, intelligendi
virtutem adiungi,hune Naturi ordinem immutare ci dendum est. Ea enim quae magis pei secta sunt ab intellectualis naturae copulatione secernet. & longe im
pei sectiora illi adiunget. Praeterea sbi aduei sabitur:
nam patere potest ex naturalis scientiae demonstrationibus in humani eor potis sol matione cor praecedere scit
mationem totius corporis In corde autem vita di sentiendi vis manifeste inest de exercetur. Igitur, si in communi hominum ortu humatium corpus lationi aditum
praebet, hoc uiuendi ac sentiendi virtute pis ditum esse
necesse est. Nam humanum corpus, cuius rationalis anima est veta sorma, non constituit ut absque usu vitiu-tis viventis ac sentientis.
Qui vero ad id deueniunt, ut opinentur intelligendi
virtute accedente, sentiendi virtutes se teliquas ini persectiores destrui, mentem autem ipsa in horum munia sustinere, alia quadam ratione eundem Natura ordinem perturbare videntur: nam ut postmodum dein5strabitur, ac ipsa experientia docet γ corruptio omnis est a contrario, intelligendi autem virius sentiendi virtuti non est contraria, sed illi quam maxime consona. Quod ex eo piscipue patet e potest, quoniam sentiendi virtus intelligendi virtuti aditum praebet. Hse tamen sententia eatenais admittenda esset, quatenus corruptronis vox tisi destruci ionem, sed summam immutationem cibi icit. Nam vi ex supelioribus colli. gere licet senstiua potentia, qui caeteratum omnii mest praestantissma, ac reliquas omnes corporeas vii tu te, ad hominis Esse utcunque attinentes perficit, abso ber ut quodammodo vina cum est eris ex accessu intellectualis virtutis. Hominum enim natura transscendit essentialiter simplicem sensibilium ordinem: ideoque -- tera, quae ad hominis pertinent Esse, ex presentia in telletius 'Ouum essendi modum adipiscutitui, intelli 'gendi enim virtus smul in se manet di ad imperfecti tum virtutum unam quaque diffunditur ae singulas humanas reddit. His autem ex eo etiam libentius a senti. mur,quoniam hac ratione tantummodo retum omnium nexu, ac copulatio retineri potest. Patet autem, ea quae
ab unico principio pendent eoque optimo, nisi illius impulsbus aduersentur, & se inuicem diligere & ad
communem sontem pro viribus properare. At horum v numquodque vanum de inutile reddet
ut . s perfeci istima sentiendi virius una eum reliquiqeorporeis non subiicit ut imperfectissimi intelli elidi Vittuli quae summo bono adharete potes , cse que
76쪽
omnes sib; ministrantes in se die per se ad idem sum.
mum bonum pio uniuscuiusque captu perdueete. Falsis etiam constitutum esset, hominem rerum omnium vinculum ae nexum esse. Neque enim vere omnia copulatet, si sentiendi virtutes, quae omnium eorporea. tum virtutum dignitatem excellunt, non tantum repelleret sed etiam destrueret. Sed exorsam contemplationem prosequamur. Dici. mus igitur hos intellectus vere pluto esse,ac humanorum corporum numerum adaequare. Patet enim unicum inleslectum , neque corporibus omnibus aptati posse . neque in corporum singulis ineleari. Nam hoc admisio, sequeret ut eundem intellectum smul di esse& non esse. Idem incommodum, aliaque non pauca patiemur, sustinente, huius ordinis intelletius plures quidem esse se , sed singulos 1 cetia quada in serie ex uno corpore in aliud transmigrate: his enim admissi, sequetetur hos
intellectus seu proprio bono ae fine si ustrati , seuliost propiti boni adeptionem ab illius stultione diuel
i : quorum neutrum telum Oido consummatiis onus patitur. Prsterea, edita sugulis commune si proprio
intelligibili propriaque idaea carere, manite itum et , hos ex puto intelligibili gradu ab inuicem discet ni
non posse. Alia is Itur ratione ab inuicem discernentur , ex v-niuscuiusque scilicet ad cetium corpus relatione, necnon ex his quae ex corporibus contrahunt, seu etiam illis imprimunt ut tanquam ex signi, notiique intimiori. bus. At, si plura corpora tanquam liba propria assumant, huius discretionis latio penitus evanesceret, quod Na. tutae est diisonum. Horum autem intellectuum libertas veta quidem e tit, sed non absoluta. Plinium pluribus rationibus demonstrari potest , ex eoque in primis,quoniam hi intellectus ex propria na- tuta in se operantur . atoue propita opulationis fiu.
tium in se tecipiunt quod nihil aliud est quam tibi esse
. sentialiter pretesse velaque libertate sui, atque etiam se ad optimum finem diligere optimique adnasionem admittere posse. secundum ex his patere potest quae circa illorum e sentiam explicata sunt. Neque enim hi intellectus ea tantummodo latione deuinciuntur,qua absit acta intelligibilia Deo teneti di inius. sed longe etiam simioli.
Deo squidem acceptum te ite debent non tantii proprium Esse, sed propria etiam eoi pota, caeteraque corpora omnia quae illi, ex diuina bonitate ae liberali. tate eopiose elargiunt ut , tu in ad propria corporis con seruationem sum , tum ad animi exhilatationem mentisque illusi lationem : quo tu in unumquodque scuti vere est maximum, ita etiam quam inae deuincit. Quod vero attinet ad rationes, quibus communiis-mae Entium omnium proprietates tam tib sol ut e quam relativae,iam inretiole quam exteriotes, his intelle etibus adiungunt ut atque inhaerent, ii 4lque ad vaticis
immutationes,quae ab eisdem intellectibus admitti possunt obtectum seu deprauatum proptiae libertatis v sum, admonuisse sumetet horum duplicem statum ad mitiendum esse, intellectualem scilicet di corporeum. Ea quae pertinent ad intellectualem illorum statum colligenda sunt ex hi, quae dicta suere circa intellectu,
in se manentes hoe tantam praeietea antina suoso. hci.' tum scilieet tectum seu depeatiatum libertatis viam ex his tantummodo eliciendum esse, quae dum corporaliter exiliunt rect) seu pet petam eligunt, piosequunturae oderantur. Quae veto attinent ad corporeum eorundem existendi modum . demonstranda erunt a scientia
naturali, seu etiam ab ipsa humanorum actuum dilectile e philosophia. Neque enim absque pleniori per ceptione corporeatum vii tutum hic tecte concipi pol sunt C p v t XX.
opera rur, se a de his. cyra ab ah s recepta. propriam mi is recipiente tam retinent H qtie exerce LN v 4 humani intellectus dissetentiis transpositis pet se operantur, sed non in se, nihil aliud erunt quam virtutes, quae ex extet natum ' telationum via ab agente e fluunt,quatenus a
recipiente tetenta, illius vim multipliciter immutare possunt. Has ad duos placipuos ordines redigendas esse arbitramur. Eorum enim quae sunt quaedam intellectuali ita tura sunt praedita, quaedam intellectuali virtute de iii tuuntur. Ea autem quae ab intellectuali natu .a admitti solent, haud secus ab his differunt quae orporibus comprehendunt ut quam intellectus ipsi a corporibus
Horum ordinum primus tantummodo in praesentia attendendus erit. Nam quae hactenus contemplati sumus sunt intellectus. Postmodum veto explicabit ut secundus ordo, perceptis, prout huic primae stetitiae conuenit , differentiis Entium , quae init. igendi vi
Ex his autem, quae superius a nobis i posita sunt, si cile colligere licet, primum ordinem ii. ta , paues herum distinguendum esse.
Prima constituit ut ex eo relationis v su,quo respectu agentis, potentiae extenso, protenso, ac effuso exerceri solet: respectu ver recipientis , externa potentiae adnullio, detentio,ac redundantia. Secunda deducitur ex eo relationum externarum v- ω , quo agens propriae veritata, extensonem, protensionem, ae effusonem operatur: recipiens verλ eandemiuscipiens, ae tetinens, illustratur ac decoratur. Tertia ex tertio relationum eaternarum usu , quo agens propriam bonitatem extendit, protendit, atque effundit: ieeipiens veto eandem suscipiens ae retinens praestantiora bona consequi tui, seu etiam ad beatitudinem perducitur. Hi, Omnibus commune et it ex propria natura rece ptibilia tantummodo esse , neque extra tecipientem
subsistere posse. Ex eo igitui quod in se non operantur nec sunt,intellectuali virtute carent , proprioque intelligibili destituuntur, neque aliena intelligibilia alienai ve idaeas intueri possunt. Ex eo veris quod pet se operantur, simpluc ia sunt, atque eo magis, quoniam a simplicibus es.ssuunt ae recipiuntur. Ex his autem manifestum est, Entia fixe ita receptibilia esse, ut ipsa nitiis recipiant. Patet enim sinplicia, quae in se recipiunt, ex necessitate in se esse atque operari, neque ad pissentem Ordinem pertinere, sed ad praestantiores, intelligibilium scilicet A: intelligentium de quibus iam dictum est.
Patet quin etiam, ex horum teceptibilium conculsuneque tecipientium,neque recepto tum essentiam mutari, neque ellantialem compos monem otiri. Hoc enim
admisso , hie recepta non amplius per se operarentur, sed tanquam tecipientis palles. Sicuti autem horum Entium sons atque initium Deus Optimus Maximus statuendus praecipue est , ita hominum intelle ius eorum terminu, atque receptor propriori tatione appellandus erit. cum enim receptio iecipientis defectum , effuso vero poscesionem arguat, Deo, omnium perseeti simo, tantummu do es
tandete conuenit , Humano vero intellectui . omnium imperfectissimo , tant cim recipere. Mediis au tem intellectibus . virumque aptari potetit, magis tamen ac minus, prout praestantio tes seu minus praestan. te, ordine, ingrediuntur. Hatum autem exieti sonum,
quae ab intelligibilibus pendent , atque ab eisdem intelligentibus tecipiunt ut , imaginem aliquam intuebimur , attendentes propositionum seu veritatum mutuas relationes. Hae etiam sicuti vetitatem in se a
nentium specimen tetinent , ita ad illarum perce. ption ε qui tutissimὰ nos manu ducunt: comunissimi si quidem principiis vis, qua de unoquoque vetuesse vel affirmare vel negare asseritur,quaque extenditur ad de-
77쪽
monstratὶonum indemonstrabilia principia, ad demonstrationum eo elusiones,N ad cateras omnes vetitates, diuinae virtutis specimen res et i , neque tant lim quatenus Omnia victute continet,atque absque ulla sui muta.
tione omnia quodam in do effundit. ted etiam quatenus iam producta respicietis Omnia firmat,omnia roborat que omnia illustrat. Quemadmodum enim Deus
Optim Max.ptimo abstracta intelligibilis illotum Ene
non destruens roborat, illustrat, ac perficit,uaptimum
soc principium propriae clatitatis ac certitudinis vim in prineipia , in demonstrabilia iniicit , illique nulla ex
parte immetans illustrat ac roborat Simili ratione que admodum Deus Opt. Maxul sttacto tum intelligibilium ministertis saepe adiunms , humanas mentes , quae ex propria intelligibilis vi veritatem non intuent ut, atque Eonclusionum demonstrandarum naturam imitantur,
oboratallustrat, atque ad persectiora dirigit, ita idempt ncipium non tant m principia in demonstrabilia, sed
demonstrabiles etiam cones usiones, eorundem principioru ui , o ute adiuncta, confit mat ae certa teddit. Si quis autem his veritates, quae extra humanam mentemnone Ount,ta quam in se manentes , ac singula libete exercentes, tancipiat ,eonsentiatque illam , quae citeris cini nisus ii test singulasque tutat ut, exteras omnes in se actu sed emine ut ςt atque indivisibiliter eontinere . hic ex earundem velitatum dispositione facile
coniectate potetit non tanti im certos singulatum et ea
tutatrum terminos dari , sed etiam quanam ratione acteatore, qui termino caret, estuant ac sustineantur, atque etiam quonam piato illius lumine adiumetisque destituta infit mentur atque obtenebientur, haud secus
iam conclusionis veritasti nulla principiorum ae primae certitudinis vis ad illam deueniat. Entia vero quae speculamur , prout seu potentiae, seu
veritatis,seu bonitatis extensionem continent, certis quibusdam nominibus Atta illa proserenda sunt. Nam, quatenus bonitatem respieiunt, dona seu gratuita ap pellanda videns iit: quatenus vetitatis vim referunt, a tiones seu vetitatis lumina: quatenus potentiae magis
Siquis autem pereundetur de illo tum libertate aereliquis proprietatibus, ni fallimur, respondendum e
tit, holum Entium libertatem nullam esse. Nam in se. ipsis non operantur.Sanciendum tamen est, ea adaugere quam maxime posti labellatem reeipientis , atque illius Eum dirigere, Idem etiam euenit te spectu communissimi tum proprietatum. Nam simili ratione eo tum iectiva vetitas in seipsa qbi cura, ae tortasse nulla, ad recipientis utilitatem disiciliota dilucidare atq; quam lati si ina ieddere poterit. veritas comprehens tua , in ipsa nulla,recipientis comprehendendi v im ita adau get ut tapetiola intueri possit, quod propriae virtuti solae huiusmodi receptione non datur,s miliaque res. pectu bonitatis existetiae durationis,vilitatis,perseetio . nis, pulchritudinis, atque interna dispositionis eueraret.
3 v t u et v s rerum ordo, qui ex ptima hae diuidίdi ratione postremus obiicitur, ea comi plectit ut Entia quae neque per se, neque in se
aoperantur aut sunt. Hic autem ut ex constitu
ris patet quatenus per se non opeiantur, simplicitet noeonsistent. Quatenus autem non operantur in se, neque sinplicti,neque intellectualis naturae erunt. His igitur commune erit, copulari aliis Entibus . seu virtutibus, uae similiter neque in se, aeque pet se operantur, ita ta. en ut illatum nulla aut copulationem praecedat , autetita eam consistere possit, sed simul collectae coniun 'um aliquod eo stimant, cui aptetur proprium quod
dam munus, ad q)iod perficiendum singulae virtutes coniuncta propria quadam ratione deserviant. Haec ita statuenda esse vitiliquiisque intueri potest. nasi hae virtutes ad inuicem copulandae , copulationem praecedant, interitia vero simplicitet consistam, seu spost copulationem ad sua plicem essendi modum aliqua ratione deduci possitit, sat elidum est eas et iam per se min se operari. na cum nihil inutile detur,quod simplicitet est,simpliciter etiam operet ut necesse est. Ad disium igitur Entium ordinem deaudendae erunt, neque ad eum pertinebunt de quo nue est titio. Quods non constituant coniunctum vere unum atque ad mil-nus aliquod praetandum idoneum, seu illatum unaquaeque propria quadam ratiotie muneis huic ita inseruiat, sed communi tantum ratione,ut pluribus hominibus euenit, qui ad graue aliquod trahendu seu impelleau co. curru it,necelsarid dicendum erit illa tu concursum v)l omnino inutile esse,vel deseruiren5 ad munus aliquod inducendu , sed ad iam inductum facilius exercui duis. Sequeretur etiam, eas ab inuicem disiungi posse, si cui di homities smul operantes disiunguntur: quorum vn uni quodque communi rerum dispositioni repugnat.& superiotibus conti adicit Sicuti autem hi, virtutibus commune est,in se non operait, ita etiam eicient com mune erit propriae operationis fructum iii se non colli gere, neque sibi vere inseruite, Ideoque tales virtutes vera libertate eligendiue virtute praedita non erunt,i ea ex Naturae impulsu proprios astu, exercere poterunt At quaerendum est, quot nam virtutes ad horum con iuncto tum constitutionem stit necessariae , nection,an talia coniuncta plura vel non pluia snt. Constat vitiu- tum aliquam primo requiti, quae totius coniuncti bono pracipue inseruire postit, cuique cateiae omnes mini
strent: hac enim quain substantialem appellare licet a
blata, nulla horum coniunctotum unitas nullusque nexus demonstrari potest. Huic velo substantiali virtuti extenso, continua scilicet quantatas, necessario adiungenda est. ea enim ius extensione essentialiter carent, itidi uisibiliter,atque seu per se,seu in se exerceri possunt. Harum autem virtutum nullam, seu per se,seu in se exerceti constitutrum est. Has igitur ex quantitate extendi atque diffundi,& vete eor- pol eas esse,necesse est. Clim :utem quantitas, ut est qualitas, non tant)m diuisibili, sit, sed etiam diuisbili, in infinitum,hae substantii,ut quantae sunt, similiter diui
sibiles erunt. Vtrum aute in omnes actu diuidi possint,& utrum ex diuisone patiant ut vel pereant , ex singularum natutis demonstrandum et it. Ideo vero ipsa quantitas est diuisbili, in infinitum, quoniam ex extensione costituitu,& extentio ex indivisibilibus coponi no po
cessatio tangit,non latione extremi, ted ratione totius.
ideo neque proptiam indiuisbilitatem exuete potest,
neque alienam amouete: nam quod tangit,non ratione
totius, sed partis extremae tantum diuis bile est , de non indivisibile ut accipitur. Sicuti igitur extenso non coaponitur ex indiuisbilibus, ita ad indivisibilia resolui nopotest. Hoc autem nihil aliud est qui in in institium di uisibile esse . patet squidem id quod in infinitum diuisibile non est, ad indivisibilia tandem , tanquam ad
sui partes perducendum esse, si inuiq; ex holum coacer uatione tui sum posse constitui. Sicuti autem quantitas
continua diuis bilis est in infinitum, ita quantitas discreta,numerus scilicet in infinitum potest ad augeri. ex diuisonis enim protentione partium quantitas sempet diminuitur,illatuinque numerus semper adaugetur: infinitus tamen numerus non datur, quoniam neque infinitae diuisiones actu exerceri possunt, licet quantitas in infinitum si diuisbili, talis siquidem potentiae boni tas consilii in eadem potentia, non autem in illius actu nam tendit non ad persectionem sed ad destruitionem.
Quamuis autem ex quantitatis continua diuisone, patrium .iuisatum numerus adaugeatur,no tamen ideo
j censendum est quantitatem continuam numero natura priorem esse uiam ipsam quantitatem continuam , sue indiuisa siue diuisa sit, unitas necessario concomitatur,
78쪽
quae ex sui natura indivisibilis est. ideoque,dum torum d uiditur,illius unitas expanditur potius seu diffundi. tur quam diuiditur: eadem quipp. v nitatis ratio , quae .est in toto, a singulis partibus retinetur, neque tanta dum seiunctim iespiciunt ut, sed etiam dum sibi inui
cem asotiantur. Nam dualitas etiam 5e trinitas pro priam unitatis rationem tetinent, necnon quaternitas
di quinitas & caeterae quae plurium concursum reserunt. licet impei sectiores censeti possint primorum namque parium seu impatium concutium seu te petitionem tererunt, se vel E primae non fuit:.
Extemsae veto quantitatis indivisibilitas attendi potest respe tu omnium trium dimensionuni, longitudinis scilicet latitudinis , ae profunditatis , ut punctum re pectu duarum dimensio num a titudinis italicet ac lon situdinis , va linea: de te spectu unius dimentionis,lon situ dimis scilicet, ut superscies. igitur agerendum erit,
neque lineam ex punctis componi neque superficiem ex lineis, neque solidum ex supersei ebus. Datet tamen
horum indiuisbilium nullum sei in lim dati puncta enim adhaerent lineis , lineae sui ei set ei, sui ei se te,
Quanuis aute in quantitas omnis substantiali viiiiiii essentialiter copuletui, ipsa tamen quantitas ac singulae illi ut di mei uiones ae termini abs taete ac ieiunctim mente concipi possint : at que etiam respici, tanqua nde monstrationi in subiecta. Nam holum unumquodque certis proprietatibu , insignitur, quae de illis petpropria principia de moniliari possunt Et haee quidem contemplatio Geometriam costituit, se uti numerus Athit meticam par it. Nam ipse similii ei licet extia numerabile non consistat) ab illacte ac ieiuncti in intueri potest.
C pvi XXII. De communi operiatione stiliantia corporea, sti A morti tis A. o T explicandum nune est, quaenam operat Io ast ibenda sit his substantiis extensis ,seu cor
Q Accipientes aute, tales virtutes substantia. les ob essentialem extensionis copulationem a se quodammodo est edi, re per totam extensionem effundi, tutissime a mimabimus, illius etiam operationem eandem effusionem ex necessitate te serte, ideoque nihil aliud esse quam motum so lem, atque illum precipue quo substantia corporea ad certum aetum deducta se
Usam mouere potest. Nam cani operatio essentialis ne cessarib rei operantis bonum utcunque te spiciat, cite aeandem vel setur necesse est. Pisterea impostibile est corpus aliquod aliud externuin corpus mouete . nisi se ipsum moueat. Sed aliqua attentio adhibenda est, ut percipiamus quonam pacto corpus seipsum mouete possit. Nam mouere de moueri opposta sunt itaque impossibile est mouentem, quatenus est mouens, mouet i de motum, quatenus est motum movete, eorpus verbseipsum mouens , mouentis ac moti partes necessat id sustinet. Quanam igitur ratione defendi poterit, mo
uentem ut mouentem,non miaueri : 5e motum , utino
tuni, non mouete Huic at duae disicultati tecte,ni sal limur, sati,saciemus, animaduertentes nullum incon ueniens sequi. s mouens, quod ut mouens non moue tui .quatenus mobali essentialiter est coniunctum teipsa moueatur , de ii morum, quod ut motum non mouet, quatenus mouenti essentialiter coniunctum re ipsa inoueat: tune siquidem mouens mouebitui quidem at non primo, sed consequentet , Ee motum mouebit smilitet non primo. sed consequenter. Manifestum uero est haec in subi nuarum eo potearum motu admirabili quadam ratione attaciati . Quam uis enim virtus lubstantialis, tanquam piaecipua , afferat mouendi virtutem, re motus recipiendi aptitudoeitensoni aselibenda sit: uihilominus halum unaquae.
que, se uti respectu legentii fibi inuicem essent i liter
copulantur, ita te spectu eisntialis operitioni, eandem copulationem ex neces state retinent. Itaque necessatio etiam vitaque mouetur, ita tamen virtut substantia lis primo moueat, re moueatu euhsequenter, qua testis scilicet est ea tensa E cienso ecbntia primo moueatur.&moueat consequentet, quatenus scilicet substantialeui
Hine colli e te lieet motum loealemmihil aliud esse quam actu in illius potentii qua subflantiae extetita eL
letitialiter conuenit, qu tenus ess extensa. a stibist iani extensi, quatenus est substantia. Cilii, e . . potentia substantiae ei tensae, ut est extensi,st mobilitas, re eiusdem substantiis extensae, vis, quatenus eis substantia,respiciat morum quem enicere potest, manifestum est data. huius potentiae consummatione ae actu , motum dari de ex motus constitutione tali, phtentiae actum eo tis Atui. Siquis autem dicat,morum esse actu ii mobilis, ibaa. tenus mobile a mouhnte, hie ignotum pet igno sti defiuiet. Nam dum ignotatu quid si motus L. ut oecul. tum est quid per mobilis ae mouentis oces concipia
tuc : vel, s hae nota sunt, ignorati ' in potest quid fit
motus. Constituta veto motus de ii loeali
motui aptati potest , sue sit ab initati ieeo, dilui scilicet aliquis vel aliquod in ipsum mesiet: sue ab exstitis: b,
dum scille et aliquod a D alio mouetur. Nam quaecunque mouent, siue te, siue alia moueant, exere ent vim sib. stantialem, Se quaecunque mouentur, seri a se seu ab a
liis moueantur, mouesitur, quatenus extensa sunt Ii Ex his autem quae circa motus essentiam enarrata
sunt,deducitur quam tutissime, accessum ac recessum amotu seiungi i. on posse. 'Nam, quod movet ut necessa ri4 recedit ab uno termino Se accedit ad alium : si enim ba nullo recedit ,& ad nullum aecedit, quiescit fit noti
mouetur. Id vero vestitatem eontinet non tantum dum
mobile per aliud eorpus desertur, sed Elia in dum me
seipsum mouet ut, ut in conuet sonibus a uenit. Ghesiquidem singulae mobilis partes a certo tetmino ad eritum terminum deserunt ui .
Colligit ut etiam,motum absque aliqua quiete non dati. Posito enim,id quod mouetur recede te ab uno de
ad aliud tendere, sequitur,id a quo receditur, de id ad quod acce3itur, vel quiescere, vi l te spe tu illius quod
movet ut quiescentis partes sustinere, tardius se ilicti moueri. Ex quo idem sequitute nam in quibus magis ae miniri locum habent, extrema etiam admittenda sunt, ea vero in motu sunt summa velocitas di sum ma quies. Praeterea, quamuis operatio, vi operatio,bona st, te motus proptiam quanda in bonitatem retineat, nihil minus id quod praecipue permotum intenditur, est no- ua habitudo seu mouentis ad alia , seu aliorum ad ni uetitem, seu utriusque ad utrunque. Patet aurein horaedari non posse absque alia quiete, seu absolutE, seu te
peetu motus qui exercetur. Demonstratur quoque nullam extensam substantiam in infinitum protenda posse, talesque substantias ex ne-ees state plures esse, non tamen infinitas numero. Nams daret ut corporea substantia infinitae ,-
termino recedere neque ad ullum terminum accedete posset. Infinitum enim tetmino calet. Immobilis i.
sit ut erit ae omnino inutilis, tum sibi tum alii, , quod
Natura non Datit ut . Praeterea quae tendum e. et , an
tale corpus diuidi possit vel diuisonem omnem resu-giat. Si dieatur illud diuisionem non admittete , s .ieti dum erit illud in diu sibile esse de extensone care. te . At dictum est illud non tant bii esse extensum, sed etiam in infinitum extensum. Eiit igitur sinul e 2. tenium Se non extensum, infinitum te indivisibile. M. etsi admittatur tale corpus diuisibile esse,adm ttεdum consequenter erit illud partes terminatas habere . at que ex harum seiunctione diminui: quotum imum- quodque infiniti natu tam similitet desituit. Si eoti olea substantiae non essent pluies, sed olea
tantum, motus inutilis esset, neque bonum 1 liquo as
fert et seu huic uni eo mobili quoad 'dem semperi is
79쪽
positionem tam ex moti quam ex quiete conseruat) seu aliis, cam nullum allid detur eorpus. si substantiae mobiles euent numero ii finitae , ad inuleem disponi ae s-bi inuicem deletum non possent, quod Naturae ordo non patitur. Ipse retem motus, quoniam absque spatio non datur. x spatium omne de singulae illius partes sunt extensis infinitum diuisibiles, similiter diuisibili, erit in infritum. Nam in unoquoque puncto spatia termin iti preest, re ab unoquoque exorditi.Erit tamen infinitus non actu , sed potentia, quoniam ipsa quoque extento in infinitum diuis bili, actu infinita
totus vero te extensionis seu spatij termini non eo gem modo se habent ,' extensionis enim termini ex- ensona adhaerent , illique interni sunt, motus vero emini motui non adhaerent, neque illi interni sunt, edo nec asstate externi sumuntur squidem a quie-e, quae motum omnem excludit. In extenso ne i - tui datur primum & vltimum , allius scilicet extrema, - 'tusuod neque ptimum neque ultimum admittit. Nam si dicatur, in motu dari primuin de vi. imum quaerra uni et it, an haec sint patres motus vel
si dicantui ace patres, tendum et it in eisdem motum esse . Non igitur et unt primum seu vitimum motus. Si dieantur motus partes non esse , assentiti cogimur in illis nullum motum esse, sed quietem taniam, ex qua constituuntur tetmini motui non intei nised externi, ut dictum est. Haec ex spatij et iam natura confirmati pollunt. Puncta enim in quibus motus inchoatui ac terminatur, attendunt ut in motu ut termi ii magnitudinis extensae, pet quam motus exercetur. non autem tanquarii termini ipsus motus. Igitur, se
uti spatiis, ut se inclusi, primum seu ultimum indivisi bile dari non potest, esset enim simul inclusum & nonne lusum, ita neque imotus, qui intra eosdem termi nos exercetur , primum seu ultimum admittendum est. Eae his velo colligendum est, motum interrumpi pitius quθm diuidi. Hie autem inter se differunt: nam diuino extensionem actu existentem se eat , illa non eorrupta, interruptio vero inclementis ac prosecutioni obsistit, motumque corrumpit. Ex eisdem etiam demonstrat ut, motum , alium motum a se distinctum, tangere non posse, ut linea aliam lineam a se diti iti iam angit. Ea enim se tangunt, quorum exitem a sngulis 1nterea sunt simul. At motus terminis internis caret. Igitur , se uti nec ei satili datur quies media inter mo. um & motum , ita impol sibile est motum tangere a. tum motum a te dis unctuin.
corporeatum substant erum extenso nisus essent aliter conuenire referri posse ad aliquod immobile, sue id
ex propria natura certo aliquo motu omnino caleat,
seu ex humanae rationis vi conceptum immobilis utcun-rue tetineat. s. am, si ac relatione data, necessarib dan umesi certam quandam mensuram constitui, quae coinpotum mobilium extensoni innititur , non quatenus mobilia sunt, sed quatenus subiecta huic commensurationi. quam ideo vere immobilem esse conuinclinus, quoniam aliquo eorpore, seu aliqua corporis parte ab ea recedente, ipsa vete peis stit immobilis, licet fulcita noua corporis super ingredientis extensione. Hae igi- tui immobilis eoinmensurabilitas Io eum pariet, & nisi assentiam ut hane vete esse ipsus Loci naturam, ad id de labe nur, ut si quis supponat totam corporum molem, vel corpus aliquod quod caetera complectat ut eorpora , unico serti motu . sateri cogatur hac qu, inanis este mouetur qui e et e potius quam moueti Nam ex tali motu neque totum seu a se,seu ab alio corpore tecedit , neque partium aliqua elongatur, seu a se, seu a partibus eo niunctis, sed omnia eundem statum retinent. i atet autem, accessus ac recessus rationibus amotis, simul motum auferri Praeterea admittendum esset, vel dati extensionem sine substantia, vel Locum ipsum moueti, quod simul de Loci di motus naturam delituit. Nam si Locus mouetur. per alium Locum mouebitur: corpora etiam quae una cum Loco mouentur, in eodem Loco per silent, ideoque smul quiescent de movebuntur. Quotum unumquodque manifestam contradictionem continet. At accepto aliquo, ut immobili sacile inspiciemus motum v numquemque vete accessum ac recessum patete , commensurationem respectu huius inutio bilis vete immobilem esse, di Locum nulla ta
Qua autem ratione, & a quo corpore, tota Loci ratio vere timenda st , demonstrabitur, dum contemplatio ad ceria eo, pora deffectetur. C Λ p v et x x I I I. DE Loci natura commvi u. Oaso κ M substantiam eone omitantur non tantii in motus de quies, sed etiam locus: ra tempus. Loci ratio illi adiungitur, quate. iescendi rationem continet, tempus veto constituit, quatenus reipsa mouetur.
Quod ad Loeum attinet, patet illum extensum acmmobilem esse, patet etiam illius eatensonem absque ala substantiali vi ute non sib silete. Hoc enim ad uersat et ut superio ibus demonstrationibus. Praeterea vix concipi potest, quonam pacto duae extensiouesao ciscilicet ae loeati, se inuicem compatiantur, vel f senuicem compatiuntur, quonam pacto ad unam eandemque non deducantur, ut euenit puncto dum punctum tangit . de lineae dum linea annectitur. Nam hie alia milii et se inuicem ex toto tangerent. At spe.ulandum est, quanam ratione eadem extento , quae eo: oti mobili annectitur , quaeve mobilita praeeipue ageti , immobilis teddi possit, seu e ei telumniae immobilitatis vim sustinere. Id enim non patum dis ultatem continet. Id recte fiet, accepto, C A. vi XX ili LDe Temporis natura commutui. Dpo tempus eorporeatum substant;atum motum cocomitatur,quoniam , ut dictum est, E . coi potibus motis conuenit ab aliquo recede te , re ad aliquod accedere. Hoc enim absque successione, de absque prioris ac posterioris conceptu non datur , uecesso autem prioris ac posterioris vim continens,nihil aliud est quam tempus, pia sertim si a- liquod tanquam primum, de aliquod tanquam ultimum concipiatur. Sicuti enim eadem corporum extensio, quae vetὰ mobilis est,quatenus referri potest ad aliquod immobile,ceitam distantiae mensuram admittit, de cet tum occupat Locum, ita idem motus, qui in succelli ne consilit, quatenus refertur ad aliquod primuin . de ad aliquod ultimum, mensurabilis est, de cetium tem pus constituit. Tempus vero, ut est tempus, neque intendi neque remitti potest. Illius squidem Esse oritur a lationeptioris ac posterioris, complectiturque numerabilis vim quae neque temitti neque intendi potest. Eidem aliud quid mirabile conuenire vigetur,ut sci licet teipsa neque diuidi,neque interrumpi, sed mente
tantam senari postate consequitur enim motum,ut ret- seuerat, illumque ex eadem perseuerantia metitur. Patet autem perseuerantiam, quatenus huiusmodi, telini. num ullum non admittete.
Hi ne igitur salium est, ut nihil inueniatur quod ex propria natura tempori finem imponere possi, quod nulli alicitum euenit: linea enim terminatur punctis, superficie, litiei, seu linea solidum super fiet ebus seu tu i pet scie,de motus quiete.n:s iorte hae partes seu instantit ceu non tempori demandentiat. At instans absquel tempore non datur , Non tempus vero nihil reale
80쪽
asseri, sed tempor g carentiam tantummodo obiicit. Quaproptet fatendum est, tempori, quatenus est tem pus, nullum terminum prasgi. Neque tamen ob id siti tiendum est, tempus plincipio carete, seu in insilitum extendendum esse: nam scuti temporis Esse ex motu deducit ut . ita illius perseuerantia motus perseuerata.
Nouimus autem, motui quietem opponi, eumque ex quietis aecesione interrumpi ac terminati. Nouimus etiam eundem motum pendere a substantia cor orea,
quae in infinitum extendi non potest, sed certis snibus undequaque terminaturi virum autem corpus stritum motum indeficientem patere seu non parete possit, postmoduin diligentius contemplabimur. in praesentia id tantam modo admonuisse sussiciet, tempori essen tialiter conuenite distingui in praeteritumae in futurum . praeteritumque ideo praeteritum appellari quoniam aliquando fuit praesens. Futurum itidem dicitur ouoniam aliquando praesens erit. Ex his vero recte col. ligi existimamus, horum nullum esse infinitum. praetetitum non esse infinitum quoniam iam pertia tisit: futurum non esse infinitum quoniam transibit: neque e nim aliter seu futuri seu temporis vocem admittit. At infinitum transiti non posse, saepius tanquam ex piopria natura evidens acceptum est. Si quis autem asserat, tempus ipsam etiam quietem metiri posse , nis supponat certi alicuius motus perseuerantiam, hic a iam consti tuto vetitatis cursu manifestE recedet. Vtrum autem ipsum tempus ita morum consequatur, ut non a quocunque motu sumendum sit, sed a certo aliquo primo velociori ae aequaliori, ex dicendis patere poterit.
et v ti e caetera, ut praetet extensionem ac mo.
tum eorporeis substantiis superadduntur,con' siletanda sunt.
- Patet autem, data mobilium multitudine communique eorundem dispositione, illis ea etiam ex necet state adiungi ouae motuum multitudinem conse quiantur, atque eisdem pluribus rationibus inseruire possunt. Hui ulmo diiunt Qualitates, Relationes,Actio. nes,Passones,si ius, & Habere Hac tamen non eodem modo sngulis erunt adiicienda, sed pro uniuscuiusque statu atque natura , vi ex his innotescet quae de corporum speciebus dicenda erunt. Quae attinent ad communem mobilium veritatem, bonitatem, existentiam, durationem, unitatem persectionem, pulchritudinem, internum ordinem , in:ernas
ac externas i elationes, ideo praetermittuntur, quoniam
uae omnibus conueniunt ex iam constitutis facile de lici possunt. Caetera veto ad specierum doctrinam
e Ic i , is est de Ente , ut est stis,ac de quin- ue Eniis speciebus praec ipuis, qua ex primai uidendi ratione primo obiiciuntur. Singu-
d latum etiam essentiae expostae ae proprietates demonstratae sunt. Nunc igitur antequam eadem diuidendi ratio, prout corporeis substantiis couenit,tepetatur, corpor corumque species dili entius examinentiat ac speculentur, a
liqua dicenda videntur etrea rationes, quibus indivis. bilis, inuatiabilis,ac sterna Dei Opt.Max existentia atq, alcinitas , di creaturatum nouitas , diuisibilitas. ae
succcssio se inuicem compatiant ,se et exictant. Hanc autem contemplationem aggred, ni es , ex eo huniat mentis tu simitatem sateri cogi init quoniam dum ho- tum v numquodque se tuticii matteidimus, certuna utra usque intuitum videmur assequi, i uiri velo hae nitimur associate, stinuicem te pellere, ac sibi inuicem repugnate videntur. At desilendum non emnam dum cer- tillimae rationis vi ea admittere cogimat quae Omnem humanum captum excedunt, id saltem a laquimul ut toto animo assentiam ut tunc Deum aediuina quamin xime a nobis comprehendi eum ii se nobis vete esse is coinprehensibilia intuemur. Piaecipue nitem I imaduertendum esse arbitramur, diuini Exi Entia diuinaque durationis indivisibilitatem a puncti quo linea ret- minatur, & ab instantis,quo temporis partes copulantur, indiuisbilitate lon e digerie: punctum enim de instatis ideo indivisibilia sunt,quoniam a quacun ue e tensone & a quacunque temporali perseuerantia desciunt. Dinina vero Lxistentia diuinique Dutatio sex Aternitas ideo in diuisbiles appellandae sunt, mcum extensionum omnium omnisque tempe a. is persta
uetantiae virtutem excellant, ita sbiadi, ni atque ii siliant ut nullam partium disiunctionen admittere pos sint. Quapropter diuina Existentia se inititur, neque ulla corporeae extentionis fulcimenta tequitis, quin potius catera Omnia sulcit ae sustinet, ita corpit eam extensionem libere concomatatur,ea tamqn rati
ne ut neque ex maiori illius amplitudine amplior, ne mex maiori contractione contractior esiciatur, sed tam in tota quam in partium una naque , licet minam ac in earundem punctis tota atque aequalit et iuueniatur, neque extenso nibus his ulla proportione re pondere possit. Simili ratione diuina Duratio atque a ternitas scuti in se contrahitur, atque se quamlut imme colligit, ne que ullam temporis mensuram patitur,quin potius temporum ac reliquorum Omnium durationes metitur, ita temporis successioni vere coexistit, ea tamen ratione i neque ex maiori illius perseuerantia diuturnior, nequc ex minori breuior essiciatur, sed tam in toto tempore quam in temporis parte unaquaque aequaliter inueni tui, neque hi, successionibus vlla proportione respondeat: constat enim neque diuinam raeissentiam ob lo calem quantitatem, quae nihil aliud est quam extens imanens neque diuinam aeternitatem ex temporis su
cessii qui nihil aliud est quam extenso euens inimii
Siquis autem ex his,quae nobis obiiciuntur hos diui. nae ac corporea existentiae ae durationi consensus concipere velit. hic sottase id vicumque assequetur ex viii-tatis, di ex immobilitatis lationabus, quas extenssacmobilibus substat iis aptati nouimus. nanis eadem qualitas, ut diuis bilis, unitatem numeralem retinens , t i pectu totius eadem ad si gulas partes extendit, tum . . seiunctim accipiunt ui . tum et iam , t sbi inuicem aso, ciantur.& ut est mobilis, immobilitatis rationem sustinens atque exercens,loci omnino immobilis commensurationem conseruat, repugnans non erit, diuinae exibilentiae ad durationis indivisibilitatem ac inuatiabilita rem,corporum diuisbilitatem ae varia I v. -
pati posse vereque diuis bilibus, mobilibus, ae saceeis uis substantiis,diuinae indivisibilitatis, immutabilitatisae persistentiae viii utem allistere. Quamlutis ime igitur agerendum erit, a Deo,ieu ratione loci, seu ratione imporis, nihil dictare , nihilque seu ab ens seu nouum esse. Et his quidem eo simius in silenius, scientes e tensa ac successua omnia ex diuina virtute constitui ac conseivati. Si qui, autem hie, quae de diuinae a ternitatis ac te potis coexistentia dicta sunt , minus attingens, aliud quoddam mente concipiat, diuinae scilicet aeter ati ac tempori durationis antiquitatem 1 cursum petensim communem esse, utriusque vel 4 discrimen constitui. quoniam durationis antiquitas ac cursus petennis, ut aeternitati conuenit, neque aliquid adimit, neque aliquid fieri, ideώque quatenus nihil adimit, pCereriti.